[v] De [v]-klank maak je door je boventanden op kleine afstand boven je onderlip te houden. De lucht die uit de longen geperst wordt, kan daardoor niet vrij naar buiten stromen: de luchtdeeltjes beginnen te wervelen en daardoor ontstaat het kenmerkende ruisende geluid. De [v] lijkt hierin veel op de [f]. Het voornaamste verschil is, op het eerste gehoor, in de stembanden: … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (7): de [v]
De taal van Hans van Zetten
De taalgebruiker van gisteren was geen dichter of romanschrijver, maar een freelance-sportcommentator. Hans van Zetten, de man die voor de NOS commentaar gaf bij het turnen werd ineens allerwege geprezen. Dat wil zeggen: op Facebook kreeg hij een fanpagina, en op Twitter werd hij trending topic. Dat commentaar op het commentaar werd dan weer aanleiding tot commentaar in de oude … [Lees meer...] overDe taal van Hans van Zetten
Recensie: Mooi hè, zo’n naadloze bh!
Een ready-made is een troost voor iedere compulsieve lezer. Al van kindsbeen zou ik het liefst ieder woord dat me voor de voeten komt willen lezen: de kentekenplaten op iedere auto waar ik voorbij loop, iedere bijsluiter van ieder medicijn, iedere zin op elke kassabon die ik krijg.André Westra moet dat ook hebben. Hij heeft een eigen uitgeverijtje, Tanker Boot, en daar geeft … [Lees meer...] overRecensie: Mooi hè, zo’n naadloze bh!
Een raar gebrek
Ik heb een raar, klein gebrek, waar ik eigenlijk nog nooit iets over gelezen of gehoord heb terwijl andere mensen het ook moeten hebben: sommige woorden neem ik altijd te letterlijk. Een voorbeeld is uitleggen: als iemand zegt dat hij iets gaat uitleggen, zie ik altijd even een grote landkaart opengevouwen worden en op een tafel uitgelegd.Hetzelfde heb ik met fatsoenlijk. … [Lees meer...] overEen raar gebrek
En dan kreeg ik spataders
'Heb jij enig idee,' vroeg Anna (@AnnaDixit) me gisteren via Twitter, 'waarom kinderen via Twitter altijd de verleden tijd gebruiken?' Ze gaf ook een voorbeeld:Dan was ik de moeder en jij de vader en we gingen wandelen.Ik twitterde terug dat ik dacht dat die kinderen de verledentijdsvorm hier net iets anders interpreteren. … [Lees meer...] overEn dan kreeg ik spataders
De edele taal van Vlaamse soapsterren
Dat er in Vlaanderen een nieuwe taalvariëteit van het Nederlands aan het ontstaan is, is geen nieuws. Ze wordt bijvoorbeeld in soapseries gebruikt, omdat een specifiek dialect daar niet voor iedereen begrijpelijk zou zijn en het Standaardnederlands te stijf zou klinken, maar ook steeds meer in het dagelijks leven. De nieuwe vorm heeft zelfs al twee min of meer algemeen bekende … [Lees meer...] overDe edele taal van Vlaamse soapsterren
Door elkaar heen praten op zijn Italiaans en op zijn Nederlands
Ik heb de afgelopen jaren nergens zoveel over het Nederlands geleerd als bij mijn Zuid-Italiaanse schoonfamilie. Deze zomer was ik er ook weer een paar weken en iedere keer steek ik weer van alles op.Natuurlijk, sommige dingen weet iedereen. Dat Italianen veel meer met hun handen praten, en veel meer geneigd zijn elkaar in de rede te vallen, dan Nederlanders of Vlamingen … [Lees meer...] overDoor elkaar heen praten op zijn Italiaans en op zijn Nederlands
Barackje Obama
Hoe spreken we geleende namen uit. Het stukje van Gaston Dorren van gisteren deed me denken aan een ontdekking die de jonge Sloveense taalkundige Peter Jurgec onlangs over het Nederlands deed.We kunnen in het Nederlands namen als Barack en Oprah best met een Amerikaanse r uitspreken. Met een Nederlandse r vind ik die namen zelfs een beetje raar klinken, ook in een verder door … [Lees meer...] overBarackje Obama
Klankencyclopedie van het Nederlands (6): De [b]
[b] De [b] maak je door de lucht die uit je longen komt even tegen te houden met je lippen terwijl je je stembanden laat trillen. Dan laat je je lippen los en de lucht komt vrij.Zo'n klank is lastig te maken aan het eind van het woord. Misschien is dat de reden dat de [b] maar zelden op die plaats staat. Als het al zo is, dan altijd na een korte klinker, om redenen die we niet … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (6): De [b]
Schrijfwijzer (8 en slot): Vol op het orgel
De interessantste opmerking in de discussie over de Schrijfwijzer werd uiteindelijk gisteren gemaakt door Jan Renkema, de auteur van het besproken werk. In een reactie die gisteren tegelijkertijd verscheen op de Facebook-pagina van de Schrijfwijzer (alleen voor mensen met een Facebook-account, vermoed ik) en hier op Neder-L (u moet een beetje scrollen, het stukje van … [Lees meer...] overSchrijfwijzer (8 en slot): Vol op het orgel
Schrijfwijzer (7): ‘Wat heb ik daar nu aan, sprak de leek onzeker.’
Wat voor beeld van 'de taalgebruiker' heeft Jan Renkema, de auteur van de Schrijfwijzer, waarvan onlangs de vorige editie verscheen? Hij geeft er zelf een duidelijk beeld van in de volgende passage, waarin hij die taalgebruiker tegenover de 'taalkundige' zet:De taalgebruiker wil een voorschrift, een norm. De taalkundige kan vanuit zijn beroep alleen maar zeggen: zo zit taal in … [Lees meer...] overSchrijfwijzer (7): ‘Wat heb ik daar nu aan, sprak de leek onzeker.’
Schrijfwijzer (6): Niet bijgewerkt
Is het verstandig de nieuwe Schrijfwijzer aan uw zestienjarige nichtje cadeau te doen voor haar verjaardag? Alleen wanneer ze een buitengewone belangstelling heeft voor de Nederlandse geschiedenis van de afgelopen dertig jaar, want anders zal ze veel voorbeelden niet kunnen begrijpen.Zo legt het boek anno 2012 uit dat er variatie is in woordenboeken aan de hand van vier … [Lees meer...] overSchrijfwijzer (6): Niet bijgewerkt
Schrijfwijzer (5): Digitaal en papier
De afgelopen week heb ik een aantal aspecten van de Schrijfwijzer-website besproken. Het wordt nu tijd voor het echte werk – althans, uit alles wordt duidelijk dat de auteur zelf het gedrukte boek als het echte werk beschouwt. Kenmerkend is een passage als de volgende (uit het voorwoord, p. 12):Een boek leent zich niet zomaar voor digitale weergave: 'browsen' is toch iets … [Lees meer...] overSchrijfwijzer (5): Digitaal en papier
Vijf video’s van gedichten van P.C. Hooft
Aangestoken door een recensie die ik vond via het onvolprezen weblog De Contrabas heb ik deze week de nieuwe iPad-app gedownload met en over de sonnetten van Shakespeare. Het is een beetje een dure app, niet goedkoper dan een papieren uitgave van de sonnetten, maar een die meer biedt dan zo'n papieren uitgave: niet alleen worden alle sonnetten door briljante acteurs … [Lees meer...] overVijf video’s van gedichten van P.C. Hooft
Het Esperanto is nog lang niet klaar
Vandaag bestaat het Esperanto precies 125 jaar – het eerste boekje kwam door de tsaristische censuur op 26 juli 1887. Het werd in eigen beheer uitgegeven door een jonge oogarts in Warschau, Lejzer Zamenhof, die vast had gehoopt dat er in 2012 wat méér mensen waren geweest die zijn taal hadden gesproken. Maar wie de onooglijke brochure van indertijd heeft gezien kan zich … [Lees meer...] overHet Esperanto is nog lang niet klaar
Schrijfwijzer (4): Tussenbalans
De afgelopen dagen heb ik enkele van mijn belangrijke bezwaren tegen de nieuwe Schrijfwijzer geïllustreerd aan de hand van een paar video's op de Schrijfwijzer-website: Renkema propageert een ouderwetse norm, hij biedt steun aan mensen die geen steun verdienen (bijvoorbeeld omdat ze schrijvers van rouwberichten uitlachen), en hij legt de regels onnodig onduidelijk en … [Lees meer...] overSchrijfwijzer (4): Tussenbalans
Schrijfwijzer (3): De eeuwige taalvraag
De nieuwe Schrijfwijzer is een multimedia-project: naast het boek is er een uitgebreide website die deels afgeschermd is voor kopers van het boek (in het boek staat een toegangscode) maar ook deels openbaar. Voor de recensent is dat prettig, zeker als die recensent problemen heeft met het boek: iedereen kan controleren wat ik over de website zeg en daar zijn eigen oordeel … [Lees meer...] overSchrijfwijzer (3): De eeuwige taalvraag
Schrijfwijzer (2): De rouwadvertentie
De Schrijfwijzer maakt mensen bang om te schrijven, schreef ik gisteren. Hij doet dat door mensen erop te wijzen dat er op de wereld allerlei zeurkousen zijn die overal van alles en nog wat op aan te merken hebben. Zelf presenteert Renkema zich niet als zo'n zeurkous, hij wijst er alleen maar op dat die mensen er zijn (met enige kwade wil zou je kunnen zeggen: hij … [Lees meer...] overSchrijfwijzer (2): De rouwadvertentie
Schrijfwijzer (1): ‘Goed geprobeerd, maar het werkt niet’
De Schrijfwijzer van Jan Renkema is misschien wel hét Nederlandse boek over taal van deze tijd: er zijn in de afgelopen 30 jaar 450.000 exemplaren van verkocht. Deze week verscheen een nieuwe editie, mét een website. Ik wil de komende weken die Schrijfwijzer en die website eens gaan uitpluizen, hier op Neder-L. Wat is dat voor boek? Wat … [Lees meer...] overSchrijfwijzer (1): ‘Goed geprobeerd, maar het werkt niet’
Stemmetjes
Wat mij een prettig onderwerp van onderzoek lijkt: stemmetjes. Bijvoorbeeld: een echtpaar heeft knetterende ruzie en op een bepaald moment begint de een de ander te herhalen:- Maar dat kon ik toch niet weten? - "Maar dat kon ik toch niet weten?"Het gaat dan om de toon waarop de tweede zin wordt uitgesproken. … [Lees meer...] overStemmetjes
Meldpunt Taal
We hebben hem iets meer dan twee jaar geleden gelanceerd en sindsdien is de media-aandacht ervoor wat geluwd. Er zijn sindsdien ook tientallen meldpunten op internet gekomen, waarvoor de aandacht inmiddels ook weer geluwd is (wat was dat ook weer met die Midden- en Oost-Europeanen?).Maar dat betekent zeker niet dat er niets meer gebeurt op het Meldpunt taal, de website waarop … [Lees meer...] overMeldpunt Taal
Klankencyclopedie van het Nederlands (5): De [e]
[e] De [e] ( als in steek) zit als klinker halverwege de [a] (, waarbij je mond helemaal open staat) en de [i] (, met je mond veel meer gesloten). Als je je mond langzaam van een [a] naar een [i] laat overgaan, hoor je ergens halverwege een [e] (en iets eerder de [ɛ] van pet en iets later de [ɪ] van pit). In 1994 publiceerden drie taalkundigen een artikel over een … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (5): De [e]
Hoe dieper de crisis, hoe gouder de glans
Bijna had ik hem gemist, een gouden zin in NRC Handelsblad van maandagavond:Hoe langer geleden, hoe dieper de crisis, hoe gouder de glans die in Griekenland over het olympisch jaar ligt.Gouder de Beauregard is een deftig klinkende familienaam (ook al zijn er gelukkig ook autohandelaren met die naam) wat het moeilijk maakt om te googlen, maar ik kan me niet herinneren dat woord … [Lees meer...] overHoe dieper de crisis, hoe gouder de glans
De klemtoon in PvdA
Toen ik de post van Gaston Dorren las, gisteren, hier op Neder-L, werd ik even bang. De post ging over afkortingen en letternamen, en eigenlijk over de spelling ervan, maar ik begon ineens te vrezen voor de uitspraak.Niet zo lang geleden kreeg ik een vraag doorgestuurd die daarover ging:Waarom ligt de klemtoon bij afkortingen die letter voor letter worden uitgesproken altijd … [Lees meer...] overDe klemtoon in PvdA
Iemand nieuws ontmoeten
Ook op Facebook wordt inmiddels over taal gediscussieerd. De Amsterdamse taalkundige Jan de Jong schreef gisteren:Lees in de rechterkolom van FB de suggestie - datingsite - om 'iemand nieuws' te ontmoeten. Wat vinden wij van deze constructie, taalkundig gezien?Zoals taalkundigen zijn: niemand gaf antwoord op die vraag en in plaats daarvan begon men te googlen: … [Lees meer...] overIemand nieuws ontmoeten
