De gefnuikte ambities van P.H. Ritter Jr. Door Marc van Oostendorp P.H. Ritter jr.(1882-1962) was in zijn dagen de bekendste Nederlandse letterkundige, vooral door zijn boekbesprekingen voor de radio, maar ook door de vele boeken die hij schreef, de grote stukken die hij bijdroeg aan de krant, het Utrechts Dagblad, waarvan hij jarenlang hoofdredacteur was, en de vele en … [Lees meer...] over“Omdat ik mijn brood bij elkaar schrijf, worden die vijf bladzijden niet gezien”
Zit niet zo te haten
Door Marc van Oostendorp In zijn spetterende afscheidslezing van de Universiteit Utrecht liet Gerrit Bloothooft afgelopen vrijdag nog eens zien hoe interessant voornamen zijn, zoals hij dat nu ook al maanden doet op Neerlandistiek. Ze zijn het perfecte modeverschijnsel, hét verschijnsel om te bestuderen als je mode in zijn puurste vorm wil zien: "mode zonder reclame" noemde … [Lees meer...] overZit niet zo te haten
Als ons moedertaalonderwijs nog ooit gezond wil worden
Door Marc van Oostendorp Ik las het boekje Als ons moedertaalonderwijs nog ooit gezond wil worden en raakte naarmate ik er langer over nadacht steeds meer in vuur en vlam! (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overAls ons moedertaalonderwijs nog ooit gezond wil worden
Language freezes to a single wry remark / taal vriest vast in de koppen
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (181) Het Nederlandse sonnet bestaat 453 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp The stained sonnet on my way from Seattle to Tokyo Nov 14/15 1996 My Love is in your name, the one and only love through which I travel to a distant shore. I gain my first glimpse of the horizon, … [Lees meer...] overLanguage freezes to a single wry remark / taal vriest vast in de koppen
Amsterdam uitbreiden met mooie woorden
Door Marc van Oostendorp Gisteren verdedigde MaartenJan Hoekstra in Delft zijn proefschrift. Dat was niet zomaar een proefschrift, maar een dubbelpromotie in één persoon – zijn boek Stedebouwkundig(e) ontwerpen in woorden gaat zowel over bouwkunde als over taalkunde. Er waren dan ook twee promotoren: Han Meyer uit Delft, en ik. De bekende etymologe Marlies Philippa was … [Lees meer...] overAmsterdam uitbreiden met mooie woorden
Nieuw blog: Boekverslag
Door Marc van Oostendorp Boekverslag is een nieuw blog van Lynn de Rijk en Colleen Kars. Iedere week vragen ze iemand naar zijn of haar favoriete boeken. De makers: "In deze eerste aflevering van boekverslag speelt Marc van Oostendorp de hoofdrol, hij is hoogleraar aan de Radboud Universiteit en hij werkt bij het Meertens instituut in Amsterdam. Marc vertelt in deze aflevering … [Lees meer...] overNieuw blog: Boekverslag
Waarom leren kinderen nieuwe woorden?
Door Marc van Oostendorp Een van de vele wonderlijke jaren in een mensenleven is dat tussen het eerste en het tweede jaar oud. Een kind van één kent meestal een handjevol woorden. Een kind van twee kent er heel erg veel. Die explosie in de woordenschat wordt natuurlijk ook wetenschappelijk onderzocht: ze vormt immers misschien wel een van de sleutels van het menselijk … [Lees meer...] overWaarom leren kinderen nieuwe woorden?
De wereld na het instorten van de frames
Door Marc van Oostendorp De Amerikaan George Lakoff is misschien wel de taalkundige wiens theorieën momenteel het meeste succes hebben buiten de taalwetenschap. Zijn ideeën over framing vind je terug bij psychologen, bij literatuurwetenschappers, in talkshows en managementboeken. Ze zeggen ongeveer dat je met je keus van woorden, beeldspraak en andere middelen de werkelijkheid … [Lees meer...] overDe wereld na het instorten van de frames
U allen bent het die mij lief zijn
Door Marc van Oostendorp Iemand wilde aan allen schrijven die hem lief waren, maar op zeker moment haperde zijn pen: U allen bent het die mij lief ... Ja, wat moest daar komen te staan? Moest dat niet zijn worden, het ging immers om meerdere mensen? En je zegt ook 'Jullie zijn het die mij lief zijn'. Dat mag zo wezen maar in bovenstaande zin klinkt zijn gek. Toch is … [Lees meer...] overU allen bent het die mij lief zijn
Onpersoonlijke bevelen
Door Marc van Oostendorp De Algemene Nederlandse Spraakkunst, de grootste Nederlandstalige grammatica die we hebben, heeft in de afgelopen decennia in menig huisgezin grote verwarring gezaaid door de mededeling die ze doet over vormen zoals 'Niet doen!', waarin een onbepaalde wijs (doen) wordt gebruikt in plaats van een gebiedende wijs (Doe niet!). De ANS zegt daarover … [Lees meer...] overOnpersoonlijke bevelen
Hoera, ze kennen Wrongman, een sadist
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (180) Het Nederlandse sonnet bestaat 453 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Poly-interpretabel In smakzoen hangen rode etenswaren En zware honden (koest man!) en sigaren Na Mao's knarsen zweeg een hedonist We zoeken dorstig manna, hè, en snaren Een ranke non had zwanenroes gemist Haar … [Lees meer...] overHoera, ze kennen Wrongman, een sadist
Grote opdracht: Inzicht in je taal maakt je een betere taalgebruiker
Door Marc van Oostendorp Je hart slaat over als ergens je ideaal door iemand anders expliciet wordt gemaakt. Je bent niet alleen! Ook andere mensen willen een wereld die lijkt op wat jij voor ogen hebt! Het overkwam me deze week. Het 'ontwikkelteam' van leraren dat voor Nederlands in opdracht van het ministerie aan het discussiëren is over de inrichting van het schoolvak … [Lees meer...] overGrote opdracht: Inzicht in je taal maakt je een betere taalgebruiker
Hoe ik een 7,5 voor Nederlands haalde
Door Marc van Oostendorp Ik heb mijn rugzakje zojuist zorgvuldig aan onze vlaggenmast bevestigd! In mei heb ik het centraal eindexamen vwo gemaakt, samen met andere min of meer prominente neerlandici: een paar studenten en docenten van de Radboud Universiteit, de schrijfster Aafke Romeijn, een docente van het Dominicus College in Nijmegen (waar we het examen mochten meedoen), … [Lees meer...] overHoe ik een 7,5 voor Nederlands haalde
De meesterlijke ironie van Harry Mulisch
Door Marc van Oostendorp In de novelle Het beeld en de klok van Harry Mulisch vindt een personage dat 'de meester' wordt genoemd en in wie de lezer vrij gemakkelijk de contouren van de schrijver kan onderscheiden een ironieteken uit: Dat nieuwe leesteken had hij ingevoerd omdat hij voortdurend verkeerd werd begrepen. Omdat het uitroepteken gezien kon worden als het cijfer één … [Lees meer...] overDe meesterlijke ironie van Harry Mulisch
Sy skop vir die bal
Door Marc van Oostendorp In sommige talen maak je verschil tussen een lijdend voorwerp dat leeft en een dat dood is. Het Nederlands kent dat – afgezien misschien van het verschijnsel dat ik gisteren beschreef – eigenlijk niet, maar het Afrikaans maakt dat verschil wel, althans in de meer alledaagse, minder aan regels gebonden vormen. De Afrikaanse taalkundige Theresa Biberauer … [Lees meer...] overSy skop vir die bal
De man beet in zijn vriend
Door Marc van Oostendorp Over levende wezens praten we anders dan over levenloze objecten. Zelfs als we niet zouden willen, dan dwingt de grammatica ons ertoe het toch te doen. Dat blijkt uit paren zinnen als de volgende: De hond beet de man. De hond beet in het brood. Die kerel sloeg zijn vriend. Die kerel sloeg op het kopje. Bij onbezielde voorwerpen is … [Lees meer...] overDe man beet in zijn vriend
Amerikanen hebben geen probleem met diversiteit
De jonge generatie kookt van woede in De verleden tijd van lijken Door Marc van Oostendorp "Femke!" zei de voormalige boomlange, voormalige, in een manager veranderde, promovenda Sophie, terwijl ze de kamer binnenstormde waar de voormalige, in een manager veranderde postdoc Femke achter haar bureau stond om de tekst op haar laptop te kunnen kijken. "Sophie!" zei Femke. … [Lees meer...] overAmerikanen hebben geen probleem met diversiteit
De wind, de hitte en regen hieuwen zijn stam
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (179) Het Nederlandse sonnet bestaat 453 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Grote beuk Hij is het zwijgen rechtop de hemel in; de wind, de hitte en regen hieuwen zijn stam en takken, zijn wortels als houten fonteinen wellend uit de bronnen. Alle seizoenen krijgen kwartier, … [Lees meer...] overDe wind, de hitte en regen hieuwen zijn stam
Brave carrièrewetenschappers: gevaar of onzin?
Door Marc van Oostendorp Wordt de wetenschap voortgedreven worden door briljante enkelingen met het juiste inzicht? Of juist door de tienduizenden brave wetenschappers die heel precies hun werk doen en daarover keurige artikelen schrijven in 'top' journals? Wat is de beste manier om nieuwe wetenschappelijke kennis op te doen? Niemand weet het natuurlijk – per definitie: … [Lees meer...] overBrave carrièrewetenschappers: gevaar of onzin?
De leukste taalkundige van Nederland
Door Marc van Oostendorp Vandaag wordt in Utrecht een nieuwe hoogleraar taalkunde geïnstalleerd: Roberta D'Alessandro, volgens mij een van de interessantste taalwetenschappers die er momenteel in Nederland zijn. Om vier uur houdt ze haar oratie. Ik bewonder haar om haar vermogen om bruggen te slaan. D'Alessandro is opgeleid in Stuttgart in het door de Amerikaan Noam Chomsky … [Lees meer...] overDe leukste taalkundige van Nederland
Kindermisbruik binnenskamers
Door Marc van Oostendorp Een te weinig beoefende vorm van literatuuronderzoek is volgens mij: de literatuur gebruiken als een thermometer van de obsessies van een tijd. Waarover schrijven de schrijvers nu? En wat zegt dat over de tijd waarin ze leven? Waarom verschijnen er in Frankrijk zoveel boeken over mensen die volkomen vereenzamen én doordraaien in hun appartementje in … [Lees meer...] overKindermisbruik binnenskamers
Het eindexamen van 25 jaar geleden: leg het hoofd maar in de moede schoot
Door Marc van Oostendorp Het College voor Toetsen en Examens is een gewichtig orgaan. Wie jong is en wil toetreden tot de Nederlandse samenleving, moet eindexamen doen op de middelbare school. Het centrale deel van die examens wordt onder toezicht van het CvTE samengesteld. In die zin bepaalt dit college dus wie er toegang heeft tot de Nederlandse samenleving. Dat … [Lees meer...] overHet eindexamen van 25 jaar geleden: leg het hoofd maar in de moede schoot
Promotie Alex Rutten: ‘De rol van Ritter bij het opvoeden van het volk’
De criticus, journalist en schrijver Dr. P.H. Ritter Jr. (1882-1962), die in zijn tijd een nationale bekendheid was, staat centraal in het proefschrift ‘De publieke man: Dr. P.H. Ritter Jr. als cultuurbemiddelaar in het interbellum’ van Alex Rutten, letterkundig onderzoeker aan de faculteit Cultuur- en rechtswetenschappen van de Open Universiteit. In zijn proefschrift laat … [Lees meer...] overPromotie Alex Rutten: ‘De rol van Ritter bij het opvoeden van het volk’
De taal van Wilders: Ok lijken en difficulteren
Door Marc van Oostendorp Over de taal van Geert Wilders heeft menigeen zich al gebogen, er is zelfs al jaren geleden een heel boek over verschenen, en toch blijft hij ons, zelfs nu het einde van zijn carrière in zicht lijkt, verbazen. Wat te denken, bijvoorbeeld, van deze recente tweet: Kamervoorzitter Arib leek gisteren ok toen ik haar sprak over Mohammedcartoon … [Lees meer...] overDe taal van Wilders: Ok lijken en difficulteren
Hoe nuttig zijn regels bij het leren van spelling?
Door Marc van Oostendorp Het vermogen om dingen te leren is een van de wonderlijkste eigenschappen van de mens. Wat gebeurt er bijvoorbeeld allemaal in die al die bolletjes in de eerste klassen van de basisschool, als ze leren schrijven? Die taak is behoorlijk lastig, zelfs als we afzien van het soort zaken waar zelfs volwassenen elkaar mee blijven plagen, zoals de spelling … [Lees meer...] overHoe nuttig zijn regels bij het leren van spelling?
