Empathie is een hot item in deze tijd, niet alleen in de maatschappelijke omgang, ook in de politiek en in de literatuur. In veel recensies wordt een roman geprezen als de lezer met de personages mee kan voelen, als hij empathie voor hen ervaart. Maar in de literatuur – zelfs in autobiografische verhalen – hebben we ook vaak te maken met een vorm van afstandelijkheid bij … [Lees meer...] overIronie in Nicolaas Matsiers roman “Gesloten huis. Zelfportret met ouders”
ironie
Groenkapje en de bekeerde wolf: hoe sprookjesfiguren zich weten te emanciperen
‘De mensenrechtenjurist in mij zei: eis je rechten op, hier is vrijheid, breek los uit de gemeenschap. Ik verwachtte dat de meeste moslimvrouwen zich zouden aanpassen aan de dominante groep in het Westen. Dat ze als individuen voor hun eigen keuzes zouden gaan en bijvoorbeeld de hoofddoek minder zouden dragen en zouden breken met tradities als het gearrangeerde … [Lees meer...] overGroenkapje en de bekeerde wolf: hoe sprookjesfiguren zich weten te emanciperen
Ironie is niet het omgekeerde zeggen van wat je denkt
Ilja Leonard Pfeijffer als ironicus Het is een geleerd essay, dat Ilja Leonard Pfeijffer schreef over de ironie. Hij lardeert zijn betoog, Ondraaglijke lichtheid, – dat ongeveer tot strekking heeft dat de ironie een mooi stijlmiddel is maar dat het tot nihilisme voert wanneer je je hele leven ironisch gaat leven – met verwijzingen naar tal van geleerden uit binnen- en … [Lees meer...] overIronie is niet het omgekeerde zeggen van wat je denkt
Ironie en samen naar een concert gaan
Door Marc van Oostendorp Een van de fascinerendste verschijnselen in de communicatie is ongetwijfeld de ironie. Het is typisch menselijk: ik geloof niet dat er diersoorten zijn die elkaar ironisch bejegenen, en kunstmatige intelligentie is er bij mijn weten ook nog niet aan toe. Het is alleen de vraag hoe je het gebruik van ironie precies moet begrijpen. De klassieke … [Lees meer...] overIronie en samen naar een concert gaan
Ironie. #not
Door Marc van Oostendorp De Nederlandse Twittertaal ontwikkelt een verschil tussen de hashtags #niet en #not, ontdekte ik gisteren toevallig. De eerste geeft meestal een krachtige ontkenning aan; de tweede betekent ironie. Het is niet gemakkelijk om ironie te herkennen. Dat komt doordat het een stijlfiguur is die zich als het ware verstopt: de spreker neemt terwijl hij iets … [Lees meer...] overIronie. #not
Wat betekent het als iemand raar praat?
Door Marc van Oostendorp Het coöperatieprincipe van de Britse filosoof Paul Grice (1913-1988) behoort zonder enige twijfel tot de grote taalkundige ontdekkingen van de twintigste eeuw. Het principe klinkt op het oog heel simpel: mensen gaan ervan uit dat deelnemers aan een gesprek zich coöperatief opstellen. Je praat met elkaar om een bepaalde reden, en wat iedereen zegt kan … [Lees meer...] overWat betekent het als iemand raar praat?
De meesterlijke ironie van Harry Mulisch
Door Marc van Oostendorp In de novelle Het beeld en de klok van Harry Mulisch vindt een personage dat 'de meester' wordt genoemd en in wie de lezer vrij gemakkelijk de contouren van de schrijver kan onderscheiden een ironieteken uit: Dat nieuwe leesteken had hij ingevoerd omdat hij voortdurend verkeerd werd begrepen. Omdat het uitroepteken gezien kon worden als het cijfer één … [Lees meer...] overDe meesterlijke ironie van Harry Mulisch
‘Ik zit bhel shi zombi achter de laptop’
Door Marc van Oostendorp Dat Marokkaanse jongeren in Nederland graag hun taal kruiden met woorden uit het Berber en het Arabisch, dat weet vermoedelijk iedereen. Maar waarom doen ze dat? De reden is aantoonbaar niet dat ze niet beter weten. Wanneer een Marokkaanse jongere een officiële brief moet schrijven, komt hij heus niet ineens met wollah aanzetten. Maar waarom doen ze … [Lees meer...] over‘Ik zit bhel shi zombi achter de laptop’
Eindexamen vwo 2016: de enig juiste interpretatie van ironie
Door Marc van Oostendorp Het is ze weer gelukt: vanmiddag werd het centraal eindexamen Nederlands bij vwo-scholieren afgenomen en ik ben weer uit mijn humeur. Wat is dat toch een afschuwelijke wereld, die je binnentreedt als je het examenblad openslaat. Wat ben ik toch blij dat je die wereld buiten het eindexamen nooit tegenkomt; en wat betreur ik die arme meisjes en jongens … [Lees meer...] overEindexamen vwo 2016: de enig juiste interpretatie van ironie
De ironische zachte g
Door Marc van Oostendorp De afgelopen week viel het me ineens bij twee mensen op: een ironische zachte g. Iemand die verder met een harde g praat, zegt ineens één woord of woordgroep met een zachte. Eerst was het een collega, een retoricus, die mij om een gunst kwam vragen. Althans als ik de harde g even schrijf als /χ/ en de zachte als /ɣ/ (dat is niet … [Lees meer...] overDe ironische zachte g
