Door Marc van Oostendorp Toen ik maandag terugkwam op mijn werkkamer, lag de nieuwe er al! We zijn inmiddels beland bij deel IV van zijn monumentale Syntax of Dutch: 375 pagina's over voor- en achterzetsels in het Nederlands. (U kunt het hier gratis downloaden; maar als ware liefhebber koopt u die delen natuurlijk en zet ze te pronken in uw kast.) De … [Lees meer...] overWaar bevindt zich precies ‘de grot tegenover de kerk’?
Hoe misdadig is zelfplagiaat?
Door Marc van Oostendorp Je kunt zoals bekend van alles en nog wat tellen en meten, en zo kun je dus ook bepalen welke econoom op deze wereld de meeste pagina's in tijdschriften heeft gepubliceerd en hoeveel pagina's dat precies waren. De antwoorden op deze prangende vragen blijken te zijn: Peter Nijkamp van de VU Amsterdam, met 5.398 pagina's, verdeeld over 1000 … [Lees meer...] overHoe misdadig is zelfplagiaat?
Want boos/verdrietig/bekaf
Door Marc van Oostendorp De American Dialect Society was bij mijn weten een van de eersten ter wereld die een 'woord van het jaar' aanwees. Ze doet dat nog altijd op een bijzonder serieuze manier, zoals alleen al blijkt uit het feit dat ze dat woord altijd aanwijst als het jaar is afgelopen, en niet al in november of zo, wanneer de media er weliswaar op zitten te wachten, … [Lees meer...] overWant boos/verdrietig/bekaf
Asymmetrische verzen zijn duizenden jaren oud
Door Marc van Oostendorp Jan Kal staat niet alleen, en ik ook niet. Een paar weken geleden vroeg ik me af hoe het kwam dat Kals versregels asymmetrisch zijn, en aan het eind veel strakker metrisch zijn dan aan het begin. Inmiddels heb ik tot mijn verbazing ontdekt dat een aantal andere mensen in het afgelopen jaar over een soortgelijke vraag zijn gaan denken, en hebben … [Lees meer...] overAsymmetrische verzen zijn duizenden jaren oud
De doorbraak van niks
Door Marc van OostendorpIk schrok even op toen ik vanochtend het nieuwe nummer van Nederlandse Taalkunde las. Temidden van een interessante discussie over de vraag of zullen nu wel of niet een hulpwerkwoord van toekomstige tijd is, schrijft Ronny Boogaart ineens plompverloren:Maar V&B; doen iets anders. Voor hen heeft de toekomstlezing van zinnen met … [Lees meer...] overDe doorbraak van niks
De taal van de VSB-prijs
Door Marc van OostendorpWat is taal? De VSB-jury van dit jaar weet het – maar ik heb geen idee wat ze precies bedoelt. Later deze maand gaat deze jury bekend gaat maken wie de beste dichtbundel van het afgelopen jaar geschreven heeft. Ze praat in het juryrapport waarmee ze de vijf nominaties bekend maakte, voortdurend over taal, maar ze doet dit op een manier die mij als … [Lees meer...] overDe taal van de VSB-prijs
Kep dat gedaan
Over superzwakke voornaamwoordenDoor Marc van OostendorpEr zijn allerlei verschillen tussen jij en je. Ze klinken natuurlijk anders: jij heeft een volledig uitgesproken tweeklank, en je alleen een stomme e. Ze betekenen soms bovendien iets anders: jij drinkt teveel kan alleen gaan over de aangesproken persoon, terwijl je drinkt teveel ook een … [Lees meer...] overKep dat gedaan
Minder afleren
Hoe leren tweetalige kinderen klanken onderscheiden?Door Marc van OostendorpEen van de vele wonderlijke dingen die kinderen doen in hun eerste levensjaar, is de klanken van hun moedertaal in hokjes leren stoppen. Ze horen hun ouders een eindeloze stroom klanken maken. Iedere klank klinkt net weer wat anders dan een andere: de mens is een zachte machine die het niet lukt om twee … [Lees meer...] overMinder afleren
Ik wil in 2014 beter leren schrijven
Het jaar van de stijl (1)Door Marc van OostendorpTango leren dansen is makkelijker dan leren schrijven. Stel je wilt dat eerste, dan neem je in je eigen stad een paar groepslessen bij een goede leraar, en daarna ga je dansen. Tussendoor neem je af en toe lessen bij een goede privéleraar of -lerares, om je stijl een beetje bij te houden. Je hoeft niet eens zo heel veel te … [Lees meer...] overIk wil in 2014 beter leren schrijven
Behoeftich, ghevanghen, arm, creupel, en lam
Over de sonnetten van Roemer VisscherDoor Marc van OostendorpDe ontwikkeling van het Nederlandse sonnet door de eeuwen heen – dat is nu zo'n onderwerp waarvan je zou willen dat er boekenkasten vol over geschreven zouden zijn. Of, nou ja, zo geen kasten, dan toch enkele planken. Of in ieder geval, kom op, één plankje. Of toch in ieder geval een lekker dik boek. Of, als het … [Lees meer...] overBehoeftich, ghevanghen, arm, creupel, en lam
Suffix-sonnet: -erij
Opgedragen aan prof. dr. Matthias HüningToen ooit het Franse achtervoegsel -ie aan woorden zoals becker werd gehaakt,waar aldus beckerie van werd gemaakt,verrijkte dit onze morfologie.-Er en -ie smolten samen tot -erijzodat men smederij in orde vondalhoewel smeder niet als woord bestond.Zo kwamen er steeds nieuwe vormen bij.Toen werd ook de betekenis verbreed:een boeverij was … [Lees meer...] overSuffix-sonnet: -erij
De docent van het jaar!
Alles wordt almaar erger in ons horrorvervolgverhaal De verleden tijd van lijkenDoor Marc van OostendorpIneens ging Rie haar mobiele telefoon. "Momentje," mompelde de onderzoekster om onduidelijke redenen, en zocht in haar tas. "Hallo?" zei ze, terwijl ze de onwaarschijnlijk ouderwetse Nokia tegen haar oor hield."Waar zit je?" vroeg de stem van haar baas, Wouter Pieterse, … [Lees meer...] overDe docent van het jaar!
De juiste vrienden
Slaan de onderzoekers eindelijk terug in ons horrorfeuilleton De verleden tijd van lijken?Door Marc van Oostendorp"Het is nu kerstvakantie," zei Joop. "De managers kunnen weinig doen, behalve nieuwe verdienmodellen bedenken. Daar hoeven we ons niet druk om te maken, want die verdienmodellen zijn toch weer verouderd wanneer de universiteit in januari zijn poorten opent.""Maar we … [Lees meer...] overDe juiste vrienden
Samenvatten voor gevorderden
Door Marc van Oostendorp"Dus u hebt geen relevante ervaring voor deze baan." Samenvatten wat een ander net tegen je heeft gezegd, is een paradoxale bezigheid. Die ander heeft je net een heel verhaal verteld, en dan vertel jij haar hetzelfde nog in een paar zinnen terug. Is zij kort van memorie en meteen weer vergeten wat ze net heeft gezegd, zodat je eerst een en ander nog eens … [Lees meer...] overSamenvatten voor gevorderden
De Amerikaanse cultuur is de beste van 2013
Door Marc van OostendorpHet blijft een opmerkelijk fenomeen, dat wat mij betreft af en toe gedocumenteerd moet worden, al is het maar om vast te leggen wat er gebeurt: hoe onze cultuur volkomen geobsedeerd is door de Amerikaanse. Hoe die fascinatie maar niet kleiner wordt, niet door het veeltalige internet, niet door de afnemende economische kracht van Amerika.Neem nu NRC … [Lees meer...] overDe Amerikaanse cultuur is de beste van 2013
Grapjes
Ondanks klachten van ouders van jonge kinderen gaan we onverdroten door met ons feuilleton De verleden tijd van lijken. De waarheid moet verteld.Door Marc van Oostendorp"En nu?" vroeg Rie aan Joop, terwijl ze terugliepen van het kerstdiner waar gebleken was dat inmiddels alle vier hun overige collega's in managers veranderd waren.Ze hadden allebei een nieuwe tablet … [Lees meer...] overGrapjes
Kerstcadeautje: Klankencyclopedie als elektronisch boek
Het onderstaande is de inleiding tot een versie van de Klankencyclopedie van het Nederlands, die ik de lezers van Neder-L hierbij aanbied als gratis elektronisch boek (in epub-formaat en in mobi-formaat; de laatste met dank aan Matthias Hüning), om te lezen op uw tablet of e-reader.Door Marc van OostendorpIedere menselijke taal is een legodoos. Je zou je logischerwijs … [Lees meer...] overKerstcadeautje: Klankencyclopedie als elektronisch boek
Maskers af!
Nieuwe aflevering van ons horrorfeuilleton De verleden tijd van lijken Door Marc van Oostendorp"Sophia!", riep Rie geschrokken. Nu keken de anderen ook op. Zelfs Wouter onderbrak zijn toespraakje, waarin hij met hoog op wilde geven van het nieuwe evaluatiemodel voor de medewerkers. Hij zag nu dat er iets veel belangrijkers gebeurd was: "Welkom bij de club," zei hij tegen zijn … [Lees meer...] overMaskers af!
Managers aan het kerstdiner
De managers komen weer tot leven in de kerstspecial van ons gruwzame feuilleton De verleden tijd van lijkenDoor Marc van OostendorpHet was al donker, toen op de late avond van de 22e december 2013, in onze stad, op de eerste verdieping van een restaurant, de held van deze geschiedenis om zich heen keek. "Jongens,'" zei Wouter Pieterse. "Ik ben blij dat we hier met zijn … [Lees meer...] overManagers aan het kerstdiner
Gezellig allemaal dezelfde taal
Door Marc van OostendorpAndere talen dan Nederlands spreken is 'ongezellig'. Die mededeling kreeg Ferdows Kazemi, een columniste van de Volkskrant onlangs. (Klik hier voor haar column van gisteren.) Ze was met een paar vriendinnen aan het praten in de kleedkamer van een sportschool, toen haar door een passerende vrouw te verstaan werd gegeven: 'Ik versta geen woord van wat … [Lees meer...] overGezellig allemaal dezelfde taal
Klik hier om verder te gaan
Door Marc van Oostendorp Vanochtend werd ik wakker en dacht: ja, het woord klikken zal nog lang blijven bestaan! En niet alleen in de betekenis 'je klasgenootje verraden bij een volwassene' , maar ook in die van de betekenis van 'een hyperlink openen'. Ik heb ooit geschreven over klik hier. Ik ben een groot bewonderaar van die constructie. Ik vind de hyperlink toch al de … [Lees meer...] overKlik hier om verder te gaan
Waarom zijn versregels asymmetrisch?
Door Marc van Oostendorp De afgelopen maanden heb ik op het NIAS en de Koninklijke Bibliotheek nagedacht over versregels. We hebben een scandeermachientje gebouwd: een script dat patronen van – bijvoorbeeld – regelmatig afwisselende onbeklemtoonde en beklemtoonde lettergrepen kan ontdekken in gedichten zoals het volgende, van Jan Kal: Waarom ik geen neerlandistiek … [Lees meer...] overWaarom zijn versregels asymmetrisch?
Geloven in saaie gegevens
Door Marc van OostendorpWat heb ik nu weer gedaan: een wetenschapsweblogger tot kwaadheid gedreven! Gisteren schreef ik op verzoek van de webredactie van Onze Taal een stukje over het deze week gepubliceerde Groot Nationaal Onderzoek over taal.Ik vind dat dit onderzoek weinig om het lijf heeft. Het is een gegevensverzameling waar geen duidelijke vraag achter zit, … [Lees meer...] overGeloven in saaie gegevens
Spelling is wel degelijk taal
Door Marc van OostendorpTot de rituelen van de decembermaand hoort dat er een taalkundige opstaat die erop wijst dat 'spelling geen taal is'; en dat je van taalkundigen dus echt niet hoeft te verwachten dat ze weinig fouten maken bij het groot dictee.Gisteren was het aan de beurt aan Felix van de Laar. In een mooi stukje in NRC Handelsblad van gisterenavond roept hij op om … [Lees meer...] overSpelling is wel degelijk taal
Waar moet het heen en waar gaat het heen?
Over taalgebruikers en moedertaalsprekers Door Marc van OostendorpDe onderstaande tekst was bedoeld voor het afscheidssymposium van Jan Renkema van enkele weken geleden, waar ik op het laatste moment door omstandigheden niet naartoe kon. Ik bied hem Renkema én u als 'taalgebruiker' aan nu aan als longread. Waar moet het heen met het Nederlands? Toen de organisatie van het … [Lees meer...] overWaar moet het heen en waar gaat het heen?