Het is een artikel dat al deze zomer verscheen in El País, maar pas de laatste tijd wordt het veel besproken in de kringen waarin ik verkeer: een artikel over de vleesonderzoeker José Manuel Lorenzo. In de titel is er al sprake van 'de schaduwzijde van de wetenschap' en dat gaat niet over het onderwerp dat Lorenzo bestudeert maar de hoeveelheid artikelen die hij aan dat werk … [Lees meer...] overTe veel artikelen
Heb je de Barbie-film gezien?
Als een van de interessantere ontwikkelingen in de taalwetenschap van de afgelopen jaren beschouw ik de belangstelling voor het gesprek: het idee dat taalbouwwerken dingen zijn die je meestal letterlijk in samenspraak met anderen maakt. Dat de kern van taal misschien niet ligt in de beslotenheid van een hersenpan, maar in wat zich tussen mensen afspeelt: dat wij dieren zijn die … [Lees meer...] overHeb je de Barbie-film gezien?
Je kunt een boek niet in je eentje lezen
40 jaar tandeloos (75) Boeken lezen over boeken is ongeveer even leuk als boeken lezen. Ja, als je een roman leest, treed je binnen in het hoofd van iemand anders. Maar als je een boek leest over een roman, treed je het hoofd binnen van iemand die het hoofd binnentreedt van iemand anders. Het aardige van romans is dat ze een ervaring bieden die je vrij letterlijk kunt … [Lees meer...] overJe kunt een boek niet in je eentje lezen
Het is de aloude handelsgeest
40 jaar tandeloos (75) De Nederlandse literatuur komt in De tandeloze tijd steeds prominenter naar voren. In de eerdere delen wordt een enkele keer in het voorbijgaan naar bijvoorbeeld Gerard Reve of Harry Mulisch verwezen, maar daar blijft het bij. De nadruk ligt gedurende de hele cyclus veel meer op de Franse literatuur uit de naoorlogse jaren: Genet, Céline, Sartre. Ook … [Lees meer...] overHet is de aloude handelsgeest
En dat met die oude vingerstokjes van ‘m
40 jaar tandeloos (74) Een manier om Zogkoorts, de nieuwe roman van A.F.Th. van der Heijden te lezen, als een aanklacht tegen de leeftijd. Waarom zouden onze mogelijkheden laten inperken door de toevallige cijfertjes die achter 'geboortedatum' in het paspoort staan? Als betrekkelijk spectaculair wordt meestal beschouwd dat de man Van der Heijden in Stemvorken en nu … [Lees meer...] overEn dat met die oude vingerstokjes van ‘m
Een veelbelovende schrijver
40 jaar tandeloos (73) Er zijn, volgens een bekende typologie, schrijvers die iedere keer een nieuw boek schrijven, en schrijvers van één boek. Op het eerste gezicht lijkt het alsof A.F.Th. van der Heijden tot het tweede type behoort. Nog nooit in de Nederlandse literatuurgeschiedenis, en zeer zelden in de wereldliteratuur, heeft iemand zoveel jaren één en hetzelfde … [Lees meer...] overEen veelbelovende schrijver
Narratieve frustratie
Jarenlang groeiden de taalkunde en de letterkunde uit elkaar, taalkundigen en letterkundigen leken heel verschillende interesses te hebben, en pasten heel verschillende wetenschappelijke methodes toe op heel verschillende soorten onderwerpen. Dat ze samen in een opleiding Nederlands (of Frans, of Nieuwgrieks) zaten, had vooral een historische grond, en ook iets te maken met het … [Lees meer...] overNarratieve frustratie
Eenzaam strijden voor de beschaving
Anil Ramdas (1958-2012) was een man van engagement, nee, meer dan dat: hij was een man van idealen. En het hoogste ideaal was voor hem de beschaving – wat een schrijver moest doen is die beschaving verder helpen. Kan dat nog, in de 21e eeuw? Hij zelf lijkt uiteindelijk te hebben besloten van niet – toen hij bijna 12 jaar geleden, in februari 2012 zichzelf het leven … [Lees meer...] overEenzaam strijden voor de beschaving
Piraten schaden gratis wetenschap
Een van de problemen van deze tijd is de betaalmuur: hoewel het technisch mogelijk is om alle wetenschappelijke kennis zonder extra kosten ter beschikken te stellen aan iedereen met een internetverbinding, zijn in de praktijk nog altijd veel tijdschriften in handen van commerciële uitgevers die exorbitante prijzen vragen voor een abonnement of zelfs om maar één artikel te lezen … [Lees meer...] overPiraten schaden gratis wetenschap
Traject
Wat een plezier heb ik beleefd aan het doorbladeren van Traject, de methode Nederlands van uitgeverij Van In! Ik moet er bijzeggen dat de uitgeverij hem mij had doorgestuurd omdat ze een stukje uit Onze Taal van me hadden overgenomen (maar ik hoef daarvoor of voor het plaatsen van dit stukje niet betaald te worden). Ik heb er een herfstige namiddag in zitten bladeren. Het is … [Lees meer...] overTraject
‘Hun’ gebruiken om jong te lijken
Het is een intrigerende studie die mijn voormalige Nijmeegse collega Stefan Grondelaers en een aantal van zijn collega's onlangs publiceerde in het vaktijdschrift Language Variation and Change. De onderzoekers doen verslag van hun pogingen om grip te krijgen op het gebruik van hun als onderwerp van een zin ('hun lopen op straat') door data te analyseren van Twitter. (Een … [Lees meer...] over‘Hun’ gebruiken om jong te lijken
Was Homerus maar gereformeerd geweest
Over sommige waanzin wordt gezegd dat er systeem in zit. Bij Maarten Biesheuvel (1939-2020), een schrijver die zijn leven lang geplaagd werd door manies en depressies, zou je misschien nog beter kunnen zeggen: hij was gek, maar er zat karakter in. Hij bleef altijd zichzelf, ook in zijn meest vreemde uitlatingen kun je altijd de meester ontdekken, met zijn voorliefde voor … [Lees meer...] overWas Homerus maar gereformeerd geweest
Kritiek op onderzoek met kritiek op onderzoek
De waarheid is verborgen onder een enorme berg verwarring en soms neemt die verwarring alleen maar toe door te zoeken. Een intrigerend voorbeeld ervan gaf de Catalaanse taalkundige Evelina Leivada onlangs op haar weblog. De kwestie is door al die verwarring natuurlijk behoorlijk ingewikkeld. Het begint met een bewering die de laatste jaren regelmatig wordt herhaald (ook door … [Lees meer...] overKritiek op onderzoek met kritiek op onderzoek
Wetenschap als activiteit en als baan: verschillende vrijheden
Ik kan het me niet van vroeger herinneren, maar er is de laatste jaren in ieder geval aardig wat discussie over de academische vrijheid. Wordt die niet bedreigd? Door woke bijvoorbeeld, of door de intensieve samenwerking met China? Tegelijk is het, ook voor wetenschappers vaak onduidelijk wat academische vrijheid nu eigenlijk precies is. Het is daarom goed en belangrijk dat … [Lees meer...] overWetenschap als activiteit en als baan: verschillende vrijheden
Gouds Marokkaans Nederlands
Jarenlang heeft Khalid Mourigh onderzoek gedaan naar de specifieke eigenschappen van het 'Marokkaans Nederlands', de specifieke vorm van Nederlands die door Marokkaanse jongeren gesproken wordt, en om preciezer te zijn naar de taal van de Marokkaanse jeugd in Gouda – een interessante plaats voor dit soort onderzoek omdat er naar verhouding veel Marokkaanse families wonen die … [Lees meer...] overGouds Marokkaans Nederlands
Wedstrijd: de nieuwe taalregel van 2023
De verloedering heeft nu ook al toegeslagen bij de redactie van Neerlandistiek. Waar wij eerder jong en energiek ieder jaar onze taalgenoten de kans gaven om ten strijde te trekken tegen de algehele normeloosheid waar het gaat om taal, hebben we in 2022 simpelweg geen wedstrijd uitgeschreven. Wat betekent dat onze taal vorig jaar niet is verrijkt met nieuwe strenge regels om … [Lees meer...] overWedstrijd: de nieuwe taalregel van 2023
Een oor voor muziek is een oor voor taal
In ons oor komt van alles binnen: taal bijvoorbeeld, maar ook muziek. Hoe gaan onze hersenen ermee om? Er zijn aanwijzingen dat een talent voor muziek ook vaak talent voor taal impliceert. Althans voor bepaalde aspecten van taal: gevoeligheid voor zinsmelodie bijvoorbeeld, en ritme. Een nieuw artikel in het Journal of Phonetics van de Groningse onderzoeker Nelleke Jansen vat … [Lees meer...] overEen oor voor muziek is een oor voor taal
Verdriet van Geldrop
40 jaar tandeloos (75) Toen A.F.Th. van der Heijden in 1983 aan De tandeloze tijd begon, was de Tweede Wereldoorlog misschien nog wel hét thema van de Nederlandstalige literatuur. Harry Mulisch had bijvoorbeeld een jaar eerder De aanslag gepubliceerd, en Hugo Claus publiceerde zijn Verdriet van België in hetzelfde jaar als De slag om de Blauwbrug. Strepen aan de hemel van … [Lees meer...] overVerdriet van Geldrop
Ras en taal
Een intrigerende discussie, in het nieuwe nummer van het Journal of Sociolinguistics: moet er een raciolinguïstiek komen, een discipline die het verband tussen ras en taal bestudeert? De discussie is aangezwengeld door een artikel van de Amerikaanse geleerden Jonathan Rosa en Nelson Flores en verschillende andere geleerden reageren erop. Rosa en Flores hebben de laatste … [Lees meer...] overRas en taal
Eén land blijft moedig weerstand bieden
Frédéric Beigbeder over de hedendaagse Franse literatuur In de wereld van literatuur blijft Frankrijk een uniek bastion van eruditie, zo betoogt de Franse romancier Frédéric Beigbeder in zijn onlangs verschenen Dictionnaire amoureux des écrivains français d'aujourd'hui. "Frankrijk is het enige land dat nog steeds gelooft dat boeken belangrijk zijn. (…) In het buitenland … [Lees meer...] overEén land blijft moedig weerstand bieden
Dat durfde theaterdier Mozart zomaar over Shakespeare te schrijven
40 jaar tandeloos (74) Met Stultifera navis, het in 2021 in kleine, bibliofiele editie verschenen tiende deel van De tandeloze tijd wordt er een nieuwe kleur van aan het palet van emoties toegevoegd: dat van de spijt. De korte roman beschrijft een bootreis die Albert Egberts en zijn vriendin Corinne Suwijn in 2019 maken door het noorden van Noorwegen, om het noorderlicht … [Lees meer...] overDat durfde theaterdier Mozart zomaar over Shakespeare te schrijven
De Nobelprijs en het Engels
Het decembernummer van het wetenschappelijk tijdschrift Poetics (ja, mensen, voor sommige tijdschriften zijn decembernummers wat pepernoten zijn voor de Albert Heijn) wijdt een heel nummer aan literaire prijzen, met onder andere artikelen over de literaire prijs die, om wat voor duistere reden dan ook, voor velen aan de top van de pyramide lijkt te staan: de Nobelprijs. Een … [Lees meer...] overDe Nobelprijs en het Engels
Hij hoeft zich alleen maar af te schminken
40 jaar tandeloos (72) De roman Stemvorken gaat over mensen die iemand anders willen zijn: Pijkel wil een tijger zijn, en is misschien wel een tijger, Tibbolt Satink wil een ander zijn (een Rotterdammer) zodat die ander met zijn dood zit opgezadeld, de heteroseksuele Corinne en Zwanet willen een lesbisch koppel vormen, en de schrijver van Stemvorken, A.F.Th. van der … [Lees meer...] overHij hoeft zich alleen maar af te schminken
Taalmodellen kunnen niet niet
Een van de wonderlijke kenmerken van chatbots is dat niemand begrijpt hoe ze precies werken – ook de mensen die ze gemaakt hebben niet. Of beter gezegd: het principe is heel simpel – uitrekenen wat het meest waarschijnlijke volgende woord is gegeven wat er allemaal eerder is gezegd. Maar de computer rekent eerst zelf uit op welke aspecten uit de context hij daarvoor het best … [Lees meer...] overTaalmodellen kunnen niet niet
Een goed betaalde huidenkoopman
40 jaar tandeloos (71) De bijbel bestaat uit een Oud en een Nieuw Testament, waarbij het laatste voortbouwt op het eerste maar ook de ambitie heeft het te overstijgen: alle oude verhalen worden in een nieuw licht geplaatst. Op een soortgelijke manier probeerde Vergilius met zijn Aeneis een korte en betere versie van de Ilias en de Odysse in één band te scheppen, maar nu in … [Lees meer...] overEen goed betaalde huidenkoopman
