Door Ton Harmsen In marionettentheaters op Sicilië worden nog altijd scènes uit de Razende Roeland, de Orlando Furioso (1516) van Ludovico Ariosto gespeeld. Dit fantastische ridder-epos is in 1998 door Ike Cialona in Nederlandse verzen vertaald; in 1649 verscheen al een prozavertaling door Jan Jacobsz Schipper. En nog eerder werd de tekst gebruikt door P.C. Hooft: hij zette een … [Lees meer...] overEen tragische jonkvrouw in het Muiderslot

Door Ton Harmsen Rond 1640 ontdekte Vondel Sophocles, en daarmee was het afgelopen met zijn liefde voor Seneca. Maar dat betekende niet dat deze wijze woordkunstenaar verwaarloosd werd. Zijn briljante dialogen, zijn encyclopedische kennis van mythologie, zijn originele stijlfiguren en zeker de stoïcijnse levenslessen in zijn sententiae vonden alom bewondering en navolging. Bij … [Lees meer...] overMisdaad en straf bij Seneca en Spinoza

Door Ton Harmsen In zijn toneelstuk Trazil laat Antonides van der Goes de Chinese aartspriester kritiek uiten op het optreden van de Spaanse missionarissen in Perù. Daarmee laat hij zien dat de aggressieve Europese expansie een mondiaal besproken probleem was. De gruwelen in Zuid-Amerika waren alom bekend - vooral door de in 1542 geschreven bestseller van de dominicaan … [Lees meer...] overAnthonius Hambroek en het verwaarloosd Formosa

Door Ton Harmsen Kan een klucht ook een ernstig onderwerp behandelen? De zwetser van Pieter Langendijk (1712) bewijst het. Het spel is vermakelijk genoeg om een klucht te heten, en bovendien kort, zonder ingewikkelde intrige, niet in een verheven stijl en zonder veel ontwikkeling in de karakters. Toch gaat deze klucht over een zaak van maatschappelijk belang, een ernstig … [Lees meer...] overPieter Langendijk op weg naar de égalité

Door Ton Harmsen Na al die voorspellingen voor 2042 toch maar weer iets over een toneelstuk uit 1742: koning Baasa roeit de familie van zijn voorganger uit. De Nederlandse literatuur is rijk aan Latijnse toneelstukken. Behalve tweehonderd complete, gedrukte teksten zijn er ook zo'n tweeduizend programmaboekjes met een synopsis van een toneelstuk bewaard. Een klein deel van die … [Lees meer...] overBloedwraak leidt tot ellende in het schooltoneel

De rijke cultuur van het oosten inspireerde tal van toneelschrijvers in de zeventiende en de achttiende eeuw. Sultans en imams waren bekende verschijningen op het toneel. Aan de universiteiten werd arabistiek beoefend, en ook bij het grote publiek bestond veel belangstelling voor de landen van de tulpen en de tulbanden. In 1657 verscheen een vertaling van de Koran door Jan … [Lees meer...] overArlekyn Hulla: een oosters huwelijksritueel in een westerse klucht

Volgende week speelt Theater Kwast Arlekyn Hulla (1747), een klucht over de mazen in het Turkse huwelijksrecht door Jacques Japin. Er zijn nog twee spelen aan hem toegeschreven: De lastigheid der rykdommen van 1739 en De woekeraar edelman uit 1740. Japins naam staat bij geen van de drie op de titelpagina, maar aan het eind van de achttiende eeuw verschenen catalogi die het … [Lees meer...] overArme rijkdom bij Jacques Japin en Jean François Cammaert

Door Ton Harmsen Racine’s Mithridate is onweerstaanbaar, niet alleen door de welluidende stijl maar vooral door de vele hartstochten die haarfijn tegen elkaar uitgespeeld worden. De structuur van een toneelstuk is voor de smaak van het classicisme pas goed als alle handelingen regelrecht uit elkaar voortvloeien, als er een logisch verband bestaat tussen alle scènes. Dat … [Lees meer...] overMithridate van Racine: psychologisch raffinement en coups de théâtre

Door Ton Harmsen Van Leuven tot Bredevoort, overal in Nederland en België zijn lezingen, congressen, tentoonstellingen, snapshots en boekpresentaties rond de Utopia van Thomas Morus, die precies vijfhonderd jaar geleden in Leuven voor het eerst gedrukt werd. Morus was een rijk en vooraanstaand jurist, humanist en raadsman van Hendrik VIII. Zoals Erasmus zijn Lof der Zotheid aan … [Lees meer...] overThomas Morus als verjaardagsgeschenk voor Jacob Cats