Over Thomas Vaessens' Geschiedenis van de moderne Nederlandse literatuurDoor Marc van OostendorpHip filmpje ter illustratie hip filmpjeHet werk van de Amsterdamse hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde Thomas Vaessens is fascinerend om te volgen. Hij werkt hard en hij denkt altijd serieus na over zijn vak. Daarbij probeert hij verder te kijken dan de individuele … [Lees meer...] overLezen door een 3D-bril
Grammatica op de kaart
Nieuw onderzoekDoor Marc van OostendorpDeze week is het project Maps and grammar begonnen, hoera! We kregen een subsidie van NWO en nu kunnen een postdoc en twee promovendi aan de slag. Hier is de website (ja, hoor eens, we zijn deze week begonnen, er staat nog niet veel meer op dan ons plan).Het idee om taalverschijnselen op de kaart te zetten is al ongeveer zo oud als … [Lees meer...] overGrammatica op de kaart
Je tik ertegen en het zing
Rijmen zonder t Door Marc van Oostendorp De [t] is het wegwerpartikel onder de medeklinkers. Hij is zo goedkoop, zo makkelijk te maken, dat je hem als het nodig is, er makkelijk even tussen frommelt (gozert op een brommert), en zo weinig waard dat je hem makkelijk weglaat als hij niet nodig is (da is nie leuk). Voor andere medeklinkers geldt dat niet: niemand zegt gozerk, … [Lees meer...] overJe tik ertegen en het zing
(a) Spreadsheets, (b) prezis en (c) sociale media
Een nieuwe aflevering van ons bloedstollende misdaadverhaal 'De verleden tijd van lijken'Door Marc van OostendorpWat voorafging: tijdens een heidag zijn twee onverklaarbaar in managers veranderde medewerkers van de Department Nederlands begonnen met een aanval op de toegesnelde huisarts. Zal ook hij in een manager veranderen?"Een," siste Rie Veld tegen Sophia. "Twee. Drie! … [Lees meer...] over(a) Spreadsheets, (b) prezis en (c) sociale media
‘Ik had gekomen’
Door Marc van OostendorpOp tv was een vrouw van ergens in de zeventig te zien die haar dochter in de Auvergne bezocht. "Als ik had geweten dat ik met niemand kon praten," zei ze, "had ik niet gekomen." De ondertiteling voor doven en slechthorenden maakte daarvan: "...was ik niet gekomen."Wat was hier aan de hand? Waarom zei die vrouw dat? Waarom maakte de ondertiteling er … [Lees meer...] over‘Ik had gekomen’
Ik heb de helft van de appeltaart opgegeten
Door Marc van Oostendorp Op de betekenis van een willekeurige zin kun je eindeloos puzzelen. Hier is er een. ‘Ik heb gisteren de helft van de appeltaart opgegeten.’ Stel, je staat op om naar de keuken te gaan en je echtgenoot zegt dat zinnetje. Je loopt naar de koelkast en je ontdekt dat er nergens meer appeltaart te bekennen is: alles is opgegeten door je man. Dan heb je alle … [Lees meer...] overIk heb de helft van de appeltaart opgegeten
De betekenis van bevelen
Door Marc van Oostendorp Ik ben de laatste dagen aan het lezen over de gebiedende wijs, de imperatief. Wat betekenen zinnen als Loop maar even mee, Sla nu de bladzijde om, Ga toch weg? Dat blijkt een behoorlijk ingewikkelde vraag, waarover semantici hun hoofd breken. (Zie bijvoorbeeld het proefschrift van Rosja Mastop uit 2006). De reden daarvoor is dat veel … [Lees meer...] overDe betekenis van bevelen
De grenzen van de taal: oe! a!
Door Marc van OostendorpGisteren hielden we in Utrecht een academische bijeenkomst ter ere van Riny Huybregts, een van mijn favoriete collega's, een beminnelijk man en een groot geleerde. Norbert Corver, de hoogleraar Nederlandse taalkunde in Utrecht, hield er een bijzonder prikkelende lezing over tussenwerpsels – woorden als oe! a! heremijntijd! brrr, woorden waarvan je … [Lees meer...] overDe grenzen van de taal: oe! a!
Dit kind daar en dat kind hier
Door Marc van Oostendorp "Weet jij," vroeg collega Anneke Nunn gisteren op Twitter, "waarom deze formeler is dan die?" Ze verwees naar een webpagina met adviezen om 'vlotter' te schrijven: Heb je een nieuwe camera gekocht en wil je deze leren beheersen? klinkt veel minder vlot dan Heb je een nieuwe camera gekocht en wil je die leren beheersen? Dat is inderdaad een … [Lees meer...] overDit kind daar en dat kind hier
Wat is er tegen een manager?
Een nieuwe aflevering van ons bloedstollende misdaadverhaal 'De verleden tijd van lijken'Door Marc van OostendorpWat voorafging: tijdens een heidag van de Department Nederlands zijn de hoogleraar Financiële Letterkunde Wouter Pieterse en de ietwat saaie vakdidacticus Gerard veranderd in managers, tot grote ontsteltenis van de andere aanwezigen."Het probleem", zei Gerard, … [Lees meer...] overWat is er tegen een manager?
Klankencyclopedie van het Nederlands (38): [ɛi]
Door Marc van Oostendorp[ɛi] De [ɛi] is de tweeklank die Jan Stroop beroemd heeft gemaakt: het pièce de résistance van het Poldernederlands. In die variëteit van het Nederlands worden de tweeklanken allemaal wat grootser gearticuleerd. Een tweeklank is altijd in beweging: hij begint met een wat opener mond dan dat hij eindigt. In de Poldernederlandse uitspraak is … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (38): [ɛi]
72.095 woorden
Hoeveel praten Kamerleden? Door Marc van Oostendorp Wanneer het Kamerlid Ybeltje Berckmoes-Duindam dit jaar tien keer haar naam had uitgesproken tijdens een plenaire vergadering, had ze evenveel gezegd als ze nu volgens Vrij Nederland heeft gedaan: 32 woorden. Ze had ook alleen de vorige zin kunnen uitspreken. Volgens Vrij Nederland is de VVD'ster de 'backbencher' van … [Lees meer...] over72.095 woorden
Hoi Femke
Martinus Benders is gewoon normaal in plaats van serieusDoor Marc van Oostendorp"Ieder wereldje", schreef Bas Heijne dit weekeinde in NRC Handelsblad, "wordt op een gegeven moment een gesloten wereldje, waarin de eigen cultuur allesbepalend wordt." Heijne schreef dit naar aanleiding van een 'pittige lezing' die Femke Halsema onlangs hield en waarin ze zoiets had geconstateerd … [Lees meer...] overHoi Femke
De taal van barbaren
Een elegant essay over afscheid nemen, naamvallen, en kijkcijfertaalkunde Door Marc van Oostendorp Dat talen veranderen is op zichzelf al een wonderlijk verschijnsel, merkt Joop van der Horst op in zijn deze week verschenen boek Taal op drift; maar nog wonderlijker is dat ze soms beginnen aan een langdurig proces dat wel honderden jaren kan duren. Terwijl de taalgebruikers … [Lees meer...] overDe taal van barbaren
Lekker leraartjes opleiden!
Nieuwe aflevering van het spannende misdaadfeuilleton 'De verleden tijd van lijken'.Door Marc van OostendorpEerdere afleveringen uit deze bloedstollende reeks staan hierIedereen keek geschrokken en was stil. Gerard, de wat saaie vakdidacticus, had zojuist aan Pieterse gevraagd of hij nu echt op de sociale media moest, terwijl Pieterse nog geen half uur eerder in een … [Lees meer...] overLekker leraartjes opleiden!
Marzel hebben
Door Marc van OostendorpIk dacht altijd dat mijn familie de enige was, maar deze week zei mijn rij-instructeur het ook: je hebt marzel. De uitdrukking blijkt ook goed googlebaar (al moet je er wat verwijzingen naar de rechtse Israëlische politicus Baruch Marzel voor overslaan):we hebben marzel gehad met het weer, de opkomst was top (Facebook-pagina motorclub … [Lees meer...] overMarzel hebben
Bijgeluiden
Door Marc van OostendorpWaarom zou Henk Ester zijn prijswinnende debuutbundel Bijgeluiden hebben genoemd? Er komen inderdaad veel geluiden voor in de gedichten, maar bijgeluiden? Volgens een beroemde definitie van Edgar Varèse is muziek 'georganiseerd geluid' en in die zin zijn bijgeluiden het tegenovergestelde van muziek: niet gewenst geluid, het toevalligste geluid dat … [Lees meer...] overBijgeluiden
De enige taal met een ‘zonnetje’?
En hebben we verkleinwoorden te danken aan de Moderne Devotie? Door Marc van Oostendorp Het ging over de Nederlandse identiteit, gisteren bij Het filosofische kwartet, en dus traden er behalve twee wijsgeren en een tv-presentator ook twee neerlandici aan, Lotte Jensen en Frits van Oostrom. Het was allemaal heel interessant, eigenlijk ook omdat de taal, het Nederlands, slechts … [Lees meer...] overDe enige taal met een ‘zonnetje’?
Erg moeilijk gezellige onzin te praten in een brief
Zorgvuldige editie van de brieven van CouperusDoor Marc van OostendorpH.T.M. van Vliet is een man met een duidelijk doel. Zijn hele werkzame leven heeft hij zich ingezet voor het verhogen van de wetenschappelijke kwaliteit van edities van het Nederlandse letterkundige erfgoed. Hij was ooit de drijvende kracht achter het Bureau Basisvoorziening Tekstedities, en toen dit opging … [Lees meer...] overErg moeilijk gezellige onzin te praten in een brief
Cúltureel erfgoed, pólitieke elite
Waarom klemtoon soms naar voren schuiftDoor Marc van Oostendorp "Dit is al een paar jaar gaande," schrijft iemand op het Meldpunt Taal, "maar steeds meer hoor ik bij woorden met drie of meer lettergrepen de klemtoon op de eerste lettergreep: cùlturele hoofdstad, Débussy, ìdeale partner, spèctaculaire show. En gisteren (12-06-2913) 3 x in het Tropenmuseum-item tijdens Eén … [Lees meer...] overCúltureel erfgoed, pólitieke elite
Een taal die nooit geboren is en nooit sterft
Engelstalige 'biografie' van het NederlandsDoor Marc van OostendorpWeinig talen zijn beter in het Engels beschreven dan het Nederlands. Je kunt enorm veel gedetailleerd te weten komen over onze taal, zonder haar ooit te leren. Er verschenen de afgelopen vijftien jaar boeken over de klankleer, de vormleer en de zinsbouw, en online wordt gewerkt aan een grootschalig taalportaal … [Lees meer...] overEen taal die nooit geboren is en nooit sterft
De smaak van iets
Over synesthesieDoor Marc van OostendorpIk loop al een paar dagen te denken aan Susanne Clermonts, de zangeres die beter bekend staat als Krause. Hoewel ik eerlijk gezegd nog nooit van Krause had gehoord, of van haar muziek. Ik ben vooral geïnteresseerd in een afwijking van Clermont, en wat die ons kan vertellen over taal.Het zit zo. Susanne was onlangs te gast in het … [Lees meer...] overDe smaak van iets
Concullega’s
Nieuwe aflevering van het spannende misdaadfeuilleton 'De verleden tijd van lijken'.Door Marc van OostendorpEerdere afleveringen uit deze bloedstollende reeks staan hierGerard, de wat saaie vakdidacticus, keek verbaasd rond terwijl zijn baas, de hoogleraar Financiële Letterkunde W. Pieterse die op onverklaarbare wijze in een matblauwgekleurde manager veranderd was, het … [Lees meer...] overConcullega’s
We ARE Dutch!
Nieuwe aflevering van het spannende misdaadfeuilleton 'De verleden tijd van lijken'. Door Marc van Oostendorp Prof. dr. Wouter Pieterse, de hoogleraar Financiële Letterkunde die door een geheimzinnige aanval ineens in een manager veranderd was, drukte met een onheilspellende blik een PowerPoint-presentatie tevoorschijn. nContourennota Department of Dutch … [Lees meer...] overWe ARE Dutch!
Of we dat nu leuk vinden of niet
Nieuwe aflevering van het spannende misdaadfeuilleton 'De verleden tijd van lijken'.Door Marc van Oostendorp"Heus, mensen," zei prof. dr. W. Pieterse, hoogleraar Financiële Letterkunde met een lichtblauw gezicht. "Ik ben geheel en al hersteld. Maak je over mij geen zorgen. Ik kan de vergadering nu voorzitten. Het is bekend uit computersimulaties dat van de mensen die een … [Lees meer...] overOf we dat nu leuk vinden of niet
