| Subject: | Neder-L, no. 0510.b |
| From: | Ben Salemans |
| Reply-To: | Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek |
| Date: | Mon, 31 Oct 2005 03:15:10 +0100 |
| Content-Type: | text/plain |
********************* *-Veertiende-jaargang------ Neder-L, no. 0510.b -----------ISSN-0929-6514-* | | | ************************************************************ | | * Neder-L, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek * | | ************************************************************ | | | | Onderwerpen in dit bulletin: | | ============================ | | (1) Rub: 0510.25: Evenementenagenda, met: | | - Amsterdam: Colloquium Amsterdams Centrum voor de | | Studie van de Gouden Eeuw met J. Werner over | | cartograaf Ortelius (1527-1598), do 3 november 2005 | | - Amsterdam: Boekpresentatie Sibrand P. Martens & | | Simon Vuyk (red.), 'Ik heb het groote doel mijner | Aardsche bestemming bereikt', vr 4 november 2005 | | - Amsterdam: Tentoonstelling 'De dag is kort - hajom | | katsar; exlibris en andere eigendomsmerken in de | | Bibliotheca Rosenthaliana', do 10 november 2005 - | | za 14 januari 2006 | | - Amsterdam: Tweede conferentie European Society for | | Textual Scholarship, do 15 - vr 16 december 2005 | | - Amsterdam: Tentoonstelling Surinamica, Suriname in | | landkaarten, foto's, prenten en gedrukte werken tot | | 1975, vr 20 januari - vr 28 april 2006 | | - Amsterdam: Neolatinisten Studiedag, vr 11 nov. 2005 | | - Amsterdam: Expositie 'Philosophia symbolica: Johann | | Reuchlin en de Kabbala', ma 7 november 2005 - vr 28 | | april 2006 | | - Amsterdam: Lezing Willem van Toorn over zijn | | schrijverschap, zo 29 januari 2006 | | - Den Haag: Uitreiking Menno Hertzberger Prijs aan | | Uitgeverij De Buitenkant, di 22 november 2005 | | - Den Haag: Auctie Van Stockum, wo 9 - vr 11 nov. 2005| | - Leiden: Auctie Burgersdijk & Niermans, di 15 - wo | | 16 november 2005 | | - Leuven: Neolatinistendag, za 12 november 2005 | | - Utrecht: Boekenbeurs, za 26 - zo 27 november 2005 | | (2) Rub: 0510.26: Hora est!: promotie Katharina Spalek in Nijmegen op | | di 8 november 2005 en promotie Humphrey Ottenhof in | | Groningen op do 17 november 2005 | | (3) Med: 0510.27: Opvoering 17e-eeuwse klucht 'Wat klugtigs van Abram | | Kom Gaanewe' van Hendrik Takama, Amsterdam, di 8 | | november 2005 | | (4) Med: 0510.28: Presentatie Etymologisch Woordenboek van het | | Nederlands (deel 2: F-Ka), Brussel, di 22 nov. 2005 | | (5) Med: 0510.29: Internationaal Literatuurfestival 'Werelden in | | ontmoeting', Suriname, ma 6 - vr 10 maart 2006 | | (6) Med: 0510.30: Plantage Poezieprijs 2005 voor Inge Boulonois | | (7) Sym: 0510.31: Discussiedag spelling, Oegstgeest, za 10 december 2005| | (8) Sym: 0510.32: Symposium Willem Frederik Hermans 'Ik ben met niemand | | solidair', Amsterdam, zo 6 november 2005 | | (9) Sym: 0510.33: Jaarlijks symposium Werkgroep Negentiende Eeuw, | | Amsterdam, vr 18 - za 19 november 2005 | |(10) Sym: 0510.34: Conferentie 'Gezamenlijk meertaligheid in Europa | | realiseren: tweetalige concepten voor het Nederlands-,| | Duits- en Franstalig gebied', Alden Biesen, Bilzen, | | wo 9 - do 10 november 2005 | |(11) Sym: 0510.35: Oproep voor bijdragen aan de AANS/NNI Conferentie | | 'From the Halve Maen to KLM: 400 Years of | | Dutch-American Exchange', Albany, New York, do 8 - za | | 10 juni 2006 (deadline bijdragen: vr 16 december 2005)| |(12) Ten: 0510.36: Jubileumtentoonstelling Jan Wolkers 'Hommage aan een | | dubbeltalent', Amersfoort, zo 29 januari t/m zo 9 | | april 2006 | |(13) Lit: 0510.37: Pas verschenen: 150 jaar Bibliotheek De Witte. (Den | | Haag, 2005) | |(14) Lit: 0510.38: Pas verschenen: Koos van Zomeren: Dit doet de taal | | met ons. (Nijmegen, 2005) | |(15) Lit: 0510.39: Pas verschenen: Kindertaalkalender 2006. (Den Haag, | | 2005) | |(16) Lit: 0510.40: Pas verschenen: Militair-historische Kalender 2006, | | red. Michael van der Zee. (Den Haag, 2005) | |(17) Col: 0510.41: Linguistisch Miniatuurtje CVI: Tegenwerkende | | voorwerpen | |(18) Col: 0510.42: Column Willem Kuiper, no. 65: De Bijbel10daagse | |(19) Informatie over Neder-L | | | *------------------------- --------ma-31-oktober-2005-* *********************
(1)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 29 oktober 2005
From: P.J. Verkruijsse <p.j.verkruijsse@uva.nl> en Ben Salemans
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051025.html
Subject: Rub: 0510.25: Evenementenagenda
=================
Evenementenagenda
=================
AMSTERDAM, Faculteit der Geesteswetenschappen, Bungehuis zaal 1.01, Spuistraat 210
Colloquium Amsterdams Centrum voor de Studie van de Gouden Eeuw, donderdag 3 november 2005, 16.00 uur.
- Drs. J.W.H. Werner spreekt over: Abraham Ortelius (1527-1598), wegbereider van de Amsterdamse atlascartografie in de Gouden Eeuw.
AMSTERDAM, Universiteitsbibliotheek, Doelenzaal, Singel 425
Boekpresentatie, vrijdag 4 november 2005, 14.30-16.00 uur
- Presentatie van Sibrand P. Martens & Simon Vuyk (red.), ‘Ik heb het groote doel mijner Aardsche bestemming bereikt’. Dit vierde deel in de reeks Manuscripta Mennonitica (uitgeverij Verloren, Hilversum) bevat de brieven van student Marten Martens (1794-1798) en zijn leven als doopsgezind predikant, schoolopziener, vertaler en dichter in Friesland (1798-1852). Sprekers zijn prof. dr. Piet Visser en drs. Sibrand P. Martens.
AMSTERDAM, Universiteitsbibliotheek, Galerij Bijzondere Collecties, Singel 425
Tentoonstelling ‘De dag is kort’, donderdag 10 november 2005 – zaterdag 14 januari 2006, ma.-vr. 9.30-17.00 uur
- Tentoonstelling De dag is kort / hajom katsar; exlibris en andere eigendomsmerken in de Bibliotheca Rosenthaliana, naar aanleiding van een recent verkregen bruikleen van de aan de UvA verbonden politicoloog Philip van Praag.
AMSTERDAM, Trippenhuis, Kloveniersburgwal 29
Tweede conferentie van de European Society for Textual Scholarship, donderdag 15 – vrijdag 16 december 2005.
- Nadere informatie: http://www.huygensinstituut.knaw.nl/conferences/ests2005/
AMSTERDAM, Universiteitsbibliotheek, Tentoonstellingszaal, Singel 425
Tentoonstelling Surinamica, vrijdag 20 januari – vrijdag 28 april 2006, ma.-vr. 13.00-17.00 uur
- Tentoonstelling Surinamica; Sranang Historia, over de geschiedenis van de kolonie Suriname in landkaarten, foto’s, prenten en gedrukte werken tot 1975, het jaar van Surinames onafhankelijkheid. Aanleiding is de beelddatabank die gemaakt is voor het project Geheugen van Nederland.
AMSTERDAM, Dominicuskerk, Spuistraat 12, ingang Korte Korsjespoortsteeg
Neolatinisten Studiedag, vrijdag 11 november 2005, 10.30 – 16.15 uur.
- Neolatinisten Studiedag, met voordrachten door Juliette Groenland, Tineke ter Meer, Liesbeth de Wreede, Sophie van Romburgh en Adrie van der Laan. Toegang EUR 5,00. Nadere informatie: henk.nellen@huygensinstituut.knaw.nl.
AMSTERDAM, Bibliotheca Philosophica Hermetica, Bloemstraat 15
Expositie ‘Philosophia symbolica: Johann Reuchlin en de Kabbala’, maandag 7 november 2005 – vrijdag 28 april 2006, ma.-vr. 9.00-12.30 en 13.30-17.00 uur.
- Expositie, georganiseerd ter gelegenheid van het 550ste geboortejaar van de Duitse Hebraist en jurist Johann Reuchlin (1455-1522), pionier van de christelijke Kabbala. Deze tentoonstelling wordt begeleid door een catalogus: Cis van Heertum, Philosophia symbolica: Johann Reuchlin and the Kabbalah. Catalogue of an exhibition in the Bibliotheca Philosophica Hermetica commemorating Johann Reuchlin (1455-1522), Amsterdam: In de Pelikaan 2005, 108 pp, 12 ills. Prijs: 10 Euro. Voor meer informatie, zie http://www.ritmanlibrary.nl/c/p/h/bel_17.html.
AMSTERDAM, De Burcht, Henri Polaklaan 9
Lezing Willem van Toorn, zondag 29 januari 2006, 14.00 uur.
- Schrijver Willem van Toorn spreekt over zijn schrijverschap naar aanleiding van zijn meest recente roman ‘Stoom’. Met ‘Stoom’ schreef Van Toorn een zinderende roman over een wereld in verandering, waarin de snelle industrialisatie rond 1900 een schrijnende sociale ontworteling en harde sociale strijd genereert. Hoofdpersoon Maarten Corbelijn ervaart dit aan den lijve aan de hand van de grootste staking die Nederland gekend heeft: de spoorwegstaking van 1903. Prijs EUR 5,00. Reserveren gewenst: +31 (0)20-6241166, http://www.deburcht-vakbondsmuseum.nl.
DEN HAAG, Aula Koninklijke Bibliotheek, Prins Willem-Alexanderhof 5
Uitreiking Menno Hertzbergerprijs, dinsdag 22 november 2005, 14.30 -17.00 uur.
- Uitreiking van de 13e Menno Hertzberger Prijs aan Uitgeverij De Buitenkant en van de 2e Menno Hertzberger Aanmoedigingsprijs aan dr. Matthijs van Otegem.
DEN HAAG, Van Stockum, Prinsegracht 15
Auctie Van Stockum, woensdag 9 en donderdag 10 november 2005, telkens om 10.00 en 14.00 uur; vrijdag 11 november 2005, 10.00 uur.
- Auctie van 1869 nommers, waaronder bibliografie, kinderboeken en geillustreerde boeken (woensdagochtend), private presses, Nederlandse literatuur (woensdagmiddag), topografie en genealogie (donderdagochtend), manuscripten en antiquarische boeken (donderdagmiddag; o.a. de collectie protestantse werken van A.C. Molendijk) en prenten (vrijdag). Kijkdagen: 4-6 november, 10.00-16.00 uur. Zie ook: http://www.vanstockums-veilingen.nl.
LEIDEN, Burgersdijk & Niermans, Nieuwsteeg 1
Auctie Burgersdijk & Niermans, dinsdag 15 en woensdag 16 november 2005, telkens om 13.30 en 19.00 uur.
- Auctie van 1373 nommers, inclusief de bibliotheek van prof. dr. A.W. Grootendorst, waaronder geschiedenis en topografie (dinsdagmiddag), schone en toegepaste kunsten (dinsdagavond), Nederlandse taal- en letterkunde en geillustreerde boeken (woensdagmiddag) en bibliografie, manuscripten en antiquarische boeken (woensdagavond). Kijkdagen: 11, 12 en 14 november, 10.00-17.00 uur, 13 november 12.00-17.00 uur. Zie ook: http://www.b-n.nl.
LEUVEN
Neolatinistendag van Orbis Neolatinus, zaterdag 12 november 2005.
- Bijeenkomst van de Belgische neolatinisten Orbis Neolatinus. Nadere informatie: marcus.de.schepper@pandora.be.
UTRECHT, Jaarbeurs, Expozaal Beatrixgebouw
Boekenbeurs, zaterdag 26 en zondag 27 november 2005, 11.00-17.00 uur.
- Antiquarische boekenbeurs met ongeveer 70 deelnemers. Nadere informatie: Bond van handelaren in oude boeken, +31 (0)10-4848632 of http://www.bob-online.nl.
(2)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 25 oktober 2005
From: Piet Verkruijsse <p.j.verkruijsse@uva.nl> en Ben Salemans
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051026.html
Subject: Rub: 0510.26: Hora est!: promotie Katharina Spalek in Nijmegen op di 8 november 2005 en promotie Humphrey Ottenhof in Groningen op do 17 november 2005
=========
Hora est!
=========
Dinsdag 8 november 2005, 15.30 uur, Aula Radboud Universiteit.
Mevrouw K. Spalek (Sociale Wetenschappen): Storage and retrieval of lexical-syntactic properties in language production: the case of grammatical gender.
Promotor: prof. dr. H.J. Schriefers.
Waarom spreek je over de arm, maar over het been? Tijdens het spreken kun je niet eenvoudig regels toepassen, zoals ‘lichaamsdelen zijn de-woorden’. Sprekers moeten het geslacht van een woord weten om andere woorden correct te kunnen gebruiken, zoals bijvoorbeeld lidwoorden. Maar hoe halen sprekers deze informatie op uit hun ‘mentale lexicon’ tijdens de taalproductie? Wat is het samenspel van betekenis, klank en grammaticaal geslacht? Wat is de invloed van een tweede taal? Katharina Spalek toont aan dat de selectie van grammaticaal geslacht in taalproductie niet wordt beinvloed door regelmaat van klank. Betekenisrelaties tussen woorden en geslacht spelen daarentegen wel een rol, evenals een tweede taal.
Katharina Spalek (Mainz, 1976) studeerde taalwetenschap en psychologie in Heidelberg en Berlijn. Op dit moment werkt ze bij Kay Bock aan het Beckman Institute in Urbana-Champaign, Illinois, aan een project dat gefinancierd is met behulp van het I.B.M. Frye Stipendium dat haar in 2004 door de Radboud Universiteit werd toegekend. Haar promotieonderzoek voerde ze uit bij het Nijmegen Institute for Cognition and Information. E-mail: k.spalek@nici.ru.nl.
Donderdag 17 november 2005, 16.15 uur, Rijksuniversiteit Groningen.
Drs. Humphrey Ottenhof: De letter te lijf. Beeldvorming van concrete en visuele poezie in Nederland en Vlaanderen.
Promotores: prof. dr. G.J. Dorleijn (RUG) en prof. dr. D.H. Schram (VU).
Door dit proefschrift wordt een eerbetoon gebracht aan de Nederlandse en Vlaamse tak van de zgn. concrete en visuele poezie, die zich in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw wereldwijd liet gelden. Concrete poezie maakt afbeeldingen van letters, visuele poezie voegt daar nog andere middelen als foto’s en kleur aan toe. Omdat deze soort poezie als het ware tussen de literatuur en de beeldende kunst ligt, is er weinig aandacht aan besteed. Ottenhof geeft haar nu een plaats in de literatuurgeschiedenis. Doordat deze poezie in zo’n tussengebied voorkomt, is zij ook controversieel. Er zijn, in het Nederlandse taalgebied maar ook in Europa en in Amerika, weinig wetenschappers die er onderzoek naar verricht hebben.
Voor Gelderland is de studie van belang vanwege de dichters Robert Joseph uit Duiven en Herman Damen uit Wehl. Damen, nu leraar ckv aan het Candea College, heeft in het hoogtepunt van zijn carriere roem behaald in Italie. Robert Joseph, lange tijd leraar basisonderwijs, bracht het zelfs tot in de Verenigde Staten, waar hij zijn performances verrichtte. Met name Robert Joseph heeft vanuit zijn Poeziehuis in Duiven als tentoonstellingsruimte en actiecentrum furore gemaakt. Hij was in Nederland lange tijd en voor iedereen in het veld van de poezie een erkende autoriteit en graag geziene gast.
Voor Nederland en Vlaanderen is gevonden, dat van 1963 tot in de jaren 80 een aantal dichters zich presenteerde met concrete en visuele poezie. Zij deden dat met de voortvarendheid van een jonge generatie die grenzen wil slechten. Van hen mocht het onderscheid tussen de kunsten vervallen, in het bijzonder die tussen dichtkunst enerzijds en beeldende kunst, muziek en theater anderzijds. Voor hen waren taal en teken gelijk en zij beriepen zich bij dat standpunt op voorvaderen van de klassieke oudheid tot de avant-garde van de twintigste eeuw.
Hans Clavin, Herman Damen, Pier van Dijk, Mark Insingel, Robert Joseph, Ton Luiting, Peter Meijboom, Maarten Mourik, Nahl Nucha, Paul de Vree, Herman de Vries en Paul de Vree komen slechts in de marge van de literatuurgeschiedenis voor. Humphrey Ottenhof beantwoordt de vraag hoe het komt, dat hun zo’n marginale beeldvorming ten deel is gevallen terwijl hun initiatieven alle aanleiding boden voor meer respons en dientengevolge ook voor meer bekendheid. Hij analyseert niet alleen die beeldvorming, maar vult haar ook nog eens aan met feiten die voor de literatuurgeschiedenis relevant zijn.
Het boek bevat tevens een bloemlezing van en toelichting op concrete en visuele gedichten. Het zijn immers deze gedichten die de lezer anno nu niet meer onder ogen krijgt en die Ottenhof geinspireerd hebben tot zijn onderzoek. De gedichten in de bloemlezing illustreren op aanstekelijke wijze hoe de dichters werkten.
Humphrey Ottenhof (Soerabaja, 1954) heeft zijn promotieonderzoek verricht naast zijn baan van docent bedrijfscommunicatie aan de Hogeschool Arnhem-Nijmegen. Tijdens het onderzoek richtte hij een tentoonstelling in over concrete en visuele poezie voor Poetry International en publiceerde hij er over in Maatstaf. Ook is hij zelf auteur. In Gelderse en Indische kringen geniet hij enige bekendheid. Hij schrijft gedichten en treedt met collega-dichter Rien van den Heuvel op in poezie- en theatervoorstellingen. Ook geeft hij samen met deze auteur Gelderse volksboeken uit (zie http://www.gelderseboeken.nl). Van zijn hand verschenen o.a. ‘Het zilveren zoutvat’, managementrecepten (1993), ‘Glijvlucht’, gedichten (2004), ‘Braa, boerenindoverhaal’, novelle (1999) en ‘Gelders Gekookt I en II’, kookboeken (1997-99).
‘De letter te lijf’ is voor 40 euro te bestellen bij de auteur. Voor meer informatie: Humphrey Ottenhof, Vredenburgstraat 28, 6931 ED Westervoort, +31 (0)26-311.49.36, Humphrey.Ottenhof@Gmail.com.
(3)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-= Date: 25 oktober 2005
From: owi.neerlandistiek-fgw <owi.neerlandistiek-fgw@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051027.html
Subject: Med: 0510.27: Opvoering 17e-eeuwse klucht 'Wat klugtigs van Abram Kom Gaanewe' van Hendrik Takama, Amsterdam, di 8 november 2005
===============================
Opvoering klucht Hendrik Takama
===============================
- Reprise van: Wat klugtigs van Abram Kom Gaanewe, 17e-eeuwse klucht van Hendrik Takama
- Datum: dinsdag 8 november 2005
- Aanvang: 16.00 uur
- Locatie: De Balie, Theaterzaal, Kleine Gartmanplantsoen 10 Amsterdam (bij het Leidseplein)
- Toegang: studenten Nederlands en Geschiedenis: gratis (op vertoon van collegekaart); docenten Nederlands en Geschiedenis: gratis; andere geinteresseerden: EUR 5,00.
Na 340 jaar ging op 7 september 2005 het vergeten en verguisde toneelstuk ‘Wat klugtigs van Abram Kom Gaanewe’ in premiere. Hendrik Takama schreef de klucht in de zeventiende eeuw, maar die is destijds, tot zijn grote verdriet, nooit opgevoerd. De reden daarvoor moet gezocht worden in de persoonlijke vete tussen Takama en de schouwburgregent Jan Vos. De officiele lezing van Jan Vos was destijds dat het stuk te obsceen was en dat iedereen wel wist dat het over een bekende Amsterdammer ging.
Jet Berkhout, studente Historische Nederlandse letterkunde van de UvA, deed voor haar doctoraalscriptie onderzoek naar Takama en zijn klucht. Na haar afstuderen ensceneerde ze een voorstelling in het Universiteitstheater. Hiermee liet zij Takama’s grootste wens postuum in vervulling gaan. De voorstelling was een overweldigend succes. Daarom is besloten speciaal voor studenten Nederlands en Geschiedenis het stuk nogmaals op te voeren. Deze opvoering wordt ingeleid door prof. dr. Johan Koppenol, persoonlijk hoogleraar aan de UvA, in het kader van het Centrum voor de Studie van de Gouden Eeuw en hoogleraar Oudere Nederlandse letterkunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
De klucht speelt zich af in een ‘herberg’ en in een ‘hoerhuys’. De hoofdvraag is: Is Elsje wel van goede zeden? Wil je het antwoord weten en de klucht bijwonen? Stuur dan voor vrijdag 4 november een mail naar owi.neerlandistiek-fgw@uva.nl, waarin je duidelijk je naam en studie vermeldt. (Voor een indicatie van het aantal personen dat we kunnen verwachten.)
In deze voorstelling spelen mee: Tamar Barneveld, Loes Bazen, Sven Bergstroem, Jet Berkhout, Imre Besanger, Brand Comou, Hester Meuleman, Henk van Nierop, Rosanna Kouwenhoven, Mariska Lont, Gijs van Maanen, Tim Satink, Rosa Spanjaard, Dieuwertje Welschen, Pieter-Bas van Wiechen.
Zie ook: http://cf.hum.uva.nl/nhl/.
(4)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 12 Oct 2005 02:26:50 +0200
From: Marlies Philippa <marlies.philippa@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051028.html
Subject: Med: 0510.28: Presentatie Etymologisch Woordenboek van het Nederlands (deel 2: F-Ka), Brussel, di 22 november 2005
======================================================================
Presentatie 2e deel Etymologisch Woordenboek van het Nederlands (F-Ka)
======================================================================
Het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (Leiden), de Vlaamse afdeling van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie (Brussel) en Amsterdam University Press nodigen u vriendelijk uit voor de feestelijke presentatie van het tweede deel van het ‘Etymologisch Woordenboek van het Nederlands (F-Ka)’ in de Lacquetzaal van het Paleis der Academien, Hertogsstraat 1, in Brussel op dinsdag 22 november 2005 om 16 uur.
- Dr. Frans Debrabandere: Welkomstwoord
- Prof. dr. Joop van der Horst: Etymologie, taalkunde en de samenleving
- Prof. dr. Marlies Philippa: Voorstelling van het woordenboek Plechtige overhandiging van het eerste exemplaar aan em. prof. dr. N. Schamp, vast secretaris van de Koninklijke Vlaamse Academie van Belgie voor Wetenschappen en Kunsten en aan prof. dr. Piet van Sterkenburg, directeur van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie
- Receptie
Mogen we u vragen uw aanwezigheid te melden aan F. Debrabandere, Keizer Karelstraat 83, B – 8000 Brugge, of tel. +32 (0)50 31 73 66 of frans.debrabandere@skynet.be
(5)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 26 Oct 2005 16:22:45 -0700
From: Marieke Visser - Tabiki Productions Boxel <mmboxel@sr.net>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051029.html
Subject: Med: 0510.29: Internationaal Literatuurfestival 'Werelden in ontmoeting', Suriname, ma 6 - vr 10 maart 2006
====================================================================
Internationaal Surinaams Literatuurfestival ‘Werelden in ontmoeting’
====================================================================
Van maandag 6 tot en met vrijdag 10 maart 2006 staat Suriname in het teken van de literaire kunsten. Poezie, proza, orale literatuur op het toneel, in de buitenlucht, op school, via de media: het Vierde Internationaal Literatuurfestival 2006 “Werelden in ontmoeting” zal niet onopgemerkt voorbijgaan. Het festijn voor literatuurliefhebbers wordt georganiseerd door Schrijversgroep ’77 in nauwe samenwerking met de Nederlandse Stichting Winternachten. Om het evenement goed voor te bereiden heeft Schrijversgroep ’77 een commissie in het leven geroepen die dit project uitvoert. Deze commissie bestaat uit Eddy van der Hilst (coordinatie), Paul Tjon-Kiem-Sang (secretariaat), Robert Wijdenbosch (artistieke leiding), Charles Chang (productiewerkzaamheden) en Marieke Visser (promotie).
“Werelden in ontmoeting” heeft een zeer gevarieerd programma. Stichting Winternachten zal op 2 maart in ons land arriveren met vier buitenlandse schrijvers, afkomstig uit Indonesie, Nederland, de Nederlandse Antillen en Zuid-Afrika. De namen van de auteurs zijn nog niet bekend. Voor het publiek zijn er diverse – gratis toegankelijke! – programma-onderdelen gepland. Op 6 maart is de openingsavond te Fort Zeelandia. Op de Internationale Dag voor de Vrouw, 8 maart, is er ’s avonds een literaire activiteit passend bij deze dag geprogrammeerd. De donderdagavond, 9 maart, is gereserveerd voor de orale literatuur: een veelzijdige tori neti in Ons Erf. Spetterende grand finale is op 10 maart: een Gran Gala in Thalia. Uiteraard is er ook een scholenprogramma, eveneens in enkele districten.
In samenwerking met ‘de Ware Tijd-Literair’ waarvan in februari 2006 de 900ste aflevering verschijnt, is er in het kader van het festival ook een schrijffestijn voor ‘gevestigde’ schrijvers uitgeschreven. Iedereen die ooit een pennenvrucht gepubliceerd heeft wordt uitgenodigd daaraan deel te nemen. Tevens is er een schrijffestijn voor debutanten. De uiterste inzenddatum is 30 november. Beide contesten beperken zich tot proza, wat echter niet zegt dat de poezie vergeten wordt. Tijdens de festiviteiten in maart zal er bijzondere aandacht naar dit mooie aspect van de letteren gaan in de vorm van een inspirerende workshop.
Van diverse kanten is reeds ondersteuning toegezegd om het literatuurfestival te helpen realiseren. Tevens rekent de commissie op de vrijgevigheid van het Surinaams bedrijfsleven. Ook de kleinere bedrijven worden benaderd om een bijdrage te geven, om zodoende een steentje bij te kunnen dragen aan de creatieve ontwikkeling van de Surinaamse bevolking.
Meer informatie: Marieke Visser, tel.: 00-597-(0)37-0202 (T), 00-597-(0)865-3357 (M), 00-597-(0)478525 (W), fax: 00-597-(0)478526 (F) of e-mail: mmboxel@sr.net en/of litfest2006@surimail.com.
(6)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 30 Oct 2005 21:53:41 +0100
From: Inge Boulonois <ingeboulonois@quicknet.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051030.html
Subject: Med: 0510.30: Plantage Poezieprijs 2005 voor Inge Boulonois
============================================
14e Plantage Poezieprijs voor Inge Boulonois
============================================
Op zaterdag 29 oktober werd in Artis de Plantage Poezieprijs 2005 uitgereikt. Dit is een jaarlijkse landelijke gedichtenwedstrijd, georganiseerd door de Vereniging Vrienden van de Plantage te Amsterdam. Het thema van 2005 was ‘Dieren in de stad’. De plechtigheid werd opgeluisterd door de dichteres Patty Scholten en de dichters Jan Baeke en Ko van Geemert die eigen werk voordroegen. Daarna brachten de drie genomineerden hun ingezonden gedichten ten gehore. De jury bestond uit Patty Scholten, de oud-directeur van Artis Maarten Frankenhuis en Ko van Geemert, voorzitter van de vereniging tevens jury-voorzitter. Laatstgenoemde maakte bekend dat het gedicht ‘Dierendag’ van Inge Boulonois uit Heerhugowaard was bekroond met de eerste prijs: een kunstwerk van Theo de Feyter. De tweede prijs kreeg Eelke Krol voor zijn gedicht ‘De Knarf’ en de derde was voor ‘De kristallijnen pelikaan’ van Michiel Stout Vuurland.
(7)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 28 oktober 2005
From: owi.neerlandistiek-fgw <owi.neerlandistiek-fgw@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051031.html
Subject: Sym: 0510.31: Discussiedag spelling, Oegstgeest, za 10 december 2005
=====================
Discussiedag spelling
=====================
De Vereniging voor Wetenschappelijke Spelling organiseert een discussiedag over de Nederlandse spelling
Datum: zaterdag 10 december 2005
Tijd: 10.00 – 16.00 uur
Plaats: hotel ‘Het witte huis’ in Oegstgeest
Overzicht voorlopig programma:
10.00 Ontvangst en koffie
11.00 Opening
11.10 Inleidingen en discussie
13.00 Lunch
14.00 Vervolg discussie
16.00 Sluiting; aansluitend afscheidsdrankje
Aan de discussiedag en lunch zijn geen kosten verbonden. Na aanmelding zal verdere informatie, m.n. over het programma en de bereikbaarheid per openbaar vervoer en eigen vervoer worden toegezonden.
Inlichtingen en aanmeldingen: J.D. Burger, Julianalaan 8, 2341 ER Oegstgeest, +31 (0)71-5176968, burger1@planet.nl.
(8)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 18 Oct 2005 10:27:31 +0200
From: Annemarie Kets <Annemarie.Kets@huygensinstituut.knaw.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051032.html
Subject: Sym: 0510.32: Symposium Willem Frederik Hermans 'Ik ben met niemand solidair', Amsterdam, zo 6 november 2005
========================================================
‘IK BEN MET NIEMAND SOLIDAIR’
Symposium over Willem Frederik Hermans
Georganiseerd door het Willem Frederik Hermans Instituut
Ter gelegenheid van het verschijnen van het eerste deel van de volledige werken van een van de belangrijkste schrijvers van de twintigste eeuw
========================================================
Zondag 6 november, 13.45-17.30 uur, ontvangst gasten vanaf 13.15 uur
De Rode Hoed, Keizersgracht 102, Amsterdam
De kassa van De Rode Hoed is op 6 november open vanaf 12.30 uur.
Kaarten reserveren (12 euro): telefonisch +31 (0)20-638.56.06 of via de website http://www.rodehoed.nl
Programma
- Opening door Raymond Benders, vz Willem Frederik Hermans Instituut
- Voordrachten:
. Manon Uphoff: ‘Een schorpioen in een weckpot’.
. Koen Deprez: ‘Naar een Romaneske Ruimte. Willem Frederik Hermans en de architectuur’.
. Prof. Klaas van Berkel: ‘Willem Frederik Hermans en de troost der techniek’. - Podiumvoordracht:
. Acteur Boris van den Wijngaard: ‘Afscheid van Canada’ (Branoul-productie) - Pauze
- Voordrachten:
. Prof. Jaap van Heerden: ‘Ongehoorzame blinden die niet doen wat ik zeg en niet begrijpen wat ik zie’.
. Prof. Jos de Mul: ‘(On)zingeving. De masochistische levensvorm van WF Hermans’. - Discussie o.l.v. Raymond Benders
En marge:
En marge van het symposium bestaat de mogelijkheid om aan de tafel van Uitgeverij De Bezige Bij het eerste deel van de Volledige Werken van Willem Frederik Hermans aan te schaffen.
Het Leidse antiquariaat Aioloz verzorgt een interessante WFH-vitrine. Er zullen een aantal typemachines te zien zijn uit de verzameling van Willem Frederik Hermans. Deze verzameling is door mevrouw Hermans geschonken aan het Scryption Museum voor Schriftelijke Communicatie in Tilburg.
Het symposium werd mede mogelijk gemaakt door het Willem Kloos Fonds, Uitgeverij De Bezige Bij en het Huygens Instituut.
(9)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 25 oktober 2005
From: huizinga-fgw <huizinga-fgw@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051033.html
Subject: Sym: 0510.33: Jaarlijks symposium Werkgroep Negentiende Eeuw, Amsterdam, vr 18 - za 19 november 2005
====================================
Symposium Werkgroep Negentiende Eeuw
====================================
Het jaarlijkse symposium van de Werkgroep 19e eeuw zal dit jaar gehouden worden op zaterdag 19 november 2005 in het Van Goghmuseum, Paulus Potterstraat 7 te Amsterdam. Het congresthema van dit jaar is ‘Voorschrift en vrijheid’. Voor dit congres kunt u zich opgeven bij Bastienne Eijssens, Finsterwoldepad 74, 6835 BL Arnhem. De congreskosten (EUR 23,00) zijn ter plaatse te voldoen. Aio’s en studenten betalen EUR 15,00.
Het symposium wordt op 18 november voorafgegaan door een symposiumdag over hetzelfde thema. Op deze dag is extra tijd ingeruimd voor discussie. Wij nodigen jonge onderzoekers hier met speciale nadruk voor uit. De extra dag vindt plaats in het Bungehuis (Universiteit van Amsterdam), Spuistraat 210 te Amsterdam en is georganiseerd door een groep promovendi, in samenwerking met de Werkgroep Negentiende Eeuw en het Huizinga Instituut. De toegang is gratis. Ook voor deze dag kunt u zich opgeven bij Bastienne Eijssens. Geef s.v.p. duidelijk aan of u zich voor beide dagen opgeeft of voor een van beide. Belangstellenden voor de eerste dag wordt verzocht aan te geven naar welke parallelsessies hun voorkeur uitgaat. Voor inlichtingen kunt u contact opnemen met Saskia Pieterse.
Op het tweedaagse symposium ‘Voorschrift en vrijheid’ wil de Werkgroep Negentiende Eeuw de conformeringsdwang en het verlangen naar vrijheid in de negentiende eeuw verkennen. Uitgangspunt is de vaststelling dat het negentiende-eeuwse denken zowel het verlangen naar oprechtheid als de eis van normering omvat. Hoe ging men om met deze schijnbare tegenspraak? Hoe non-conformistisch was een culturele uiting die conformistisch lijkt, hoe aangepast het schijnbaar onaangepaste? Kortom, hoe manoeuvreerde de negentiende eeuw tussen voorschrift en vrijheid?
Programma’s 18 en 19 november 2005
Voorschrift en Vrijheid – Lezingendag
Symposium van de Werkgroep Negentiende Eeuw, vrijdag 18 november 2005
Locatie: Bungehuis, Spuistraat 210 te Amsterdam
10.00-10.15 Opening (locatie: zaal 101)
10.15-11.00 Maria-Theresia Leuker, ‘Vondel op wijwater’ of de legitimiteit van de nonconformiteit (lezing 30 min., discussie 15 min.). Voorzitter: Saskia Pieterse
11.00-11.30 Koffiepauze
11.30-12.30 Parallelsessie A (lezingen 20 min.); voorzitter: Klaartje Groot; locatie: zaal 101
– Jeroen Blaak, ‘Kleine gaatjes in de harde korst mijner eenzijdige burgeropvatting’. De autobiografie van Gerrit Middelberg (1846-1916) tussen romantisch zelfverwezenlijking en burgerlijk fatsoen.
– Marijke Huisman, De autobiografie: Realistische voorbeelden voor het leven, 1850-1914.
– Discussie (20 min.)
Parallelsessie B (lezingen 20 min.); voorzitter: Karin Hoogeland; locatie: zaal 420
– Nele Bemong, ‘J’ai fait un livre dont l’execution repond mal aux regles que j’ai concues.’ Vroeg-negentiende-eeuwse Belgische historische romanciers geprangd tussen een romantisch vrijheidsverlangen en de voorschriften van het genre.
– Leonieke Vermeer, ‘Al wat gebeurt behoort tot de wetenschap’: De literaire verwerking van natuurwetenschap in het fin de siecle.
– Discussie (20 min.)
12.30-13.30 Lunch
13.30-15.00 Parallelsessie C (lezingen 20 min.); voorzitter: Beyke Maas; locatie: zaal 101
– Jan Rock, Dwangarbeid aan het Koninklijk Instituut: J.H. Halbertsma en zijn editie van Jacob van Maerlant.
– Karin Hoogeland, Opdracht aan Maecenas: ‘Aan zijne Majesteit Willem de Eerste’.
– Klaartje Groot, Kotzebue’s ‘Menschenhaat en berouw’ (1790): afzondering is goed voor de maatschappij.
– Discussie (30 min.)
Parallelsessie D (lezingen 20 min.); voorzitter: Lotte Jensen; locatie: zaal 420
– Aagje Swinnen, Het slot ontvlucht: Vrouwen tussen voorschrift en vrijheid in de negentiende-eeuwse Bildungsroman.
– Saskia Pieterse, Tussen keurslijf en stereotype: Multatuli’s feminisme.
– Francien Petiet ‘Stille deugden, huwelijksliefde en moedertrouw’? Afwijkend vrouwelijk schrijverschap 1800-1850.
– Discussie (30 min.)
15.00-15.30 Pauze
15.30-17.00 Plenaire sessie (lezingen 20 min.); voorzitter: Francien Petiet; locatie: zaal 101
– Alpita de Jong, De twee Eolus-brieven (1837) van J.H. Halbertsma.
– Beyke Maas, De huiselijke dissident: Jacob van Lenneps Het huis ter Leede gelezen als polemiek.
– Jimmy Koppen, Bisschoppelijke veroordeling van de Belgische vrijmetselarij, 28 december 1837.
– Discussie (30 min.)
Voorschrift en Vrijheid – Jaarcongres
Symposium van de Werkgroep 19e Eeuw, zaterdag 19 november 2005
Locatie: Van Goghmuseum, Paulus Potterstraat 7 te Amsterdam.
10.00-10.30 Registratie en ontvangst met koffie en thee
10.30-10.40 Opening door prof. dr. Marita Mathijsen, voorzitter van de Werkgroep 19e Eeuw (Universiteit van Amsterdam)
10.40 Prof. dr. Eddy Houwaart, Geneeskunde: tussen wetten en wetenschap (Vrije Universiteit Amsterdam)
11.15 Prof. dr. Henk te Velde, Spelen en spelbreken. Het fatsoen van de politiek (Rijksuniversiteit Leiden)
11.45 Pauze
12.00 Dr. Mary Kemperink, Gelijkheid en hierarchie. Utopische voorstellingen in de Nederlandse literatuur rond 1900 (Rijksuniversiteit Groningen)
12.30 Lunch (op eigen gelegenheid), bezoek aan het Van Goghmuseum
14.00 Dr. Tom Verschaffel, Nationaliteit als standaard. Franse critici over Belgische kunst, 1831-1865 (Katholieke Universiteit Leuven)
14.30 Pauze
14.45 Dr. Gert-Jan Johannes, Bezwaren tegen welke eeuw? Het radicalisme van Isaac da Costa (Rijksuniversiteit Utrecht)
15.15 Forumdiscussie onder voorzitterschap van prof. dr. Joep Leerssen (Universiteit van Amsterdam)
16.00 Einde van het symposium
(10)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 23 Oct 2005 15:28:17 +0200
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051034.html
From: Hellmuth Van Berlo - Nederl. Taalunie <hvanberlo@taalunie.org>
Subject: Sym: 0510.34: Conferentie 'Gezamenlijk meertaligheid in Europa realiseren: tweetalige concepten voor het Nederlands-, Duits- en Franstalig gebied', Alden Biesen, Bilzen, wo 9 en do 10 november 2005
==============================
Nederlands in de grensgebieden
==============================
In het kader van haar beleid ten aanzien van het Nederlands in de grensgebieden organiseert de Nederlandse Taalunie op 9 en 10 november 2005 in het congrescentrum ‘Alden Biesen’ (http://www.alden-biesen.be) in Bilzen in Belgisch-Limburg een conferentie met als thema
‘Gezamenlijk meertaligheid in Europa realiseren: tweetalige concepten voor het Nederlands-, Duits- en Franstalig gebied’.
Met grensgebieden worden de volgende aangrenzende taalgebieden bedoeld: Nedersaksen, Noord-Rijnland-Westfalen, de Franstalige Gemeenschap Belgie en de departementen Nord en Pas de Calais in Noord-Frankrijk.
De vereniging van Europa heeft o.a. als gevolg dat staatskundige grenzen steeds meer vervagen. Industrie en handel in de onderscheiden lidstaten reageren hierop verschillend, terwijl personen- en goederenverkeer gestaag groeien. Dit alles heeft consequenties voor het leven en werken van de burgers in de Europese Unie, waarbij steeds duidelijker wordt dat ondanks het wegvallen van de grenzen en het ontstaan van een verenigd Europa de taal- en cultuurgrenzen maar al te vaak een belemmering voor de verdere ontwikkeling en mobiliteit vormen. Ook al is het vaak alleen maar in de hoofden van mensen. De verschillende taalsystemen en culturen worden vaak als op zichzelf staande onafhankelijke entiteiten beschouwd. Het is een van de belangrijkste taken van de respectieve onderwijssystemen om hierin verandering te brengen.
In grensgebieden waar verschillende talen en culturen met elkaar in aanraking komen, wijkt de realiteit van de hierboven omschreven situatie af. Meertaligheid en culturele diversiteit zijn in deze context de sleutelbegrippen en maken deel uit van de alledaagse praktijk. Het Nederlands in de grensgebieden -en daarmee ook het onderwijs Nederlands als Vreemde Taal- ontwikkelt en profileert zich in een meertalige en interculturele omgeving. Het Nederlands staat in een sterke onderlinge wisselwerking met de buurtalen Duits en Frans. Een van de mogelijkheden voor het onderwijs om aan meertaligheid en interculturaliteit te beantwoorden, zou de tweetalige aanpak kunnen zijn: tweetalige kleuterschool, tweetalig onderwijs vanaf het begin, tweetalig vakonderwijs, tweetalige stromingen etc.
Tegen deze achtergrond organiseert de Nederlandse Taalunie bovenstaande conferentie, waarbij ervaringen en expertise op het gebied van tweetalig onderwijs uit de vier grensgebieden in de vorm van goede praktijkvoorbeelden bij elkaar gebracht worden en met elkaar vergeleken worden. Dit hoeft zich niet noodzakelijkerwijs altijd te betrekken op een combinatie van het Duits of Frans met het Nederlands. Praktijkvoorbeelden met andere combinaties worden hier ook gepresenteerd. Doel van de conferentie is om de ontwikkeling van een handreiking voor de implementatie van de verschillende vormen van tweetalig onderwijs te initieren.
De Nederlandse Taalunie is een beleidsorganisatie waarin Nederland, Belgie en Suriname samenwerken op het gebied van de Nederlandse taal, taalonderwijs en letteren.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hellmuth Van Berlo (hvanberlo@taalunie.org)
(11)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 27 Oct 2005 14:25:25 -0500
From: Jenneke Oosterhoff <ooste003@tc.umn.edu>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051035.html
Subject: Sym: 0510.35: Oproep voor bijdragen aan de AANS/NNI Conferentie 'From the Halve Maen to KLM: 400 Years of Dutch-American Exchange', Albany, New York, do 8 - za 10 juni 2006 (deadline voor bijdragen: vr 16 december 2005)
====================================================================
Call for Papers
AANS/NNI Conference
‘From the Halve Maen to KLM: 400 Years of Dutch-American Exchange’
Albany, NY, June 8-10, 2006
====================================================================
The American Association for Netherlandic Studies (AANS) and the New Netherland Institute (NNI) are sponsoring a joint conference ‘From the Halve Maen to KLM: 400 Years of Dutch-American Exchange’. The Conference will take place June 8-10, 2006 in concurrence with ‘The Legacy of New Netherland’ exhibit. Preceding the conference is a workshop for teachers of Dutch, to be conducted on June 8 by Alice van Kalsbeek of the Steunpunt Nederlands als Vreemde Taal, on literary texts in the Dutch language class.The Conference and the Exhibit will be held in Albany, NY in the former Delaware & Hudson building, a stunning example of Flemish Gothic architecture modeled after the 13th-century Cloth Hall at Ypres, Belgium. This joint Conference, which will replace the 2006 Rensselaerswijck Conference, will bring together historians, researchers, anthropologists, architectural historians, museum curators, archeologists, professors of literature and linguistics, art historians, and others to discuss the influence of the Dutch on American culture and life.
Papers relating to all aspects of Dutch and Flemish society, history, and culture and proposals for complete sessions around a central theme are welcome. Papers should be approximately twenty minutes in length. Given the location and historical context of the conference, the organizers are especially interested in proposals in the following areas: the reception of Dutch culture in America, the reception of American culture in the Low Countries, and more specifically the reception of 17th-century Dutch culture in 19th-century literature, historiography, and art. Topics of interest might include the exploitation of modern Dutch values in American culture (cleanliness, godliness, commercialism), visual and literary representations of Rembrandt and Vermeer (famous Dutch artists in literature and film), the limits of tolerance (culture clashes in the early American territories), taverns and churches, the role of women in New Netherland, and the Dutch role in the American Revolution. Papers from this Conference will be considered for publication in ‘Publications of the American Association for Netherlandic Studies series’.
The AANS is a university-level organization that promotes the study of the language, literature, history, art history and general culture of the Low Countries (Belgium, the Netherlands, and Luxemburg). The NNI is a not-for profit (501 (c)(3)) organization whose purpose is to enhance the understanding of the Dutch history of colonial America by supporting the translation and publication of early Dutch documents through the New Netherland Project; and, to increase public awareness of the influence of Dutch heritage on the institutions and culture of the US through academic collaborations, seminars, conferences, publications, internships, lectures, and research assistance.
Deadline: Proposals for individual papers as well as for complete sessions are due by Friday, December 16, 2005. To submit a proposal, go to http://www.nnp.org/calls/aans.html to complete the application. For administrative purposes, only electronic submissions will be accepted.
(12)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 24 Oct 2005 16:55:10 +0200
From: PR De Zonnehof <pr@dezonnehof.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051036.html
Subject: Ten: 0510.36: Jubileumtentoonstelling Jan Wolkers 'Hommage aan een dubbeltalent', Amersfoort, zondag 29 januari t/m zondag 9 april 2006
=========================================
Jubileumtentoonstelling Jan Wolkers
‘Hommage aan een dubbeltalent
zondag 29 januari t/m zondag 9 april 2006
=========================================
Naar aanleiding van zijn 80e verjaardag is, in De Zonnehof, centrum voor moderne kunst te Amersfoort (zie: http://www.dezonnehof.nl), vanaf 29 januari 2006 een jubileumtentoonstelling rondom Jan Wolkers te zien. Meer dan vijftig jaar beeldend werk, literatuur en gedichten, vergezeld door dagboekfragmenten en brieven, geeft een overzicht van Wolkers’ veelzijdig talent. De tentoonstelling wordt mede samengesteld door Rudi Fuchs.
Jan Wolkers (Oegstgeest, 1925) groeit op in een gereformeerd middenstandsgezin. Vanaf 1941 studeert hij aan de Leidse schilderacademie en later in Den Haag en Amsterdam. In 1957 werkt Wolkers op uitnodiging van de Franse regering een jaar bij de beeldbouwer Ossip Zadkine in Parijs. In Parijs begint hij met schrijven. Zijn eerste verhalenbundel ‘Serpentina’s Petticoat’ verschijnt in 1961. In een snel tempo volgen ‘Kort Amerikaans’, ‘Terug naar Oegstgeest’ en ‘Turks fruit’, die alledrie ook verfilmd zijn. Met het verschijnen van ‘Wintervitrines’ openbaart Wolkers zich in 2003 ook als dichter.
In een interview karakteriseert Hella Haasse Wolkers als volgt: “Er is bij jou op een indrukwekkende manier sprake van een dubbeltalent: beeldend kunstenaar en schrijver. Op het eerste gezicht lijkt dat heel complex. Maar het komt eigenlijk allemaal neer op een gedreven kijken”. Zelf zegt Wolkers daarover: “.. je moet uitverkoren zijn en daarbij kan talent je zelfs in de weg staan […]. Behalve talent is er dus een bepaalde drift voor nodig om iets overtuigend vorm te geven”. Wie het beeldend werk van Wolkers bekijkt, zijn boeken, brieven of dagboekfragmenten leest, ziet de gedrevenheid als een rode draad door zijn werk lopen.
Wolkers’ observatievermogen grenst aan het obsessieve. De manier waarop hij zijn waarnemingen vervolgens omzet in woord of beeld is van een intensiteit die lezer of toeschouwer nauwelijks onberoerd kan laten. Zijn werk is niet alleen intens maar ook eerlijk. Wolkers gaat gevoelens niet uit de weg en maakt de dingen ook niet mooier dan ze zijn. De openheid waarmee hij over seks, ziekte en dood schrijft, was in de jaren zestig spraakmakend maar ook bevrijdend. Voor velen was het een opluchting om zijn werk te lezen.
In zijn meer dan 50-jarige loopbaan als schilder en beeldhouwer maakt Wolkers talloze monumenten, sculpturen en schilderijen. Zijn aanvankelijk realistische manier van werken verandert rond zijn 35e in een abstracte stijl. Wolkers zegt hierover: “Voor mij is er nooit zoveel verschil geweest tussen abstract en figuratief. […] Er moet visie uit blijken..”.
De keuze om Wolkers’ werk in De Zonnehof te laten zien, ligt voor de hand. Het Rietveldpaviljoen De Zonnehof is in 1959 door Gerrit Rietveld ontworpen. Wolkers is een bewonderaar van Rietveld. De principes ‘eenvoud, helderheid en licht’, zijn zowel in de architectuur van Rietveld als het werk van Wolkers terug te vinden.
(13)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 25 oktober 2005
From: p.j.verkruijsse <p.j.verkruijsse@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051037.html
Subject: Lit: 0510.37: Pas verschenen: 150 jaar Bibliotheek De Witte. (Den Haag, 2005)
==============
Pas verschenen
==============
150 Jaar Bibliotheek De Witte; de geschiedenis, het heden, de toekomst. Speciaal nr. van De Witte 14 (2005), nr. 7 (oktober). Den Haag: Nieuwe of Litteraire Societeit De Witte, 2005. 64 p., ills., ISSN 1380-4057.
De bibliotheek van de roemruchte Haagse societeit De Witte bestaat 150 jaar, reden om een begin te maken met de renovatie van de leeszaal en om de geschiedenis van die anderhalve eeuw te boek te stellen. Het speciale nummer van het societeitsblad De Witte bevat bijdragen van H.C. Grootveld, Henk Ambachtsheer, Erik P. Loeffler, Wim Hayes, Rob Wijnants en Bob C. van Beek.
Bestond de bibliotheek aanvankelijk vooral uit dagbladen, tijdschriften, brochures, pamfletten en boeken op het terrein van de binnenlandse en koloniaal-politieke actualiteit, later werden ook ‘leesboeken’ aangeschaft. De catalogi van 1897, 1902, 1907, 1912, 1917 en 1928 laten een gestage groei zien van 2109 naar 11204 nommers. In de Tweede Wereldoorlog raakte het boekenbezit van inmiddels 21.000 titels verspreid over diverse instellingen, o.a. de Ostbuecherei in Berlijn waarvandaan de daar geconfisqueerde boeken uit het zicht verdwenen. Inmiddels kan de bibliotheek weer bogen op een bezit van ongeveer 27.000 titels.
Het jubileum wordt op 2 november gevierd met een symposium over ‘Verborgen bibliotheken in Den Haag’, waaronder begrepen worden de boekerijen van Museum Meermanno, het Cultureel Ma㎜nniek Centrum Prins Frederik, de Indische collectie van De Witte, het Damesleesmuseum, de collectie Den Haag van mr. H.G. Bruin en het Vredespaleis. In het jaarboek Die Haghe 2005 zal ook ruime aandacht besteed worden aan de jubilerende De Witte-bibliotheek.
(14)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 29 oktober 2005
From: Uitgeverij Flanor <info@uitgeverijflanor.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051038.html
Subject: Lit: 0510.38: Pas verschenen: Koos van Zomeren: Dit doet de taal met ons. (Nijmegen, 2005)
==============
Pas verschenen
==============
Koos van Zomeren. Dit doet de taal met ons. Nijmegen: Flanor, 2005. 76 p., EUR 17,50, ISBN 90-73202-64-7.
Eind oktober 2005 verschijnt ‘Dit doet de taal met ons’ van Koos van Zomeren. Het boekje bevat de tekst van de drie openbare lezingen die Van Zomeren in oktober 2005 gaf, toen hij als gastschrijver was verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen. In deze drie lezingen laat Van Zomeren op de van hem bekende wijze zijn licht schijnen over de waarde van het landschap, de dieren en de woorden. Het omslagontwerp is van de Groningse kunstenaar Erik van Ommen.
De prijs van dit boek (14×21 cm) bedraagt EUR 17,50. Het boek is te verkrijgen door overmaking van EUR 17,50 op postbankrekening 1912112 ten name van Uitgeverij Flanor in Nijmegen, onder vermelding van ‘Van Zomeren’. Voeg s.v.p. bij overmaking met Girotel uw adresgegevens toe. Na ontvangst van de betaling wordt uw bestelling zonder verdere kosten bij u thuis afgeleverd. Voor betalingen vanuit het buitenland geldt: het IBAN-rekeningnummer is: NL69PSTB0001912112. De BIC-code van de Postbank is: PSTBNL 21. Daarnaast vraagt de Postbank het vermelden van het Postbankrekeningnummer (1912112) en de volledige adresgegevens van Uitgeverij Flanor (zie hieronder).
Uitgeverij Flanor geeft sinds 1987 op bescheiden schaal boeken uit op het gebied van de Nederlandse literatuur(geschiedenis). Jan van Herpen, Willem Huberts en Gerben Wynia vormen de redactie. Zie hieronder voor de nadere (adres)gegevens. Een fondslijst is beschikbaar op de website.
Uitgeverij Flanor, Willem Huberts, Beijensstraat 30, NL – 6521 EC Nijmegen, +31 (0)24-3281464, info@uitgeverijflanor.nl, http://www.uitgeverijflanor.nl.
(15)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 21 Oct 2005 14:57:15 +0200
From: Yvonne Tindemans - Sdu Uitgevers <Y.Tindemans@sdu.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051039.html
Subject: Lit: 0510.39: Pas verschenen: Kindertaalkalender 2006. (Den Haag, 2005)
==============
Pas verschenen
==============
Kindertaalkalender 2006. Den Haag: Sdu Uitgevers, 2005. Scheurkalender, 768 p., 13×18 cm, EUR 13.50, ISBN: 90-12-10604-4. Nadere info: http://www.sdu.nl/catalogus/Taal/9012106044.jsp.
Wegens groot succes is bij Sdu Uitgevers voor de tweede keer de Kindertaalkalender verschenen.
Ook dit jaar staat deze kalender weer bol van alles wat met taal te maken heeft. Je kunt iedere dag iets lezen, maar je kunt ook meedoen aan spelletjes en opdrachten en je kunt meedenken over taalvragen. Bovendien staan er weer mooie gedichten in van andere kinderen en valt er veel te lachen om moppen en bijvoorbeeld gekke taalfouten die in de krant hebben gestaan.
Heel veel kinderen hebben de Kindertaalkalender 2005 gelezen en het volgende laten weten:
- ‘ik wil nog zeggen: dit is een geweldige top perfecte kalender’
- ‘de tekeningen zijn super koelie-joelie gaaf’
- ‘dit is de leukste kalender die ik ooit heb gehad’
- ‘ik vind jullie kalender super cool’
Tekeningen van de bekende illustrator Jan Jutte, drievoudig winnaar van de Gouden Penseel, vrolijken ook deze kalender weer op.
(16)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 21 Oct 2005 14:57:15 +0200
From: Yvonne Tindemans - Sdu Uitgevers <Y.Tindemans@sdu.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051040.html
Subject: Lit: 0510.40: Pas verschenen: Militair-historische Kalender 2006, red. Michael van der Zee. (Den Haag, 2005)
==============
Pas verschenen
==============
Militair-historische Kalender 2006. Onder redactie van Michael van der Zee. Den Haag: Sdu Uitgevers, 2005. Scheurkalender, 768 p., 13×18 cm, EUR 14.95, ISBN: 90-12-10864-0. Nadere info: http://www.sdu.nl/catalogus/Taal/9012108640.jsp.
Bij Sdu Uitgevers is voor de eerste keer de Militair-historische Kalender verschenen. Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie heeft 365 gebeurtenissen, wetenswaardigheden, feiten en vermakelijkheden bijeengebracht over de Nederlandse militaire geschiedenis van vroeger tot nu.
Door middel van vraag en antwoord maakt u op een speelse en serieuze manier kennis met de inzet van onze marine, landmacht, marechaussee en luchtmacht in heden en verleden. Wat was de kaasjager? Naar wie is Madurodam vernoemd? Hoe komt de huzarensalade aan zijn naam? Wie zijn kalkpotten? Hoeveel verdiende Piet Heyn aan de zilvervloot?
(17)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 18 Oct 2005 22:30:32 +0200
From: Peter-Arno Coppen <P.A.Coppen@let.ru.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051041.html
Subject: Col: 0510.41: Linguistisch Miniatuurtje CVI: Tegenwerkende voorwerpen
==============================
Linguistisch Miniatuurtje CVI:
Tegenwerkende voorwerpen
==============================
De vorige maand (http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050918.html) schreef ik over Het Grote Taboe, het taboe op grammaticale discussie. Dat had ik beter niet kunnen doen. Werkelijk een stortvloed van reacties kreeg ik over me heen. Sommige (mijn vrienden) geamuseerd (“Haha, leuk stukje, ja je zit ons weer goed te stangen!”), andere geergerd: wie dacht ik wel dat ik was dat ik de taalgebruikers hun intuities kon lopen voorschrijven? En dan had ik tot overmaat van ramp dat stukje ook nog geopend met een flauwe grap (altijd onverstandig) die nota bene van Rudy Kousbroek zou zijn. Rudy Kousbroek! De man die taalkundigen regelmatig omschrijft als liefdeloze cultuurbarbaren zonder een greintje taalgevoel. Die Rudy Kousbroek. En van hem zit ik de grapjes te recyclen. Hij zou zich omdraaien in zijn graf als hij dood was. Maar gelukkig leeft hij nog (of is dit ook al van iemand?).
Beide groepen reacties maken me echter niet zo vrolijk. Ik vind het aardig als mensen moeten lachen om deze stukjes, maar ik loop zo langzamerhand een beetje het gevaar dat ik aan het verworden ben tot de pias van de Nederlandse taalkunde, van wie niets meer serieus genomen hoeft te worden. Wat Coppen zegt is altijd lachen, en nooit serieus bedoeld. Eigenlijk is het om te huilen.
Ondertussen bedoel ik het allemaal wel degelijk ernstig. Het is een feit dat taalkwesties waar een halfslachtige grammaticale analyse aan verbonden is, in steen gebeiteld lijken. “Oei, pas op, grammatica! Dat is te moeilijk voor ons! Zegt die analyse dat deze zin grammaticaal is? O ja, nou, dat zal dan wel zo zijn. Er is vast iets mis met mijn taalgevoel. Wat is dat toch moeilijk, die Nederlandse grammatica, ik leer die taal nooit.”
Over welke kwestie gaat het hier? Kort gezegd komt het hierop neer: ik beweerde dat in de constructie ‘iemand verzoeken om te reageren’ het zinsdeel ‘iemand’ geen meewerkend voorwerp zou zijn. Een van de argumenten die ik daarvoor aanvoerde was dat een zin als ‘ik verzoek aan jou om te reageren’ eigenlijk ongrammaticaal zou zijn. Tja, dat was nou net tegen het zere been. Wie ben ik om dat uit te maken?
Waarom zou ‘iemand’ in ‘iemand verzoeken om te reageren’ wel het meewerkend voorwerp zijn? Daar zijn drie argumenten voor, die allemaal geen steek houden. Eigenlijk vier, maar de vierde, die overigens het meest gebruikt wordt, is “Dat hebben we vroeger zo geleerd.” Goed beschouwd is dit geen zelfstandig argument, want het roept onmiddellijk de vraag op: maar welke argumenten gebruikten onze leermeesters dan? En die kunnen dan ook wel hetzelfde zeggen, maar dan raken wij meteen in een Droste-effect dat in taalkundige kringen ‘recursie’ heet. Op den duur zal dan toch een van de andere argumenten aangevoerd moeten worden.
Een van die andere argumenten is, dat ‘iemand’ in deze constructie de “betekenis” heeft van een meewerkend voorwerp. Dat is een problematische bewering, aangezien het meewerkend voorwerp geen eigen betekenis heeft. Het is namelijk een ‘syntactische’ term. Nu is het wel zo dat al die ontleedtermen, zoals onderwerp, lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp, hun eigen ezelsbruggetjes kennen waarmee je ze meestal snel kunt vinden, maar die ezelsbruggetjes zijn gebaseerd op betekeniscategorieen die alleen maar ‘in de meeste gevallen’ overeenkomen met de syntactische ontleding. Die betekeniscategorieen zijn namelijk op hun beurt weer gebaseerd op de zogeheten “thematische rollen”: het onderwerp is meestal de handelende persoon, het lijdend voorwerp meestal de ondergaande persoon en het meewerkend voorwerp meestal de ondervindende persoon. Maar meestal is niet altijd. En statistische waarschijnlijkheid is geen fatsoenlijke basis voor een discussie over een moeilijk geval. Gevallen zijn namelijk juist moeilijk omdat ze buiten de statistische waarschijnlijkheid vallen.
Dat die thematische rollen lang niet altijd goed overeenkomen met de syntactische ontleding leren een paar eenvoudige voorbeelden. Het onderwerp is meestal handelende persoon, maar nooit in passieve zinnen (‘de boeken worden gelezen’), of bij bepaalde klassen van werkwoorden (‘die artikelen storen mij’). Een ondervindende (of belanghebbende) persoon is meestal meewerkend voorwerp, maar lang niet altijd. Neem ‘iemand belonen’. Dat is toch belanghebbend persoon, niet? Maar toch echt geen meewerkend voorwerp. En ‘iemand uitnodigen’, wat voor persoon is dat? Dat is toch de persoon die de uitnodiging ‘krijgt’? Op grond van de thematische rol zou dat meewerkend voorwerp moeten zijn. Er is echter geen grammaticus die dat zal beweren. Nee, thematische rollen en grammaticale ontleding, dat is een erg ongelukkig huwelijk. In ieder geval is het onzin om op basis van een thematische rol te besluiten tot een benoeming als meewerkend voorwerp.
Verwant hiermee is de stelling dat ‘verzoeken’ in ‘iemand verzoeken om te reageren’ qua betekenis overeenkomt met ‘vragen’. En in ‘iemand vragen om te reageren’ is ‘iemand’ toch echt meewerkend voorwerp. Afgezien van het feit dat ik ook hieraan twijfel, slaat dit als argument al helemaal nergens op. Ja, zo kan ik het ook! Dan kan ik net zo makkelijk aanvoeren dat ‘verzoeken’ hier eigenlijk ‘uitnodigen’ betekent (‘iemand uitnodigen om te reageren’) of ‘bewegen’ (‘iemand ertoe bewegen om te reageren’). Bij beide werkwoorden is ‘iemand’ ondubbelzinnig lijdend voorwerp. Betekenisovereenkomst, ook al zo’n glibberig terrein. Ver vandaan blijven, zou ik zeggen.
Een tweede argument voor de benoeming van ‘iemand’ in ‘iemand verzoeken om te reageren’ als meewerkend voorwerp is de stelling dat ‘om te reageren’ per se het lijdend voorwerp moet zijn. ‘Iemand’ is dan het tweede voorwerp, en dat moet meewerkend voorwerp zijn.
Het goede aan dit argument is dat het puur syntactisch is. Er komen geen vage betekenisverhalen bij te pas, dus hier kunnen we over praten. Maar klopt het wel? Opmerkelijk is dat dat zogenaamde lijdend voorwerp bij ‘verzoeken’ altijd een beknopte bijzin is (‘om te reageren’). Zodra je probeert om daar een zelfstandignaamwoordgroep van te maken (‘een reactie’) moet er een voorzetsel bij (‘iemand om een reactie verzoeken’). Ja, je kunt er ‘iets’ van maken, maar de status daarvan is onduidelijk. Waarom kan dan alleen het voornaamwoord? Waarom geen andere woordgroep met zelfstandig naamwoord?
Daar komt bij: wil je ‘iemand’ als meewerkend voorwerp benoemen, dan moet je twee verschillende werkwoorden ‘verzoeken’ aannemen, eentje met lijdend voorwerp ‘iemand’ en voorzetselvoorwerp ‘om een reactie’, en eentje met meewerkend voorwerp ‘iemand’ en lijdend voorwerp ‘om te reageren’. Ik zou zo zeggen: daar zou je extra argumenten voor moeten hebben, niet voor de eenvoudiger aanname dat er maar een werkwoord ‘verzoeken’ bestaat, met lijdend voorwerp en voorzetselvoorwerp met ‘om’. Dat bij een beknopte bijzin als voorzetselvoorwerp het voorzetsel kan wegblijven is ook het geval bij talloze andere werkwoorden. Daar zijn geen extra aannames voor nodig.
Het laatste argument is het meest interessant. ‘Iemand’ in ‘iemand verzoeken om te reageren’ is meewerkend voorwerp omdat je ook kunt zeggen ‘aan iemand verzoeken om te reageren’. Het is deze zin die ik in het gewraakte miniatuurtje als ongrammaticaal bestempelde. Ik zei daar, dat er geen tienjarig kind te vinden zou zijn dat dit ‘aan’ er spontaan bij zou zetten. De vermeende grammaticaliteit van deze zin is volgens mij pas op latere leeftijd aangeleerd, alleen afgedwongen door de grammaticale analyse. Ze heeft absoluut geen voedingsbodem in de taal en wordt dan ook nauwelijks gebruikt. Kan ik dat aannemelijk maken? Ik denk het wel.
Ik ben helemaal geen voorstander van tellingen via Google op het internet. Het is een vervuild bestand, je weet niet wat je telt, hoe groot je corpus is, je kunt niet goed zoeken, je neemt allerlei ruis mee, kortom, het is een rommeltje. Alleen bij heel erg grote verschillen kun je er iets mee. Welnu, zoek eens op “‘wij verzoeken'”. Dat geeft 354.000 hits. Dat wil zeggen 354.000 pagina’s waar deze frase ten minste een keer voorkomt. Hier vallen ook pagina’s onder waar iets op staat als ‘regelmatig krijgen wij verzoeken…’, maar een snelle steekproef leert dat dit in minder dan 0,1% van de pagina’s het geval is. Hoeveel van deze pagina’s bevatten de frase “wij verzoeken aan”? Je zou niet verwachten de helft van de gevallen, maar toch wel een redelijk aantal, nietwaar? Het zijn er 32. Tweeendertig! Wie enig gevoel heeft voor frequenties in Google weet dat dit een verwaarloosbaar aantal is. De meeste typefouten komen vaker voor (zoek maar eens op ‘bertefd’ voor ‘betreft’: 38 pagina’s). Kortom: ‘verzoeken aan iemand om te reageren’ is glashard ongrammaticaal. Dat kunnen we de taalgemeenschap nog honderd jaar met onze verkeerde grammaticale ontleding door de strot proberen te duwen, maar niemand trapt daar blijkbaar in. De taal zelf verzet zich ertegen.
Daarmee is het pleit mijns inziens beslecht. Zoals het vroeger was, is het nu ook. ‘Verzoeken’ heeft een lijdend voorwerp ‘iemand’ en een voorzetselvoorwerp ‘om iets’. Dat voorzetselvoorwerp kan de vorm van een beknopte bijzin aannemen en dan blijft het voorlopige voorzetselvoorwerp ‘erom’ achterwege. Er is geen enkele grond om ‘iemand’ het meewerkend voorwerp te noemen. Toevoeging van ‘aan’ komt nooit voor (alleen bij liefdeloze grammatici zonder taalgevoel), en levert dus een ongrammaticale zin op. O ja: en daarom is ‘ons wordt verzocht te reageren’ dus ook fout. Niet lachen!
Peter-Arno Coppen
(18)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 30 Oct 2005 02:35:40 +0200
From: Willem Kuiper <wkuiper@xs4all.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/10/051042.html
Subject: Col: 0510.42: Column Willem Kuiper, no. 65: De Bijbel10daagse
=============================
Column Willem Kuiper, no. 65:
De Bijbel10daagse
=============================
Afgelopen zaterdag is de Bijbel10daagse van start gegaan.
“Een nieuwe jaarlijkse manifestatie in Bijbel(vertaal)land: De Bijbel10daagse! Van zaterdag 22 oktober tot en met dinsdag 1 november organiseren het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) en de Katholieke Bijbelstichting (KBS) in samenwerking met diverse partners een Bijbel10daagse. Het doel van deze tiendaagse is om de aandacht voor de Bijbel, gewekt door de verschijning van ‘De Nieuwe Bijbelvertaling’ in oktober van het vorig jaar, vast te houden, opnieuw te stimuleren en uit te breiden.”
Waar de islamisering van de Nederlandse samenleving al niet goed voor is. De Roomse moederkerk en haar weggelopen kinderen houden een familiereunie, en vieren de eerste verjaardag van ‘De Nieuwe Bijbelvertaling’. Dat diezelfde vertaling een jaar geleden door orthodox Nederland met verontwaardiging ontvangen werd, is men (gelukkig) al weer vergeten. Er zijn dringender zaken: de Bijbel als bindmiddel. De Bijbel niet alleen als geloofsboek, maar ook als literair en cultureel document. Vandaar ook de samenwerking met allerlei maatschappelijke en Bijbelorganisaties en een comite van aanbeveling met hele grote namen. Het thema van dit jaar luidt ‘Kleurrijk Leven’. Waarmee niet verwezen wordt naar de deze week 80 jaar geworden Jan Wolkers, maar wel naar “de veelkleurigheid van de Bijbel en van onze multiculturele samenleving.”
Op zich heb ik niets tegen een initiatief dat beoogt het lezen van de Bijbel aan te moedigen. Als historicus ben je ziende blind en horende doof als je niet vertrouwd bent met het Bijbels referentiekader van onze voorouders. Of je nu een roman leest, een schilderij bekijkt of naar een muziekstuk luistert, onze cultuur is door en door geimpregneerd met (de taal van) het ‘Oude’ en het ‘Nieuwe Testament’. Ook Jan Wolkers, die toch vooral met Turks fruit geassocieerd wordt, kun je niet goed lezen zonder kennis van de tale Kanaans.
In 1482 drukte Geraert Leeu te Gouda ‘Die destructie van Jherusalem’. Van deze tekst bestaat verbazingwekkend genoeg geen moderne editie, maar er wordt aan gewerkt! Wel bestaat er een facsimile-editie in beperkte oplage van ‘Die destructie van Jherusalem’, omstreeks 1525 gedrukt te Antwerpen door Willem Vorsterman.
Wie denkt: dezelfde titel dus dezelfde tekst, vergist zich. De ‘Destructie’ van Willem Vorsterman is een vertaling van de Franse tekst ‘La vengeance de nostre Seignor’. Een eerdere Middelnederlandse vertaling van deze tekst bestond al ten tijde van Jacob van M(a)erlant als ‘Ons Heren Wrake’, getuige de proloog van ‘Die Historie van den Grale’. Hoewel de tekst “wyde becant” was, wil Jacob over de auteur niet meer kwijt dan dat hij “een pape in Vlaenderlant” was. Jacob veroordeelt deze tekst als volstrekt ongeloofwaardig. En dat is hij ook. In een notedop samengevat: Keizer Vespasianus lijdt aan lepra en kan volgens zijn hofmaarschalk alleen maar genezen worden door aanraking met iets dat aangeraakt is door de Joodse profeet die uit nijd door de Joden is omgebracht. De hofmaarschalk gaat naar Jherusalem, vindt daar Veronica en keert met haar en haar doek – waarin een afdruk van het gelaat van Jezus – terug naar Rome. Vespasianus geneest en wreekt de profeet, zoals hij beloofd had, door Jerusalem dat bestuurd wordt door de opstandige Pylatus in te nemen, te verwoesten en grotendeels uit te moorden. Pylatus wordt levend gevangen genomen en in Vienne (Frankrijk) op een gruwelijke manier ter dood gebracht.
De ‘Destructie’ die Geraert Leeu drukte, lijkt een ontrijmde versie van Jacobs ‘Wrake van Jherusalem’, een tekst die hij op verzoek van zijn opdrachtgever toevoegde aan zijn vertaling/bewerking van de ‘Historia scolastica’ van Pierre le Mangeur alias Petrus Comestor. Jacobs ‘Wrake van Jherusalem’ is een sterk bekorte vertaling van ‘De bello judaeico’ van Flavius Josephus. Van die tekst bestaan twee Latijnse vertalingen: die van Pseudo-Hegesippus (4e eeuw), en die op naam van Rufinus van Aquileia (340/5-410). De eerste is de oudste, maar sterk bekort. Die van Rufinus – tegenwoordig zoekt men de vertaling in de kring rond Cassiodorus (484/90-ca. 585) – lijkt integraal. Lijkt, omdat er geen moderne editie van bestaat. Jacob kende de Hegesippus-versie uit het ‘Speculum historiale’ van broeder Vincent. Voor zijn vertaling maakte hij gebruik van de lange versie.
De manier waarop Jacob met Josephus omgaat is een verhaal apart. Een alles behalve vrolijk verhaal. Nu volsta ik met de mededeling dat zijn bewerking een homeopatische verdunning van het origineel is, waarbij doelbewust elke nuance terzijde geschoven werd, en de tekst een onverholen anti-Joodse teneur kreeg. Dat was het gevolg van de wijd verbreide en dus ook door Jacob aangehangen interpretatie van de val van Jeruzalem als de wraak van God voor de dood van Jezus. Vespasianus en Titus zijn proto-christenen met God aan hun zijde, Josephus is een bekeerling en de enige Jood die deugt.
Voor wie Josephus nog niet gelezen heeft: Joseph, de zoon van Mattathias, was een telg uit het geslacht van de Machabeen, een militante priester, geboren in of omstreeks 37 te Jeruzalem. Joseph moet een hele goede opleiding genoten hebben, en zeer geinteresseerd geweest zijn in de geschiedenis van zijn land en volk.
Aan het begin van de opstand in het jaar 66 is hij legeraanvoerder in Galilea, waar hij onder andere verantwoordelijk is voor het versterken en provianderen van de Joodse steden, zodat die het te verwachten beleg door de Romeinen kunnen doorstaan. De manier waarop de vorige Romeinse procurator, Cestius Gallus, het hazenpad had moeten kiezen had de Joodse opstandelingen zoveel moed gegeven dat zij ervan overtuigd waren dat zij met Gods hulp wederom, en hopelijk nu voorgoed, zouden zegevieren.
Keizer Nero nam geen risico en stuurde er zijn meest ervaren generaal Vespasianus op af, die zijn zoon Titus meenam alsook een door en door ervaren en loyaal leger. Hoe dapper en met de moed der wanhoop de Joodse opstandelingen ook vochten, zij bleken niet opgewassen tegen de routine, professionaliteit en de organisatie van de Romeinse legioenen.
Joseph zelf verdedigde de stad Jotapata, en deed dat zo inventief, energiek en hardnekkig dat Vespasianus pas na een maandenlang beleg en met inzet van al zijn militaire macht de stad kon innemen, verwoesten en uitmoorden. Joseph vluchtte in een waterput, waar ook andere strijders een goed heenkomen gevonden hadden, en waar voldoende te eten en te drinken om het vertrek van de Romeinen af te wachten en daarna naar Jeruzalem te vluchten, om van daaruit de heilige oorlog voort te zetten.
Zo ver kwam het echter niet, tijdens een nachtelijke verkenningstocht werd Joseph (door een vrouw) herkend en verraden. De Romeinse legerleiding wilde Joseph levend in handen krijgen, en nodigde hem uit zich over te geven. Hij zou goed behandeld worden… Joseph wilde op het aanbod ingaan, maar zag zich nu geconfronteerd met de verontwaardiging en woede van zijn lotgenoten, die overgave aan de ongelovigen als hoogverraad beschouwden. Zij opteerden voor collectieve zelfdoding. Om een lang verhaal kort te maken: Joseph stelde voor niet zichzelf maar elkaar door middel van loting te doden, waarbij hij het loten zo weet te manipuleren dat hij tot de laatste twee overlevenden behoorde.
Joseph werd in de boeien geslagen, maar desondanks goed behandeld. Ook had hij contact met Romeinen – onder wie Titus – die hun bewondering en nieuwsgierigheid voor deze formidabele Joodse tegenstander niet konden onderdrukken. Joseph vroeg en kreeg audientie bij Vespasianus en vertelde hem dat hij in een droom gezien had dat de Joodse Profetie van de Ster – de geboorte van een Messias die over de hele wereld zou heersen – op hem van toepassing was! Toen Vespianus kort daarop inderdaad het keizerschap kreeg toegeschoven was hij overtuigd van Josephs bovennatuurlijke gaven. Titus maakte van Joseph een vrij man. En zo werd Joseph (Flavius) Josephus, en een steun en toeverlaat van Titus, aan wie de belegering van Jeruzalem werd toevertrouwd, nadat zijn vader naar Rome vertrokken was om daar orde op zaken te stellen.
Josephus heeft al zijn invloed, macht en reputatie aangewend om de verdedigers van Jeruzalem – die onderling zeer verdeeld waren en elkaar naar het leven stonden – zo ver te krijgen dat zij zijn voorbeeld zouden volgen: zich overgeven aan de Romeinen om zodoende de stad en vooral de Tempel voor verwoesting te sparen. Wederom tevergeefs.
In Rome herschreef Josephus zijn oorlogsdagboek in een voor hemzelf, de Romeinen, Vespasianus en vooral Titus gunstige ‘Geschiedenis van de Joodse Oorlog’, waarin hij enerzijds de list, de moed en de onverzettelijkheid van de Joden prees, maar anderzijds hun ‘blind’ Godsvertrouwen, hun broederstrijd en hun gebrek aan realiteitszin en redelijkheid hekelde.
Als vertrouwenspersoon en tolk van Titus had Josephus toegang tot elke gevangene die iets interessants te melden had. Dat in combinatie met zijn eruditie, intellect, retorisch talent en de wil om zijn ‘verraad’ goed te praten, leidde tot een bijzonder grondige en gedetailleerde weergave van de gebeurtenissen van zijn tijd en wat daarvan voorafging.
En nu komt het: hoewel gedurende de Middeleeuwen ‘De Joodse Oorlog’ als een historische getuige beschouwd werd van het bestaan van Jezus, en hoewel gedurende de Middeleeuwen iedereen wist dat de val van Jeruzalem en de verwoesting van de Tempel de wraak van God was voor de dood van Jezus, er staat niets in ‘De Joodse Oorlog’ dat opgevat kan worden als een bewijs van de historiciteit van Jezus, en volgens Josephus zelf is de gewelddadige dood van Jacobus (de Mindere) in 62 de aanleiding en oorzaak van de val van de heilige stad.
Wie ‘De Joodse Oorlog’ leest en het slot van ‘De Oude Geschiedenis van de Joden’ wordt geconfronteerd met een zo nauwkeurig verslag van de gebeurtenissen van die tijd, dat het eigenlijk onbegrijpelijk is dat daar met geen woord gerept wordt over de Jezus zoals wij die kennen uit de evangelien. Maar gek genoeg wel over Jan de Doper en Jacobus! Volgens Josephus moet het gewemeld hebben van profeten, die ofwel het Einde der Tijden predikten ofwel de komst van de Messias. Opmerkelijk in dit verband is de vermelding in II, 261-263 van een bijzonder charismatische profeet die Josephus aanduidt als ‘de Egyptenaar’ – in Josephus’ ogen een bedrieger – die met 30.000 volgelingen vanuit de Hof van Olijven zijn intocht in Jeruzalem wil maken. Doet mij aan Palmzondag denken. En wat dat ‘de Egyptenaar’ betreft, in de nieuwtestamentische apocriefen lezen wij dat Jezus de eerste zeven jaren van zijn leven doorbracht in Egypte – en er is geen Kopt die daaraan twijfelt – waarheen de heilige familie gevlucht was om te ontkomen aan de moordlust van koning Herodes (de Grote). Lezing van Josephus’ eerste boek van ‘De Joodse Oorlog’ brengt aan het licht dat die hele kindermoord van Bethlehem wel eens een verzinsel zou kunnen zijn. De enige ‘kinderen’ van wie wij zeker weten dat Herodes hen heeft laten vermoorden waren zijn eigen volwassen zonen, maar dan alleen die zonen die geboren waren uit de Machabeuse prinsessen, die deze Arabier gehuwd had in de hoop zich als vorst acceptabeler te maken voor de Joden in het land, dat hem door Julius Caesar was toevertrouwd.
Dat niet de dood van Jezus, maar die van Jacobus (de Mindere) de aanleiding en de oorzaak van de opstand en de ondergang van Jeruzalem was, wordt bevestigd door niemand minder dan de grote Hieronymus (gest. 420) in diens ‘De viris illustribus’. Wanneer de wraakgedachte zijn intrede doet in het christelijk denken is mij (nog) niet bekend.
Hier aangekomen herinnerde ik mij een heel dik boek dat een vriend mij een paar jaar geleden cadeau gedaan had: ‘James the brother of Jesus’ van Robert Eisenman. Om elk misverstand uit te sluiten, dit boek lijkt in niets op de ‘The Da Vinci Code’ van Dan Brown en vergelijkbare boeken, die ik alleen maar ken uit boekbesprekingen. Ik moet niets hebben van die fantasie-boeken Jezus, Julius Caesar en Maria Magdalena, en houd mij enkel en alleen bezig met apocriefe Bijbelboeken, omdat die zo belangrijk zijn voor kennis en begrip van middeleeuwse literatuur. Eisenman is geen fictie, maar pure wetenschap, en voor zover ik dat kan beoordelen van uitzonderlijk hoog niveau.
Eisenman heeft zich eerst grondig verdiept in de Dode Zee Rollen, vooraleer hij als een patholoog-anatoom op de dood van Jacobus (de Mindere) inzoomde. Volgens onze Bijbel is Jacobus (de Mindere) een van de twaalf apostelen, en volgens de nieuwtestamentische apocriefen een volle neef van Jezus. Nadat Anna, de moeder van Maria weduwe geworden was, hertrouwde zij met Cleophas, een broer van Jozef, die haar een tweede Maria schonk, die de moeder werd van Jacobus de Mindere, Jozef de Rechtvaardige, Simon en Judas. Na de dood van Cleophas hertrouwde Anna met Salomon, die haar een derde Maria schonk, die de moeder werd van Jacobus de Meerdere en Johannes de Evangelist. Aldus ‘Het Leven van de heilige Anna’, waarvan ook geen moderne editie bestaat, maar er wordt aan gewerkt!
Bent u in deze materie geinteresseerd, lees of herlees dan eerst het Bijbelboek Machabeen om de sfeer te proeven en kennis te maken met de mentaliteit van deze Joodse jihadi’s.
Lees vervolgens Josephus voor wat er in die tijd gebeurde en hoe klein de wereld ook toen al was. Toegegeven, ‘De Joodse Oorlog’ is ook door Josephus geschreven om zichzelf te verdedigen tegen de beschuldiging als zou hij een landverrader zijn. Zijn pleidooi is dat hij zich heeft overgegeven om zijn land te redden! Terzijde, na de uitroeping van de staat Israel in 1948 werd Josephus postuum ter dood veroordeeld wegens landverraad, wat toch ook wel weer iets zegt over de onverzettelijkheid van het andere kamp.
En lees daarna Eisenmans studie over de Joodse religieuze wereld, zoals die gedistilleerd kan worden uit de Dode Zee Rollen, en over de rol die Jacobus, de (jongere) broer en opvolger van Jezus, in het Jeruzalem van de jaren ’50 speelde. Wat voor een man hij was, welk gedachtengoed hij voor stond, waarvan hij droomde, wat hij afwees. U zult kennis maken met een ‘fundamentalist’ die door en door Joods was, en in alles getrouw aan de Wet van Mozes.
Het beeld dat wij van Jezus hebben – omdat het zo in de Bijbel is overgeleverd – is de projectie van Paulus, een Hellenist die Jezus nooit gehoord, gesproken of gezien heeft, en die met zijn ideologie aan de haal gegaan is, met goedvinden en steun van Herodes Antipas en de Romeinse autoriteit. Terwijl de Joodse Ebionieten, Essenen, Nazareers, Sicariers, Zeloten en hoe ze ook mogen heten, zich doodvochten tegen de Romeinse bezetter kon Paulus een allegorische Jezus prediken, wiens rijk niet van deze wereld was, die hij tot Gods Zoon verheven had en de Christus noemde, en met wie hij dankzij de Heilige Geest communiceerde.
De historische Jezus – die dus niet uit Nazareth kwam – zal een onverzoenlijke vrijheidstrijder geweest zijn, die door de Romeinen gevangengenomen en gekruisigd werd. Zeker niet iemand die de andere wang toekeerde…
Met de inname van Masada in 73 en de collectieve zelfdoding van de Zeloten was Paulus’ interpretatie van de Messias ‘canoniek’ geworden. De ‘Handelingen’ werden waar nodig herschreven om de rol, de functie en het belang van Jacobus te verdoezelen, en op basis van de herschreven ‘Handelingen’ werden achteraf de evangelien geschreven: Jezus was vermoord door Paulus’ tegenstanders: de conservatieve, fundamentalistische en wetsgetrouwe Joden. Waarmee bewust en weloverwogen niet zo zeer de kiem als wel de kiel van het antisemitisme gelegd werd. De Romeinen mochten hun handen in onschuld wassen, en waren slechts uitvoerders van de wil – en de wraak – van God.
Niet alleen de apocriefe evangelien zijn pseudo-biografieen, volgens Eisenman – en ik volg hem hierin – ook de canonieke evangelien.
In het ‘Nieuwe Testament’ wordt heel veel goeds gezegd. Natuurlijk ben ook ik van mening dat men zijn naaste moet liefhebben gelijk zichzelf, en dat het beter is om te huwen dan te branden, en die van de balk en de splinter vind ik ook een hele goede. Maar het wordt tijd dat Rome, Heidelberg, Geneve, Canterbury, Dordrecht enz. publiekelijk afstand nemen van de evangelien als ‘historische documenten’ en daarmee het lezen van de Bijbel een nieuwe dimensie geven.
links:
- http://www.bijbel10daagse.nl
- http://www.statenvertaling.net
literatuur:
- Robert Eisenman, ‘James the brother of Jesus’. Volume I: The cup of the Lord. London 1977.
- Flavius Josephus, ‘De Joodse Oorlog & Uit mijn leven’. Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door F.J.A.M. Meijer en M.A. Wes. Baarn 1992.
- Flavius Josephus, ‘De Oude Geschiedenis van de Joden’. Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door F.J.A.M. Meijer en M.A. Wes. Amsterdam enz. 1997-1998.
P.S. Op de valreep werd ik door mijn mederedacteur P.A. Coppen gewezen op:
- Thijs Voskuilen, ‘Alias Paulus: de grondlegger van het christendom als geheim agent van Rome’. Amsterdam 2002.
(19)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-= *-------------------------------------------------------------------------* | | | Informatie over Neder-L: | | ======================== | | Algemene informatie opvragen over Neder-L: stuur mail naar | | listserv@nic.surfnet.nl met daarin de boodschap: GET NEDER-L INFO | | Abonnement nemen op Neder-L: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl | | met als boodschap: SUB NEDER-L uw-voornaam/voorletters uw-achternaam | | Neder-L op het web/WWW: Neder-L-nummers zijn vanaf januari 1997 in | | web-formaat te lezen via: http://www.neder-l.nl/ | | Nadere informatie over Neder-L in web-formaat: zie artikel 9706.01 | | Er is ook een WWW-archief met alle e-mailversies van Neder-L sinds | | juni 1992, dat ook op trefwoord doorzocht kan worden; de URL van dit | | listserv-archief: http://listserv.surfnet.nl/archives/neder-l.html | | Oude Neder-L-bulletins opvragen: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl| | met daarin een boodschap als: GET NEDER-L LOG9206 | | (resultaat: logboek met Neder-L-artikelen van juni '92 wordt gestuurd)| | Of maak gebruik van het listserv-archief (zie enkele regels hierboven)| | Bijdrage voor Neder-L opsturen: stuur mail naar salemans@neder-l.nl | | Contact met redactie: stuur mail naar Salemans@neder-l.nl, naar | | Willem.Kuiper@uva.nl, naar P.J.Verkruijsse@uva.nl (voor de | | evenementenagenda), naar Marc.van.Oostendorp@meertens.knaw.nl of naar | | P.A.Coppen@let.kun.nl | *-------------------------------------------------------------------------* *-Einde-------------------- Neder-L, no. 0510.b --------------------------*
Laat een reactie achter