Door Marc van OostendorpDit jaar wordt Leo Vroman 99, en hij publiceert nog de ene dikke dichtbundel na de andere. Vorig jaar verscheen Die vleugels: honderden pagina's met gedichten die hij de afgelopen jaren schreef, vol verbazing over dat hij zo oud wordt en dat de gedichten nog blijven stromen. Hij schrijft er bijna iedere dag nog wel een – de meeste gedichten in de bundel … [Lees meer...] overOnvolmaakte gedichten zijn intiemer
De k van likken
Door Marc van OostendorpAls je over gedichten nadenkt, mag je over iedere klinker en iedere medeklinker nadenken. Het zou raar zijn om je bij, pakweg, het hoofdartikel van De Telegraaf af te vragen waarom er in de eerste zin zoveel v's achter elkaar staan. Bij een gedicht kan dat wel.Gedichten lezen is daarom vakantie nemen van gewoon lezen. Je hoeft je niet te bekommeren om … [Lees meer...] overDe k van likken
Wie ontraadselt het geheel
Door Marc van OostendorpDe schrijver Gerard van 't Reve dacht dat de naam van écht succesvolle schrijvers het ritme DAMta moest volgen: Multatuli, Dostojevski. Zulke namen waren beter te onthouden en dan wist de klant in de winkel waar hij om moest vragen. (Onzin? Bedenk dan de namen van de boekwinkels Broese, Donner en Heinen wel het juiste … [Lees meer...] overWie ontraadselt het geheel
Het verschil tussen ‘man’ en ‘maan’ leren
Door Marc van OostendorpDat het Nederlandstaligen lukt om twee klinkers te onderscheiden die zo sterk op elkaar lijken als de [a] van maan en de [ɑ] van man, is bijna niet te geloven. Iedere generatie moet opnieuw het subtiele verschil leren horen en leren maken. En dat zonder dat iemand hen kan waarschuwen: let op! die klinkers klinken weliswaar heel … [Lees meer...] overHet verschil tussen ‘man’ en ‘maan’ leren
Een ‘duidelijke visie’: taal schept kansen
Door Marc van Oostendorp Ik liep met bloedend hart over het Lange Voorhout in Den Haag. Daar is de Taalunie gevestigd, de gezamelijke Vlaams-Nederlandse overheidsinstelling waar een jaar geleden de manager Geert Joris aan het roer kwam. In zijn eerste interviews riep de man die van de ministers de opdracht had gekregen het 'publieke debat over taal' aan te jagen nog … [Lees meer...] overEen ‘duidelijke visie’: taal schept kansen
De fles is kwaad
Door Marc van Oostendorp De beroemde klassieke violist Gidon Kremer ging als hij in de jaren negentig in Brussel speelde 's avonds naar een kroeg om daar naar Roby Lakatos te luisteren, de virtuoos van de zigeunermuziek. Lakatos is, nog steeds, verbazingwekkend: dat iemand dat allemaal kan! Als hij speelt, lijkt het soms wel alsof er drie mannen tegelijkertijd op die viool aan … [Lees meer...] overDe fles is kwaad
Tweeregeligheid en verwarring
Door Marc van Oostendorp Vroeger was het duidelijk: een telefoon had een draaischijf, een slagerij had witte tegels, en een gedicht had een strakke vorm. Beklemtoonde lettergrepen volgden trouwhartig op onbeklemtoonde, en aan het eind van iedere regel stond een rijmwoord. Veertien regels, en je had een sonnet, veertienduizend regels en je had een epos. Dat is voorbij. Hoe kun … [Lees meer...] overTweeregeligheid en verwarring
Speurtocht: de oudste naam der koning!
Door Marc van Oostendorp Vandaag ga ik eens crowdsourcing proberen, naar aanleiding van een alarmerende ingezonden brief, gisterenavond in NRC Handelsblad: de (mannelijke) genitief ligt op de mestvaalt! Want wat constateert C. Menderhof uit Krimpen aan den IJssel: in de krant was onlangs sprake van het gezicht der Koning, en ook hoort hij regelmatig spreken over de commissaris … [Lees meer...] overSpeurtocht: de oudste naam der koning!
De ondergang van een boekhandelaar
Adr Heinen sluit zijn deuren Door Marc van Oostendorp Toen ik meer dan dertig jaar geleden de oudervereniging van mijn middelbare school de stuipen op het lijf had gejaagd met een artikel over de kwalijke manier waarop de boekenbeurs aan het eind van het schooljaar werd georganiseerd – zo ik iets ben, is het hoofdredacteur van de schoolkrant –, nodigde meneer Heinen me uit … [Lees meer...] overDe ondergang van een boekhandelaar
Middelnederlands met een harde g
Door Marc van Oostendorp 'Laat Middelnederlands klinken!' Dat is het motto van de app Vogala die Frits van Oostrom eerder deze maand uitbracht voor de iPad. Naast Van Oostrom brengen enkele andere specialisten op het gebied van de middelnederlandse literatuur en bekende stemmen als Mieke van der Weij en Jean-Marc van Tol het Middelnederlands tot gehore. Dat is heel loffelijk, … [Lees meer...] overMiddelnederlands met een harde g
Voer voor volkstaalkundigen
Door Marc van Oostendorp Er zijn in Nederland jammer genoeg geen beoefenaren van de folk linguistics. Dat (volkstaalkunde) is, net als folk physics of folk biology, een tak van de psychologie. In de eerste twee vakken bestudeer je de intuïtieve ideeën die mensen in het dagelijks leven blijken te hebben over de natuur: dat mijn glas melk op de grond valt als ik … [Lees meer...] overVoer voor volkstaalkundigen
Het probleem met promoties
Door Marc van Oostendorp Het is maar een klein stukje in NRC Handelsblad van vandaag, maar het snijdt een serieus probleem aan — misschien wel het grootste, nauwelijks besproken probleem in het Nederlandse academische bedrijf van dit moment. Op pagina W6 vertelt de Utrechtse organisatiepsycholoog over een probleem dat ze onlangs had in een promotiecommissie. Ze vond een … [Lees meer...] overHet probleem met promoties
Schrijfles van Pfeijffer: begin uw zinnen met ‘hoewel’
Het jaar van de stijl Door Marc van Oostendorp Beter leren schrijven – dat was mijn voornemen aan het begin van dit jaar. Dus meldde ik me bij mijn eerste privé-leraar: de gelauwerde Italiaans-Nederlandse schrijver Ilja Leonard Pfeijffer. Hij accepteerde me na enige onderhandelingen als leerling in een schriftelijke cursus die bestaat uit een aantal opdrachten die door de … [Lees meer...] overSchrijfles van Pfeijffer: begin uw zinnen met ‘hoewel’
Een teloorgang van onze beschaving
Door Marc van Oostendorp Soms probeer ik me voor te stellen hoe het is om iemand anders te zijn: de vrouw die een roze fiets met een lekke band meesleurt over de kades, de treinconducteur met een koortslip, een jongen die een totaal versleten rokkostuum draagt. Meestal lukt het in ieder geval naar mijn eigen tevredenheid. Maar hoe het is om iemand te zijn die 'een teloorgang … [Lees meer...] overEen teloorgang van onze beschaving
Massaal op knopjes drukken voor de wetenschap
Door Marc van Oostendorp Hoe staat het ondertussen met het Groot Nationaal Taalonderzoek? Ik was er vorige maand nogal negatief over op de website van Onze Taal, en zoals dat tegenwoordig gaat op het internet: er ontstond een paar dagen tumult (zie bijvoorbeeld hier voor een glimp) en toen was het alweer bijna vergeten. Nu heeft Emmanuel Keuleers, een van de (taalkundige) … [Lees meer...] overMassaal op knopjes drukken voor de wetenschap
Wie zit er ook alweer fout?
Door Marc van OostendorpDe laatste weken zijn er wat mensen op Meldpunt taal die elkaar hebben gevonden in het woord alweer. Dat wordt volgens hen 'steeds vaker' (alles wat fout is, gebeurt steeds vaker, dat is een bekende wet in het menselijk bestaan) verkeerd gebruik van gemaakt:wat een heerlijk gevoel geeft me dit dat er ook andere mensen zijn die zich daaraan … [Lees meer...] overWie zit er ook alweer fout?
Waarom nieuwslezers volgen
Door Marc van Oostendorp Het is vreemd om een nieuwslezer tegen te komen. Je kent de stem, maar zo iemand blijkt er altijd anders uit te zien dan je dacht. Kennelijk vorm je je op basis van een stem onwillekeurig een beeld van de persoon. (Ik ben zelf ook wel eens iemand tegengekomen die zei: 'ik dacht dat u zwart haar had en slank was!' Toen heb ik mijn haar geverfd en ben … [Lees meer...] overWaarom nieuwslezers volgen
Zelfplagiaat
Een kille aflevering in de horrorserie De verleden tijd van lijken Door Marc van Oostendorp"Kijk eens," zei Sophia, de boomlange promovenda, terwijl ze haar iPad onder de neus van haar promotor Wouter duwde. "Het staat alweer in de krant!" Hoewel er slechts een artikel op het schermpje paste, wees ze voor de zekerheid de titel aan: "Nog meer gevallen van zelfplagiaat ontdekt!" … [Lees meer...] overZelfplagiaat
Het verschil tussen een ander boek en hetzelfde boek
Door Marc van Oostendorp Wat is het verschil tussen een ander en hetzelfde? Je zou denken dat ze precies het omgekeerde betekenen, als je kijkt naar zinnen als de volgende: Joop las Oorlog en vrede en Frits las hetzelfde boek. Joop las Oorlog en vrede en Frits las een ander boek. Maar blijkens een intrigerend artikel van Daniel Hardt en … [Lees meer...] overHet verschil tussen een ander boek en hetzelfde boek
De scandeermachine
Door Marc van Oostendorp Een videocolumn deze keer. Deze video, en de hierin aangekondigde (open source) software heb ik gisteren gepresenteerd op de KB. Meer informatie (inclusief een pdf van de tekst van mijn lezing) op kb.nl/fellowlezing en nias.nl/kb-lecture. (De video is gemaakt door Jochem Tames van Tames Media.) … [Lees meer...] overDe scandeermachine
Taal verandert in één klap
Door Marc van Oostendorp Hoewel de Amerikaanse taalkundige William Labov vorige maand 86 geworden is, blijft hij verbazen. Nu vond ik op zijn website weer een mooi nieuw artikel waarin hij een van de grote controverses van de taalwetenschap uit de afgelopen twee eeuwen aanpakt. We weten dat de uitspraak van talen voortdurend verandert, maar hoe gebeurt dat? Verandert eerst … [Lees meer...] overTaal verandert in één klap
Huiver, wetenschappelijke uitgever
Door Marc van Oostendorp Wetenschappelijke boeken moeten natuurlijk gratis zijn: ze worden op kosten van de staat gemaakt door onderzoekers die ze schrijven, redigeren en vaak ook nog persklaar maken. In plaats daarvan zijn ze zo verschrikkelijk duur, dat het 'publiceren' van een boek vaak betekent dat het boek minder publiek wordt. De uitgever verbiedt de auteur immers … [Lees meer...] overHuiver, wetenschappelijke uitgever
Slechte tijden, droevige boeken
Door Marc van Oostendorp Bron: PLOSOne De financiële letterkunde bestaat echt! Voor mijn vervolgverhaal De verleden tijd van lijken hier op Neder-L, bedacht ik een hoogleraar Financiële Letterkunde, omdat ik dacht dat dit absurd genoeg was. Het blijkt niet absurd; het blijkt de toekomst. In het online wetenschappelijke tijdschrift PLOS One verscheen … [Lees meer...] overSlechte tijden, droevige boeken
Knagen en rommelen in de achttiende eeuw
Door Marc van OostendorpDe achttiende eeuw! De Nederlandse letteren in de achttiende eeuw! Wie eenmaal het indrukwekkende boek Worm en donder van Inger Leemans en Gert-Jan Johannes heeft gelezen, het nieuwste deel in de Geschiedenis van de Nederlandse literatuur, hoeft een tijdje lang geen ander tijdperk meer. In die honderd jaar tussen 1700 en 1800 gebeurde zo … [Lees meer...] overKnagen en rommelen in de achttiende eeuw
4 redenen waarom de taal niet door de sociale media wordt aangetast
Door Marc van Oostendorp De sociale media zoals Twitter en Facebook zijn een bron van zorg en hoop. Ze zouden voor maatschappelijke verruwing zorgen, of juist voor meer onderling begrip. Ze zouden ons mensen eenzamer maken, met allemaal meer aandacht voor hun telefoon dan voor elkaar; of ze zouden ons juist dichter bij elkaar brengen. De mensen zouden er dommer en minder … [Lees meer...] over4 redenen waarom de taal niet door de sociale media wordt aangetast