Hoe wij met elkaar communiceren is momenteel zo dramatisch aan het veranderen dat ik niet zou durven voorspellen hoe we er over pakweg vijf jaar voor staan. Alles is aan het veranderen. Je ziet dat aan de nieuwe, negende druk van het bekende leerboek Leren communiceren. In het voorwoord schrijven de auteurs dat 'veel van de adviezen van de toenmalige communicatie-experts, de … [Lees meer...] overQuintilianus for the millions!
Artikel
Taal tussen taal en mogelijkheid
Taal omringt ons. Ze vormt onze gedachten, onze relaties, onze geschiedenis. Maar hoe vaak staan we werkelijk stil bij wat taal doet – of nalaat te doen? We zeggen iets, horen iets, lezen iets – en gaan ervan uit dat de betekenis helder is, vanzelfsprekend, deelbaar. Maar wie aandachtig luistert, ontdekt iets anders: tussen wat gezegd wordt en wat begrepen wordt, gaapt een … [Lees meer...] overTaal tussen taal en mogelijkheid
Bombing of Poems
Een vertaalproject ter herdenking van de Tweede Wereldoorlog Eind 2024 ontving ik een e-mail met een voorstel: “Vertalingen Nederlands-Spaans voor Poetry International”. Het voorstel bevatte twee magische woorden waardoor mijn ogen direct wijd open gingen staan en begonnen te glinsteren: vertalingen en poëzie. Fleur Jeras –programmamaker en vertaalcoördinator van het Poetry … [Lees meer...] overBombing of Poems
Wat een verschrikking. Maar ook: wat een verhaal
Dit jaar wil ik alle boeken van Vonne van der Meer lezen. Kinderschrik, in 2012 verschenen als een klein boekje, is een typisch Vonne van der Meer-verhaal, ook omdat ze het niet helemaal zelf geschreven heeft. Het bestaat uit twee verhalen, waarvan het eerste geschreven is door Van der Meer zelf, en het tweede door Josef Willems. Verschillende verhalen over verschillende … [Lees meer...] overWat een verschrikking. Maar ook: wat een verhaal
Draag je liefde voor literatuur ook over na je pensioen
Een oproep voor een nieuwe en hernieuwde kennismaking met proza en poëzie Wie lesgeeft in het voortgezet onderwijs, weet maar al te goed hoe moeilijk het soms is je eigen enthousiasme over te brengen op leerlingen. Het overkwam mij eens dat ik vol vuur het Egidiuslied voorlas en een vwo-leerling riep: Mevrouw, vindt u dit nou echt móói? Of een havo-leerling die vertwijfeld … [Lees meer...] overDraag je liefde voor literatuur ook over na je pensioen
De vervaagde grenzen van de neerlandistiek
Sinds ik vorig jaar in september begon aan de studie Nederlandse Taal en Cultuur (NTC) in Nijmegen, twijfel ik iedere dag aan deze keuze. Het leek allemaal vanzelfsprekend. Ik ben een lezer, dus de letterkunde moest me interesseren. De taalkunde zou mij makkelijk afgaan, ik haalde immers hoge punten voor mijn spellingstoetsen. Ik heb een ouder werkzaam in de communicatie, dus … [Lees meer...] overDe vervaagde grenzen van de neerlandistiek
En meer niet
Hoe Youp van 't Hek zijn column vult Je hoort weleens zeggen dat je een grap niet moet uitmelken, dat puntigheid het kenmerk is van goede humor, maar de cabaretier Youp van 't Hek heeft daar in zijn columns geen boodschap aan. Althans, ik durf niet te beweren dat ik een kenner van zijn oeuvre ben, maar mij valt op hoeveel herhaling er in zijn tekst zit. Het begon … [Lees meer...] overEn meer niet
Comment on dit ça?
We staan in de tuin van de moeder van mijn schoonbroer, ergens in de velden rond Saint-Malo. Ze maakt Bretoense galettes voor ons op een echte pannenkoekenplaat. ‘Ons’, dat is vanavond mijn schoonbroer, zijn twee zussen en partners en kind, zijn vrouw (mijn zus dus), hun kinderen, mijn kinderen, mijn man en ik, mijn moeder en haar partner, en natuurlijk de vrouw des huizes zelf … [Lees meer...] overComment on dit ça?
Etymologica: Waarom ‘lezen’ ouder is dan lezen
Een semantische ontwikkeling Ons werkwoord lezen is ouder dan de activiteit die het uitdrukt. Eigenlijk is dat niet zo vreemd. Het schrift is immers een relatief nieuwe uitvinding. Sprekers van het Proto-Indo-Europees, onze taalkundige voorouder, kenden het niet. Daarom bestaat het Proto-Indo-Europees ook alleen als hypothetische reconstructie, niet als … [Lees meer...] overEtymologica: Waarom ‘lezen’ ouder is dan lezen
St Léger en Sinte Lutgart
Dit voorjaar nam Erwin Mantingh afscheid van het Meesterschapsteam Nederlands, waarvan hij lang een van de voorzitters. De achtergebleven leden namen ieder op zich een korte tekst te schrijven waarin Het leven van Sinte Lutgart - het onderwerp van Mantinghs proefschrift – werd verbonden aan een andere tekst. Ik schreef dit. Er is waarschijnlijk geen Middelnederlandse tekst … [Lees meer...] overSt Léger en Sinte Lutgart
Lieke Marsman
Lieke Marsman: Een boek achterstevoren lezen tot je een kruisje tegenkomt, dat, bij de allermooiste zin staat, en brengt haar naar een tijd dat alles nog goed was. Er is een discrepantie tussen wat ik in mijzelf ben en wat ik aan de wereld laat zien. Het allerfijnste is, als ik wakker word en nog niet hoef op te staan; het leven achterwaarts leven. Terug naar de boom des … [Lees meer...] overLieke Marsman
Het gaat gebeuren: restauratie van het graf van De Schoolmeester
Op 27 januari 2025, de sterfdag van Gerrit van de Linde alias De Schoolmeester, heb ik een stukje op dit blog gezet over de desolate toestand van het graf van die humoristische dichter op het kerkhof van Hornsey in Noord-Londen. Het staat al jaren op mijn bucketlist om dat graf weer toonbaar te krijgen. Wel lukte het me dat Van de Linde vermeld werd op de lijst van … [Lees meer...] overHet gaat gebeuren: restauratie van het graf van De Schoolmeester
Kapokpopkop
Afrikaans wordt niet alleen gesproken in Zuid-Afrika. Ook in Zuid-Amerika is een enclave, al is die langzaam aan het uitsterven. Hij bestaat uit nakomelingen van Boeren, witte sprekers van het Afrikaans, die na de zogeheten Boerenoorlogen tegen de Engelsen een betere toekomst verwachtten in Patagonië, in Argentinië. Over hen en hun taal schrijven Andries Coetzee, Nicholas … [Lees meer...] overKapokpopkop
Hoofdzonden van vandaag
Over De schaamsoort van Paul Demets Op zeker twee onderscheiden plaatsen werd de kijker en lezer dit jaar geconfronteerd met de zeven hoofdzonden: in het Bonnefanten Museum in Maastricht liep de tentoonstelling over ‘de zeven hoofdzonden in Bruegels tijd’ en in de boekhandel lag De schaamsoort, een met De Grote Poëzieprijs 2025 onderscheiden bundel van Paul Demets. In het … [Lees meer...] overHoofdzonden van vandaag
Het heksendorp Linden
Dit is mijn buurdorp Linden, vlakbij Leuven. Het ziet er lieflijk uit niet? Linden stond vroeger bekend als een heksendorp. Ik kwam daar vrij toevallig achter tijdens mijn onderzoek naar de volksverhalen van mijn regio. En het roept natuurlijk vragen op. Wat betekent het om een ‘heksendorp’ te zijn? En is dit een unieke benaming, of zijn er meer dorpen met een vergelijkbaar … [Lees meer...] overHet heksendorp Linden
Zeg het niet normaal
Een meesterklas taalgevoel door Robbert-Jan Henkes Terwijl ik Vertalen wat er niet staat van Robbert-Jan Henkes las, dacht ik af en toe: oh, als hij maar niet over Hans Boland begint! Want Henkes is best bereid om af en toe iets onaardigs te zeggen over een collega-vertaler en ik houd van de vertalingen van Boland én van diens beschouwingen over vertalen net zoveel als van … [Lees meer...] overZeg het niet normaal
Hoe goed ken jij je Jiddisch, goochemerd?
In 1969 namen onderzoekers van het Meertens Instituut een gesprek op tussen twee Amsterdamse, Joodse dames, die geboren waren in 1890 respectievelijk 1900 en herinneringen ophaalden aan hun jeugd. De opname werd gemaakt door de bekende taalkundige Jo Daan (vereeuwigd in Het bureau van J. Voskuil). De gespreksleider was A. Poolman, die tijdens het gesprek vertelt dat hij een … [Lees meer...] overHoe goed ken jij je Jiddisch, goochemerd?
Mauwen
Waar komt vertaler Eva Wissenburg vandaan? Met die vraag bleef ik versuft achter nadat ik haar prozaboek Gek van Parijs gelezen had. Het is als Fou de Paris ter wereld gebracht door de in Luik geboren Eugène Savitzkaya, in een Frans dat zo hallucinant lenig moet zijn geweest dat de vertaler het louter recht kan doen met een Nederlands … [Lees meer...] overMauwen
Mijn verkiezingsprogramma voor 2025
Een goed taalbeleid – ter inspiratie van de politiek De verkiezingsprogramma's komen er weer aan! Achter menige laptop zitten nu enthousiaste partijleden proza te smeden om het kiezersvolk binnenkort op te vergasten. Sinds 2017 lees ik in ieder geval al die programma's braaf, speciaal om te letten op wat er over taal wordt gezegd. Ik doe dat natuurlijk altijd volkomen … [Lees meer...] overMijn verkiezingsprogramma voor 2025
Wie schrijft, schrijft gelijk: mannelijke en vrouwelijke auteurs
Laat een computer raden of een bestseller door een man of een vrouw is geschreven en hij heeft het opvallend vaak bij het juiste eind. Dat blijkt uit onderzoek van Koolen (2018). Dit roept meteen de vraag op: schrijven mannen en vrouwen daadwerkelijk op een andere manier? Een belangrijk aspect om in dat kader te onderzoeken is het gebruik van verschillende woorden, ook wel … [Lees meer...] overWie schrijft, schrijft gelijk: mannelijke en vrouwelijke auteurs
Soep met boterhammen, of: getrouwde vrouwen die schrijven
Een hoogleraar Oudere Nederlandse letterkunde in de eenentwintigste eeuw, die heeft vast geen tijd om te lunchen. En als hij dan eens tijd maakt om te lunchen, dan is dat vast een chique aangelegenheid. Een hoogleraar Oudere Nederlandse letterkunde in de eenentwintigste eeuw, die was vast als promovendus altijd al heel hard aan het werk, die bracht zijn zomerse werkdagen … [Lees meer...] overSoep met boterhammen, of: getrouwde vrouwen die schrijven
Een madeleine van Hollandse kaas
Een sleutelwoordgroep in veel autobiografische teksten die Nederlanders sinds 1750 schreven, is 'nog niet'. Dat is een van de vele inzichten waarop de Rotterdamse historicus Arianne Baggerman de lezer trakteert in haar boek De storm die wij vooruitgang noemen. Honderden dagboeken, en al dan niet officieel uitgegeven autobiografische geschriften van de afgelopen 250 jaar heeft … [Lees meer...] overEen madeleine van Hollandse kaas
Nou tabee
Het Nederlands telt een hoop verschillende afscheidsgroeten. Denk bijvoorbeeld aan ajuu(s), dag, doei, gegroet, houdoe, later(s), saluut, tot ziens en vaarwel. Zelf heb ik een zwak voor tabee. Ik associeer die afscheidsgroet met mijn vroege jeugd, die ik doorbracht in Den Haag. Ik had toen een Indisch speelkameraadje. Aan het eind van een speeldag riep hij altijd ‘Nou tabee! … [Lees meer...] overNou tabee
Kreupeldichten voor ooms en tantes en nichten
Micro-literatuurgeschiedenis Bij het afscheid van Johan Koppenol van de VU, 3 juli 2025 Als we alle tijd en geld van de wereld zouden hebben, wat zouden we dan met ons vak doen? Zo heb ik de vraag van vandaag voor mezelf samengevat. Ik wil de organisatoren nog eens heel hartelijk danken voor de uitnodiging om daar vandaag iets over te zeggen. Maar, zonder valse … [Lees meer...] overKreupeldichten voor ooms en tantes en nichten
Amulet en kruis bestonden naast elkaar
Dit jaar wil ik alle boeken van Vonne van der Meer lezen. Treed je door te lezen iemands wereld binnen? Wat is iemands wereld eigenlijk? Dat laatste is een belangrijke vraag voor Vonne van der Meer: vandaar dat ze zo'n goede schrijver is van korte verhalen, inkijkjes in steeds weer een andere wereld, en dat ze in haar romans ook graag weer korte verhalen onderbrengt. Op het … [Lees meer...] overAmulet en kruis bestonden naast elkaar
