Door Marc van Oostendorp De eerste wereldtaal, het nieuwe boek van de Leidse hoogleraar Holger Gzella gaat niet alleen over zijn vakgebied, het Aramees. Het gaat minstens evenveel over wetenschap, over wat het betekent om een geleerde te zijn, een specialist op een gebied waarover je niet iedere dag in de krant leest. Het is daarmee een enorm inspirerend boek. Wie het leest … [Lees meer...] overDe geleerdste wint
Ilja Leonard Pfeijffer als plezierdichter
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (39) Door Marc van Oostendorp "Ik zou je adviseren", schreef Ilja Leonard Pfeijffer over het light verse in Hoe word ik een beroemd schrijver, "om je verre te houden van dit genre, misschien afgezien van een verjaardagskaart voor je schoonmoeder of het gastenboek van het huwelijk van je ex.” De plezierdichter was "zoals een goochelaar of een … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als plezierdichter
In memoriam Johan Taeldeman (1943-2017)
Door Marc van Oostendorp Ons bereikt het bericht dat vanochtend de Gentse taalkundige prof. dr. Johan Taeldeman is overleden. Taeldeman studeerde Germaanse filologie aan de Universiteit Gent en zou vrijwel zijn hele werkzame leven aan die universiteit verbonden blijven. Ook was hij lid van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, eveneens in Gent. hij … [Lees meer...] overIn memoriam Johan Taeldeman (1943-2017)
Wat als Gregor Samsa niet in een kever was veranderd, maar in een paard?
Door Marc van Oostendorp Wanneer ik jullie ontroerende anekdotes vertel over mijn dochtertje, Cinzia, en wat voor grappige dingen ze gisteren allemaal zei, dan hangen jullie natuurlijk aan mijn lippen. Maar als ik daarna vertel dat Cinzia helemaal niet bestaat, worden jullie waarschijnlijk kwaad. Dat Cinzia zulke grappige dingen heeft verteld en dat ze niet bestaat, dat kan … [Lees meer...] overWat als Gregor Samsa niet in een kever was veranderd, maar in een paard?
Verplicht boek voor alle Nederlandse taalkundigen
Door Marc van Oostendorp Het kan niet gemakkelijk zijn om een Vlaamse intellectueel te zijn. Er is altijd gedoe om taal, op een manier die een Nederlander zich over het algemeen niet kan voorstellen: iedere keuze die je maakt in taalzaken – hoe nauwkeurig je je aan de standaard houdt, wat je precies als standaard beschouwt, hoeveel dialect je je permitteert – is niet alleen … [Lees meer...] overVerplicht boek voor alle Nederlandse taalkundigen
Dialecten meten
Door Marc van Oostendorp Martijn Wieling (Rijksuniversiteit Groningen) doet onderzoek naar dialectvariatie met behulp van statistiek. Hoe is hij daartoe gekomen? En wat is er de lol van? "Heel veel gegevens liggen gratis voor het opscheppen, waar we nog niet het begin van een patroon in hebben ontdekt." Bekijk deze video op YouTube De website van Martijn Wieling … [Lees meer...] overDialecten meten
Kom me dan maar naaien, lachte zij rustig
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (147) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Toen, met haar nachtmuts, droogde zij hem af. Zoo was Agaath nu: de meest onverschrokken maar tevens braafste ziel in vrouwenrokken die ooit haar kittelaar te knabblen gaf. Ik zal het nooit vergeeten: … [Lees meer...] overKom me dan maar naaien, lachte zij rustig
Wetenschapscommunicatiewetenschap
Door Marc van Oostendorp Veel wetenschapsjournalisten en -voorlichters doen hun werk op gevoel en intuïtie. Ze hebben een wetenschappelijke opleiding gedaan, er wat journalistiek bij geleerd en zijn zich gaan bekwamen in het ambacht. In de inleiding van hun Oxford Handbok of the Science of Science Communication zeggen de redacteuren dat dit een paradox is. Waarom baseert de … [Lees meer...] overWetenschapscommunicatiewetenschap
Hoeven leren
Door Marc van Oostendorp Laten we ons even verplaatsen in de peuter die geconfronteerd wordt met het werkwoord hoeven. We zitten sowieso in een fase in ons leven dat we iedere dag tal van nieuwe woorden leren, en dan is daar ineens hoeven. Je ene moeder zegt bijvoorbeeld tegen je andere: Je hoeft dat niet te doen. Op de een of andere manier moet je uitvissen hoe dat in … [Lees meer...] overHoeven leren
Ilja Leonard Pfeijffer als erik jan harmens
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (38) Door Marc van Oostendorp De dichter Pindaros, over wie Ilja Leonard Pfeijffer zijn proefschrift schreef, is op allerlei manieren becommentarieerd. Al in Alexandrinische tijden schreef men geleerde traktaten over bijvoorbeeld de vraag wie hij precies bedoelde als Pindaros ik schreef. Was dat dichter zelf? Of meer een algemene bard, of de … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als erik jan harmens
Taalkundige leest stijlgids
Door Marc van Oostendorp Waarom is het belangrijk om duidelijk te schrijven? Ja, dat is een enorm raadsel, en over dat onderwerp wil iedereen natuurlijk wel een boek lezen, vooral als dat geschreven is door een vooraanstaand eindredacteur van The Times en Do I Make Myself Clear? Why WritingWell Matters heet. Want waarom zou je de dingen eigenlijk duidelijk zeggen als het ook … [Lees meer...] overTaalkundige leest stijlgids
Ieder gedicht een klacht over de onmacht van de taal
Door Marc van Oostendorp Als willekeurig wie in 1933 een gedicht had geschreven dat eindigde op de regels 'O jeugd! O tijd van smarten! / Van vreugd en wilde harten!', dan waren we dat gedicht inmiddels wel vergeten, vooral als het ook nog eens begonnen was met de regels 'Waar heb ik toch de kracht gehaald / die zo mijn ziele heeft gestaald'. Maar het was niet willekeurig … [Lees meer...] overIeder gedicht een klacht over de onmacht van de taal
Dronken Nederlands leren?
Deze week werd bekend dat mensen iets beter zijn in het spreken van vreemde talen als ze net iets gedronken hebben. Wat heb je aan zo'n bevinding? Mijn zondagochtendminicollege: (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overDronken Nederlands leren?
De burgemeester heeft ons iets misdaan
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (146) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Burgemeester De burgemeester heeft ons iets misdaan, Wij leerden, door zijn schuld, het leven haten. Wij zullen allemaal zijn stad verlaten, Die dood zal liggen in het licht der maan. En hij … [Lees meer...] overDe burgemeester heeft ons iets misdaan
Nu komt de aap naar de berg
Door Marc van Oostendorp Ineens kwam van verschillende kanten dezelfde observatie: de jongeren kennen geen gezegden en uitdrukkingen meer! Ze staan met hun tanden te klapperen wanneer je tegen zegt dat je met je handen in het haar zit. Ik hoorde dat docenten aan de universiteiten er over klagen, maar dat ook leraren op middelbare scholen merkten dat het vermogen om … [Lees meer...] overNu komt de aap naar de berg
Psychologie wil meebetalen
Iemand is zeker professorabel en heeft net een VICI binnengesleept in ons managersfeuilleton De verleden tijd van lijken Door Marc van Oostendorp "Joop, mijn goede vriend!" Wouter, de in een manager veranderde voormalige hoogleraar Financiële Letterkunde stapte bij Joop binnen met een grote glimlach. Die had hij altijd na een toetsweek, want dan maakte hij altijd een … [Lees meer...] overPsychologie wil meebetalen
Ilja Leonard Pfeijffer als Theocritus
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (37) Door Marc van Oostendorp Dat de bundel Idyllen van Ilja Leonard Pfeijffer krioelt van de verwijzingen naar het onomstotelijke feit dat de nacht komt en de winter evenzeer en dat het er ook anderszins allemaal weinig idyllisch aan toe gaat, dat moeten we, zeggen de geleerden, zien als een verwijzing naar de Griekse dichter … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als Theocritus
Jan Smeken in Love
Door Marc van Oostendorp Over de mediëvistiek waart al decennia de geest van Umberto Eco. Wanneer laat je de teugels vieren van de weinige feiten die je tot je beschikking hebt en probeer je de lezer in te leiden in de wereld die je inmiddels zo goed kent door een verhaal te vertellen? Een roman te schrijven? Frits van Oostrom schrijft ook over de verleiding in zijn onlangs … [Lees meer...] overJan Smeken in Love
Nobel wetenschappelijk streven
Door Marc van Oostendorp Nobel streven, het nieuwe boek van Frits van Oostrom, kun je niet alleen lezen als een spannend boek over een verbazingwekkend leven – dat van Jan van Brederode, de Hollandse ridder die aan het eind van de veertiende eeuw deelnam aan een paar bizarre roofexpedities tegen Friesland en mede daardoor in financiële problemen raakte. Die zich na dat alles … [Lees meer...] overNobel wetenschappelijk streven
Ilja Leonard Pfeijffer geeft advies
Door Marc van Oostendorp Dr. Pfeijffer spreekt de jeugd van Nederland toe vanuit zijn woonplaats Genua. Deze video bekijken op YouTube De opleiding Nederlandse Taal en Cultuur in Nijmegen … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer geeft advies
In ligstoelen luiert het schuim van de naties
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (145) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Kust van Guinee Zacht ruischt langs den scheepswand het schuim, Langs de kim vloeit aanhoudend geflikker. De kopra broeit in het ruim, De kaptein wordt hoe langer hoe dikker. De sterren beklimmen … [Lees meer...] overIn ligstoelen luiert het schuim van de naties
Schizofrenie en autisme als taalproblemen
Door Marc van Oostendorp Zelden verschijnen er artikelen die zo vol gedachten zitten als het artikel dat de Catalaanse taalkundige en filosoof Wolfram Hinzen onlangs publiceerde in het tijdschrift Theoretical Linguistics (€). Hinzen zet zich af tegen een gedachte die de meeste mensen in de westerse wereld sinds Descartes voor vanzelfsprekend houden: dat er een scheiding is … [Lees meer...] overSchizofrenie en autisme als taalproblemen
Wij zijn allen Brusselmannetjes
Door Marc van Oostendorp Ruim zeventig boeken heeft Herman Brusselmans in de afgelopen vijfendertig jaar geschreven, maar aan dat in ieder geval in omvang imposante oeuvre zijn nog maar weinig studies gewijd. Rick Honings wijst er in zijn Majoor van het menselijk leed herhaaldelijk op. Er is een enkel opstel van Joost Zwagerman of Kees 't Hart, maar op de universiteiten heeft … [Lees meer...] overWij zijn allen Brusselmannetjes
Ilja Leonard Pfeijffer als de man van Stella
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (36) Door Marc van Oostendorp Een lezer kan af en toe de indruk krijgen dat Ilja Leonard Pfeijffer misschien her en der in zijn oeuvre een ietsepietsie overdrijft. Op één punt is dat zeker niet het geval: als hij schrijft over zijn vriendin, over Stella. Ik zag ze – om deze serie nog meer diepgang te geven – het afgelopen weekeinde in … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als de man van Stella
Goeiemorgen
Door Marc van Oostendorp Er is geen ontsnappen aan vooroordelen. Ik weet natuurlijk wel dat uit allerlei onderzoek blijkt dat mensen sprekers van het standaard-Nederlands betrouwbaarder en deskundiger vinden dan mensen die een accent hebben of dialect spreken. Ik heb daar allerlei onderzoeken over gelezen en wanneer men mijn deskundige mening erover vraagt, zeg ik: ik keur dat … [Lees meer...] overGoeiemorgen
