Er is een dunne lijn tussen satire en misanthropie: je kunt het gedrag van de mensen zo bespotten dat het genadeloos wordt. Dat het geweld om de hoek ligt. Zoiets geldt over het algemeen al voor het werk van Herman Koch – maar het geldt heel sterk voor Het diner, zijn bekendste en populairste boek. Paul Lohman is een geschiedenisdocent die op school niet te handhaven is … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Het diner, Herman Koch
21e eeuw
Schrijversmythen, met Sander Bax
De letterkundige Sander Bax schreef een nieuwe literatuurgeschiedenis, Schrijversmythen, die helemaal gecentreerd is rond de verhalen die in de Nederlandse literatuur tussen 1880 en 2020 over schrijvers zijn opgebouwd: mythes van bohemiens, van Grote Schrijvers, van publieke intellectuelen en meer. … [Lees meer...] overSchrijversmythen, met Sander Bax
Zo de ouden zongen
Zoals wel vaker het geval is wanneer ik nadenk over iets wat ik nog niet helemaal begrijp (en ik kan u verzekeren: dat gebeurt nogal eens), nam ook deze keer – om het met de woorden van de dichter Martinus Nijhoff te zeggen – het toeval een binnenweg naar het doel. Moest het, dat ik tijdens een slapeloze nacht de schakelaar van de radio omzette en midden in een uitzending van … [Lees meer...] overZo de ouden zongen
De stoel van Leo Vroman
Vromaneffect Leo Vroman, ongeboren,laat geen kikje van zich horen,tot hij zelf aan ’t baren slaaten het zoonzijn hem vergaat.Steeds als hij op niemand lijkt,heeft hij ons met zich verrijkt. Leo Vroman was, of eigenlijk ís onze intiemste dichter. Intiem met zijn lezer, intiem met de taal, intiem met het leven tot op het niveau van de biochemie. In alles wat hij schreef … [Lees meer...] overDe stoel van Leo Vroman
Elk dier een zwaailicht
In het najaar van 2006 zat ik in groep vier. Het was Kinderboekenweek, traditiegetrouw mocht ik een boek uitzoeken bij De Groningse Kinderboekhandel in de Stoeldraaiersstraat. Geen idee welk boek ik dat jaar koos, maar het geschenk dat ik erbij kreeg maakte diepe indruk op mij: Laika tussen de sterren. Het verhaal gaat over het Russische straathondje Laika dat bij wijze van … [Lees meer...] overElk dier een zwaailicht
Het eerste kwart: Marie Kessels, Ruw
Dat je lichaam bepaalt hoe je in het leven staat, is duidelijk. Maar hoe geef je dat weer in de lichaamsloze taal binnen de kaften van een roman? Als wij allemaal een ander lichaam hebben, kijken we alleen al om die reden allemaal minstens een beetje anders naar de wereld. Hoe kunnen we elkaar dan begrijpen? Gemma, de hoofdpersoon van Ruw (2009) van Marie Kessels, is niet zo … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Marie Kessels, Ruw
Verbinden begrijpen
In zijn jongste bundel Mond vol dobbelstenen schuift Tonnus Oosterhoff zijn ongrijpbaarheid en humor terzijde voor een snerpende politieke veroordeling in minstens één gedicht. Het eindigt met deze strofe: Een mens zonder geld kan slecht zijnmaar een met geld niet rechtvaardig.Een Bill Gates die gelijk heeftblijft expressie van onrecht. De eerste … [Lees meer...] overVerbinden begrijpen
Nacht, trottoir – als Menno Wigman
Over de zelfverdoemelende dichter Menno Wigman schreef Erik Bindervoet een mooi gedicht in Over het werkelijkheidsgehalte van de werkelijkheid (De Harmonie, 2023), getiteld menno eet een eitje, waarin de schrijver-narrator tijdens een dichterstoernee de neerslachtig en melancholiek voor zich uit kijkende Wigman hoort klagen over onze collega’s. over zijn verstoorderitme. … [Lees meer...] overNacht, trottoir – als Menno Wigman
De herdefinitie ervan
Er gaat een gerucht dat Honoré de Balzac al vóór de uitvinding van het Facebookjeduimpje heeft beweerd: L’homme meurt une première fois à l’âge où il perd l’enthousiasme. Goddank stond de vertaling erbij (we sterven een eerste keer op de leeftijd waarop we ons enthousiasme verliezen). Zo is het maar net, confrère! Wel benoemt De Balzac simultaan een angst bij … [Lees meer...] overDe herdefinitie ervan
Podcast: Lezen is vurrukuluk over Yaël van der Wouden
Gevieren bespreken we een Nederlandse roman die al een hype was voordat het boek verscheen. Wij bespreken het hoe, wat en waarom, sommeren onze plus- en minpunten en komen zo tot een afgewogen oordeel over dit bijzondere boek van een veelbelovend debutant. Verder literair nieuws in vogelvlucht, persoonlijke leestips en de Tzum-prijs. De podcast 'Lezen is vurrukkulluk' … [Lees meer...] overPodcast: Lezen is vurrukuluk over Yaël van der Wouden
Het eerste kwart: Doeschka Meijsing, Over de liefde
Toen Over de liefde verscheen, vertelde de schrijfster her en der dat ze eigenlijk een essay had willen schrijven, maar dat de tekst onder haar handen tot een roman geworden was. Dat zou onder andere de essay-achtige titel van haar boek verklaren. Maar ik denk dat dit in ieder geval deels een misleidende uitspraak was. Want Over de liefde is net zo goed een essay als een … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Doeschka Meijsing, Over de liefde
Een bakker die altijd hetzelfde brood bakt
Thomas Rosenboom was weer heel even terug! De grote romanschrijver die een jaar of tien geleden besloot dat het welletjes was. Wat doet een romancier als hij geen romans meer schrijft? Ik heb geen idee, maar Rosenboom gaf in 2019 een lezing, de Ubbo-Emmius-lezing en die is nu uitgegeven door het Artistiek Bureau (dat je eigenlijk niet kunt noemen zonder het woord 'onvolprezen … [Lees meer...] overEen bakker die altijd hetzelfde brood bakt
Stof tot nadenken
Arnon Grunberg heeft er een nieuwe baan bij. Grunberg is bij zestigplussers bekend van de mooie roman De Asielzoeker, zeventigplussers herinneren zich zijn Blauwe maandagen, poëzieliefhebbers zijn zijn enige dichtbundel totaal vergeten en er zijn allicht enkele mensen die zijn cursiefje op het voorblad van de Volkskrant nog voor de geest staat. Echter is Grunberg ook een Groot … [Lees meer...] overStof tot nadenken
Het eerste kwart: Erwin Mortier, Godenslaap
Er zijn boeken die je moet voelen en boeken die je moet begrijpen, en Godenslaap (2008) van Erwin Mortier is het allebei. Het behelst het verhaal van een heel oude vrouw die ergens aan het eind van de twintigste eeuw – of wie weet, zelfs het begin van de eenentwintigste – terugkijkt op haar jeugd, en dan vooral op de Grote Oorlog. Ze trok toen als meisje, als jonge vrouw, uit … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Erwin Mortier, Godenslaap
Lidy van Marissing laureaat Poletprijs 2024
Het is mooi dat ik gisteren in het radioporgramma Kunststof eindelijk bekend mocht maken wat de jury al wat langer wist: na Peter Verhelst en Michael Tedja is de driejaarlijkse Sybren Poletprijs dit jaar toegekend aan romancier en dichter Lidy van Marissing. De Poletprijs is met 35.000 € een van de grootste literaire prijzen van het land en wordt gefinancierd uit een legaat van … [Lees meer...] overLidy van Marissing laureaat Poletprijs 2024
Video: ‘Meer monnik dan danser’
De dagboeken van Cees Nooteboom, deel 1' door Philippe Noble Gedurende meer dan vijftig jaar, van 1970 tot 2022, heeft Cees Nooteboom een dagboek bijgehouden. Daarvan verscheen in september vorig jaar het eerste deel, dat aantekeningen bevat uit de periode 1970 tot en met 1995. Normaal gesproken had de publicatie van dagboeknotities van de enige overlevende van de grote, … [Lees meer...] overVideo: ‘Meer monnik dan danser’
Het eerste kwart: Mustafa Kör, De lammeren
Er zit een belangrijke zin verstopt in de roman De lammeren van Mustafa Kör: Zelfmoord is egoïstisch noch wanhopig, het is een definitieve vorm van zuivering en onderscheidt ons van andere soorten. Het is menselijk. Aan de zelfmoord van zijn broer, Ilyas, wijdt Umut, de hoofdpersoon, helemaal niet zoveel gedachten. Als hij thuiskomt nadat het gebeurd is, maakt hij eerst … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Mustafa Kör, De lammeren
Hans Schnitzler, Filosofie van de kroeg
Volgens Schnitzler is de ouderwetse bruine kroeg, annex de stamkroeg dan wel de buurtkroeg, een fijne plek waar je je sores om den dagelijksen brode en meer van dat sociaal-politiek-maatschappelijk verantwoorde gedoe even achter je kunt laten en waar je tot jezelf en in contact met allerlei inspirerende anderen kunt komen, die een vergelijkbare behoefte hebben … [Lees meer...] overHans Schnitzler, Filosofie van de kroeg
Het einde van het generatieconflict
11 onder 35 is een curieus boekje: een keuze van 11 Nederlandse schrijvers die in 2024 jonger zijn dan 35 en die volgens Marja Pruis de moeite waard zijn. Overi iedere schrijver schrijft Pruis een korte inleiding en van iedere auteur is een – wat langer, maar nog steeds kort – stuk proza opgenomen (schrijvers onder de 35 zijn prozaschrijvers). Curieus zijn de getallen die … [Lees meer...] overHet einde van het generatieconflict
Aanwezig afwezig
Bij de dood van Rutger Kopland Oude vlier, door vleermuizen bezocht,niet meer dan taal, niet langer minder.Iets daartussen. Midden juli, de regen vraagt nu dagelijks waar hij blijft, blijvenmoet. Hetzelfde vragen de wolken,vraagt de oude god aan jongere goden. Het antwoord is hier noch daar,noch in het wit van woedende gewassen. (2012) Op 11 juli 2012 verwisselde … [Lees meer...] overAanwezig afwezig
Patricia De Martelaere: Het onverwachte antwoord
In de achttiende en voorlopig laatste aflevering van de Fixdit Podcast staat Het onverwachte antwoord centraal, een roman uit 2004 van de Vlaamse auteur en filosoof Patricia De Martelaere, die vijf jaar later, nog geen 52, overleed. De Martelaere schreef een hecht samenhangend oeuvre, dat vooral uit filosofische essays en uit romans bestaat. Daarin zien we grote thema’s en … [Lees meer...] overPatricia De Martelaere: Het onverwachte antwoord
Een avondje AVRO
Karel van het Reve herbeschouwen? Vele jaren geleden nam ik een studente een mondeling tentamen af over de jaren zestig en zeventig. Pratend over hip en happenend Nederland merkte ze wat beschroomd op: ‘Wij waren een beetje een uitzondering. Mijn vader was een saaie accountant op een stom kantoor in Breda’. Ik was even stil en kon haar toen geruststellen: Nederland zat in … [Lees meer...] overEen avondje AVRO
Het eerste kwart: Clark Accord, Bingo!
Het ging daarbij dan ook nog eens over mensen waarover je niet zo vaak leest. Wie kent de bingosubcultuur waarin vooral sommige Surinaamse vrouwen zich aan het begin van deze eeuw onderdompelden? De vrouwen over wie Accord schrijft hebben hun leven op geen enkele manier onder controle. Ze worstelen met schulden, ze worstelen met onbetrouwbare mannen, ze worstelen met elkaars … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Clark Accord, Bingo!
Het eerste kwart: Ruth Lasters, Poolijs
De ene keer in mijn leven dat ik in een literaire jury was beland, leerde ik de term dichtersroman. Degene die het woord, achteloos alsof iedereen het altijd over dat soort dingen heeft, gebruikte, bedoelde het geloof ik niet als compliment. Maar ik houd wel van het genre: een prozagedicht van ruim 150 pagina's, waarin het vooral gaat om sfeer en taal. Poolijs, het … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Ruth Lasters, Poolijs
Een niet onsympathieke mislukking
Chabotten schrijven Boekenweekgeschenk Met de schrijfselen van de familie Chabot heb ik een wat complexe relatie. Als zesdeklas middelbare-scholier was Bart Chabot voor mij een soort oogopener dat poëzie behalve prachtig (Marsman!) ook van nu (enfin, toen dan) kon zijn, en minstens zo shockerend of balorig als de Sex Pistols. Met genoegen hoorde (las) ik over de ‘dag dat … [Lees meer...] overEen niet onsympathieke mislukking
