Een deel van het inburgeringsexamen om Nederlander te worden is nog altijd een onderdeel 'kennis van de Nederlandse maatschappij'. De vragen die er worden gesteld zijn moeilijk te achterhalen. Af en toe borrelt er iets naar de oppervlakte, en vaak levert dat dan tumult op, want er zitten altijd betrekkelijk absurde vragen bij, waarvan je afvraagt hoeveel mensen die al … [Lees meer...] overKennis van de Nederlandse maatschappij: Het maakt niet uit
Artikel
Van binnen
Aan het slot van het doel van de opticien vinden we de grote uitzondering in het hele project van twee cassettes met een ‘gedicht’ en daarin totaal elf katernen – althans wat de katernvorming betreft. Het laatste katern, met als enige een blanco voorkant, bevat twee katernen. Het getal 88 staat op wat normaal de eerste tekstbladzijde zou zijn en 89 meteen na het … [Lees meer...] overVan binnen
de sprong, o, het verlangen van de slakken
Juryrapport Sybren Poletprijs 2024 – Lidy van Marissing De Sybren Poletprijs bekroont een oeuvre dat ‘in de geest van Sybren Polet’ geschreven is. Dat is een zeer brede formulering, maar als iemand feitelijk Polet zeer nabij is, dan is het wel de laureaat van het jaar 2024, precies een eeuw na de geboorte van Sybren Polet: Lidy van Marissing, auteur van een zeer veelzijdig … [Lees meer...] overde sprong, o, het verlangen van de slakken
Jan Cremer (1940-2024)
Waarom zeggen mensen Embappé?
Ik betrek mijn belangrijkste nieuws over de wereld tegenwoordig over het jeugdjournaal – en dat geldt daarmee ook voor het sportnieuws. Zo hebben we de wederwaardigheden gevolgd van de Franse voetballer Mbappé. Die heeft zijn neus gebroken en gaat nu mogelijk met een masker spelen, zo meldde mijn favoriete medium gisteren. Maar hoe spraken de journalisten de naam … [Lees meer...] overWaarom zeggen mensen Embappé?
Esmée (vwo 4) schrijft over Sara Burgerhart: ‘dit prachtstuk wil je niet missen’
Waarom zou je een briefroman uit de achttiende eeuw lezen als eenentwintigste-eeuwse scholier? Volgens Esmée wil je die leeservaring niet missen, omdat je met ‘een andere kijk op het leven’ geconfronteerd wordt. In vwo 4 behandelde ik dit jaar een deel van onze lessenreeks over Sara Burgerhart, waarna een aantal leerlingen (leesgierige meisjes) ervoor koos om het hele boek te … [Lees meer...] overEsmée (vwo 4) schrijft over Sara Burgerhart: ‘dit prachtstuk wil je niet missen’
Verdragen
Veld 7, het een na laatste katern in De kat van de muziekschool, lijkt in het teken te staan van scepsis en pessimisme. Wie de kat ook is, heel gelukkig lijkt hij of zij niet. Halverwege het katern vernemen we dat de zon terug is. We krijgen het te horen: de zin wordt afgesloten met een aanhalingsteken zoals dat gebeurt bij elke zin in dit Veld. Alleen tegen het slot zijn twee … [Lees meer...] overVerdragen
Schreef Marten Toonder onzin?
Marten Toonder is bij velen vooral bekend als de geestelijk vader van Olivier B. Bommel en zijn trouwe en slimme vriend Tom Poes. Toonders verhalen spreken tot de verbeelding en het is dan ook geen toeval dat zowel letterkundigen als taalkundigen zich hebben laten verleiden tot het bestuderen van de avonturen van het tweetal. De belangstelling van taalkundigen gaat … [Lees meer...] overSchreef Marten Toonder onzin?
Hoe kan communicatie ontstaan in de natuur?
Een van de ontdekkingen van de afgelopen decennia is dat in ieder geval alle zoogdieren (ook de giraf) wel op de een of andere manier via geluiden met elkaar communiceren. Maar ook bijvoorbeeld paddestoelen en bomen houden mogelijk met elkaar contact – ze sturen signalen naar elkaar en stemmen hun gedrag daarop af. Zoiets is heel wonderlijk als je erover nadenkt uit het … [Lees meer...] overHoe kan communicatie ontstaan in de natuur?
Bij deze
De verre uittrap op de kaft van Veld 4 gaat over 23 lege bladzijden, een imaginair Veld 5 en komt dan neer in Veld 6. Niet op de plek waar je het zou verwachten: op de linkerpagina, op een kwart van boven enz. Op de rechterpagina staat, ook niet op de plek waar je het zou verwachten: goedkomt goed komt De bal komt goed neer? Alles zal goed komen? De plek van het … [Lees meer...] overBij deze
Het beste van Boekwinkeltjes: W. F. Hermans, Manuscript in een kliniek gevonden.
In: Paranoia (1953) Helge Bonset schrijft iedere maand over Nederlandstalige boeken die je zou moeten (her)lezen Eerst de maan. Niemand mag ’s nachts het bed uit, maar ik….De zusters hebben mij lief. De ene doet of zij het niet ziet, de andere glimlacht vol verering tegen mij onder de groene nachtlampen op de kruispunten van de gangen, wanneer ik voorbijkom, op weg … [Lees meer...] overHet beste van Boekwinkeltjes: W. F. Hermans, Manuscript in een kliniek gevonden.
De neerlandistiek in tijden van Wilders
Als we nu opportunistisch zijn, slepen wij neerlandici grote sommen gelds uit alle onheil die nu op ons af komt gestormd. De universiteiten moeten toch weer Nederlands worden? Nou, wij zijn er klaar voor, kom bij ons! De neerlandistiek zijn de Henk-en-Ingrid-studies bij uitstek. Er zijn allerlei aanwijzingen dat de draconische bezuinigingen op de universiteiten (bijna een … [Lees meer...] overDe neerlandistiek in tijden van Wilders
Op syn Hylpersk
Nei oanlieding fan it ferskinen fan: Dyami Millarson, Beknopt woordenboek Nederlands-Hindeloopers. Hindeloopen 2024. Op 22 septimber ferline jier wie ik op de Streektalekonferinsje fan de Taalunie yn Frjentsjer. Elk moast oan it begjin - nêst de namme - it dialekt dat hy fertjintwurdige op in kaartsje skriuwe. Ik wie dêr net foar it Frysk, dat ik keas foar it Leewarders en … [Lees meer...] overOp syn Hylpersk
Er
Na de presentatie van enkele aanwezigheden in Veld 2, de aanwezigheid van leven, een verleden en dichterlijk materiaal, lijkt Veld 3 in het teken te staan van zelfreflectie. Heel letterlijk: een tekst toont zichzelf door te verwijzen naar zichzelf. Twee woorden zijn belangrijk: ‘er’ en ‘plukje'. ‘Er' komt het meest voor, ‘plukje’ twee keer en dan alleen in de tweede helft van … [Lees meer...] overEr
Proeven: Frans of Latijn?
Het werkwoord proeven ziet er oer-Nederlands uit, maar dat is het niet. Het vindt zijn oorsprong in het Latijnse probāre, dat volgens het woordenboek van Pinkster (2003) onder andere ‘keuren; testen; onderzoeken; proberen; beoordelen; goedkeuren’ betekent. Probāre is ook een tweede maal ontleend, namelijk als proberen. Het Latijnse probāre is zelf een afleiding van het … [Lees meer...] overProeven: Frans of Latijn?
Taalgevoel als bewijs
In hoeverre kun je taalgevoel, of iets technischer gezegd: intuïties over taal, gebruiken als bewijs in een filosofische discussie? Daarover gaat een nieuw artikel van de Duits-Franse taalkundige Friederike Moltmann. Het is onder wijsgeren niet ongebruikelijk om over de betekenis van taaluitingen na te denken om zo beter te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit. Je kunt … [Lees meer...] overTaalgevoel als bewijs
Taalrijk, kansrijk
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (5.5) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In de vorige aflevering bespraken ze hoe prestige, motivatie en blootstelling de magische … [Lees meer...] overTaalrijk, kansrijk
Tot zijn beschikking heeft
Veld 1 in de kat van de muziekschool ontbreekt en Veld 2 begint met vier lege bladzijden. Op de negentien bladzijden die volgen, staat op één uitzondering na een korte tekst op de linker bladzijde op de plaats die we inmiddels kennen: op een kwart van de pagina en zonder marge. Zeven keer is het een eenregelige tekst, met één keer één woord: duurt.’ De punt en het … [Lees meer...] overTot zijn beschikking heeft
Het eerste kwart: Tonio, A.F.Th. van der Heijden
Het ware schrijverschap blijkt misschien wel op het moment dat je helemaal niet het ware schrijverschap wil tonen, maar niet anders kan. Dat je een woedende, verdrietige, wanhopige kreet wil slaken, en die vanzelf de vorm aanneemt van een roman.. Tonio van A..F. Th. van der Heijden begint zo strak gecomponeerd – met een afwisseling van scenes van de geboorte van Tonio, als … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Tonio, A.F.Th. van der Heijden
Onderwijzerschap bracht Theo Thijssen de beste tijd van zijn leven
In de goedgeschreven biografie van Peter-Paul de Baar over Theo Thijssen komen de dilemma’s in zijn leven onvoldoende aan bod. Thijssen leeft vooral voort als die eigengereide schoolmeester uit ‘De gelukkige klas’. In Barend Wels schrijft hij over een beginnende onderwijzer die krampachtig probeert orde te houden in zijn klas. Na zijn dagelijkse worstelingen dwingt hij zich … [Lees meer...] overOnderwijzerschap bracht Theo Thijssen de beste tijd van zijn leven
Blij dat ik zo niemand ken
Bij mijn stukje over de ontleding van "Welkom in Europa!" op de Facebookpagina van Neerlandistiek staan ruim tachtig reacties. Dat is voor dat forum een heleboel, helemaal als je rekent dat het een nogal technisch verhaal was en ik niet meer heb gedaan dan op basis van een oppervlakkige beschouwing heel voorzichtig een voorlopige voorkeur voor een analyse te geven. Voor … [Lees meer...] overBlij dat ik zo niemand ken
Op bladzijden kun je niet voetballen
Het slot van het doel van de opticien van F. van Dixhoorn lijkt met het op mogelijke manieren samengaan van vorm en inhoud op een echt slot. Zelfs van het project als geheel: het doel van de opticien en de kat van de muziekschool worden ons aangeboden als gelijkwaardige, maar niet identieke cassettes. Dat in een van die cassettes zich een katern met een vereniging van twee … [Lees meer...] overOp bladzijden kun je niet voetballen
Generatie Beta maken
Moet alles een naam krijgen? Op een van mijn tochten over Wikipedia ontdekte ik ineens dat er een pagina bestaat voor 'Generatie Beta', volgens de encyclopedie zelf bestaande uit kinderen die geboren zijn van 'het midden van de jaren 2020 tot en met het einde van de jaren 2030'. Met andere woorden: die kinderen zijn nog niet geboren, of hooguit kun je de baby's van dit jaar … [Lees meer...] overGeneratie Beta maken
“Wat een vrolijk artikel!”
Wat een vrolijk artikel, in de eerste aflevering van de nieuwe jaargang (de 130e) van het eerbiedwaardige Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde (TNTL)! Marc van Oostendorp op Neerlandistiek, 13 mei 2013 Zo’n elf jaar geleden heb ik Marc pas leren kennen en de manier waarop geeft me nog steeds een heerlijk gevoel en is volgens mij tekenend voor hoe hij … [Lees meer...] over“Wat een vrolijk artikel!”
Citaten van Marc deel 5
Ogen. Blikken. Zien Een stukje voor m’n blog (begin september 2020 gepost) droeg ik als het ware op aan Marc van Oostendorp: “actief over een breedheid van fronten en universiteiten als geen ander in de sfeer van de Nederlandse taalkunde” als ik mezelf daaruit mag citeren. Hij had me ooit via Youtube geattendeerd op vocal fry. Zeg maar craquelé aan het eind van een zin, tot … [Lees meer...] overCitaten van Marc deel 5
