Een pantoum, ook wel pantoem, leren ons de naslagwerken (het Lexicon der poëzie van C. Buddingh’ uit 1977 en de Rijmwijzer van Jaap Bakker uit 1990), is een Maleise versvorm (pantun) met een bijzondere vorm van systematische regelherhaling, waardoor een heel hechte, hypnotiserende structuur ontstaat. In een echt pantoum komen de tweede en vierde regel van ieder couplet terug … [Lees meer...] overNacht, trottoir – als pantoum
Artikel
Wurmen
Voor me liggen twee foedralen, zoals uitgever Het balanseer ze noemt. Zelf zou ik eerder spreken van cassettes. Op de rug van beide cassettes: F. van Dixhoorn, gedicht, hb. Het laatste als enige horizontaal gedrukt. Linksboven op wat een voorkant zou kunnen zijn: de kat van de muziekschool en het doel van de opticien. De beide titels zijn opvallend dicht tegen de zijkant … [Lees meer...] overWurmen
Een dichter in detentie op Cyprus
In 1988 overleed een schrijver aan wie de DBNL nog geen pagina is gewijd, maar voor wie de Amsterdamse letterkundigen Frans Blom en Vivian Beekman nu wel een monumentje hebben opgericht: hun boek Het land achter de zee. Migranten na de Holocaust in detentiekampen op Cyprus. De reis van Emile Pimentel. De lange titel suggereert al dat Blom en Beekman zich richten op één … [Lees meer...] overEen dichter in detentie op Cyprus
Is spelling taal?
Volgende week verschijnt bij Uitgeverij Van Gorcum het nieuwe boek Spelling en didactiek voor het vo en mbo. Ieder spellingonderdeel – werkwoordspelling, interpunctie, meervoudsvormen en verkleinwoorden, samenstellingen en afleidingen, en hoofdletters – wordt in twee delen behandeld. Eerst worden de belangrijkste spellingregels uitgelegd. Dan volgt de didactische vertaling … [Lees meer...] overIs spelling taal?
Rebelske poëzij oerset yn it Frysk
De Fryske dichtbondel Liet fan mysels (2024) moat ferplichte kost wurde foar alle learlingen op it fuortset ûnderwiis. Dat fynt oersetter Lubbert Jan de Vries, dy’t it wurk fan de Amerikaanske outlaw dichter Walt Whitman út 1855 oerset hat nei it Frysk. ‘It giet oer alles: oer leafde, haat, man, frou, polityk, skjintme, oarloch, frede en bisten.’ Heal april hat Lubbert Jan … [Lees meer...] overRebelske poëzij oerset yn it Frysk
Nacht, trottoir – als a-lipogram
Wie a-tal zegt, zegt a-lipogram. Het een kan niet zonder het ander, het ander vraagt om het een. Geen a’s is eenvoudiger dan alleen maar a’s, maar de uitdaging is nog steeds zo dicht mogelijk bij het origineel blijven. Hoe dan ook: er verschijnen nieuwe woorden en met de nieuwe woorden nieuwe inzichten, nieuwe beelden. Het gedicht muteert, groeit, vertakt zich. Hier krijgen we … [Lees meer...] overNacht, trottoir – als a-lipogram
Nacht, trottoir – als contravers
Mooi, dat Petersburgese decor, de couleur locale van ijzige grachten en de zwarte dagen als winterse tegenhanger van de witte nachten. Maar wie denkt het blokse gedicht het daarvan moet hebben, heeft het mis. Ook het omgekeerde, hei, zinderende hitte en schaapskooi kunnen aanleiding geven tot een flits waarin het nu eeuwig wordt en het nunc stans zich ruimtelijk over de … [Lees meer...] overNacht, trottoir – als contravers
Onthoofdlettering
Mijn vooroordelen gaan soms zo snel, dat het nog best een klus is ze te reconstrueren. Onlangs zag ik een optreden aangekondigd van de fantastische bassiste-zangeres Esperanza Spalding. Mijn aandacht werd echter opgezogen door de spelling van haar naam, die ze onthoofdletterd had tot esperanza spalding. Waarna mijn conclusie over me heen rolde. Zwart, activisme, … [Lees meer...] overOnthoofdlettering
Minieme wolkjes
Eén poëzieproject, twee ‘gedichten’ die elk een bundel zouden kunnen worden genoemd, in de twee foedralen met het gedicht elf katernen die ook alle elf een gedicht zouden kunnen worden genoemd of anders een gedichtencyclus, op de individuele bladzijden die de lezer voor zich krijgt heel veel wit met alleen op de linker bladzijde minieme wolkjes tekst. Zo'n door wit omgeven pluk … [Lees meer...] overMinieme wolkjes
Leesonderwijs
Geïnteresseerd volg ik de lopende discussie over leesonderwijs op de basisschool – vooral ook omdat het nu ook gaat over ‘kwaliteit’, of beter gezegd de toekenning ervan. Dat is voor grotemensenletterkunde op zich ook niet oncomplex, maar toch kun je, denk ik, gevaarloos vaststellen dat het spectrum heel breed is. Van het rechttoe-rechtaan proza van J.J.Voskuil tot Anjet … [Lees meer...] overLeesonderwijs
Etymologica: Mode in honden- en kattennamen
Een van de vele jaarlijkse rituelen in Nederland is de bekendmaking van de populairste honden- en kattennamen van het afgelopen jaar. Volgens de Stichting Nederlandse Databank Gezelschapsdieren waren dat in 2023 Luna, Max, Simba, Bella, Milo, Nala en Ollie. Toen ik dat las, vroeg ik me af sinds wanneer deze namen eigenlijk populair zijn, en welke namen onze huisdieren in het … [Lees meer...] overEtymologica: Mode in honden- en kattennamen
We passen ons alvast aan
Het was een aardige dame, de vertegenwoordiger van een educatieve uitgeverij met wie ik vorige week sprak. Ze had me uitgenodigd om bij de muntthee ook een stuk appeltaart te nemen. "Dan neem ik er zelf ook een!" En toch had ze uiteindelijk een beangstigende boodschap. We spraken elkaar omdat ze geïnteresseerd was in een methode die meer zou zijn toegesneden op de te … [Lees meer...] overWe passen ons alvast aan
Hanengekraai in een Kronkel
(Een verhaal van Belcampo door Carmiggelt verteld) Onlangs kreeg ik via een oud-lid van het voormalige Belcampo Genootschap, de exclusieve uitgave Groningen (1958) in handen, met cahiersteek. Belcampo schreef het verhaal in opdracht van Vroom & Dreesmann ter gelegenheid van de opening van een filiaal van V & D op de Grote Markt. We raakten aan de praat. De … [Lees meer...] overHanengekraai in een Kronkel
Binnen en buiten de schoolmuren
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (5.3) Voor de manier waarop het Engels aangeleerd wordt, bestaan verschillende termen. “Engels als tweede taal” verwijst bijvoorbeeld typisch naar Engels taalonderwijs voor leerlingen die geen moedertaalsprekers van het Engels zijn, maar zich wel in een maatschappelijk sterk op het Engels gerichte context bevinden. Het gaat … [Lees meer...] overBinnen en buiten de schoolmuren
Het eerste kwart: Vinexvrouwen, Naima El Bezaz
Vinexvrouwen (2010) van Naima El Bezaz is achteraf een boek om razend over te worden. Het begint zo: Ik ben een Marokkaan in een vinexwijk. Een Marokkaan die het in de ogen van andere Marokkanen heeft gemaakt, omdat ik in een wijk woon vol blanke autochtonen. Maar die laatsten hadden wat bezorgd gekeken toen ze zagen dat er gekleurde mensen naast hen kwamen … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Vinexvrouwen, Naima El Bezaz
Recensie van ‘Boekhouders van de vergankelijkheid’
Mathijs Sanders – Boekhouders van de vergankelijkheid. Late stijl in nieuwe poëzie. PoëzieCentrum, Gent. 172 blz. € 23,00 Eerder verschenen in Tzum, 07-05-2024‘In my end is my beginning’ – T.S. EliotHans Puper In Boekhouders van de vergankelijkheid onderzoekt Mathijs Sanders, hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde, het verschijnsel ‘late style’ in de eerste decennia … [Lees meer...] overRecensie van ‘Boekhouders van de vergankelijkheid’
De late stijl van Mathijs Sanders
Uitgesproken bij de presentatie van Boekhouders van de vergankelijkheid, Kunstlievend Genootschap Pictura, Groningen, 16 mei 2024. Te mogen spreken in het prachtige Groningen bracht een vroege herinnering uit mijn loopbaan als neerlandicus bij me boven. Ik had hier namelijk ooit een heuse Harry Mulisch-ervaring. U kent het - allicht apocriefe - verhaal van Mulisch die zich … [Lees meer...] overDe late stijl van Mathijs Sanders
Nevel, boswezen, of dwalende ziel?
Over de witte wieven en witte juffers in Nederlandse sagen Afgelopen maart was er op de Nederlandse televisie een spookachtige, folkloristische horrorfilm te zien: Witte Wieven door regisseur Didier Konings (2024). Het verhaal speelt zich af in de middeleeuwen en brengt de griezelige wezens op prachtige wijze tot leven. De kijker kon zich onderdompelen in het historische … [Lees meer...] overNevel, boswezen, of dwalende ziel?
Over Sankohtjes
Ik sta bij FC Groningen inmiddels bekend om mijn goede dieptepass. Aan de andere kant heb ik soms nog wat foutjes in mijn spel. Supporters noemen die Sankohtjes. Ik vind dat eigenlijk wel mooi. Die foutjes zijn namelijk helemaal niet erg, de supporters kunnen wat dat betreft rustig slapen. Die zogenaamde Sankohtjes weet ik namelijk altijd wel op tijd te herstellen.' Zijn … [Lees meer...] overOver Sankohtjes
‘Wie leest, leeft dubbel’
Er is goed nieuws op het leesfront! Steeds meer scholen, in eerste instantie nog vooral in het primair onderwijs, zijn bezig hun leesonderwijs thematisch in te richten en zo meer inhoud in de leesles te brengen. Leerteams, leesexperts, bibliothecarissen en veel leerkrachten verdiepen zich in vormen van begrijpend lezen die wel leerzaam en leuk zijn. Vooral thematisch lezen zit … [Lees meer...] over‘Wie leest, leeft dubbel’
Een nieuwe editie van een scandaleus boek
Lodewijk van Deyssels De kleine republiek Er moeten in Haarlem nog steeds mensen leven die zich herinneren Lodewijk van Deyssel gezien te hebben en sommige heel oude mensen hebben hem misschien nog gesproken. Hij was een opvallende verschijning: altijd correct gekleed, hoed op, stok in de hand, minzaam genietend van zijn bekendheid. Hij stierf in 1952. Mulisch, … [Lees meer...] overEen nieuwe editie van een scandaleus boek
Lale Gül vertelt veel en toont weinig
Over Ik ben vrij Een van de mooiste en knapste verhalen uit de naoorlogse Nederlandse literatuur is ‘De achtste plaag’ van Jan Wolkers (dat met die kip, ja). We zien hoe een jonge zoon in een verstikkend protestants milieu, ergens kort voor de Tweede Wereldoorlog, eerste Paasdag beleeft. Het is een ambachtelijk topstukje, dat het kunnen van Wolkers op zijn best toont. De … [Lees meer...] overLale Gül vertelt veel en toont weinig
De Disneyficatie van Andersens Zeemeermin
Ondanks de positieve beoordelingen van de recensenten en de eveneens positieve scores op sites als IMDB en Rotten Tomatoes leek de film ‘The Little Mermaid’ uit 2023 vooral negatief te worden ontvangen. Waar de Walt Disney Studios de laatste jaren vaker live action remakes uitbrengen van hun succesvolle films uit het verleden, zijn zij wel bekend met de kritiek op sociale media … [Lees meer...] overDe Disneyficatie van Andersens Zeemeermin
Reynaert is een trickster
De Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren (KANTL) organiseerde op 22 juni 2023 een literair salon met Frits van Oostrom en Frank Willaert. Die gingen met elkaar in gesprek over de Reynaert. Leven met een middeleeuws meesterwerk. Dat gesprek staat op onder deze link. Twintig minuten ver in het gesprek formuleert Willaert de volgende bedenking bij van Oostroms … [Lees meer...] overReynaert is een trickster
Laudatio voor Frans De Haes
Uitgesproken door Daniel Cunin te Gent op 15 mei 2024 Een kwarteeuw geleden kon ik niet vermoeden dat ik ooit op deze plaats het woord zou voeren, laat staan dat ik het tot jou zou richten, Frans. Als Fransman die nog niet goed met België vertrouwd was, had ik namelijk nog nooit van de KANTL gehoord en nog minder van de Brusselaar Frans De Haes. Dat laatste veranderde toen … [Lees meer...] overLaudatio voor Frans De Haes
