Door Lucas Seuren Het is al ruim zestig jaar geleden dat de Britse taalfilosoof J.L. Austin een revolutie ontketende in de taalwetenschap. Hij stapte af van het idee dat we taal louter gebruiken om de wereld te beschrijven, een idee dat ertoe leidde dat onderzoekers zich voornamelijk bezighielden met de waarheidswaarde van zinnen. In plaats daarvan doen we dingen met taal; … [Lees meer...] overTaal als verantwoordelijk gedrag
conversatieanalyse
‘Nou nee’ betekent (misschien) ‘ja’
Door Lucas Seuren Vrouwen zijn helemaal geen onbegrijpelijke wezens, mannen moeten gewoon beter opletten. Dat is de boodschap van een meisje dat werd geïnterviewd door Trouw voor een artikel over gedrag van tieners in een zwembad. Het artikel verhaalde over de aandacht die meisjes krijgen in het zwembad van jongens, welk gedrag gewenst of ongewenst is, en hoe ze daarmee … [Lees meer...] over‘Nou nee’ betekent (misschien) ‘ja’
Complimenten zijn niet (alleen) psychologisch
Door Lucas Seuren Het is vandaag Nationale Complimentendag. Ik had er tot voor kort ook nog nooit van gehoord, maar het bestaat blijkbaar al vijftien jaar. Het zal vast een bijzondere dag zijn, want complimenten zijn een heel gek fenomeen. Er is niks mis met het laten blijken van je waardering, maar mensen lijken veelal niet te weten hoe je op een compliment moet reageren. Het … [Lees meer...] overComplimenten zijn niet (alleen) psychologisch
Wat ‘like’ en ‘eh’ gemeen hebben
Door Lucas Seuren Voor ik naar Los Angeles vertrok voor mijn promotieonderzoek maakte een kennis vaak grappen over het taalgebruik van Amerikanen, met name de hoge frequentie waarmee jongeren in Californië like zeggen. Het gebruik van dat woord is niet voorbehouden aan de jongeren aldaar – ik merkte tijdens een verblijf in York dat het ook in Brits-Engels voorkomt – maar de … [Lees meer...] overWat ‘like’ en ‘eh’ gemeen hebben
Bewijs maar eens dat een robot geen god is
Door Marc van Oostendorp Ergens in Amerika staan twee speakertjes nu al dagen onafgebroken met elkaar te kibbelen. En dat is enigszins beangstigend. Op dit moment zeggen de twee, die geheel terecht Vladimir en Estragon genoemd worden, bijvoorbeeld tegen elkaar: V: A while ago, you said you were a human girl. E: Yes, I am a human girl. V: Why do you think you … [Lees meer...] overBewijs maar eens dat een robot geen god is
Lachen in de rechtszaal
Door Lucas Seuren Als je denkt aan taal, dan denk je in eerste instantie waarschijnlijk niet aan lachen. We zien lachen toch meer als een soort biologische of natuurlijke response in grappige situaties of na een grappig verhaal. Maar lachen is ook in situaties die niet grappig zijn een belangrijk sociaal smeermiddel, zoals ik eerder ook al schreef. Zo beschreef Gail Jefferson, … [Lees meer...] overLachen in de rechtszaal
Minder Marokkanen: vraag of stelling?
Door Lucas Seuren Onlangs werd Geert Wilders schuldig bevonden door de rechtbank aan groepsbelediging en aanzetten tot discriminatie. Wat deze zaak zo interessant maakt vanuit taalkundig perspectief, is dat het OM heeft moeten aantonen dat Wilders met zijn uitspraken bepaalde taalhandelingen uitvoerde. Om die claim te ondersteunen heeft het OM een aantal bijzonder … [Lees meer...] overMinder Marokkanen: vraag of stelling?
Verleden tijd van de toekomst
Door Lucas Seuren Taal lijkt soms een bijzonder inefficiënt communicatiemiddel. We hebben een gereedschapskist van vrij beperkte omvang, maar de variatie in constructies die we bouwen is schier oneindig. Maar juist die beperking zorgt voor heel wat creativiteit in hoe we taal gebruiken in het dagelijks leven. Als we een boodschap willen overbrengen, maar we hebben er geen … [Lees meer...] overVerleden tijd van de toekomst
Platform for academisch debat
Door Lucas Seuren Als jonge onderzoeker heb ik altijd geleerd dat journals het perfecte platform zijn voor academisch debat. Artikelen worden door kritische vakgenoten gelezen en becommentarieerd voor ze gepubliceerd kunnen worden, waardoor de kwaliteit altijd van een bepaald grondniveau is. Op deze manier wordt er ook voor gezorgd dat daadwerkelijk debat tussen academici … [Lees meer...] overPlatform for academisch debat
Hallo? Hallo! Hallo. – Waarom groeten mensen drie keer?
Door Lucas Seuren Gesprekken zien er op het oog vaak erg chaotisch uit: mensen praten vaak niet in volzinnen, breken continu hun beurt af, en praten vaak op hetzelfde moment. Regelmaat vinden in dergelijke chaos lijkt dan ook geen beginnen aan. Toch ontdekten in de jaren 60 een aantal Amerikaanse sociologen dat er onder die chaos veel structuur te vinden is; met andere woorden … [Lees meer...] overHallo? Hallo! Hallo. – Waarom groeten mensen drie keer?
Wat betekent intonatie?
Door Lucas Seuren Regelmatig als ik vrienden, familie, of volslagen onbekenden moet uitleggen waar mijn promotieonderzoek over gaat, loop ik tegen hetzelfde probleem aan: iedereen gebruikt taal en dus heeft iedereen al enige kennis. Dat is lastig, omdat veel van die kennis niet klopt en dat is nog verdraaid lastig duidelijk te maken. Een goed voorbeeld is de idee die mensen … [Lees meer...] overWat betekent intonatie?
Facebook wordt taalvaardiger, maar verre van taalvaardig
Door Lucas Seuren De wens om computers menselijke taal te leren is al vele decennia oud, maar tot op heden zijn ze daar slechts zeer beperkt toe in staat. Facebook kondigde onlangs een nieuwe engine aan die tekst van gebruikers beter moet gaan begrijpen: DeepText. Deze engine zou met bijna menselijke precisie tekst moeten kunnen begrijpen. Een erg stoutmoedige claim, en gelet … [Lees meer...] overFacebook wordt taalvaardiger, maar verre van taalvaardig
Grijp de macht met Twitterpolitiek
Door Lucas SeurenRegelmatig als ik een politiek artikel in de krant lees of op een website als nu.nl kijk staan er citaten in van politici. Vaak zijn deze gegeven op verzoek van de journalist, maar niet altijd: soms worden uitspraken die politici uit zichzelf doen gekopieerd. In die laatste categorie citaten springt er een politicus altijd uit: Geert Wilders. Niet om wat hij … [Lees meer...] overGrijp de macht met Twitterpolitiek
Onze taal maakt ons per abuis onbeleefd
Door Lucas SeurenNederlanders hebben in het buitenland nog wel eens de reputatie dat ze bruusk en onbeleefd zijn. Zonder in clichés te willen vervallen lijkt daar natuurlijk wel wat voor te zeggen. Zo kan ik me sinds ik enkele maanden in Engeland heb gewoond enorm ergeren aan de manier waarop Nederlanders zich gedragen in het openbaar vervoer. Hoe moeilijk is het nou werkelijk … [Lees meer...] overOnze taal maakt ons per abuis onbeleefd
Wanneer is taal ambigu?
Door Lucas SeurenOnlangs zat ik bij mijn lokale koffieboer wat te lezen, toen iemand binnenkwam en vroeg om een Aeropress—voor de niet-koffiesnobs: Aeropress is een systeem om koffie mee te zetten, vergelijkbaar met een caffetière of French Press. De dienstdoende barista vroeg of hij die wilde meenemen of lokaal opdrinken, en de klant antwoordde het eerste. Tot zover … [Lees meer...] overWanneer is taal ambigu?
Grenzen binnen de taalkunde
Door Lucas SeurenAls promovendus heb je het toch maar mooi voor elkaar. Je kunt vier (soms drie) jaar los gaan op een onderwerp dat je na aan het hart ligt, je bepaalt je eigen uren, en regelmatig mag je jouw onderzoek in leuke buitenlandse steden presenteren. Bovendien staat alles in het teken van leren, en wat is er nou leuker dan dat? Met het oog op dat laatste organiseert … [Lees meer...] overGrenzen binnen de taalkunde
Een verplichte of ongemakkelijke stilte
Door Lucas SeurenIn de jaren 70 liet een aantal sociologen zien dat gesprekken verlopen volgens een zeker stramien; er is een systematiek voor beurtwisseling waar gespreksdeelnemers gebruik van maken. Veelal zorgt dit systeem ervoor dat gesprekken vrij soepel verlopen: overlap tussen twee beurten is minimaal en pauzes tussen twee beurten duren vaak niet langer dan 100 … [Lees meer...] overEen verplichte of ongemakkelijke stilte
Lachen is de norm
Door Lucas SeurenEnkele weken terug kondigde Tempo Team aan dat uit eigen onderzoek was gebleken dat ongeveer een derde van de werknemers lacht om grappen van de baas, ook wanneer die baas niet grappig is. Nou is die bevinding op zichzelf niet heel interessant wat mij betreft, maar wat er onder het oppervlak speelt wel. De mensen die Tempo Team had ondervraagd, waren zich dus … [Lees meer...] overLachen is de norm
Taal is net jazz
Door Lucas SeurenAls ik tv-series en het internet mag geloven zijn bij jazz de niet gespeelde noten net zo belangrijk als de noten die wel gespeeld worden. Of dat zo is laat ik in het midden – ik ben geen jazzkenner – maar ik kwam er recent achter dat bij promoveren iets soortgelijks geldt. Bij de verdediging van een proefschrift is wat niet wordt gezegd soms net zo belangrijk … [Lees meer...] overTaal is net jazz
Ja, goedemiddag!
Door Lucas SeurenAls kind kreeg ik van mijn ouders heel expliciete instructies over wat ik moest doen als ik thuis de telefoon opnam: ik moest eerst groeten, waarna ik mezelf moest introduceren, en tot slot moest ik naar de naam van de beller vragen. Dit was uiteraard voor de tijd van nummerherkenning en smartphones. Als reactie stelde de beller zich dan altijd voor. Zo’n … [Lees meer...] overJa, goedemiddag!
Is taal chaos?
Door Lucas SeurenDe webcomic xkcd had onlangs wat aandacht voor taal. Veel sprekers zeggen tegenwoordig ‘I could care less’ (“Het zou me minder kunnen interesseren”) terwijl ze bedoelen ‘I couldn’t care less’ (“Het zou me niet minder kunnen interesseren”). Als een van de personages in de strip wordt aangesproken op zijn (haar?) incorrecte gebruik van de term, gaat hij (zij?) … [Lees meer...] overIs taal chaos?
Pools is helemaal niet zo’n vreemde taal
Door Lucas SeurenRecent ben ik begonnen aan het proefschrift van Matylde Weidner, waarin ze arts-patiëntgesprekken in Polen bespreekt. Nou wist ik al langer dat Pools niet een taal is die je gemakkelijk oppakt, en na enkele tientallen pagina’s aan analyses ben ik wel gesterkt in die bevinding. De woordvolgorde, opbouw van woorden, uitspraak, fonologische processen: het … [Lees meer...] overPools is helemaal niet zo’n vreemde taal
Hoe correct is deze zin?
Door Lucas SeurenIn een stripcolumn van de NRC vertelde Renske de Greef dat ze zich ergert aan mensen die hun waardering uitspreken via constructies als “hoe leuk is dat?” Een van de problemen die ze benoemt is dat mensen een taaltechnisch nogal kromme vraag gebruiken als uitroep. Uiteraard gaan mij bij dan gelijk radartjes draaien. Is het überhaupt een vraag? Is het inderdaad … [Lees meer...] overHoe correct is deze zin?
Excuses zijn raar
Door Lucas SeurenOnlangs hoorde ik op de gang buiten mijn kantoor iets gebeuren wat we volstrekt normaal beschouwen, maar wat eigenlijk vrij bijzonder is. Een student stond te wachten op een docent met wie ze een afspraak had. Toen hij wat later dan gepland aan kwam verontschuldigde hij zich daarvoor. De reactie van de student was dat het niet erg was, want nu kon ze bijpraten … [Lees meer...] overExcuses zijn raar
Hoe neutraal is een vraag?
Door Lucas SeurenOnderzoek naar vragen neemt al decennia een centrale rol in onder taalkundigen; het is lastig om een artikel te vinden over het onderwerp waarin niet wordt verwezen naar het werk van Dwight Bolinger uit de jaren 50. Desondanks weten we nog maar weinig. Zelfs de discussie over wat een vraag is, is verre van geslecht. Waar veel taalkundigen wel op aansturen is … [Lees meer...] overHoe neutraal is een vraag?
