Kleur tooit het land weer nu de krokus bloeit als vrolijke voorbode van Vrouwe Oostere, de lieve lentegeest. We kunnen haar wel evengoed Vrouwe Varwe noemen, met het oude woord voor ‘kleur’ dat ons allen nog bekend is in zijn nieuwere, mindere vorm verf. In het Germaans, de voorloper van onze taal en dier zusters, moet dit woord nog *farwō geluid … [Lees meer...] overEtymologica: In volle varwe
Artikel
Ensembəl
Hoe spreek je precies het woord ensemble uit? Daarover staat een interessante melding op het Meldpunt Taal: De presentatoren van npo klassiek doen in het algemeen erg hun best om de namen van componisten en muziekstukken op de juiste manier uit te spreken. En meestal lukt dat ze heel aardig. Daarom wekt het des te meer verbazing dat ze vrijwel zonder uitzondering ‘ensemble’ … [Lees meer...] overEnsembəl
De stekker eruit trekken
Pieter Omtzigt heeft de stekker uit de coalitiebesprekingen getrokken, hoor en lees je nu overal. Die uitdrukking blijkt verrassend jong. De invloed van technische ontwikkelingen op onze woordenschat heeft me altijd geïnteresseerd. Ik bedoel: zonder de uitvinding van stoommachines zouden we nu niet zeggen dat iets of iemand op stoom ligt. Aan het begin van de … [Lees meer...] overDe stekker eruit trekken
It’s the economy, stupid
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (4.6) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje bekijken ze hoe economische argumenten in de kaart van het Engels kunnen … [Lees meer...] overIt’s the economy, stupid
Het eerste kwart: Patricia De Martelaere, Het onverwachte antwoord
Het onverwachte antwoord van Patricia De Martelaere is uit deze lijst misschien het boek uit mijn leeslijst voor dit jaar dat ik tot nu toe het vaakst gelezen heb. Het is een spiegel van hoe ik in het leven sta. De eerste keer, bijvoorbeeld, ongeveer twintig jaar geleden, was ik verzeild geraakt in een van de meest explosieve relaties in mijn leven, met allerlei dramatische … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Patricia De Martelaere, Het onverwachte antwoord
Wetholders in city halls eat up all the bitterballs
Mooi nieuws gisteren op Neerlandistiek. Het onvolprezen tijdschrift de lage landen, dat alleen al kan bogen op een indrukwekkende collectie recensies op recent verschenen Nederlandstalige literatuur, is genomineerd voor een jaarlijkse taalprijs van de Belgische taalsector. In de categorie ‘beste taalpublicatie’ neemt het tijdschrift het op tegen drie andere taalinitiatieven. De … [Lees meer...] overWetholders in city halls eat up all the bitterballs
Tosca, Maud Vanhauwaert
Op haar website schrijft de auteur het volgende over haar romandebuut (ik neem evenwel aan dat haar uitgever dit voor haar heeft geschreven, wellicht op haar instigatie, want de tekst verschijnt overal in advertenties voor het boek) dat op de langlijst staat van nominaties voor de Libris-Literatuurprijs 2024: In een brief aan haar uitgever legt vertaalster May uit hoe een … [Lees meer...] overTosca, Maud Vanhauwaert
Mejuffrouw de jonkvrouw Van-Hier-Tot-Eichen-Schlaapkamer
Van hier tot Tokio – Facetten (xi) Frederik-Jan (de dubbele voornaam is geen toeval) Van Hier tot Gunder was een door Roemer of andere SP’ers gefingeerde naam voor iemand van adel, verondersteld rijke huizenbezitter bovendien. Onder de werkelijke, niet-verzonnen adellijke familienamen in Nederland vinden we in de sfeer van X tot Y Van Hemert tot … [Lees meer...] overMejuffrouw de jonkvrouw Van-Hier-Tot-Eichen-Schlaapkamer
Harry Mulisch als vertaler
We zullen het over Harry Mulisch moeten hebben. Geen prettig onderwerp, ik weet het. Ook geen prettige auteur. Ik krijg er de kriebels van. Waar Hermans een genie was die zich een nul vond is Mulisch een nul die zich een genie vond. Wat hem voor mij onleesbaar maakt. Mulisch is het alleen maar om standing en status te doen en uit iedere zin, zelfs iedere terloopse opmerking … [Lees meer...] overHarry Mulisch als vertaler
Lanceloet en het hert met de witte voet
Lanceloet en het hert met de witte voet vind ik een van de tofste ridderromans. Vooral ook omdat het een kort verhaal is. Qua queeste zijn er uiteraard langere en dus betere verhalen te vinden, maar die vervelen mij op een gegeven moment. Lanceloet en het hert met de witte voet is lekker compact, en alles zit erin. Zelfs die arrogante Keye. Kortom, iedereen zou het moeten … [Lees meer...] overLanceloet en het hert met de witte voet
‘Hij koopt toch vooral een band’
Over het Hinaufkaufen (3) Meer dan een eeuw lang kon binnen het boekenvak worden volgehouden dat de afnemer van goedkope lectuur uit zichzelf wel zou overgaan tot de aanschaf van duurdere boeken. Al die tijd was er niets wat daarop duidde. En toch werd die profetie uiteindelijk vervuld. In de vorige aflevering werd gesteld dat het Hinaufkaufen rechtstreeks … [Lees meer...] over‘Hij koopt toch vooral een band’
De moeder de vrouw in Messengersprache
Een van de beste inleidingen in de Nederlandse taalkunde heeft een update ondergaan! Onlangs verscheen de tweede druk van Niederländische Sprachwissenschaft van Ute K. Boonen en Ingeborg Harmes. Zo'n boek zou je eigenlijk in het Nederlands moeten vertalen, verzuchtte ik tien jaar geleden, en nog steeds bestaat er geen echt Nederlandse evenknie van: een inleiding in de hele … [Lees meer...] overDe moeder de vrouw in Messengersprache
Een tijdloos verhaal aan de andere kant van de deur
‘Denk je wel eens na voordat je een deur opendoet?Je weet nooit echt wat er is aan de andere kant.Je denkt het te weten, maar zéker weet je het pas als je de deur geopend hebt.’ Op deze wijze opent Tonke Dragt haar boek Zeeën van tijd. Aan de andere kant van de deur uit 1992. Niet eerder heb ik dit werk van Dragt gelezen, sterker nog: dit is het eerste boek uit haar oeuvre … [Lees meer...] overEen tijdloos verhaal aan de andere kant van de deur
Meer is altijd beter
Reuze benieuwd ben ik, al sedert november vorig jaar, want toen kondigde Uitgeverij Pluim de verzamelbundel 10 onder 30 aan: ‘een barometer van het literaire klimaat en een voorspelling van de literaire sterren van de toekomst’. Het betrof een keuze van tien, geheim gehouden, veelbelovende auteurs van onder de dertig, uitverkoren door Marja Pruis, die zelf 64 is en zodoende als … [Lees meer...] overMeer is altijd beter
‘Een aristocratisch artikel’
Over het Hinaufkaufen (2) Meer dan een eeuw lang kon binnen het boekenvak worden volgehouden dat de afnemer van goedkope lectuur uit zichzelf wel zou overgaan tot de aanschaf van duurdere boeken. Al die tijd was er niets wat daarop duidde. En toch werd die profetie uiteindelijk vervuld. ‘De Boekhandel heeft zijn toekomst even als ieder ander vak. De moderne geest dringt … [Lees meer...] over‘Een aristocratisch artikel’
Over het Hinaufkaufen
Meer dan een eeuw lang kon binnen het boekenvak worden volgehouden dat de afnemer van goedkope lectuur uit zichzelf wel zou overgaan tot de aanschaf van duurdere boeken. Al die tijd was er niets wat daarop duidde. En toch werd die profetie uiteindelijk vervuld. Veilingen van uitgeversrestanten konden volgens een inzender in het Nieuwsblad voor den Boekhandel van 1859 geen … [Lees meer...] overOver het Hinaufkaufen
Geen taalachterstand voor kinderen die thuis een regionale taal spreken
Onlangs kopte De Telegraaf dat het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers het educatiepakket ‘Plat veur Potwottels’ lanceert (17 januari 2024). Dit pakket laat kinderen tussen de 2 en 5 jaar kennismaken met het Achterhoekse dialect en leert ze spöllenderwies 'n betjen plat praoten. De titel van het Telegraaf artikel is vrij suggestief: Kinderen die dialect leren … [Lees meer...] overGeen taalachterstand voor kinderen die thuis een regionale taal spreken
Moderne taalkunde voor de brugklas
De taalwetenschap van 50 jaar geleden Lang leve de plenaire vergaderingen uit de vroege jaren zeventig. Het beeld dat weleens opduikt over de toenmalige afdelingen Nederlands, met hun honderden studenten met allemaal lange haren en vol kritiese gedachten over van alles behalve het eigen gedrag, is dat het vak zich toen ook langzaam van het voorgezet onderwijs … [Lees meer...] overModerne taalkunde voor de brugklas
Longue vie à Je vais vivre
Texte prononcé à l’occasion de la remise du Prix littéraire des lycéens de l’Euregio le 24 mai 2023 à Heerlen D’une certaine façon, traduire Ik ga leven de Lale Gül a constitué pour moi une expérience un peu inédite. Non tant en raison du passage du néerlandais au français – même si le grand écart, dans l’original, entre les différents registres de langue a … [Lees meer...] overLongue vie à Je vais vivre
Terugvertalen
Brian O’Nolan was zeer te spreken over de Franse vertaling van At Swim-Two-Birds door Henri Morisset. Het origineel kon hij niet meer lezen, schoolboy juvenilia vond hij het, maar Kermesse Irlandaise vond hij ‘hier en daar bijzonder vermakelijk, vooral als gevolg van de improvisaties, het onwankelbare lef en de vindingrijkheid van de vertaler’. Henri Morriset moest er het croix … [Lees meer...] overTerugvertalen
Je wast jou
Voornaamwoorden! Je kunt er een leven aan wijden. Neem alleen de wederkerende voornaamwoorden. Hoeveel hebben we er daar wel niet van! 'Ik was me', 'ik was mezelf', 'ik was mij', 'ik was mijzelf', en dan hebben we alleen nog maar de eerste persoon enkelvoud gehad. In een nieuw overzichtsartikel zetten Guido Vanden Wyngaerd en Eric Hoekstra ze allemaal op een rijtje (ook voor … [Lees meer...] overJe wast jou
Ter Braak, gelezen door Femke Halsema
Gisteren herdacht men, zoals gebruikelijk bij het beeld van De Dokwerker op het Amsterdamse Jonas Daniël Meijerplein, de met veel geweld neergeslagen staking die drieëntachtig jaar geleden werd uitgeroepen om te protesteren tegen de razzia’s waarbij de Duitse bezetters honderden Joodse mannen arresteerden en wegvoerden naar concentratiekamp Mauthausen. Burgemeester Femke … [Lees meer...] overTer Braak, gelezen door Femke Halsema
De Simpsonparadox
In het oog van Marijke Schermer Als weinig andere schrijvers laat Marijke Schermer zien dat de roman bij uitstek in staat is om te functioneren als een laboratorium van de ziel. Haar vier romans zijn evenzoveel proefopstellingen voor experimenteel onderzoek naar menselijke verhoudingen en gedragingen, opstellingen waarin een persoonlijke ethiek aanschouwelijk wordt gemaakt … [Lees meer...] overDe Simpsonparadox
Etymologica: hoerenjong
Vorig jaar werd op 17 november de voetbalwedstrijd FC Den Bosch - Telstar gestaakt vanwege kwetsende spreekkoren. Aanhangers van FC Den Bosch scandeerden ‘kut-KNVB’ en riepen ‘hoerenjong’ naar de scheidsrechter. De KNVB diende een klacht in bij de aanklager betaald voetbal, “niet vanwege ‘Kut-KNVB’, maar vanwege ‘hoerenjong’,” aldus een verklaring. Begin deze maand werd de … [Lees meer...] overEtymologica: hoerenjong
Waarheid voor chatbots
Wat is onwaar? De komst van chatbots heeft weer een nieuwe draai gegeven aan die vraag. Het is inmiddels vermoedelijk algemeen bekend dat chatbots niet altijd de waarheid zeggen. Maar wat is dat dan voor onwaarheid? Het is bijvoorbeeld geen leugen, aangezien een leugen altijd een intentie tot misleiden vereist, iets wat (vermoedelijk) afwezig is bij chatbots. We noemen het … [Lees meer...] overWaarheid voor chatbots