Taalvariatie is de nieuwe mantra in de taalwetenschap. Niemand ontkent ze; ze is er, net zoals diversiteit in de samenleving. De vraag is: hoe gaan we ermee om? Is de tussentaal in Vlaanderen nu een usurpator of een legitieme, want bestaande en door meer en meer mensen als vanzelfsprekend beschouwde variëteit van het Nederlands in België? In Nederland kun je dezelfde … [Lees meer...] overLaat duizend bloemen bloeien? Een debat over taalvariatie in Vlaanderen en Nederland
Zoekresultaten voor: standaardtaal
De leukste taalkundige van Nederland
Door Marc van Oostendorp Vandaag wordt in Utrecht een nieuwe hoogleraar taalkunde geïnstalleerd: Roberta D'Alessandro, volgens mij een van de interessantste taalwetenschappers die er momenteel in Nederland zijn. Om vier uur houdt ze haar oratie. Ik bewonder haar om haar vermogen om bruggen te slaan. D'Alessandro is opgeleid in Stuttgart in het door de Amerikaan Noam Chomsky … [Lees meer...] overDe leukste taalkundige van Nederland
Hoe je kind talig op te voeden? Beïnvloedt het Limburgs de uitspraak van het Nederlands of niet?
Door Romy Roumans Een regionaal accent, anders dan het randstedelijk accent, wordt vaak als iets negatiefs en afwijkends beschouwd. Onderzoek van Grondelaers, van Hout en Steegs (2010) naar de attitude tegenover het Limburgse accent toont aan dat mensen uit heel Nederland het Limburgs accent beoordelen als monotoon, koud en het zien als een minderwaardig accent. Ouders in … [Lees meer...] overHoe je kind talig op te voeden? Beïnvloedt het Limburgs de uitspraak van het Nederlands of niet?
Positiepaper: De positie van de erkende regionale talen in Nederland
Door Roeland van Hout, Henk Bloemhoff, Leonie Cornips, Goffe Jensma en Joep Leerssen Onderstaand positiepaper is uitgedeeld tijdens de Rondetafelbijeenkomst van de Nederlandse Taalunie over taalvariatie, 14 maart 2018, Rotterdam. De Taalunie wil een taalbeleid gestalte geven met nadrukkelijke, positieve aandacht voor variatie in het Nederlands. Het lijkt ons belangrijk dat … [Lees meer...] overPositiepaper: De positie van de erkende regionale talen in Nederland
Is het Nederlands de eigen taal van alle Nederlanders?
Door Marc van Oostendorp "De eigen taal is bij uitstek het instrument voor het denken". Wie zoiets schrijft in een pleidooi tegen het Engels in het hoger onderwijs – de classicus Anton van Hooff deed het deze week in Trouw – kan in bepaalde kringen kennelijk op bijval rekenen. Terwijl het een ui is van dubieuze aannamen. De eerste rok: dat taal uberhaupt een … [Lees meer...] overIs het Nederlands de eigen taal van alle Nederlanders?
19 april 2018, Gent: Weg van de polarisatie. Naar een positief en pragmatisch taalbeleid
Recent hebben we in Vlaanderen een heuse discussie gekend, bijwijlen een hetze, tussen (en onder) academici en journalisten rond het 'Standaardnederlands'. We zien dat het taaldebat zeer emotioneel en gevoelig is en blijft. Hoe kunnen we toch met zinvolle bijdragen tot een goed taalbeleid komen? Taalpolarisatie staat immers een goed taalbeleid in de weg. Op donderdag 19 … [Lees meer...] over19 april 2018, Gent: Weg van de polarisatie. Naar een positief en pragmatisch taalbeleid
Een sneejke en een kaffeetje
Door Marc van Oostendorp De onlangs overleden dialectoloog Johan Taeldeman blijkt bij zijn overlijden nog een klein sieraadje te hebben achtergelaten. Het artikel is onlangs gepubliceerd in Taal en Tongval, zijn lijfblad, het gaat over het dialect van zijn geboortedorp, Kleit in het noordwesten van Oost-Vlaanderen, en het doet waar Taeldeman altijd zo goed in was. Het … [Lees meer...] overEen sneejke en een kaffeetje
Stageplaatsen Database Geschiedenis Nederlandse Taalkunde (DAGENTA)
Begin februari is de Database Geschiedenis Nederlandse Taalkunde (DAGENTA) gelanceerd; zie hier voor de achtergrond. Het doel van DAGENTA is om historische werken over de Nederlandse taal te ontsluiten en daarmee het historisch taalonderzoek te stimuleren en vergemakkelijken, zowel voor de neerlandici in de Lage Landen als voor de neerlandici extra muros. Historische werken … [Lees meer...] overStageplaatsen Database Geschiedenis Nederlandse Taalkunde (DAGENTA)
Zavel
zavel zn. ‘zand, zandige grondsoort’ Oudnederlands Sauelberga ‘Zavelberg’ (1198), Middelnederlands Thomas de Zavle (Calais, 1282), savel m. ‘zand’ (1324), saveligh ‘zandig’ (1464), Savel ‘plein’ (1450–1470; waarschijnlijk als vertaling van Frans Sablon in dezelfde functie). Nieuwnl. sauel ‘zandige grond’ (1502), ‘grof zand’ (1552), zavel (1602); van de … [Lees meer...] overZavel
Hoe bepaal je de grens van een dialect?
Dit stuk verschijnt in het kader van de Nieuwsbrief Neerlandistiek in de klas. Het bevat geen origineel onderzoek, maar is een vereenvoudigde weergave van recent onderzoek op het gebied van het Nederlands, speciaal bedoeld voor leerlingen van de middelbare school. Door Marten van der Meulen Het zal je vast weleens opgevallen zijn: mensen spreken verschillend in verschillende … [Lees meer...] overHoe bepaal je de grens van een dialect?
vunzig
Door Michiel de Vaan vunzig bn. ‘muf; schunnig’ Middelnederlands vunsch (1401–1450), funsch (1460), vonsch (1466), vuyns (1475) ‘muf, schimmelig’ van graan of koren. Nieuwnederlands vuynsch (1501–1523), vunst (1501–1536), vunsch (1612), vuns (1612), vints (1630), vunts (1658) ‘schimmelig, muf, vies’, van brood maar ook van smaak, geur en objecten zoals hooi of een hoerekot. … [Lees meer...] overvunzig
Dageraad
Door Michiel de Vaan dageraad zn. ‘het aanbreken van de dag’ Vroegmiddelnederlands dageraet v. (1249), dageraid (1270–1290), dagerraet (1276–1300), dagraet (1291-1300), Dagheraet als bijnaam (1293), Middelnl. dagereit (1451–1500, Holland), Nieuwnl. dageraet m. (1572), daechraet (1599), dageraad (1793). Het behoud van dage- in de standaardtaal is vanaf de 17e eeuw vrij … [Lees meer...] overDageraad
In memoriam Johan Taeldeman (1943-2017)
Door Marc van Oostendorp Ons bereikt het bericht dat vanochtend de Gentse taalkundige prof. dr. Johan Taeldeman is overleden. Taeldeman studeerde Germaanse filologie aan de Universiteit Gent en zou vrijwel zijn hele werkzame leven aan die universiteit verbonden blijven. Ook was hij lid van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, eveneens in Gent. hij … [Lees meer...] overIn memoriam Johan Taeldeman (1943-2017)
Over streektaalgrenzen heen
Door Marcel Plaatsman Als bierliefhebber bezoek ik regelmatig bierfestivals, als thuisdialectoloog voortaan ook taalconferenties. Gisteren was ik in Amsterdam voor een streektaalconferentie – dat is een soort festival met in plaats van bier lezingen, en in plaats van bierliefhebbers taalkundigen om mee te praten. Voor mij toch wel gefundenes Fressen, zoiets. Ik heb er ′n … [Lees meer...] overOver streektaalgrenzen heen
Goeiemorgen
Door Marc van Oostendorp Er is geen ontsnappen aan vooroordelen. Ik weet natuurlijk wel dat uit allerlei onderzoek blijkt dat mensen sprekers van het standaard-Nederlands betrouwbaarder en deskundiger vinden dan mensen die een accent hebben of dialect spreken. Ik heb daar allerlei onderzoeken over gelezen en wanneer men mijn deskundige mening erover vraagt, zeg ik: ik keur dat … [Lees meer...] overGoeiemorgen
De subtiliteiten van het zwarte Engels
Het Nederlands dat in Nederlands Indië werd gesproken was geen verzameling taalfouten. Men gebruikte weliswaar constructies en woorden die hier in Europa ongebruikelijk waren en zijn, en had een andere uitspraak van het Nederlands, maar fout was dat niet. Jullie willen mij nu misschien best geloven, maar dat gold waarschijnlijk niet voor de meeste van jullie opa's en oma's. … [Lees meer...] overDe subtiliteiten van het zwarte Engels
Van Ik heet Jan tot Ik noem Jan
Hoe zijn ontstaan en opmars van een Belgisch-Nederlandse constructie te verklaren? Door Luc de Grauwe Volgens het Bijbelboek Genesis (2:4b-25) boetseert Jahwe-God eerst de mens en “toen vormde hij uit aarde alle in het wild levende dieren en alle vogels, en hij bracht die bij de mens om te zien welke namen de mens ze zou geven: zoals hij elk levend wezen zou noemen, zo zou … [Lees meer...] overVan Ik heet Jan tot Ik noem Jan
Koen Jaspaert (1956-2017) als Algemeen Secretaris van de Nederlandse Taalunie
Door Elisabeth D'Halleweyn Koen Jaspaert kende ik enkel van naam toen ik zitting nam in de driekoppig personeelsafvaardiging die in 1998 de beoogde nieuwe algemeen secretaris van de Nederlandse Taalunie moest ‘keuren’. Daar zat hij dan: een imposante man met priemende ogen, zware wenkbrauwen, kort stekelig haar maar wonderlijk zachte stem. ‘En?’ vroegen de collega’s na het … [Lees meer...] overKoen Jaspaert (1956-2017) als Algemeen Secretaris van de Nederlandse Taalunie
Etymologie: wegge, wig
Door Michiel de Vaan wegge zn. ‘brood’ Middelnederlands wegge ‘wigvormig tarwebrood’ (1477), boterwegghe ‘met boter gebakken tarwebrood’ (1450-1470), weggenbacker ‘bakker van wigvormig brood’ (1369). Nieuwnl. wegge ‘wigvormig tarwebrood’ (1532-1536), wegh (1613), wek (1709); vandaar wegge voor ‘koek’ (1576) en ‘los brood(je)’ (1836) in het algemeen en in samenstellingen … [Lees meer...] overEtymologie: wegge, wig
Wie bepaalt welke taal mooi is?
Door Marten van der Meulen Mooi of lelijk? Dat onderscheid is een van de fundamenteelste die we hebben. Misschien wel iedere dag doen we uitspraken over of we iets mooi of lelijk vinden. We keuren van alles: boeken, films, gezichten, muziek, kleding, en ook taal. En we zijn het heel vaak niet met elkaar eens. Dat is prima: mooi en lelijk zijn geen absolute waarheden, het zijn … [Lees meer...] overWie bepaalt welke taal mooi is?
In memoriam Dr. Jaap de Rooij 25 oktober 1931 – 24 augustus 2017
Door Jan Berns Jaap de Rooij, die op 1 juli 1970 de collega van Jan Stroop en mij werd op het Dialectenbureau, had ik al leren kennen in mijn studententijd in Nijmegen, hij was al afgestudeerd, maar nam nog geregeld deel aan de aktiviteiten van het Gilde achter ’t Vercken, de vereniging van Nijmeegse Neerlandici. Voskuil geeft in Het Bureau (2: 30) een rake typering van … [Lees meer...] overIn memoriam Dr. Jaap de Rooij 25 oktober 1931 – 24 augustus 2017
Quod licet Iovi non licet bovi: waarom liggen literatuurwetenschappers meer onder vuur voor hun jargon dan andere wetenschappers?
Door Freek Van de Velde In 2003 heeft de beroemde psycholoog Steven Pinker, van beroep omverschopper-van-heilige-huisjes, geschreven dat "probably forty or fifty years ago literary critics were considered national heroes. Now they are kind of a national joke." Dat is wat kort door de bocht, maar literatuurwetenschappers hebben het tegenwoordig niet gemakkelijk. Je zou … [Lees meer...] overQuod licet Iovi non licet bovi: waarom liggen literatuurwetenschappers meer onder vuur voor hun jargon dan andere wetenschappers?
Expeditie Boer Zoekt Vrouw
Door Rosanne van den Berg en Gillan Wijngaards In 2009 publiceerde Eline Zenner samen met Dirk Geeraerts en Dirk Speelman het artikel Expeditie Tussentaal: leeftijd, identiteit en context in “Expeditie Robinson” in het tijdschrift Nederlandse Taalkunde, waarin ze de positie en het gebruik van de Vlaamse tussentaal ten opzichte van de Nederlandse standaardtaal onderzoekt in … [Lees meer...] overExpeditie Boer Zoekt Vrouw
Hoe Vlaming te zijn?
Door Marc van Oostendorp Er is, voor een Nederlander, nauwelijks een curieuzer cultuur dan de Vlaamse: zo dichtbij in zoveel verschillende opzichten en tegelijkertijd zo vreemd. Over Engelsen, over Duitsers, over Fransen, over Luxemburgers of Denen wordt in Nederland minder in termen van sjablonen gesproken dan over Vlamingen. (Het enige volk dat nóg onbekender is, zijn de … [Lees meer...] overHoe Vlaming te zijn?
Waarom zeggen mensen ‘hun hebben’?
Door Marten van der Meulen Hun als onderwerp is waarschijnlijk voor veel mensen één van de ergste taalfouten. Het is ook één van de bekendste taalfouten: zo figureert hun in de titels van twee boeken over taalnormen (Hun hebben de taal verkwanseld van Jan Stroop uit 2011, en Hun hebben gelijk van Peter Burger uit 2004). En toch kom je geregeld zinnen tegen als "Hun hebben een … [Lees meer...] overWaarom zeggen mensen ‘hun hebben’?
