Door Marc van OostendorpDat er een asymmetrie is, wisten we al. Uit eerder onderzoek was al gebleken dat Nederlanders door de bank genomen makkelijker Duits verstaan dan andersom. Waar dat precies aan ligt, is minder duidelijk. Komt het doordat relatief veel Nederlandstaligen Duits op school leren? Doordat wij vaker naar Tatort kijken dan zij naar Flikken? Doordat zij nu … [Lees meer...] overIs Duits verstaanbaarder dan Nederlands?
Je kunt Pechtold in één zin herkennen
Door Marc van OostendorpHoeveel tekst heb je nodig om te zien of een tekst afkomstig is van Geert Wilders of van Alexander Pechtold? Niet heel veel, laat Maarten van Leeuwen zien in zijn proefschrift Stijl en politiek, dat hij vandaag in Leiden verdedigt. Eén zin is meestal wel genoeg.Neem de volgende:De laatste jaren wordt de politiek niet meer beschouwd als de plek waar … [Lees meer...] overJe kunt Pechtold in één zin herkennen
Hoe later in de versregel, hoe langer het woord
Door Marc van Oostendorp Er is de laatste tijd weer enige belangstelling voor de versregel: wat is dat eigenlijk voor een ding? Wat bepaalt de structuur ervan? Een regel komt niet overeen met een woordgroep, of in ieder geval niet perse. Het wordt ook niet per se afgesloten met een adem in de voordracht. In sommige tradities bestaat een regel natuurlijk uit een vast aantal … [Lees meer...] overHoe later in de versregel, hoe langer het woord
Het eten van veel taartjes
Wat we nog niet weten over het werkwoord (10)Door Marc van OostendorpZoals water kan overslaan in ijs, zo kan een werkwoord ineens overslaan in een zelfstandig naamwoord. Stel, je vindt het fijn om taartjes te eten. Dan kun je dat natuurlijk op verschillende manieren zeggen:Ik word gelukkig als we veel taartjes eten.Ik vind het fijn om veel taartjes te eten.Ik houd van veel … [Lees meer...] overHet eten van veel taartjes
Waarom lezen?
Door Marc van OostendorpWaarom zou je boeken lezen? Daarover las ik dit weekeinde twee volkomen tegenovergestelde beschouwingen – een van een schrijver en een van twee populairemediapsychologen.De schrijver was Christiaan Weijts in zijn column in De Groene (€) vraagt hij zich af hoe het komt dat moderne romanciers schrijven alsof het modernisme nooit heeft bestaan. Woolf, … [Lees meer...] overWaarom lezen?
Het Limburgs is als middeleeuws Engels
Door Marc van OostendorpEen gesprek dat ik eerder deze week hield met Ben Hermans van het Meertens Instituut (en de Vrije Universiteit) over waarom het belangrijk is om Limburgse dialecten te bestuderen, en waarom deze dialecten meer lijken op middeleeuws Engels dan op het Chinees. … [Lees meer...] overHet Limburgs is als middeleeuws Engels
O mond daeruyt dat stort de jeughd’ haer soete sanghen
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (15)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpMet de Oost-Vlaming Justus de Harduwijn (1582-1636) begon de zeventiende eeuw voor het Nederlandse sonnet. Hoewel hij niet oud werd, schreef hij in korte tijd een oeuvre te schrijven waarin bijna alle thema's van zijn … [Lees meer...] overO mond daeruyt dat stort de jeughd’ haer soete sanghen
Samen vragen stellen
Door Marc van OostendorpWij van het Meertens Instituut – soms is het leuk om dat te kunnen zeggen. Nu is het zo'n moment, want wij van het Meertens Instituut hebben een heel goed plan. En dan nog wel over de nationale wetenschapsagenda.Die wetenschapsagenda gaat in ieder geval uit van een goede diagnose: de wetenschap heeft om allerlei redenen een betere, een bredere … [Lees meer...] overSamen vragen stellen
Uiteenlopend volgens Karel van het Reve
Door Marc van OostendorpKarel van het Reve had een bijzondere manier van schrijven en spreken: zijn toon ademt zoveel nuchter ik-laat-me-de-kaas-niet-van-het-brood-eten uit, dat je geneigd bent ieder zijn beweringen klakkeloos aan te nemen. Iemand die zo tegen onzin is, die moet de wereld toch wel zien zoals hij is?Dat verschijnsel valt goed te illustreren aan de hand van de … [Lees meer...] overUiteenlopend volgens Karel van het Reve
Uitroeptekens als minismileys
Door Marc van OostendorpEr is een kleine verandering die ik bij mezelf meen te bespeuren, maar die nauwelijks te bestuderen is. Ik heb het idee dat ik meer uitroeptekens schrijf dan vijfentwintig jaar geleden. En ik denk dat ik daar ook niet de enige in ben – anders zou ik het hier natuurlijk ook niet melden. Ik heb het onlangs eens op Twitter nagevraagd en daar vonden de … [Lees meer...] overUitroeptekens als minismileys
Vragen over de Nederlandse gulden
Het volk mag ook wat zeggen in ons managersmoordfeuilleton De verleden tijd van lijken.Door Marc van Oostendorp"Jongens!", zei Wouter, de hoogleraar Financiële Letterkunde, tegen de deur waarachter Sophie en Femke inmiddels al wekenlang een kamer bezet hielden. "Laat me even wat met jullie bespreken. Dit is belangrijk, dan kunnen jullie daarna weer verder bezetten.""Kom maar … [Lees meer...] overVragen over de Nederlandse gulden
De middeleeuwen voor scholieren
De wetenschap treedt naar buiten in De verleden tijd van lijken.Door Marc van OostendorpJoop, de specialist in middelnederlandse voegwoorden, veegde het zweet van zijn voorhoofd. Het viel nog niet mee om voor de camera te staan, merkte hij, al was het dan ook de camera van een aantal middelbare scholieren. "Waarom zijn de middeleeuwen eigenlijk afgelopen?" had Jasper gevraagd. … [Lees meer...] overDe middeleeuwen voor scholieren
Waarom Abruzzo zo mooi is: Umlaut
Door Marc van OostendorpIn de video van deze week leg ik uit waarom Abruzzo zo'n mooie streek is. Ik schreef ook een wetenschappelijk artikel over metafonie. … [Lees meer...] overWaarom Abruzzo zo mooi is: Umlaut
Israël: Hij, wij, zij, hullie
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (14)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpWie is niet verbaasd als hij ziet hoe snel het sonnet in de tweede helft van de zestiende eeuw om zich heengreep? Eeuwen eerder was het genre al in Italië opgekomen, maar nooit hadden Nederlandse dichters sjoege … [Lees meer...] overIsraël: Hij, wij, zij, hullie
Een nieuwe stijlgoeroe
Door Marc van OostendorpHet jaar van de stijl is heropend. Begin 2014 was ik er op dit weblog mee begonnen. Ik ging les nemen bij schrijvers, die me lesjes zouden geven zodat ik beter zou schrijven. Ik begon bij Ilja Leonard Pfeijffer, maar na een paar maanden stapte ik over op een andere leraar die van alles beloofde, maar waar nooit iets van kwam. (Ja, ik bedoel u, AS!) En … [Lees meer...] overEen nieuwe stijlgoeroe
Red de specialist
Door Marc van OostendorpDit is een verkorte versie van een presentatie die ik gisteren gaf op een symposium ter ere van de dertigste verjaardag (of zoiets) van Nicoline van der Sijs.Van alle bedreigde wetenschappelijke plantensoorten is de specialist misschien nog wel het meest bedreigd. Wie geeft er nog iets om de vrouw die haar leven wijdt aan zeventiende-eeuwse Armeense … [Lees meer...] overRed de specialist
Nog nooit heeft iemand een vis ingeslapen
Door Marc van OostendorpHet was me nog niet eerder opgevallen, maar nadat ik een melding las op Meldpunt Taal ineens wel: inslapen is aan het veranderen in een overgankelijk werkwoord. Het kan een zelfstandig naamwoorddragen:Een kop op metronieuws.nl: "Kat per ongeluk ingeslapen; meisje (10) ontroostbaar". Een zin uit de inleiding: "Het dier werd zonder … [Lees meer...] overNog nooit heeft iemand een vis ingeslapen
Becanus’ tomeloze geestdrift voor de geesteswetenschappen
Door Marc van OostendorpJohannes Goropius Becanus wordt in inleidende colleges taalwetenschap wel ingezet om even lekker te lachen. Deze zestiende-eeuwse geleerde had immers voorgesteld dat Adam en Eva in het paradijs Nederlands gesproken hadden, dat het Nederlands dus de oudste en de meest eerbiedwaardige taal was, waar andere talen slechts verbasteringen van waren?Over … [Lees meer...] overBecanus’ tomeloze geestdrift voor de geesteswetenschappen
Het menselijke element van missen
Door Marc van OostendorpOnlangs, begon een van mijn anglistische vrienden – ja, ik heb anglistische vrienden – over missen. Hij had ergens gelezen "het mist nog wat richting, dit voorstel", en hij vroeg zich af of dit geen anglicisme was. (Niemand is zo bevreesd voor het anglicisme als de anglist.) Het deed hem ook nog denken aan de constructie "er mist iets" – ook al zo … [Lees meer...] overHet menselijke element van missen
Niet alleen schrijven
Door Marc van OostendorpEen audiovisueel mini-essay naar aanleiding van het artikel van Frits van Oostrom in NRC Handelsblad van zaterdag 28 maart 2015 (hier als pdf). … [Lees meer...] overNiet alleen schrijven
In druk ende dangier
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (13)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpPieter Cz. van der Mersch, PieroStel je voor dat een dichter in een daad van vaderlandslievendheid een gedicht zou schrijven over de perikelen waaraan ons Koninkrijk is ontsnapt. En stel dat die dichter daarbij zou … [Lees meer...] overIn druk ende dangier
De taal langzaam veranderen!
Door Marc van Oostendorp René Appel toen hij de taal nog snel wilde veranderen. Nu gaan we het krijgen! dacht ik verheugd toen ik in de nieuwe Onze Taal een artikel van René Appel zag staan, de beroemde schrijver en voormalige taalkunde-hoogleraar. Dat artikel heeft als titel Hoe snel laten we de taal veranderen? en als ondertitel Pleidooi voor … [Lees meer...] overDe taal langzaam veranderen!
Outreach
Even wat ontspanning in ons managershorrorfeuilleton De verleden tijd van lijken.Door Marc van OostendorpTerwijl zijn in managers veranderde collga's om het hardst afstand namen van de neoliberale financialisering en valorisering van de wetenschap, zat Joop, de specialist in middelnederlandse voegwoorden achter zijn bureau en niesde.Hij had twee weken eerder een mailtje … [Lees meer...] overOutreach
Zo lief, zo rustig, zo bloeiend
Door Marc van Oostendorp Herman Gorter was een meester van het zo. Vooral als hij verliefd was kon hij er wat van: "Zie je ik hou van je, / ik vin je zoo lief en zoo licht -- / je oogen zijn zoo vol licht" dichtte hij dan. En ook de liefdesbrieven in de onlangs verschenen bundeling Geheime geliefden staan vol zo's. "Daardoor kan ik ook zoo heerlijk bij je zijn," schreef hij … [Lees meer...] overZo lief, zo rustig, zo bloeiend
Gratis onderwijs voor iedereen
Door Marc van OostendorpVan rechts naar links: Inge Otto, Marten van der Meulen, Marc van OostendorpDat inmiddels zo'n dertigduizend nieuwsgierigen zich hebben ingeschreven voor onze cursus, die vandaag over een week begint, is een vreemde gedachte. Natuurlijk, ook op dit blog komen soms wel tienduizenden mensen af, maar dat is dan altijd min of meer toevallig: wanneer ze … [Lees meer...] overGratis onderwijs voor iedereen
