Een zomer vrij van nut (5) Tot nu toe in Een zomer vrij van nut: de jonge universitair docent Sanne spreekt met haar mentor Jet in februari 2027 over het feit dat studenten eigenlijk niet meer naar college komen nu ze hebben ontdekt dat kunstmatig intelligente stemmen in hun oor hun alles kunnen voorzeggen. Jet vindt dat er harde maatregelen nodig zijn. De stem in Sannes … [Lees meer...] overAlleen maar leuke dingen doen
Lees ‘De Nederlandse Boekengids’
Mijn favoriete Nederlandstalige tijdschrift is De Nederlandse Boekengids. Het voert de ondertitel The Dutch Review of Books die ik in de eerste jaren eerlijk gezegd wat pretentieus vond, met zijn verwijzingen naar bekende Engelse en Amerikaanse voorbeelden. Maar inmiddels maakt het tijdschrift die ondertitel meer dan waar. Het is ook een unieke locatie voor een vorm van … [Lees meer...] overLees ‘De Nederlandse Boekengids’
40 jaar tandeloos
Deel 1: De slag om de Blauwbrug Het is dit jaar veertig jaar geleden dat de proloog en het eerste deel verschenen van wat toen nog een 'trilogie' heette te worden: De tandeloze tijd van A.F.Th. van der Heijden. Het is een boek dat op allerlei manieren gaat over de tijd, het documenteert de Nederlandse samenleving in de afgelopen 70 jaar, het gebruikt als een centraal … [Lees meer...] over40 jaar tandeloos
Martijn en de christelijke hoogleraren
Mijn vrouw denkt dat het aan mij ligt en ik een speciaal talent heb voor het aantrekken van wonderlijke figuren, maar ik denk dat het iedereen overkomt die zich iedere dag ergens in het openbaar manifesteert, hoe klein het hoekje ook is: dat er op een bepaald moment mensen komen die een obsessie lijken te ontwikkelen met jou persoon. Digitale stalkers. Ik heb een stuk over vier … [Lees meer...] overMartijn en de christelijke hoogleraren
Wat is toch dat woke waar iedereen het over heeft?
Er bestaat inmiddels een uitgebreide literatuur van schrijvers die uitleggen hoe gevaarlijk woke is, hoe het onze vrijheden bedreigt, hoe het in de vezels van onze samenleving, en dan vooral het hoger onderwijs, doordringt. Het eigenaardige is dat er, omgekeerd, bij mijn weten geen literatuur bestaat die uitlegt wat woke is, hoe heilzaam het is voor de samenleving, hoe … [Lees meer...] overWat is toch dat woke waar iedereen het over heeft?
Stop dit nog snel in je vakantiekoffer
"Ja mooi", zegt op zeker moment een hoofdpersoon van Merijn de Boers nieuwe roman Het Surinamedagboek. "Wel echt het verslag van een westerse intellectueel, die eindelijk een keer zijn studeerkamer uit komt en dan met vertedering naar al die onbeschaafde mensen in het bos kijkt." Het gaat dan over Het eind van de kaart, een reisverslag van Albert Helman (1903-1996) over een … [Lees meer...] overStop dit nog snel in je vakantiekoffer
Liberalen spreken Frans
Bijna zeventig jaar geleden, in 1955, publiceerde de Leuvense hoogleraar Lode Wils (1929) voor het eerst over de geschiedenis van de Vlaamse Beweging. Het onderwerp heeft hem sindsdien niet losgelaten, en nu geresulteerd in een nieuw boek, Vlaamse beweging, sociale beweging? dat je enerzijds met recht een overzichtswerk kunt noemen, en tegerlijkertijd een poging te komen tot … [Lees meer...] overLiberalen spreken Frans
Cheffen
Sinds twee jaar staat een opmerkelijk woord in Van Dale: cheffen, en wel met de volgende toelichting. Het is een woord dat volgens Google al een jaar of tien rondzingt, maar mij valt het de laatste tijd ineens op, gisteren nog in deze video van Tim Hoffman (ongeveer op 18:52): Zullen we het afronden? Dan gaan we het met Rensina cheffen. Zoals vaker, zelfs met heel … [Lees meer...] overCheffen
‘Feiten’ over streektalen
Een fraai voorbeeld van hoe je de wetenschap voor je eigen politieke karretje kunt spannen, wordt in het nieuwe nummer van Onze Taal geleverd door dr. Harrie Scholtmeijer van de IJsselacademie. Dat is een organisatie die betaald wordt door de provincie Overijssel om activiteiten in de lokale streektaal te ondersteunen. Dat is natuurlijk prachtig werk, er kan wat mij betreft bij … [Lees meer...] over‘Feiten’ over streektalen
Hoort naer!
Een menselijke Karel, een menselijke professor Tijdens hun gesprek in de KANTL hadden Frits van Oostrom en Frank Willaert het er onlangs even over: in hun beider boeken wordt heel even aangestipt dat Klaas Hanzen Heeroma (1909-1972) misschien toch in ieder geval een beetje gelijk had. Heeroma was hoogleraar in Groningen, hield zich bezig met zo'n beetje alle hoeken van de … [Lees meer...] overHoort naer!
Hoe meer sprekers, des te meer toon
Talen verschillen natuurlijk: de ene taal heeft een ui-klank en de ander niet, de ene zet het lijdend voorwerp voor het werkwoord, en de ander zet hem erachter. Het in kaart brengen van al die verschillen is al een hele puzzel, maar er doet zich natuurlijk ook een hele verzameling nieuwe vragen voor met de vorm: waarom heeft taal 1 eigenschap α en taal 2 eigenschap β? Lange … [Lees meer...] overHoe meer sprekers, des te meer toon
‘Maar houden de stemmen zich daar dan aan?’
Een zomer vrij van nut (4) Wat tot nu toe gebeurde in ons feuilleton Een zomer vrij van nut: Sanne de Bree is in februari 2027 net begonnen als universitair docent bij de afdeling Nederlandse Taal en Cultuur. In de pauze van haar eerste college zijn alle studenten weggegaan zonder dat ze begrijpt waarom., "Nu lekker in de zon zitten!" zei Sannes stem in haar oor. … [Lees meer...] over‘Maar houden de stemmen zich daar dan aan?’
Een grenzenloze taal
Er zijn weinig talen met zo'n interessante geschiedenis als het Jiddisch, een taal die regelmatig alle definities van wat een taal is doorbrak, die dat eigenlijk nog steeds doet, en die toch al honderden jaren wordt doorgegeven. Een taal die in contact heeft gestaan met allerlei talen, die uit al dat contact steeds weer dingen oppikt, en zelf ook zijn sporen nalaat. Een taal … [Lees meer...] overEen grenzenloze taal
Job en Jet en de snelkookpan van de studie
Het is een journalistiek puik stukje werk, de reportage die AT5 maakte (hierboven) over de vraag of er op de Universiteit van Amsterdam nog wel sprake is van 'academische vrijheid'. Het enige bezwaar is misschien dat het nauwelijks gaat over 'academische vrijheid' in strikte zin – het recht van onderzoekers om te onderzoeken wat zij belangrijk vinden en over dat onderzoek ook … [Lees meer...] overJob en Jet en de snelkookpan van de studie
Een slechtziende engel met kromme vingers
Waarom Alara Adilow lezen? .Als Alara Adilow niet een aantal belangrijke poëzieprijzen had gekregen, had ik haar misschien niet ontdekt. Haar bundel Mythen en stoplichten moet je als bundel lezen. Er staan een paar goeie gedichten in, zoals het onderstaande, maar pas als je de bundel als geheel leest, ontdek je wat voor dichter Adilow is – iemand die je een nieuw leven … [Lees meer...] overEen slechtziende engel met kromme vingers
Wat we kunnen leren van chimpanzeegebaren
89 procent van de gebaren die kleine kinderen maken (wijzen, palm van je hand laten zien, enzovoort), worden ook gemaakt door andere mensapen. Het is vrij duidelijk dat we in ieder geval in dit deel van de communicatie iets hebben geërfd van onze gemeenschappelijke voorouders, meer dan zeseneenhalf miljoen jaar geleden. Uit recent onderzoek blijkt dat mensen veel apengebaren … [Lees meer...] overWat we kunnen leren van chimpanzeegebaren
Eindopdrachten aan het begin van het semester
Een zomer vrij van nut (3) Tot nu toe in het saaifaaifuijeton Een zomer vrij van nut: Sanne is een docente Nederlandse Taal en Cultuur die in februari 2027 ondanks alles – humeurige baas, kapot koffie-apparaat, de mogelijke zinloosheid van alles vanwege chatbots – toch nog college moet geven. "Beste mensen!" Sanne keek de collegezaal in. "Mijn naam is Sanne de Bree en … [Lees meer...] overEindopdrachten aan het begin van het semester
Maak je het leven toch niet zo moeilijk
Een zomer vrij van nut (2) Tot nu toe in het saaifaaifuijeton Een zomer vrij van nut: Sanne is een beginnend universitair docente die op de eerste dag van haar werk in 2027 geconfronteerd wordt met een kapot koffieapparaat. En een stem in haar oor die het probleem oplost. Sanne dronk van haar koffie. "Als jij zo geweldig bent", zei ze, "had je de koffie toch ook wel … [Lees meer...] overMaak je het leven toch niet zo moeilijk
Een zomer vrij van nut
Een neerlandistisch saaifaaifuijeton Sanne haar denken was snel en vrolijk. Maar vandaag niet. Het was februari 2027, en ze had haar eerste dag als universitair docent aan de universiteit waar ze tot dan toe nog maar een paar keer was geweest. Toen ze nog studeerde, toen ze promoveerde, toen ze een postdoc-plaats aanvaarden, had het onmogelijk geleken om ooit een baan te … [Lees meer...] overEen zomer vrij van nut
Stenen van zondeloze mensen
Jurriën Rood meent dat je appels en peren wel met elkaar kunt vergelijken. Hij maakt hier nogal een groot punt van: je kunt echt alles met elkaar vergelijken. En dan kun je bijvoorbeeld zeggen dat appels dichter in de buurt komen van een ronde vorm. Jaja. Het is het soort opmerkingen die je als taalkundige weleens te horen krijgt op een feestje. Iemand is een succesvolle … [Lees meer...] overStenen van zondeloze mensen
De nieuwe realiteit van tekstproductie op school
Er is een nieuwe ronde Dudoc Alfa-subsidies! Dat is geld voor docenten in de Geesteswetenschappen die willen promoveren op een onderwerp dat de wetenschap vooruit helpt en tegelijkertijd op de een of andere manier in de klas kan worden toegepast. Ik kan niet zeggen hoe mooi ik het vind, dat dit systeem bestaat. Goed voor leraren, die een mooie kans krijgen zich verder te … [Lees meer...] overDe nieuwe realiteit van tekstproductie op school
Me niet uitlachen!
"Niet mij uitlachen!" zei ik tegen mijn dochter. Want die was me aan het uitlachen. "Huh?" zei mijn vrouw, "mij? Waarom niet me?" Want zo'n gezin zijn we. Het is inderdaad een beetje gek. Normaal gesproken zegt een mens me. "Zij lacht mij uit" zou ik eigenlijk alleen zeggen om het te contrasteren met een ander (zij lacht niet mijn grootste vijand uit, zij lacht mij uit). … [Lees meer...] overMe niet uitlachen!
aɪ ɔː ɪ iː aɪ
Waarom Rozalie Hirs beluisteren? De Nederlandse dichter voor lezers met oren is Rozalie Hirs. Je kon altijd al horen aan haar werk dat ze een componist is, iemand die gewend is om te luisteren naar de wereld en naar de taal. Voor veel mensen en zelfs voor veel dichters lijkt poëzie voor de eerste plaats te bestaan uit letters op papier, maar niet voor Hirs. In haar nieuwe … [Lees meer...] overaɪ ɔː ɪ iː aɪ
Het échte probleem van de Taalunie
De problemen rond de Taalunie hebben nu ook de Interparlementaire Commissie (IPC) bereikt. Dat is het beraad van Nederlandse en Vlaamse parlementariërs die samen de ministers moeten controleren die de leiding voeren over de Taalunie. De Algemeen Secretaris – de hoogste ambtenaar – daarvan is onlangs vertrokken na signalen over onvrede op de werkvloer. Afgelopen maandag kwam … [Lees meer...] overHet échte probleem van de Taalunie
Waarom de ie in Limburg hoger is dan de aa
De schoonheid van de wetenschap voor de wetenschapper zit hem vaak in kleine dingen. De ontdekking, bijvoorbeeld dat de ie en de oe in het dialect van Hamont opvallend veel hoger zijn dan bijvoorbeeld de aa, waarbij 'opvallend veel hoger' betekent: ongeveer twee halve tonen. Voor mij betekende het gisteren een genoeglijk uurtje door een nieuw artikel over 'intrinsieke … [Lees meer...] overWaarom de ie in Limburg hoger is dan de aa
