Wanneer bij experimentele literatuur lezers het altijd verder zouden moeten zoeken, dan wil ik op J.Z. Herrenbergs jongste boek Opperhalfrond toch eens het omgekeerde proberen. Ik lees zo gehaast mogelijk, blader niet terug, wuif eventueel onbegrip gewoon weg. En aan de noodzakelijke herlezing van Herrenbergs eerdere deel Nederhalfrond uit 2018 … [Lees meer...] overAl deze mensenschennis
21e eeuw
Een goed betaalde huidenkoopman
40 jaar tandeloos (71) De bijbel bestaat uit een Oud en een Nieuw Testament, waarbij het laatste voortbouwt op het eerste maar ook de ambitie heeft het te overstijgen: alle oude verhalen worden in een nieuw licht geplaatst. Op een soortgelijke manier probeerde Vergilius met zijn Aeneis een korte en betere versie van de Ilias en de Odysse in één band te scheppen, maar nu in … [Lees meer...] overEen goed betaalde huidenkoopman
Verderop danst een groepje vliegen in de regen
40 jaar tandeloos (70) In ieder deel van De tandeloze tijd komt wel ergens een vlieg voor. In De slag om de Blauwbrug: "Drommen vliegen onttrokken zijn open wonden aan het oog"; Vallende ouders: "Met een zware staart ranselde het onophoudelijk rug en billen om zich de vliegen van het lijf te houden", De gevarendriehoek: "De staart, als bij een ploegpaard tot een knoet … [Lees meer...] overVerderop danst een groepje vliegen in de regen
13 november 2023: In gesprek met Raoul de Jong
Wanneer:ma 13-11-2023 20:00 - 21:30Waar:Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen Op deze avond maken we kennis met de Gastschrijver. Raoul de Jong wordt geïnterviewd door neerlandica Janine R. Mooij over zijn werk, zijn achtergrond, het belang van onderzoek en zijn liefde voor literatuur, dans en theater. Raoul de Jong (Rotterdam, 1984) … [Lees meer...] over13 november 2023: In gesprek met Raoul de Jong
Hans K.
40 jaar tandeloos (67) In juni van dit jaar hield Arjan Peters in boekhandel Roelants een mooi betoog over het oeuvre van Van der Heijden (online na te zien), aan de hand van de wederwaardigheden van één personage: Sabberita, een knappe vrouw met een mooie stem maar een scherpe tong, een Heijdensiaanse uitwerking, volgens Peters, van het oerbeeld van de femme … [Lees meer...] overHans K.
Astrid Roemer: Over de gekte van een vrouw
De vijftiende Fixdit-podcast is in Suriname opgenomen. In een geluidsstudio in Paramaribo gaat Jannah Loontjens in gesprek met de gelauwerde auteur Astrid Roemer en criticus Maria Vlaar, die de auteur al langer kent. In deze aflevering staat Roemers roman Over de gekte van een vrouw (1982) centraal, een wervelend, poëtisch, sensueel en pijnlijk verhaal over een jonge vrouw die … [Lees meer...] overAstrid Roemer: Over de gekte van een vrouw
Cuntstruck
40 jaar tandeloos (66) Een vulgaire manier om de heteroseksuele mannensoort in twee groepen te verdelen, is door ze op te splitsen in billenmannen en borstenmannen. Twee politieagenten doen dat in Kwaadschiks en vragen aan de psychopathische hoofdpersoon Nico Dorlas tot welke categorie hij zichzelf rekent. "Ik ben", zegt hij, "cunt-struck". De politieagenten blijken ook … [Lees meer...] overCuntstruck
Die tweede spiegel: de ander
40 jaar tandeloos (65) Spiegels spelen een belangrijke en bijzondere rol in Stemvorken, deel 8 van De tandeloze tijd. Mensen bekijken heel vaak zichzelf, maar ze bekijken daarnaast ook elkaar via de omweg van de spiegel. Hans Krop, de rivaal van Albert Egberts, gaat af en toe naar een kapper aan de overkant van de straat om Albert te kunnen begluren ("Wie vanaf het … [Lees meer...] overDie tweede spiegel: de ander
Ik snap het wel, maar het staat er niet
In hoofdstuk 16 van Tommy Wieringa's Nirwana (e-boek-uitgave, naar de eerste druk) lees ik: Een l-vormige gaanderij met een arcadeboog omsloot het zwembad half [...]. Ik denk dat die gaanderij in (fictionele) werkelijkheid L-vormig is. Maar dan nog vraag ik me af wat 'een gaanderij met een arcadeboog' is. Een beetje gaanderij van allure, bij een … [Lees meer...] overIk snap het wel, maar het staat er niet
Zo sjokte ik de hele dag met Corinne rond
40 jaar tandeloos (64) Hoe belangrijk is iemands jeugd voor diens latere levensloop? Dat is natuurlijk een van de centrale vraagstukken in De tandeloze tijd. Albert Egberts is als student impotent en iets later aan heroïne verslaafd. In beide gevallen wordt er een verband gesuggereerd met een jeugdtrauma van een dronken, tierende en met een mes zwaaiende vader. Nico … [Lees meer...] overZo sjokte ik de hele dag met Corinne rond
Scheiding der Geesten
40 jaar tandeloos (63) Bij het verschijnen van ieder nieuw deel van De tandeloze tijd putten de uitgever en de recensenten zich uit in verzekeringen dat dit nieuwe deel toch echt ook zelfstandig gelezen kan worden. Er komen weliswaar personages in voor die ook al in eerdere delen verschenen, en er wordt ook anderszins af en toe verwezen naar eerdere delen, maar dat stoort … [Lees meer...] overScheiding der Geesten
Kleurennamen in De tandeloze tijd
40 jaar tandeloos (62) Wie De tandeloze tijd aandachtig doorleest, merkt op dat A.F.Th. van der Heijden gaandeweg steeds minder vaak benoemt welke kleur zaken hebben die de verteller of een personage ziet. De schrijver lijkt het gaandeweg steeds minder vaak over kleuren te hebben, die kleuren misschien wel steeds minder op te merken, of ze minder belangrijk te vinden. … [Lees meer...] overKleurennamen in De tandeloze tijd
Osmins aangepunte bamboestok
40 jaar tandeloos (61) Wolfgang Amadeus Mozart begeleidt de hele Tandeloze tijd. In deel 1, Vallende ouders, wordt onder meer over hem gezegd: Op een avond vertelde ik Flix hoe voor de eerste keer de muziek van Mozart me getroffen had. Mijn eigen relaas greep me behoorlijk aan, en toen ik uitverteld was en naar een bepaald punt op de muur bleef kijken, zei hij met zoete … [Lees meer...] overOsmins aangepunte bamboestok
Een boordevolle roman
Mijn experiment om twee boeken tegelijkertijd, nou ja: in afwisseling, te lezen leek te slagen toen ik bezig was aan twee niet-doorsnee-romans met een uitermate trage verteltrant; een Nederlandse vertaling van e-book, waarvan ik de Engelse versie al gelezen had, voor in bed (als het aan de andere kant van het ledikant nog duister moet zijn) en een Engelse paperback voor … [Lees meer...] overEen boordevolle roman
Das Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen Reproduzierbarkeit.
40 jaar tandeloos (60) A.F.Th. van der Heijden heeft natuurlijk in essays en interviews wel het een en ander gezegd, maar het nawoord ('Ik verzamel scharen') bij het bibliofiel uitgegeven deel 7, Kastanje a/d zee, is de enige plaats waar hij min of meer in de cyclus zelf iets zegt over de cyclus. Hij vertelt erin hoe het idee bij hem ontstond 'op een mooie, rijpe … [Lees meer...] overDas Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen Reproduzierbarkeit.
Jaloers orgasme
40 jaar tandeloos (59) In zijn nawoord bij het in 2016 alleen bibliofiel verschenen Kastanje a/d zee noemt A.F.Th. van der Heijden dat boek een 'erotische studie van jaloezie in al z'n facetten en verschijningsvormen'. Als we de cyclus als geheel verdelen in twee perioden (de delen die verschenen zijn tussen 1983 en 1996, en de delen die verschenen zijn na 2013), dan valt … [Lees meer...] overJaloers orgasme
De zilte, bittere wolk van zee en bloei
40 jaar tandeloos (58) Je kunt niet zeggen dat A.F.Th. van der Heijden zijn lezers in De tandeloze tijd voortdurend lastig valt met details over bomen. Er komen wel wilgen, populieren en eiken voor, maar slechts sporadisch, en meestal als een decorstuk. Het allermeest worden bomen aangeduid als boom. Toch zijn er twee cruciale bomen in het leven van Albert Egberts. In … [Lees meer...] overDe zilte, bittere wolk van zee en bloei
Hertmans & Verhelst
Vlot naar de boekwinkel, want twee van mijn favoriete Nederlandstalige schrijvers kwamen afgelopen week met nieuw werk: Stefan Hertmans en Peter Verhelst. Twee kloeke banden in een stijlvolle cassette bevatten de essays die Stefan Hertmans schreef tussen 1982 en 2022. Moest ik deze verzamelaar eigenlijk wel aanschaffen? Ik heb immers de afzonderlijke bundels, voorzien van … [Lees meer...] overHertmans & Verhelst
Wie schreef Kwaadschiks?
40 jaar tandeloos (57) Waar is Patrizio Canaponi (pseudoniem van Patrick Gossaert)? In de delen Het hof van barmhartigheid en Onder het plaveisel het moeras duikt hij op als een vriend of kennis van Albert Egberts, en er wordt zelfs gesuggereerd dat hij degene is die de stijl toevoegt aan Egberts werk, dat de twee een verbond hebben waarbij Egberts het drama produceert en … [Lees meer...] overWie schreef Kwaadschiks?
De Strabrechtse heide
40 jaar tandeloos (56) Ik ken mensen die denken dat De tandeloze tijd gaat over Albert Egberts – dat hij de centrale figuur is van de cyclus en dat bijvoorbeeld de stukken die niet over hem gaan minder belangrijk zijn dan de stukken waarin hij voorkomt. Dat zijn vaak bewonderaars van het eerste uur, want van 1983 tot 2013 kon je dat idee gemakkelijk hebben – Albert Egberts … [Lees meer...] overDe Strabrechtse heide
28 oktober 2023: Hommage aan Paul Claes
Ter gelegenheid van de 80ste verjaardag van Paul Claes organiseert de KANTL op zaterdag 28 oktober een symposium en boekvoorstelling. Paul Claes (Leuven, 1943) is ongetwijfeld een van de veelzijdigste, productiefste en avontuurlijkste letterkundigen van de Lage Landen. Ter gelegenheid van zijn 80ste verjaardag willen we hem alle eer geven die hij verdient. In de … [Lees meer...] over28 oktober 2023: Hommage aan Paul Claes
H.C. ten Berge en Breytenbach in de jaren tachtig en later
Penseur sauvage in nomadenland (2) In de periode van Breytenbachs detentie in Zuid-Afrika was Ten Berge in Nederland geëngageerd voor de schrijver en schilder. ‘Intra muros’ is de reekstitel van in totaal acht gedichten (of tekstfragmenten) die hij presenteerde in Vingermaan, de compilatiebundel van Nederlandse schrijvers en galerijhouders voor de op dat moment vijf … [Lees meer...] overH.C. ten Berge en Breytenbach in de jaren tachtig en later
Zie maar eens wijs te worden uit die spaghettikluwens
40 jaar tandeloos (52) De schrijver A.F.Th. van der Heijden heeft weleens gezegd dat hij bewust digibeet is. Hij schrijft zijn boeken niet op de computer, maar op een typemachine – een elektrische typemachine weliswaar, maar dat is het enige compromis aan de moderne tijd. Ik ben onvoldoende doorgedrongen in de Van der Heijdenologie om te kunnen verklaren waarom de … [Lees meer...] overZie maar eens wijs te worden uit die spaghettikluwens
Digitale reis door de werelden van Louis Couperus op literatuurmuseum.nl
Toen Louis Couperus honderd jaar geleden overleed, zullen er niet veel mensen rondgelopen hebben die meer van de wereld hadden gezien dan hij. Hij groeide op in Nederlands-Indië en woonde in Den Haag, Italië en Frankrijk. Daarnaast heeft hij enorm veel gereisd. In de nieuwe online expositie, ‘De werelden van Louis Couperus', brengt het Literatuurmuseum die werelden samen en … [Lees meer...] overDigitale reis door de werelden van Louis Couperus op literatuurmuseum.nl
Onze grootste schrijver
40 jaar tandeloos (51) In Kwaadschiks verwijst A.F.Th. van der Heijden ineens naar collega-schrijvers. In eerdere delen bleven die verwijzingen naar Nederlandse schrijvers beperkt – ik heb al gewezen op verwijzingen naar Frans Kellendonk en Gerard Reve, in Advocaat van de hanen zit een bekende pastiche op S. Carmiggelt, en verder wordt een doodenkele keer verwezen naar een … [Lees meer...] overOnze grootste schrijver