Achter het achtervoegsel 26 Met lage temperaturen en winterse neerslag zijn dichte schoenen een goede manier om uw voeten warm en droog te houden. Toch zijn er ook mensen die zich daaraan niets gelegen laten liggen en – weer of geen weer – hun tenen niet de hele dag opsluiten. Maar veruit de meeste mensen reserveren hun open schoenen voor de warmere periodes van het jaar. Om … [Lees meer...] overOp je voeten -lette
-ette
Silhouette
Achter het achtervoegsel 25 Het oudste citaat uit het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) waarin het woord silhouette voorkomt, is afkomstig uit de Historie van den Heer Willem Leevend van het schrijversduo Betje Wolff en Aagje Deken. In het eerste deel van deze roman – uit 1784 – lezen we op de bladzijden 128 en 129 in een brief van … [Lees meer...] overSilhouette
Knipperette
Achter het achtervoegsel 24 In ons ette-corpus staan nu zo’n zeshonderd woorden waarvan er vele de afgelopen twee jaar in deze rubriek zijn behandeld of via de Facebookpagina van het 'Genootschap ter bevordering van het gebruik van het suffix -ette' aandacht hebben gekregen. Nog steeds krijgen we nieuwe of oude voor ons onbekende ette-woorden opgestuurd en van sommige … [Lees meer...] overKnipperette
Heilig en veilig: barbette
Achter het achtervoegsel (23) De eerste christenen waren hun leven niet zeker. Machthebbers zagen in de aanhangers van deze nieuwe godsdienst een bedreiging voor hun positie en voor de stabiliteit in hun rijk. Vele gelovigen stierven een gruwelijke dood als martelaar. Enkelen van hen verwierven de status van heilige. Schilderijen en heiligenbeelden hielden de gedachte aan … [Lees meer...] overHeilig en veilig: barbette
Vaporette, de Venetiaanse tramboot
Achter het achtervoegsel 22 Op 19 november 1983 verscheen in De Volkskrant het artikel ‘Etteritis’ van Robert-Henk Zuidinga. Hierin blijkt duidelijk dat hij de toename van het gebruik van het suffix -ette maar niets vindt. Want wat is nu eigenlijk ‘etteritis’? “Het is de rage, de langzamerhand dwangmatige trend om de naam van een produkt of bedrijf op het … [Lees meer...] overVaporette, de Venetiaanse tramboot
Eten met -ette
Achter het achtervoegsel 21 Samen éten op feestdagen is een groot goed, maar samen kókkerellen op feestdagen is een nog groter goed. Als kind – we spreken over de jaren zeventig – kon je me dan ook geen groter plezier doen dan met fonduen. Kleine stukjes vlees aan een lange vork prikken en die garen in kokendhete olie, was voor mij je van het. Behalve dan wanneer je die … [Lees meer...] overEten met -ette
De verleden tijd van stofzuigers
Achter het achtervoegsel (19) Van alle huishoudelijke klusjes vind ik stofzuigen niet de vervelendste. Zeker niet nu wij recent een nieuwe stofzuiger hebben aangeschaft met een vermogen van maar liefst 550 Watt. Of ze nu op parket liggen of op de vloerbedekking, pluisjes, broodkruimels en zandkorrels zijn geen partij voor deze krachtpatser. In dat opzicht doet de fabrikant … [Lees meer...] overDe verleden tijd van stofzuigers
Van Ensignette tot Haponette
Achter het achtervoegsel 17 Dat Cefas van Rossem en ik niet de enige twee zijn die gecharmeerd zijn van het achtervoegsel -ette, zal na de voorgaande zestien afleveringen van deze rubriek inmiddels wel duidelijk zijn. Vooral commerciële naamgevers hadden en hebben een duidelijke voorliefde voor dit palindromische suffix, dat verkleint, vertedert en verleidt. Zo maakten we … [Lees meer...] overVan Ensignette tot Haponette
Van retinette naar flexilette
Achter het achtervoegsel 16 In 2012 las Nederland massaal de oorlogsroman De donkere kamer van Damokles (1958) van Willem Frederik Hermans. Leden van de openbare bibliotheek kregen van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) een exemplaar van het boek cadeau. Met allerlei activiteiten probeerde de CPNB zowel jonge als oude … [Lees meer...] overVan retinette naar flexilette
Past u precies!
Achter het achtervoegsel 15 Het is geen toeval dat juist bij benamingen voor bustehouders het achtervoegsel -ette zo populair is geweest. Geen enkel ander in het Nederlands gebruikt suffix drukt zo goed het verfijnde – of beter gezegd het geraffineerde – karakter ervan uit. In januari-aflevering van deze rubriek kondigde ik al aan dat het overvloedige materiaal mij noopte … [Lees meer...] overPast u precies!
Eigenlijk stelt het niet zo veel voor
Achter het achtervoegsel (14) In Een Nieuwe Escapette, een onderzoek naar de gebruiksmogelijkheden van het suffix –ette (De Bonth en Van Rossem, 9 januari 1988) noemden wij acht gebruiksmogelijkheden van dat suffix. Achtereenvolgens kan het een diminutief aanduiden, een vrouwelijk persoon, een imitatie, een kleine ruimte, een drank die de gezondheid heet te … [Lees meer...] overEigenlijk stelt het niet zo veel voor
Onderwonder
Achter het achtervoegsel 13 Kleed ik mezelf modieus? Niet echt. Als mijn kleding schoon is, geen ongewenste scheuren vertoont en comfortabel zit, ben ik meer dan tevreden. Voor mode heb ik niet zoveel belangstelling, maar voor damesondermode des te meer. Begrijp me niet verkeerd. Mijn belangstelling hiervoor is louter taalkundig van aard. Nergens vind je zoveel … [Lees meer...] overOnderwonder
Mobylette
Achter het achtervoegsel (11) Piaggio’s en Vespa’s waren er nog niet toen ik schoolging. Gemotoriseerde medeleerlingen reden op Zündapps en Kreidlers en later ook op de door mij begeerde Honda MT5. Het is er nooit van gekomen. Ik heb braaf elke dag 15 kilometer heen en weer gefietst tussen ouderlijk huis en middelbare school. Zou ik wel een brommer hebben aangeschaft als … [Lees meer...] overMobylette
Onhebbelijk vrouwspersoon uit West-Vlaanderen, 11 letters
Achter het achtervoegsel (10) In ons groeiende corpus aan woorden met het suffix –ette zocht ik naar een woord dat nogal alleen stond en dus aandacht verdiende in onze reeks ‘Achter het achtervoegsel’. Vaak zien we namelijk dat er groepen ette-woorden ontstaan binnen één product- of betekenisgroep. Denk maar aan imitatiebontsoorten, wasserijen of sierduiven uit … [Lees meer...] overOnhebbelijk vrouwspersoon uit West-Vlaanderen, 11 letters
Een moordette in de kitchenette
Achter het achtervoegsel (9) Wie denkt dat het achtervoegsel -ette zich pas vanaf het midden van de twintigste eeuw als een virus heeft verspreid over het Nederlandse taalgebied, heeft het mis. In de jaren dertig was er al een journalist die op 11 juni 1932 in Dagblad De Locomotief – uitgegeven in Semarang, Nederlands-Indië – de draak steekt met de neiging … [Lees meer...] overEen moordette in de kitchenette
“Geen Huisgezin meer zonder muziek”
Achter het achtervoegsel (7) Voor mij klinkt elk woord dat eindigt op -ette als muziek in de oren. Maar ook als je minder geobsedeerd bent door afleidingen die met dat achtervoegsel gevormd zijn, word je vervuld van positieve gevoelens. Dat is niet zo gek: een van de redenen om een woord te voorzien van het suffix -ette is welluidendheid. Dat wij de nodige … [Lees meer...] over“Geen Huisgezin meer zonder muziek”
Drankprobleem likorette
Achter het achtervoegsel (6) Op zoek naar ingrediënten voor de pizzarette, maanden geleden, viel bij ons in de voordeelsuper een fles Amaretto Likorette op, met als extra, misschien wat overbodige, aanduiding ‘almond flavour’. Ik had nog nooit van het woord likorette gehoord en dus ben ik eens in de herkomst van deze term gedoken. Er ging een wereld … [Lees meer...] overDrankprobleem likorette
Achter het achtervoegsel (5): Opelette
Er zijn pas vier afleveringen verschenen van de rubriek Achter het achtervoegsel en het verheugt ons dat de R-factor inmiddels ruim boven de 1 ligt. Verschillende mensen hebben de moeite genomen om ons – in het commentaar bij het stuk zelf of in afzonderlijke e-mails – bijzondere of minder courante ette-woorden toe te sturen. Enkele weken geleden ontving ik een mail van een … [Lees meer...] overAchter het achtervoegsel (5): Opelette
Achter het achtervoegsel (3): kitchenette
Door Roland de Bonth Verrassend genoeg kun je voor de vorming en de betekenis van zelfstandige naamwoorden op -ette veel informatie vinden in het Woordenboek der Nederlandsche Taal. Het lemma -ETTEII geeft maar liefst zeven verschillende betekenissen bij op drie manieren gevormde -ette-woorden: met een zelfstandig naamwoord als naamwoord, met een werkwoord als … [Lees meer...] overAchter het achtervoegsel (3): kitchenette