Door Marc van Oostendorp Als kind had ik een droom: alle talen van de wereld kunnen spreken, vloeiend, en dan met iedereen kunnen praten als een gelijke. Al die exotische klanken kunnen maken, al die manieren kunnen uitbuiten om 'de zon weerspiegelt in het water' te kunnen zeggen, kunnen lachen en huilen met mensen van Afrika tot Australië. Mijn kindertijd ligt al een … [Lees meer...] overLeve de taalgebruiker, leve de mens!
In een bedompt zaaltje ik
Door Marc van Oostendorp Ik stond vorige week in de krant! Althans, je moest wel even zoeken, maar dan vond je me daar toch prominent genoemd worden in onze regionale krant, De Gelderlander: Een Nationaal Taaldebat, dat roept een beeld op van een bedompt zaaltje vol vergrijsde taalpuristen die praten over de verloedering van onze moedertaal en een hoogleraar die zegt dat … [Lees meer...] overIn een bedompt zaaltje ik
Keurig spreken in 1937
Door Marc van Oostendorp In de prachtige Nederlandse film 'Pygmalion' hoor je hoe Lily Bouwmeester als Liesje Doeluttel van een plat-Amsterdams pratend bloemenmeisje een keurig Nederlands sprekende dame werd. Hoezo is dat keurige Nederlands sindsdien meer veranderd dan het Amsterdams? (Deze video op YouTube bekijken.) … [Lees meer...] overKeurig spreken in 1937
Dit heb ik bij mijzelven overdacht
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (149) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp De Dapperstraat Natuur is voor tevredenen of legen. En dan: wat is natuur nog in dit land? Een stukje bos, ter grootte van een krant, Een heuvel met wat villaatjes ertegen. Geef mij de grauwe, … [Lees meer...] overDit heb ik bij mijzelven overdacht
Molière aanvullen met onderbroekenlol
Door Marc van Oostendorp De romanschrijver en anglist Frans Kellendonk schreef eens dat hij het betreurde dat Nederlandse anglisten zich zoveel met Jane Austen en Shakespeare bezig hielden. Wat viel er vanuit onze moeras nog aan die enorme berg bij te dragen. Beter konden zij zich over vertalingen van Shakespeare buigen, en over de manier waarop Austen in onze streken in de … [Lees meer...] overMolière aanvullen met onderbroekenlol
Over populariseren praten
Door Marc van Oostendorp Vorige week was ik bij de geweldige podcast Onder mediadoctoren, waarin Vincent Crone en Linda Duits al zestig afleveringen lang doen aan de best mogelijke wetenschapscommunicatie. En deze keer ging het ook over wetenschapscommunicatie en popularisering, dus we konden ons uitleven in metacommunicatie. Deze video op YouTube … [Lees meer...] overOver populariseren praten
Ilja Leonard Pfeijffer als uitspreker van de [k]
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (40) Door Marc van Oostendorp Een van de zaken die opvallen in de voordracht van Ilja Leonard Pfeijffer is hoe lang zijn k-klanken zijn, vooral aan het eind van woorden. Het lijkt me dat dit een van de karakteristieken is van zijn voordracht van poëzie – wanneer hij spontaan spreekt doet hij het niet. Je hoort het bijvoorbeeld in sonnet 15 … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als uitspreker van de [k]
Idiomatelijk Nederlands spreken
Door Marc van Oostendorp Ik denk dat bijna iedere Nederlander af en toe inmiddels wel iets zegt dat Engels is – al is het maar shit. Het zou een interessant onderzoekje waard zijn: zouden er mensen zijn wiens Nederlands op geen enkele manier door het Engels is beïnvloed? Het probleem is dan natuurlijk: waar leg je de grens? Ik had onlangs een e-maildiscussie met een … [Lees meer...] overIdiomatelijk Nederlands spreken
De taal der liefde voor al uw taalliefde
Door Marc van Oostendorp Wie niet van De taal der liefde houdt, het 'literair woordenboek van seks en erotiek' dat Ton den Boon onlangs publiceerde, houdt niet werkelijk van taal. Dat is gemakkelijk te bewijzen. Een beetje taal kent drie grote verschillende manieren waarop ze kan worden toegepast. Alle drie hebben ze hun eigen attractie voor de taalliefhebber Er is de … [Lees meer...] overDe taal der liefde voor al uw taalliefde
In gesprek met Fresku
Door Marc van Oostendorp Vorige maand sprak ik met Fresku tijdens het Betweter-festival in Utrecht. Omdat mijn eigen filmpje deze week door pech mislukt is (het was heel leuk), hier een filmpje van dat gesprek, dat de organisatie deze week online zette: … [Lees meer...] overIn gesprek met Fresku
Herfstweide met koeiedrek
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (148) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Vaak loop ik met een knik van moeheid in de nek en vind den bijl moderner dan de guillotine dat cynisch hoofd op de romantische ruïne van lijfsverdriet – cultuurverraad in kort bestek Het meisje van … [Lees meer...] overHerfstweide met koeiedrek
De geleerdste wint
Door Marc van Oostendorp De eerste wereldtaal, het nieuwe boek van de Leidse hoogleraar Holger Gzella gaat niet alleen over zijn vakgebied, het Aramees. Het gaat minstens evenveel over wetenschap, over wat het betekent om een geleerde te zijn, een specialist op een gebied waarover je niet iedere dag in de krant leest. Het is daarmee een enorm inspirerend boek. Wie het leest … [Lees meer...] overDe geleerdste wint
Ilja Leonard Pfeijffer als plezierdichter
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (39) Door Marc van Oostendorp "Ik zou je adviseren", schreef Ilja Leonard Pfeijffer over het light verse in Hoe word ik een beroemd schrijver, "om je verre te houden van dit genre, misschien afgezien van een verjaardagskaart voor je schoonmoeder of het gastenboek van het huwelijk van je ex.” De plezierdichter was "zoals een goochelaar of een … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als plezierdichter
In memoriam Johan Taeldeman (1943-2017)
Door Marc van Oostendorp Ons bereikt het bericht dat vanochtend de Gentse taalkundige prof. dr. Johan Taeldeman is overleden. Taeldeman studeerde Germaanse filologie aan de Universiteit Gent en zou vrijwel zijn hele werkzame leven aan die universiteit verbonden blijven. Ook was hij lid van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, eveneens in Gent. hij … [Lees meer...] overIn memoriam Johan Taeldeman (1943-2017)
Wat als Gregor Samsa niet in een kever was veranderd, maar in een paard?
Door Marc van Oostendorp Wanneer ik jullie ontroerende anekdotes vertel over mijn dochtertje, Cinzia, en wat voor grappige dingen ze gisteren allemaal zei, dan hangen jullie natuurlijk aan mijn lippen. Maar als ik daarna vertel dat Cinzia helemaal niet bestaat, worden jullie waarschijnlijk kwaad. Dat Cinzia zulke grappige dingen heeft verteld en dat ze niet bestaat, dat kan … [Lees meer...] overWat als Gregor Samsa niet in een kever was veranderd, maar in een paard?
Verplicht boek voor alle Nederlandse taalkundigen
Door Marc van Oostendorp Het kan niet gemakkelijk zijn om een Vlaamse intellectueel te zijn. Er is altijd gedoe om taal, op een manier die een Nederlander zich over het algemeen niet kan voorstellen: iedere keuze die je maakt in taalzaken – hoe nauwkeurig je je aan de standaard houdt, wat je precies als standaard beschouwt, hoeveel dialect je je permitteert – is niet alleen … [Lees meer...] overVerplicht boek voor alle Nederlandse taalkundigen
Dialecten meten
Door Marc van Oostendorp Martijn Wieling (Rijksuniversiteit Groningen) doet onderzoek naar dialectvariatie met behulp van statistiek. Hoe is hij daartoe gekomen? En wat is er de lol van? "Heel veel gegevens liggen gratis voor het opscheppen, waar we nog niet het begin van een patroon in hebben ontdekt." Bekijk deze video op YouTube De website van Martijn Wieling … [Lees meer...] overDialecten meten
Kom me dan maar naaien, lachte zij rustig
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (147) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Toen, met haar nachtmuts, droogde zij hem af. Zoo was Agaath nu: de meest onverschrokken maar tevens braafste ziel in vrouwenrokken die ooit haar kittelaar te knabblen gaf. Ik zal het nooit vergeeten: … [Lees meer...] overKom me dan maar naaien, lachte zij rustig
Wetenschapscommunicatiewetenschap
Door Marc van Oostendorp Veel wetenschapsjournalisten en -voorlichters doen hun werk op gevoel en intuïtie. Ze hebben een wetenschappelijke opleiding gedaan, er wat journalistiek bij geleerd en zijn zich gaan bekwamen in het ambacht. In de inleiding van hun Oxford Handbok of the Science of Science Communication zeggen de redacteuren dat dit een paradox is. Waarom baseert de … [Lees meer...] overWetenschapscommunicatiewetenschap
Hoeven leren
Door Marc van Oostendorp Laten we ons even verplaatsen in de peuter die geconfronteerd wordt met het werkwoord hoeven. We zitten sowieso in een fase in ons leven dat we iedere dag tal van nieuwe woorden leren, en dan is daar ineens hoeven. Je ene moeder zegt bijvoorbeeld tegen je andere: Je hoeft dat niet te doen. Op de een of andere manier moet je uitvissen hoe dat in … [Lees meer...] overHoeven leren
Ilja Leonard Pfeijffer als erik jan harmens
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (38) Door Marc van Oostendorp De dichter Pindaros, over wie Ilja Leonard Pfeijffer zijn proefschrift schreef, is op allerlei manieren becommentarieerd. Al in Alexandrinische tijden schreef men geleerde traktaten over bijvoorbeeld de vraag wie hij precies bedoelde als Pindaros ik schreef. Was dat dichter zelf? Of meer een algemene bard, of de … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als erik jan harmens
Taalkundige leest stijlgids
Door Marc van Oostendorp Waarom is het belangrijk om duidelijk te schrijven? Ja, dat is een enorm raadsel, en over dat onderwerp wil iedereen natuurlijk wel een boek lezen, vooral als dat geschreven is door een vooraanstaand eindredacteur van The Times en Do I Make Myself Clear? Why WritingWell Matters heet. Want waarom zou je de dingen eigenlijk duidelijk zeggen als het ook … [Lees meer...] overTaalkundige leest stijlgids
Ieder gedicht een klacht over de onmacht van de taal
Door Marc van Oostendorp Als willekeurig wie in 1933 een gedicht had geschreven dat eindigde op de regels 'O jeugd! O tijd van smarten! / Van vreugd en wilde harten!', dan waren we dat gedicht inmiddels wel vergeten, vooral als het ook nog eens begonnen was met de regels 'Waar heb ik toch de kracht gehaald / die zo mijn ziele heeft gestaald'. Maar het was niet willekeurig … [Lees meer...] overIeder gedicht een klacht over de onmacht van de taal
Dronken Nederlands leren?
Deze week werd bekend dat mensen iets beter zijn in het spreken van vreemde talen als ze net iets gedronken hebben. Wat heb je aan zo'n bevinding? Mijn zondagochtendminicollege: (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overDronken Nederlands leren?
De burgemeester heeft ons iets misdaan
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (146) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Burgemeester De burgemeester heeft ons iets misdaan, Wij leerden, door zijn schuld, het leven haten. Wij zullen allemaal zijn stad verlaten, Die dood zal liggen in het licht der maan. En hij … [Lees meer...] overDe burgemeester heeft ons iets misdaan
