Het is even schrikken om te lezen dat Marita Mathijsen met Een vrije geest een 'emobiografie' heeft willen schrijven, een boek over Betje Wolff dat de grote achttiende-eeuwse schrijfster volgt in haar emotionele ontwikkeling. Wolff, zou je denken, is een schrijfster geweest die in aanraking kwam met tal van belangrijke ideeën uit haar tijd. Zou ze niet juist vanwege … [Lees meer...] overIn tranen
Het eerste kwart: Ellen Ombre, Last
De Jodensavanne, een gebied ten zuiden van Paramaribo waar Sefardische Joden van de zeventiende tot de negentiende eeuw plantages hadden, werd door het Nederlandse koloniale bestuur gebruikt als kamp voor Duitsers en voor bijvoorbeeld NSB'ers uit Nederlands Indië. De kampcommandant had gehoord dat de Sefarden zich hadden laten begraven met juwelen en andere kostbaarheden en hij … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Ellen Ombre, Last
Kom op voor de beschaving
Ja, volgende week maandag (25 november, 13 uur, Malieveld in Den Haag) protesteren we tegen de bezuinigingen op het hoger onderwijs. Af en toe moet je daarvoor even slikken, want de regering die eigenhandig de wetenschap en het onderwijs in Nederland aan het slopen is, blijkt ook op andere vlakken tot weerzinwekkende dingen in staat. Toen er bij het Forum voor Democratie … [Lees meer...] overKom op voor de beschaving
We mogen niet eens demonstreren
Laat niemand ooit beweren dat de jaren twintig van de eenentwintigste eeuw saai waren. We leven in een tijd waarin niet alleen een regering de wetenschap en het hoger onderwijs kan kortwieken, maar waarin ook demonstraties in de hoofdstad van Nederland een week lang verboden kunnen worden. En een grote vreedzame demonstratie tegen die bezuinigingen in Utrecht is zelfs op het … [Lees meer...] overWe mogen niet eens demonstreren
Tegen wie ik morgen demonstreer
Als je de wetenschap liefhebt, kun je morgen eigenlijk niet anders dan demonstreren. Je moet wel heel zwaarwegende persoonlijke redenen hebben om niet te komen. Professionele redenen kunnen er, in ieder geval voor wie aan een universiteit werkt, niet zijn. Als je er morgen niet staat, en de plannen gaan gewoon door, verliezen duizenden mensen hun baan en wordt voor minstens een … [Lees meer...] overTegen wie ik morgen demonstreer
Volstrekt loyaal (aan de bezetter)
Hoe zit het universitaire bestuur in elkaar? Ik loop toch al bijna veertig jaar op de academie rond, in allerlei hoedanigheden, maar ik moet toegeven dat ik nauwelijks een idee heb. Ja, er is iemand die 'de rector' is, en er is een 'college van bestuur', en die beslissen van alles, maar behalve dat de rector een toespraak houdt bij de opening van het academisch jaar, merk ik er … [Lees meer...] overVolstrekt loyaal (aan de bezetter)
Het eerste kwart: Anjet Daanje, Het lied van ooievaar en dromedaris
Het lied van ooievaar en dromedaris is vrij onomstreden dé Nederlandstalige roman van de 21e eeuw, in ieder geval tot nu toe. Het is een boek waar op ieder van de 650 pagina's van alles gebeurt, en iedere passage een sleutelpassage is. In het laatste hoofdstuk gespt de klokkenmaker Ties Auwerda bij zijn vrouw Heleen een horloge om. Zij was in paniek om het verdwijnen van de … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Anjet Daanje, Het lied van ooievaar en dromedaris
Taal en tanks
Als je je afvraagt of de bezuinigingen op het hoger onderwijs van ruim 1 miljard en de extra 5 miljard die naar het leger gaan iets met elkaar te maken hebben, lees dan het nieuwe advies van de Adviesraad voor Wetenschap, Technologie en Innovatie (AWTI), de raad waarvan de huidige OCW-minister, Eppo Bruins, tot voor kort voorzitter was. De raad adviseert de adviseert de … [Lees meer...] overTaal en tanks
Het eerste kwart: Mariken Heitman, Wormmaan
Er zijn, in ieder geval in het Nederlands, weinig boeken geschreven die je zo aanzetten tot nadenken over de relatie tussen mens en biologie als Wormaan van Mariken Heitman. Misschien komen alleen de andere boeken van dezelfde auteur er enigszins bij in de buurt. Ze had er misschien een nonfictieboek over kunnen schrijven, ze noemt in haar nawoord ook drie … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Mariken Heitman, Wormmaan
Stille diplomatie is niet genoeg
(English below.) Gisteren kwamen medewerkers en studenten van de Radboud Universiteit bijeen voor een bijeenkomst over de aankomende bezuinigiingen. Ik gaf daar een toespraak. Hier is de tekst (in het Nederlands en het Engels, want de universitaire gemeenschap is vooralsnog tweetalig). Beste mensen, Het hoger onderwijs wordt gesloopt en de mensen met de mokers – met … [Lees meer...] overStille diplomatie is niet genoeg
Nog meer onbehoorlijk bestuur
Het is een vreemd gevoel om de chroniqueur te zijn van de ondergang van een beschaving. Wie zal er over vijftig jaar nog in het Nederlands willen lezen over de geesteswetenschappen in Nederland? Het kabinet beweert de Nederlandse taal in de academische wereld te willen beschermen, maar door tegelijkertijd de Nederlandstalige universiteiten uit te hollen, maakt het van het … [Lees meer...] overNog meer onbehoorlijk bestuur
Talen afschaffen voor een betere toekomst
Behoud het Keltisch voor Nederland Het schokkendst van het persbericht dat de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit Utrecht maandag uitzond, was misschien wel de optimistische toon. Voor een moment zou je bijna vergeten wie er momenteel aan de macht is, en denken dat er daadwerkelijk betere tijden in het verschiet liggen. Het bericht bevat bijvoorbeeld de … [Lees meer...] overTalen afschaffen voor een betere toekomst
Wervend boek over het eindeloze gepalaver van mensen
Er is geen groter verhaal te vertellen dan dat van de menselijke taal, het ultieme verhaal van wie, wat en waarom wij mensen zijn. Hoe heeft dat wonderlijke taalvermogen, dat vrijwel iedereen bezit op enkele ongelukkigen na, zich in de mens kunnen ontwikkelen? Wat kunnen we uit de taal leren over de oergeschiedenis van de mensheid, over de huidige samenleving en, niet te … [Lees meer...] overWervend boek over het eindeloze gepalaver van mensen
Sloopkogel tegen wetenschap
Ik mag niet langer zwijgen. Waar je tot vorige week de draconische bezuinigingen op de wetenschap en het hoger onderwijs nog, weliswaar met enige moeite, kon afdoen als een financiële ramp, is nu definitief vast te komen staan uit welke hoek de wind waait. Die van een aanval op de liberale democratie, en het georganiseerde weerwoord. In het hoofdlijnenakkoord was al … [Lees meer...] overSloopkogel tegen wetenschap
Het eerste kwart: Lale Gül, Ik ga leven
Deze jaren zijn preutse jaren in de literatuur. In mijn overzicht van Nederlandstalige romans uit de 21e eeuw staan wel boeken waarin seks voorkomt, maar vaak is dat dan smerige seks of gewelddadige seks, of seks met een taboe waarom je er als lezer van gruwelt. Het soort seks dat Lale Gül beschrijft in Ik ga leven – twee jonge mensen die zich op elkaar storten en … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Lale Gül, Ik ga leven
De bal kaatsen met Joop
Als iemand mij om advies zou vragen, zou ik hem aanraden om nooit op het omslag van een boek te schrijven of te laten schrijven dat zijn kijk 'eigenzinnig' was. Want dat nodigt natuurlijk uit tot een vergelijkend warenonderzoek: valt naar de aangesneden kwesties niet nog veel eigenzinniger te kijken? Gelukkig heeft Joop van der Horst mij niet om advies gevraagd bij de … [Lees meer...] overDe bal kaatsen met Joop
Van onderwijs tot woestenij
Ik mag niet langer zwijgen. Bijna dagelijks wordt er een nieuwe mokerslag uitgedeeld aan het universitaire landschap in Nederland. Dan is het weer het afschaffen van zo'n beetje alle vreemde talen, dan weer het door louter onnozelheid versterken van het Engels, of de universiteiten te verplichten ieder jaar 94.000 studenten te vinden om te beboeten. En dat allemaal in één week. … [Lees meer...] overVan onderwijs tot woestenij
Vertalen zonder nawoord
Britse Shakespeare-kenners maken wel eens het grapje dat ze in andere taalgebieden toch maar gezegend zijn. Daar kunnen Richard III, Othello en Een droom van een midzomernacht tenminste op gezette tijden opnieuw vertaald worden, terwijl de Engelstaligen het maar met die heilige oorspronkelijke tekst van de Bard van Avon moeten doen. Toch staan de … [Lees meer...] overVertalen zonder nawoord
Dit regeringsbeleid versterkt het Engels
Ik mag niet langer zwijgen. Als het aan de huidige minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ligt, blijft er straks geen Nederlandse universiteit meer over. Of althans, instituties met namen als de Universiteit van Amsterdam of Erasmus Universiteit Rotterdam zullen we blijven bestaan, maar ze zullen verworden tot instellingen waar volwassenen na het vwo nog een paar jaar … [Lees meer...] overDit regeringsbeleid versterkt het Engels
De slechtste werken van de jaren zeventig
Het tuurtouw beschouw ik als een hoogtepunt in het oeuvre van Jeroen Brouwers. Hij schreef het boekje in 1989 na het overleden van de uitgever en schrijver Geert van Oorschot, met wie Brouwers bevriend was, en wel op een heel gecompliceerde manier. De twee mannen zeiden elkaar vaak de waarheid, maar waren daar allebei niet per se tegen bestand. Dan spraken ze elkaar … [Lees meer...] overDe slechtste werken van de jaren zeventig
Het eerste kwart: Lucas Rijneveld, Mijn lieve gunsteling
Er zijn verhalen die je misschien liever niet wil lezen en toch gefascineerd leest: het verhaal over een 49-jarige veearts, bijvoorbeeld, die aan het begin van deze eeuw, een 14-jarig meisje misbruikt. Waarom zou je daar kennis van willen nemen? Om allerlei redenen. Omdat het zo geweldig verteld is, bijvoorbeeld, een feest van taal, van rijke taal, van taal die onder andere … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Lucas Rijneveld, Mijn lieve gunsteling
De schande van Scaliger
Ik mag niet langer zwijgen. Deze week werd bekend dat men in Leiden alvast is begonnen om woest met een moker om zich heen te slaan. Ooit was Leiden de stad van de talen: je kon er terecht als je de meest uiteenlopende talen wilde leren kennen. Het was de stad die de eer van Scaliger hooghield, de zeventiende-eeuwse geleerde en polyglot. "Scaliger was een kenner van … [Lees meer...] overDe schande van Scaliger
Neerlandicus voor de andere talen
Ik mag niet langer zwijgen. Ik mag me dan voorgenomen hebben een tijdje mijn mond te houden, maar als onverlaten dan de gelegenheid aangrijpen om alles af te breken wat ons lief is, wordt zwijgen op zeker moment immoreel. Een van de kenmerken van de regeerstijl van Eppo Bruins, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, is dat hij de verschrikkelijkste dingen doet, … [Lees meer...] overNeerlandicus voor de andere talen
Het eerste kwart: Simone Atangana Bekono, Confrontaties
Salomé denkt aan de Griekse mythologie en leest Hella Haase, terwijl ze in de jeugddetentie zit omdat ze een jongen uit haar dorp een oog heeft uitgestoken. Ze verveelt zich daar ook, want de leerstof die ze krijgt aangeboden is niet hoger dan op havo-niveau. Ondertussen kijkt ze vol minachting naar bijvoorbeeld degene die geacht wordt haar psychologisch bij te … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Simone Atangana Bekono, Confrontaties
Wat te doen als iedereen boos op je is?
Afgezien van het feit dat we een regering hebben die bezig is om ons, net als alle geesteswetenschappers, het werk zo goed als onmogelijk te maken, zijn het gouden tijden voor de taalwetenschap. In de politiek telt de daad niet meer, het woord regeert: de grootste partij van Nederland kent geen concrete wapenfeiten, enkel grote woorden over anderen. Hoe word je zo populair … [Lees meer...] overWat te doen als iedereen boos op je is?
