Door Marc van OostendorpEr gloort hoop! Wetenschappelijk gefundeerde hoop! Althans wanneer jullie wanhopig zijn over de schrijfvaardigheid van studenten aan de KH Leuven. Je hebt dan weliswaar, volgens onderzoekers in het tijdschrift Over taal, aan de ene kant volkomen gelijk: die studenten inderdaad niet kunnen schrijven en ze beseffen dit bovendien zelf nauwelijks.Maar … [Lees meer...] overLeren dat je niet kunt schrijven
Het is heus niet lui om ‘hij’ te zeggen!
Door Marc van OostendorpWij amuseerden ons gisterenavond met de zinnen van Bach en Peters. Zij leren ons iets over de menselijke luiheid en de betekenis van persoonlijk voornaamwoorden zoals zij en haar. Bij simpele zinnen zou je kunnen denken dat het simpel zit:- De koningin verveelt zich en zij gaat daarom vanavond lekker dansen. [1]Je zou kunnen denken: dat … [Lees meer...] overHet is heus niet lui om ‘hij’ te zeggen!
Praten met je hond
Door Marc van Oostendorp "Leg nu onmiddellijk de Telegraaf neer!" Wie weleens boos iets heeft geroepen tegen zijn hond, weet dat Fikkie op dat moment ineenkrimpt. Hoe kan dat? Kunnen honden menselijke taal verstaan? Nieuw onderzoek van de vorig jaar in Nijmegen gepromoveerde Hongaar Attila Andics laat zien dat er in zijn brein iets gebeurt dat lijkt op hoe de menselijke … [Lees meer...] overPraten met je hond
Onteren
Door Marc van OostendorpIk heb de afgelopen dagen op kosten van de Italiaanse belastingbetaler (en nu niet zeggen: hij bestaat) een aantal lezingen gegeven in Verona, en een ervan ging over de woorden onteren en oneindig.Wat is er aan de hand? Beide woorden bestaan uit een voorvoegsel (ont, on), een stam (eer, eind) en een achtevoegsel (en, ig). Er is een belangrijk … [Lees meer...] overOnteren
De zon komt erbij
Door Marc van OostendorpHet irritante van taal is dat ze verandert waar je bij staat. Je keek net even de andere kant op en ineens blijkt er zich alweer ergens een nieuwe constructie te hebben gevormd. Zo meldde iemand op Meldpunt Taal deze week ineens het bestaan 'de zo'n komt erbij' als equivalent voor 'de zo'n breekt door'. Gelukkig hebben we sinds kort Delpher, de … [Lees meer...] overDe zon komt erbij
De Romaans-Germaanse grens
Door Marc van OostendorpDwars door Europa kronkelt een fascinerende grens: de Germaans-Romaanse, die de Germaanse talen in het noorden en het oosten zoals het Nederlands, het Fries en het Duits scheidt van de Romaanse in het zuiden en het westen, zoals het Frans en het Italiaans. In ons knusse hoekje van Europa denken we graag aan een specifiek stukje van die grens, namelijk de … [Lees meer...] overDe Romaans-Germaanse grens
‘Niet moeten’ is niet gelijk aan ‘moeten niet’
Door Fred Weerman Een brandende kwestie op Neder-L: Mag Marc van Oostendorp nu wel of niet van taal houden? Hij raakt inexistentiële onzekerheid naar aanleiding van een passage uit een interview van Milfje Meulkens met mij, die hij als volgt samenvat (ik verbeter de typfouten): Waar het vroeger dus als een aanbeveling gold om van taal te houden, geldt het tegenwoordig … [Lees meer...] over‘Niet moeten’ is niet gelijk aan ‘moeten niet’
Ik kan je heel goed verstaan!
Door Marc van OostendorpIk had al wel gehoord dat het buitenlanders overkomt, maar deze week maakte ik het in levenden lijve mee. Mijn Italiaanse gezelschap verontschuldigde zich bij haar gesprekspartner voor de kwaliteit van haar Nederlands, en toen zei die ander ineens: "Ik kan je heel goed verstaan!"Er zit een wereld verborgen achter die opmerking. In de eerste plaats is het … [Lees meer...] overIk kan je heel goed verstaan!
De terugkeer van het huwelijken
Door Marc van Oostendorp "Mendy en haar man", schreef de Leidse universiteitskrant Mare vorige week in een artikel over studenten die getrouwd zijn, "werden aangestoken door stelletjes om hun heen, die bij bosjes aan het huwelijken sloegen." Aan het wat? Het woord huwelijken komt, anders dan het afgeleide woord uithuwelijken, nauwelijks voor in het … [Lees meer...] overDe terugkeer van het huwelijken
Liefde voor taal
Door Marc van Oostendorp Mag je als taalkundige van taal houden? Die vraag rijst bij het interview met de Amsterdamse hoogleraar Nederlandse taalkunde Fred Weerman dat Milfje Meulskens vrijdag op zijn weblog publiceerde. Weerman zegt dat zijn belangstelling voor taal 'vooral intellectueel' is: Ik herinner me dat toen ik Nederlands ging studeren een oudere medewerker van … [Lees meer...] overLiefde voor taal
Bekentenissen van een veellezer
Door Marc van OostendorpIk kom soms ook heus wel onder de mensen en daardoor weet ik dat sommigen vinden dat ik veel schrijf. Hoe kan dat? Slaap ik misschien weinig? Om de een of andere reden is dat de hypothese die het vaakst geopperd wordt, maar daarom is ze nog niet juist.Wat is het dan wel? Ik weet het zelf natuurlijk ook niet precies. Ik heb altijd geschreven, en ik heb … [Lees meer...] overBekentenissen van een veellezer
‘Ik heb’ of ‘ik hep’
Door Marc van OostendorpDe b aan het eind van een woord wordt in het Nederlands uitgesproken als een p (ik hep) en de d als een t (ik hat). Het Nederlands staat daar zeker niet alleen in: ook het Catalaans, het Duits, het Pools en het Russisch en nog tal van andere talen doen dat.Wat er technisch gebeurt is: je laat je … [Lees meer...] over‘Ik heb’ of ‘ik hep’
Oude arme mensen hebben een vreselijk accent
Door Marc van OostendorpLeven is oordelen. De hele dag is de mens bezig om zo'n beetje alle aspecten van andere mensen aan esthetische keuring te onderwerpen: hun kleding, hun haardracht, hun nieuwe tas, hun kinderen, hun auto. En ook hun taal. Wie spreekt er mooi Nederlands? Hoe kun je dat bepalen? Wat voor criteria gebruiken mensen in het dagelijks leven?Een wetenschappelijk … [Lees meer...] overOude arme mensen hebben een vreselijk accent
Waarom zeggen we noordoost en niet oostnoord?
Door Marc van DorpenoostWaarom zeggen we noordwest en niet westnoord, zuidoost en niet oostzuid? vroeg iemand me gisteren. In het algemeen gesteld: waarom zeggen we in dit soort precieze richtingsaanduidingen eerst zuid of noord, en dan oost of west?Op internet wordt deze prangende kwestie als ik het goed zie, slechts eenmaal behandeld, namelijk op de website … [Lees meer...] overWaarom zeggen we noordoost en niet oostnoord?
Ik heb dat ik naar huis wil
Door Marc van OostendorpGisteren begaf ik mij tijdens een lange treinreis weer eens temidden van de inheemse stam waar ik nu al meer dan 45 jaar dagelijks veldwerk doe: de Nederlandse. Twee jonge vrouwen hadden plaatsgenomen zoals modern mensen in de trein gaan zitten als ze met de trein reizen: schuin tegenover elkaar in een vierzitter, zodat ze urenlang hun stem moesten … [Lees meer...] overIk heb dat ik naar huis wil
‘Sommige academici’ en het Standaardnederlands
Door Marc van Oostendorp De Volkskrant, de krant die vindt dat taal iets is waarover alleen dwazen discussiëren, trakteerde de lezers dit weekeinde op een interviewtje met een zekere Stijn Verrept, initiatiefnemer van een internetpetitie die de Nederlandse en Vlaamse politiek oproept om het uit elkaar groeien van het Nederlands van Nederland en Vlaanderen een halt toe te … [Lees meer...] over‘Sommige academici’ en het Standaardnederlands
De stijlcomputer
Door Marc van Oostendorp Hoe moet je schrijven? Dat is de vraag die ik tot de vraag van het jaar heb uitgeroepen. Ik neem schrijfles, maar leg natuurlijk ook mijn oor te luisteren bij de wetenschap. Nu opgelet, want in het kader van de leesbaarheid komt er een lange zin. Een aantal onderzoekers bij de afdeling informatica van de universiteit in Stony Brook hebben het … [Lees meer...] overDe stijlcomputer
Waarom populariseren? En wat?
Door Marc van Oostendorp Nadat Peter-Arno Coppen tijdens de Grote Taaldag opriep tot meer lawaai rondom de populariseringsprijs van de Landelijke Onderzoeksschool Taalkunde, hebben verschillende bloggers erover geschreven. Milfje Meulskens meldde bijvoorbeeld: 'Een samenleving wordt rijker van kennis, dus ook van taalwetenschappelijke kennis. Het is zonde als je onderzoek … [Lees meer...] overWaarom populariseren? En wat?
De atomen van de taal in onze hersenen
Door Marc van OostendorpHoe zitten spraakklanken in ons hoofd? De n of de ee, om er maar twee te noemen – hoe hebben we die opgeslagen? Wanneer we bijvoorbeeld iemand nee horen zeggen, iemand van wie we de stem nog nooit gehoord hebben, hoe herkennen we die klanken dan? We moeten ze ergens mee vergelijken, maar met wat?De Russisch-Amerikaanse taalgeleerde Roman … [Lees meer...] overDe atomen van de taal in onze hersenen
Onvolmaakte gedichten zijn intiemer
Door Marc van OostendorpDit jaar wordt Leo Vroman 99, en hij publiceert nog de ene dikke dichtbundel na de andere. Vorig jaar verscheen Die vleugels: honderden pagina's met gedichten die hij de afgelopen jaren schreef, vol verbazing over dat hij zo oud wordt en dat de gedichten nog blijven stromen. Hij schrijft er bijna iedere dag nog wel een – de meeste gedichten in de bundel … [Lees meer...] overOnvolmaakte gedichten zijn intiemer
De k van likken
Door Marc van OostendorpAls je over gedichten nadenkt, mag je over iedere klinker en iedere medeklinker nadenken. Het zou raar zijn om je bij, pakweg, het hoofdartikel van De Telegraaf af te vragen waarom er in de eerste zin zoveel v's achter elkaar staan. Bij een gedicht kan dat wel.Gedichten lezen is daarom vakantie nemen van gewoon lezen. Je hoeft je niet te bekommeren om … [Lees meer...] overDe k van likken
Wie ontraadselt het geheel
Door Marc van OostendorpDe schrijver Gerard van 't Reve dacht dat de naam van écht succesvolle schrijvers het ritme DAMta moest volgen: Multatuli, Dostojevski. Zulke namen waren beter te onthouden en dan wist de klant in de winkel waar hij om moest vragen. (Onzin? Bedenk dan de namen van de boekwinkels Broese, Donner en Heinen wel het juiste … [Lees meer...] overWie ontraadselt het geheel
Het verschil tussen ‘man’ en ‘maan’ leren
Door Marc van OostendorpDat het Nederlandstaligen lukt om twee klinkers te onderscheiden die zo sterk op elkaar lijken als de [a] van maan en de [ɑ] van man, is bijna niet te geloven. Iedere generatie moet opnieuw het subtiele verschil leren horen en leren maken. En dat zonder dat iemand hen kan waarschuwen: let op! die klinkers klinken weliswaar heel … [Lees meer...] overHet verschil tussen ‘man’ en ‘maan’ leren
Een ‘duidelijke visie’: taal schept kansen
Door Marc van Oostendorp Ik liep met bloedend hart over het Lange Voorhout in Den Haag. Daar is de Taalunie gevestigd, de gezamelijke Vlaams-Nederlandse overheidsinstelling waar een jaar geleden de manager Geert Joris aan het roer kwam. In zijn eerste interviews riep de man die van de ministers de opdracht had gekregen het 'publieke debat over taal' aan te jagen nog … [Lees meer...] overEen ‘duidelijke visie’: taal schept kansen
De fles is kwaad
Door Marc van Oostendorp De beroemde klassieke violist Gidon Kremer ging als hij in de jaren negentig in Brussel speelde 's avonds naar een kroeg om daar naar Roby Lakatos te luisteren, de virtuoos van de zigeunermuziek. Lakatos is, nog steeds, verbazingwekkend: dat iemand dat allemaal kan! Als hij speelt, lijkt het soms wel alsof er drie mannen tegelijkertijd op die viool aan … [Lees meer...] overDe fles is kwaad
