Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

Neder-L, no. 0602.a

door Reageer

Subject: Neder-L, no. 0602.a
From: Ben Salemans
Reply-To:Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek
Date:Sun, 19 Feb 2006 03:16:56 +0100
Content-Type:text/plain
                           *********************
*-Veertiende-jaargang------ Neder-L, no. 0602.a -----------ISSN-0929-6514-*
|                                                                         |
|      ************************************************************       |
|      * Neder-L, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek *       |
|      ************************************************************       |
|                                                                         |
| Onderwerpen in dit bulletin:                                            |
| ============================                                            |
| (1) Med: 0602.01: Overleden: Pieter Terpstra (1919-2006)                |
| (2) Vac: 0602.02: Vacature voor een beleidsmedewerker binnenland bij    |
|                   het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds|
|                   te Amsterdam (deadline: ma 20 februari 2006)          |
| (3) Med: 0602.03: Presentatie 'Geschiedenis van de Nederlandse          |
|                   literatuur' (Nederlandse Taalunie), Breda, do 23      |
|                   februari 2006                                         |
| (4) Med: 0602.04: Voorjaarsbijeenkomst Multatuli Genootschap, met o.a.  |
|                   een voordracht van dr. Kees Snoek, Amsterdam, za 4    |
|                   maart 2006                                            |
| (5) Med: 0602.05: KVB verwerft achivalia van boekhandel/uitgeverij A.A. |
|                   Balkema                                               |
| (6) Med: 0602.06: Poezieprogramma 'Confrontaties: de dichter en het     |
|                   gen', met o.a. Jean Pierre Rawie, Ruben van Gogh en   |
|                   Ilja Leonard Pfeijffer, LUX, Nijmegen, za 25 februari |
|                   2006                                                  |
| (7) Med: 0602.07: Presentatie 'De Perzische muze in de polder' en lezing|
|                   Kader Abdolah: 'Een wandeling in de Perzische         |
|                   literatuur', Leiden, vr 17 maart 2006                 |
| (8) Med: 0602.08: Crossing Border presenteert 'Het Voorwoord', literair-|
|                   muzikaal evenement aan de vooravond van de Boekenweek,|
|                   Koninklijke Schouwburg, Den Haag, zo 12 maart 2006    |
| (9) Web: 0602.09: Nieuwe (gratis) Erasmusbibliografie: 'Erasmus online' |
|(10) Web: 0602.10: Nieuws dbnl: teksten februari 2006                    |
|(11) Web: 0602.11: 'Tragische historien' met nieuwe gedichten van        |
|                   Bredero en Starter op Internet                        |
|(12) Lit: 0602.12: Te verschijnen: uitgave van onbekend reisverhaal van  |
|                   Francois HaverSchmidt                                 |
|(13) Lit: 0602.13: Te verschijnen: nieuwe Flanor-uitgave                 |
|                   'Nescio-wandeling in Nijmegen' door Bert Vanheste.    |
|                   (Nijmegen, 2006)                                      |
|(14) Lit: 0602.14: Pas verschenen: G. Buelens, M. de Ridder & J. Stuyck  |
|                   [red.]. De Trust der Vaderlandsliefde. Over literatuur|
|                   en Vlaamse Beweging 1890-1940. (Antwerpen, 2005)      |
|(15) Lit: 0602.15: Pas verschenen: Janus Linmans. 'Legato con amore in   |
|                   un volume. De Leidse universiteitsbibliotheek in      |
|                   "Letter en Geest" van Frans Kellendonk'. (Leiden,     |
|                   2006)                                                 |
|(16) Lit: 0602.16: Pas verschenen: 'Men raakt elkaar geruisloos aan'.    |
|                   (Feestbundel) Voor Frans Bude (t.g.v. van zijn        |
|                   zestigste verjaardag). Red. en inl. Hans Groenewegen, |
|                   Marc Kregting. (Nuth, 2005)                           |
|(17) Lit: 0602.17: Pas verschenen: Jan Schoolmeesters. De poezie van Jos |
|                   de Haes. Secundaire bibliografie. (Antwerpen, 2006)   |
|(18) Ten: 0602.18: Tentoonstelling 'Justus Lipsius en het Musaeum        |
|                   Lipsianum 1606-2006', Leiden, do 16 maart t/m zo 28   |
|                   mei 2006                                              |
|(19) Sym: 0602.19: Congres 'Prive in de Politieke Biografie', Groningen, |
|                   vr 24 maart 2006                                      |
|(20) Col: 0602.20: Linguistisch Miniatuurtje CIX: Leven met een          |
|                   grammaticale handicap                                 |
|(21) Informatie over Neder-L                                             |
|                                                                         |
*-------------------------                     -------za-18-februari-2006-*
                          *********************

(1)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 30 januari 2006
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060201.html
From: Piet Verkruijsse <p.j.verkruijsse@uva.nl>
Subject: Med: 0602.01: Overleden: Pieter Terpstra (1919-2006)

=========
Overleden
=========

Op 25 januari 2006 overleed te Leeuwarden de journalist en schrijver Pieter Terpstra (* 29 december 1919 te Leeuwarden). Als journalist was Terpstra werkzaam voor het Nieuwsblad van het Noorden, Trouw en de Leeuwarder Courant. Als schrijver is hij vooral bekend omdat hij de detectivereeks van zijn vriend Havank (pseudoniem van Hans van der Kallen) na diens overlijden in 1964 heeft voortgezet met de voltooiing van drie manuscripten van Havank en eenentwintig zelf geschreven delen over de Schaduw. Eind 2005 nog verschenen zijn gebundelde ‘Herinneringen aan Havank’ bij Uitgeverij C.J. Aarts (zie Neder-L 0509.30: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050930.html). Terpstra publiceerde ook in het Fries en over Friese literatuur en geschiedenis.

(2)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 6 Feb 2006 23:10:57 +0100
From: "ivnnl" <bureau@ivnnl.com>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060202.html
Subject: Vac: 0602.02: Vacature voor een beleidsmedewerker binnenland bij het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds te Amsterdam (deadline: ma 20 februari 2006)

======================================================================
Vacature Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds, Amsterdam
======================================================================

Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds
Singel 464
1017 AW Amsterdam

Het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds, een stichting die verantwoordelijk is voor de subsidiering van Nederlands- en Friestalige boekuitgaven en tijdschriften, en voor de promotie van Nederlandse en Friese literatuur in het buitenland, zoekt op korte termijn een

BELEIDSMEDEWERKER BINNENLAND (m/v)
voor 24 uur per week

Aanleiding is het vertrek van onze huidige medewerker per 31 maart a.s. Van de nieuwe medewerker, die zich vooral bezig zal gaan houden met het coordineren van de Deltareeks en de subsidieaanvragen voor Fries- en Nederlandstalige uitgaven, wordt gevraagd:

  • een grote belangstelling voor de Nederlandse klassieken
  • het ontwikkelen van initiatieven op het gebied van de Nederlandse literaire canon
  • affiniteit met de Friese taal en letteren
  • deelnemen aan en initieren van de commissies en vergaderingen m.b.t. de Friese literatuur en de Deltareeks
  • onderhouden van contacten met literaire uitgevers in Friesland, Nederland en Vlaanderen
  • behandelen van subsidieaanvragen en advisering daarover van het bestuur van het NLPVF

Functie-eisen:

  • een universitaire opleiding Nederlandse (historische) letterkunde, of vergelijkbaar niveau
  • kennis van de moderne en klassieke Nederlandse literatuur, affiniteit met zowel bijzondere boekuitgaven als literaire tijdschriften
  • ervaring met het veld (universiteit, academies, critici, uitgevers)
  • sociale vaardigheden, een zorgvuldige instelling en organisatietalent

Het fulltime (= 40 uur) salaris bedraagt minimaal 1.983 euro en maximaal 3.260 euro per maand, excl. vakantiegeld.

Sollicitaties, die vertrouwelijk zullen worden behandeld, dienen met curriculum vitae voor maandag 20 februari 2006 te worden gericht aan de heer H. Proepper op het adres van het NLPVF. Informatie kan worden ingewonnen bij mevr. Suzanne Meeuwissen, tel. 020-620.62.61.

Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld

Woubrugge, 3 februari 2006

(3)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 17 Feb 2006 15:57:26 +0100
From: "Ellen Haksel - Nederlandse Taalunie" <ehaksel@taalunie.org>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060203.html
Subject: Med: 0602.03: Presentatie 'Geschiedenis van de Nederlandse literatuur' (Nederlandse Taalunie), Breda, do 23 februari 2006

=======================================================
Prinses Maxima en Prinses Mathilde nemen twee delen
Geschiedenis van de Nederlandse Literatuur in ontvangst
=======================================================

Op 23 februari nemen H.K.H. Prinses Maxima der Nederlanden en H.K.H. Prinses Mathilde van Belgie, in aanwezigheid van Bert Anciaux, lid van het Comite van Ministers van de Nederlandse Taalunie, in de Grote Kerk in Breda twee delen van de ‘Geschiedenis van de Nederlandse literatuur’ in ontvangst. ‘Stemmen op schrift’, geschreven door Frits van Oostrom, behandelt de Middeleeuwen tot 1300, in ‘Altijd weer vogels die nesten beginnen’ beschrijft Hugo Brems de Nederlandse literatuur uit de periode 1945-2005. De vijf tussenliggende delen verschijnen tussen nu en 2010.

Ruim 50 jaar na het verschijnen van het ‘Handboek tot de geschiedenis der Nederlandse letterkunde’ van Knuvelder komt er nu een volledig nieuw opgezette geschiedenis van de literatuur uit Nederland en Vlaanderen. Deze zevendelige ‘Geschiedenis van de Nederlandse literatuur’ is geschreven als een doorlopend chronologisch verhaal dat alle recente vondsten en nieuwe wetenschappelijke inzichten bevat, van ‘hebban olla vogala…’ tot nu. De nieuwe literatuurgeschiedenis is niet alleen voor een wetenschappelijk publiek. De reeks is nadrukkelijk ook geschreven voor het algemene publiek dat in literatuur geinteresseerd is.

De literatuurgeschiedenis is een initiatief van de Nederlandse Taalunie die in 1997 is gestart met dit project op advies van de Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren. Nederland en Vlaanderen stelden hiervoor de middelen ter beschikking. Aan het overzichtswerk werken negen prominente Nederlandse en Vlaamse wetenschappers en 26 redacteurs mee. De hoofdredactie is in handen van dr. A.J. Gelderblom (Universiteit Utrecht) en prof. dr. A.M. Musschoot (Universiteit Gent). De reeks wordt uitgegeven door Uitgeverij Bert Bakker. De distributie in Vlaanderen wordt verzorgd door Standaard Uitgeverij.

De reeks

Frits van Oostrom ‘Stemmen op schrift’ (Middeleeuwen I tot 1300)
Frits van Oostrom ‘Een eeuw van expansie’ (voorlopige titel, 1300-1400)
Herman Pleij ‘Het gevleugelde woord’ (Middeleeuwen II, 1400-1570)
Karel Porteman en Mieke Smits-Veldt ‘Een nieuw vaderland voor de muzen’ (1570-1700)
Joost Kloek ‘Twee overzijden’ (1700-1800)
Wim van den Berg en Piet Couttenier ‘De grenzen voorbij’ (voorlopige titel, 1800-1890)
Jacqueline Bel ‘Literatuur in tijden van onschuld en oorlog’ (1890-1945)
Hugo Brems ‘Altijd weer vogels die nesten beginnen’ (1945-2005)
In 2010 verschijnt ook een afsluitend deel: een verantwoording bij de reeks door de hoofdredacteurs Anne Marie Musschooot en Arie Jan Gelderblom

Noot van de Neder-L-redactie:
Een deel van het eerste hoofdstuk van Van Oostroms werk gaat over de door de Leidse hoogleraar Lipsius zoekgemaakte “Wachtendonckse psalmen”. Deze “Wachtendonckse psalmen” vormden hoogstwaarschijnlijk het eerste Nederlandstalige boek, verschenen omstreeks het jaar 900. De voorpublicatie is verschenen in het blad Omslag, http://ub.leidenuniv.nl/content_docs/omslag_3_2005.pdf

(4)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 4 februari 2006
From: Reinder Storm <Reinder.Storm@KB.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060204.html
Subject: Med: 0602.04: Voorjaarsbijeenkomst Multatuli Genootschap, met o.a. een voordracht van dr. Kees Snoek, Amsterdam, za 4 maart 2006

==================================================
Voorjaarsbijeenkomst van het Multatuli Genootschap
==================================================

De voorjaarsbijeenkomst van het Multatuli Genootschap vindt plaats op zaterdag 4 maart 2006 in het groot auditorium van de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam, Singel 425; zaal open vanaf 13.30 uur, vanaf 14.00 uur huishoudelijke deel van het programma.

Daarna volgt een voordracht van dr. Kees Snoek, bijzonder hoogleraar in de Nederlandse taal- en letterkunde aan de Sorbonne te Parijs. Zijn belangrijkste werk is de omvangrijke en geprezen biografie, verschenen in 2005, van de vurige Multatuliaan E. du Perron. De titel van Snoeks voordracht luidt: ‘Zonder frasen of formules. Du Perron en Ter Braak over Multatuli’.

Belangstellenden zijn hartelijk welkom.

(5)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 1 februari 2006
From: Harn, J.H. van <J.H.vanHarn@UVA.NL>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060205.html
Subject: Med: 0602.05: KVB verwerft achivalia van boekhandel/uitgeverij A.A. Balkema

=============================================================
KVB verwerft achivalia van boekhandel/uitgeverij A.A. Balkema
=============================================================

Onlangs verwierf de Bibliotheek van de KVB (Koninklijke Vereniging van het Boekenvak) archivalia van boekhandel en uitgeverij A.A. Balkema uit de periode 1942-1945. Het gaat hier om delen van de bedrijfsadministratie en een aanzienlijk aantal brieven. Balkema was sinds 1936 gevestigd aan O.Z. Voorburgwal te Amsterdam in het Huis aan de drie Grachten.

Hij startte in 1942 de reeks De Vijf Ponden Pers. Over de oplages, druk- en papierkosten bevat de administratie interessante gegevens. In totaal zouden er in de oorlogsjaren vijftig uitgaven in deze reeks verschijnen. De verzorging van veel van de uitgaven was in handen van de bekende typograaf Jan van Krimpen. Van hem treffen we dan ook een aantal brieven aan, evenals van andere boekverzorgers, auteurs, vertalers, en illustratoren. Om slechts enkele te noemen: S. H. de Roos, Wytze Hellinga, Bertus Aafjes, Ida Gerhardt, A. Roland Holst en Simon Vestdijk.

In 1943 richtte Balkema samen met Adriaan Morrien en Fred Batten Het Zwarte Schaap op, welke serie na de oorlog door de Bezige Bij werd overgenomen.

In 1946 vertrok Balkema naar Zuid-Afrika en een aantal jaren later werd de boekhandel verkocht aan G. Postma, die zich in hetzelfde pand vestigde. In 2002 overleed Postma en werd de boekhandel opgeheven en het huis verkocht. De nieuwe bewoners lieten het huis grondig renoveren, bij welke werkzaamheden een geheime schuilplaats in de schoorsteen werd ontdekt, waar men het hierboven beschreven materiaal aantrof.

De Bibliotheek van de KVB is gesticht in 1845 door de Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels (de huidige KVB) en sinds 1958 ondergebracht bij de Amsterdamse Universiteitsbibliotheek. Het is een van de veelzijdigste boekwetenschappelijke collecties ter wereld. De collectie omvat boeken, prospectussen, catalogi, letterproeven, affiches, bedrijfsarchivalia, biografische gegevens en vele andere documenten over de boekhandel, de uitgeverij, de drukkerswereld en het antiquariaat. In totaal bestaat deze bijzondere collectie uit meer dan 1,5 miljoen objecten.

(6)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 02 Feb 2006 18:22:29 +0100
From: "Hedzerd de Boer, LUX debat" <hedzerd@lux-nijmegen.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060206.html
Subject: Med: 0602.06: Poezieprogramma 'Confrontaties: de dichter en het gen', met o.a. Jean Pierre Rawie, Ruben van Gogh en Ilja Leonard Pfeijffer, LUX, Nijmegen, za 25 februari 2006

======================================================
Poezieprogramma ‘Confrontaties: de dichter en het gen’
Zaterdag 25 februari 2006
LUX Nijmegen
======================================================

Een aantal vooraanstaande Nederlandstalige dichters hebben zich in de maand februari verdiept in hun genetische toekomst. Hun poetische reacties presenteren zij in een bijzondere editie van Confrontaties, het jaarlijkse poezieprogramma van LUX. Met medewerking van Ruben van Gogh, Hanz Mirck, Jana Beranova, Ilja Leonard Pfeijffer, Jean Pierre Rawie en Tsaed Bruinja. Columnist Frans Meulenberg geeft een overzicht van het gebruik van het gen in de literaire geschiedenis.

Tevens wordt in dit programma het essay van Lucien Hanssen (Deining Communicatie) en Koen Dortmans (programmamaker LUX) gepresenteerd. Zij hebben zich gedurende Great Expectations gebogen over de vraag of wij uberhaupt in staat zijn een debat over onze genetische toekomst te voeren.Gevoed door hun indrukken van en gesprekken met deelnemers aan Great Expectations beoordelen zij de kwaliteit van onze verbeeldingskracht en de gevolgen daarvan voor het genetisch onderzoek.

Datum: zaterdag 25 februari 2006
Locatie: LUX, Marienburg 38-39, Nijmegen (zie: http://www.lux-nijmegen.nl)
Aanvang: 20.00 uur
Entree: EUR 5,-
Reserveren: 0900-5894636
Informatie: http://www.great-expectations.nl

(7)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 16 Feb 2006 21:33:00 +0100
From: "Goud, M." <M.Goud@let.leidenuniv.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060207.html
Subject: Med: 0602.07: Presentatie 'De Perzische muze in de polder' en lezing Kader Abdolah: 'Een wandeling in de Perzische literatuur', Leiden, vr 17 maart 2006

==============================================================
Presentatie ‘De Perzische muze in de polder’
Lezing Kader Abdolah: ‘Een wandeling in de Perzische literatuur’
==============================================================

Ter gelegenheid van de presentatie van ‘De Perzische muze in de polder. De receptie van Perzische poezie in de Nederlandse literatuur’ (red. Marco Goud en Asghar Seyed-Gohrab) zal een lezing worden gegeven door Kader Abdolah onder de titel ‘Een wandeling in de Perzische literatuur’.

Tijd: vrijdag 17 maart 2006, vanaf 15 u.
Plaats: Universiteit Leiden, Witte Singel 25, gebouw 1173, zaal 008A.

Programma:
15.15 u.: inleiding door Marco Goud en Asghar Seyed-Gohrab
15.30 u.: lezing door Kader Abdolah
16.00 u.: aanbieding van het eerste exemplaar van ‘De Perzische muze in de polder’

Het boek ‘De Perzische muze in de polder’ zal op 17 maart te koop zijn en is te bestellen bij Rozenberg Publishers te Amsterdam (tel. +31 (0)20-625.54.29, e-mail info@rozenbergps.com, website http://www.rozenbergps.com).

‘De Perzische muze in de polder’ is een eerste poging om de receptie van de Perzische literatuur in Nederland in kaart te brengen, dankzij een unieke samenwerking tussen neerlandici en iranisten (Wiel Kusters, Dick van Halsema, Marco Goud, Jos Biegstraaten, J.T.P. de Bruijn, Gabrielle van den Berg, Asghar Seyed-Gohrab). Na een inleiding over de receptie van Perzische literatuur in Nederland vanaf de zestiende eeuw tot op heden volgen artikelen over 20e-eeuwse Nederlandse dichters die zich hebben laten inspireren door Perzische poezie zoals J.H. Leopold, P.C. Boutens, Jan Spierdijk en Pierre Kemp.

Voor meer informatie:
Marco Goud, Opleiding Nederlands (m.goud@let.leidenuniv.nl)
Asghar Seyed-Gohrab, Opleiding Perzisch (a.a.seyed-gohrab@let.leidenuniv.nl)

(8)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 6 Feb 2006 14:12:03 +0100
From: "Crossing Border - Info" <info@crossingborder.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060208.html
Subject: Med: 0602.08: Crossing Border presenteert Het Voorwoord, literair-muzikaal evenement aan de vooravond van de Boekenweek, Koninklijke Schouwburg, Den Haag, zo 12 maart 2006

===============================================================
Crossing Border presenteert Het Voorwoord,
literair-muzikaal evenement aan de vooravond van de Boekenweek,
Koninklijke Schouwburg, Den Haag, zondag 12 maart 2006
===============================================================

Aan de vooravond van de Boekenweek, zondag 12 maart aanstaande, vindt in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag Het Voorwoord plaats. Dit evenement, geinspireerd door het Boekenweekthema schrijvers en muziek, biedt voornamelijk Nederlandstalige literatuur. Daarnaast zijn diverse optredens te zien van muzikanten en auteurs vaak in unieke samenwerkingsverbanden. Vier zalen van de Koninklijke Schouwburg gevuld met literatuur en muziek, meer dan 40 optredens!

Muziek:

Amadou & Mariam, Cheikh Lo, Hooverphonic

Literatuur:

Gerrit Komrij, Menno Wigman, Margot Vanderstraeten, The Lau, Rick de Leeuw, Joost Zwagerman, Menno Pot, Tonnus Oosterhoff, Kees van Kooten, H.H. ter Balkt, Abdelkader Benali, Arjen Lubach

Interviews:

Lidewijde Paris interviewt met Thomas Rosenboom & David Mitchell
Onno te Rijdt interviewt Sean Wilsey,
Joost Zwagerman interviewt Barry Hay
Sander Donkers interviewt Raymond van het Groenewoud
Gijsbert Kamer interviewt Spinvis
Don Duyns interviewt Wende Snijders

Literatuur & muziekcombinaties:

Henk Bernlef & Guus Janssen
Frans Thomese & Wolfert Brederode & Joost Lijbaart
Wilfried de Jong & Benjamin Herman (winnaar Boy Edgar Prijs 2006)
… en vele anderen.

Een mooi initiatief, met de wil uit te groeien tot een jaarlijkse gebeurtenis in het thema van de Boekenweek! Beleef de eerste editie op 12 maart 2006, van 16:00 tot 22:30. Kaarten a 20 euro zijn verkrijgbaar bij Ticketservice, de Koninklijke Schouwburg en de bekende voorverkoopadressen.

Voor meer informatie:
Eline Driest
info@crossingborder.nl
http://www.crossingborder.nl/nieuws
Prinses Mariestraat 34, 2514 KG Den Haag, The Netherlands
Tel. +31 (0)70-346.23.55

(9)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 9 Feb 2006 16:22:42 +0100
From: "Willemijn Lindhout" <wlindhout@idc.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060209.html
Subject: Web: 0602.09: Nieuwe (gratis) Erasmusbibliografie: 'Erasmus online'

==========================
Online Erasmusbibliografie
==========================

‘Erasmus online’, een zoekmachine met meer dan 5000 bibliografische beschrijvingen van zeldzame edities en vroege vertalingen van Erasmus, is nu gratis beschikbaar op http://www.erasmus.org. Bovendien is van ruim 2000 edities een afbeelding van de titelpagina toegevoegd.

Dit alles maakt ‘Erasmus Online’ tot een nuttig instrument voor zowel filologen als historici, voor boekhistorici, filosofen en theologen, maar ook voor boekverkopers en veilingmeesters. ‘Erasmus online’ is ontwikkeld door IDC Publishers voor het Erasmus Center for Early Modern Studies in Rotterdam.

‘Erasmus online’: http://www.erasmus.org > Erasmus Online Database Voor meer informatie info@idc.nl of info@erasmus.org

(10)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 2 Feb 2006 10:44:10 +0100
From: "dbnl" <nieuws@dbnl.org>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060210.html
Subject: Web: 0602.10: Nieuws dbnl: teksten februari 2006

===============================================================
Nieuws van de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren
http://www.dbnl.org/
===============================================================

Oplevering teksten februari 2006 http://www.dbnl.org/nieuws/opl022006.htm

  • Boekzaal der geleerde wereld. Deel 1
  • Henri van Booven, Tropenwee
  • Cyriel Buysse, ’n Leeuw van Vlaanderen
  • Frans Coenen, Reizen, een uitweiding en inwijding
  • J.J.M. van Dam, ‘Jantje Kaas en zijn jongens. Bijdrage tot de kennis van de Ned.-Indische soldatentaal in de 19e eeuw’
  • Het dobbel cabinet der christelycker wysheyt
  • Herman Heijermans, Een wereldstad. Berlijnsche impressies en schetsen
  • Jac. van Looy, Reizen
  • Merlyn (1962-1966)
  • F. Vos, Van keurslijfjes en keesjes, bosschieters en lijfschutten: onze voorouders in Japan en Korea en het begin der Japanse en Koreaanse studien in Nederland
  • J.W. de Vries, Nederlands in vreemde mond
  • J.F. Willems (red.), Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 8
  • J.F. Willems (red.), Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 9
  • J.F. Willems (red.), Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 10

Nieuwe gedichten februari 2006 http://www.dbnl.org/gedichten/

  • Marc Kregting, ‘Met levensvragen’

(11)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 12 februari 2006
From: Piet Verkruijsse <p.j.verkruijsse@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060211.html
Subject: Web: 0602.11: 'Tragische historien' met nieuwe gedichten van Bredero en Starter op Internet

===============================
Tragische historien op Internet
===============================

In 2004 werden enkele drukken van de ‘Tragische historien’ teruggevonden met daarin nieuwe gedichten van Gerbrand Adriaensz Bredero en Jan Jansz Starter. De beschrijving van de omstandigheden waaronder deze drukken werden ontdekt, de bibliografische beschrijvingen van die drukken en de volledige tekst van de desbetreffende gedichten zijn te vinden op de website http://cf.hum.uva.nl/bookmaster/Bredero&Starter/index.htm.

Het betreft de volgende octavo-drukken van de Nederlandse vertaling van de ‘Novelle’ van Bandello, via de immens populaire Franse vertalingen, bewerkingen en aanvullingen van Boaistuau, Belleforest en anderen onder de titel ‘Histoires tragiques’:

Het Eerste Deel Vande Tragische of klaechlijcke Historien, inde welcke begrepen zijn zeer jammerlijcke feyten, waerachtich gheschiet, tot spieghel van alle menschen. Eerstmael in Italiaenschs beschreven, ende nu vvt den Fransoysche in onse Nederlandtsche sprake overghezet. Door M. Merten Everaerts. [vignet] Tot Rotterdam, By Jan van Waesberghe, inde Fame aen de Merct. 1608. [Augsburg, UB: 02/IV.10.8.12-1.]

Het Tweedde Deel Vande Tragische of klachlijcke Historien, inde welcke begrepen zijn zeer jammerlijcke feyten, waerachtich gheschiedt, tot spieghel van alle menschen. Eerstmael in Italiaensch beschreven, ende nu wt de Fransoysche in onse Nederlandtsche sprake overghezet. Door M. Merten Everaerts. [vignet] T’Antvverpen, By Jan van Ghele, op de Lombaerde Veste. 1608. [Augsburg, UB: 02/IV.10.8.12-2.]

Het Derde Deel Vande Tragische of claechlijcke Historien, inhoudende xviij. Waerachtighe gheschiedenissen, welckers begin lieflijck ende geneuchlijck is, maer het eynde vol swaricheydts ende verdriets. Eerst beschreven int Italiaens, ende nu uyt de Fransoysche inde Nederlantsche spraecke over-gheset, ende met rijcke Rijmen verciert. [ornament] ’tAmsterdam, gedruct by Cornelis Fransz. [lijn] Voor Dirck Pietersz. Voscuyl, woonende in d’oude-brugs steegh. 1612. [Augsburg, UB: 02/IV.10.8.12-3.]

Het Vierde Deel Van De Tragische of claechlijcke Historien, inhoudende xxiij. waerachtighe gheschiedenissen, welckers begin lieflijck ende geneuchlijck is, maer het eynde vol swaricheydts ende verdriets. Eerst beschreven int Italiaens, ende nu uyt de Fransoysche inde Nederlantsche spraecke over-gheset, ende met rijcke Rijmen verciert. [vignet] ’tAmsterdam, gedruct by Cornelis Fransz. [lijn] Voor Cornelis Lodewijckz. vander Plasse, woonende aen de Beurs, 1612. [Linkoeping, Stifts- och landsbiblioteket: ‘Biografi, allem. [biografie, algemeen]’ (old collection): 65718.]

Bij mijn onderzoek naar de ‘Tragische historien’ mocht ik alle medewerking en steun ondervinden van de medewerkers van de Stadsbibliotheek van Linkoeping in Zweden en van de Universiteitsbibliotheek Augsburg, alsmede van het Instituut voor Cultuur en Geschiedenis dat de middelen verschafte om de boeken ter plaatse te bestuderen. Van deel 4 (1612) in Linkoeping leverde bibliothecaris Mathias von Wachenfeldt mij een complete digitale kopie die – naar ik hoop – binnenkort opgenomen kan worden in de DBNL.

In het Duitse Augsburg waren bibliothecaris dr. Paul Berthold Rupp en Katharina V. Urch van de digitaliseringsafdeling van de Universiteitsbibliotheek bereid om de unieke exemplaren van de delen 1-3 (respectievelijk Rotterdam 1608, Antwerpen 1608, Amsterdam 1612) als pilot project volledig te digitaliseren en op hun website te plaatsen. Deze gigantische klus, die bij deze drie octavo-deeltjes in een band niet zonder problemen is verlopen, is inmiddels geklaard. Op de site van de UB Augsburg, http://www.bibliothek.uni-augsburg.de/, kan men via ‘Digitale Bibliothek’, ‘Digitales Dokumentenarchiv’, ‘Drucke vor 1800’ en ‘Literaturgeschichte’ bij de digitale ‘Tragische historien’ komen. Via de gestranscribeerde ‘Inhaltsverzeichnisse’ kan men alle verhalen uit de drie delen afzonderlijk aanklikken, zodat het niet nodig is een compleet deel te doorlopen om het gewenste verhaal te vinden. In een index aan de linkerzijde van het scherm zijn alle gedigitaliseerde folia weergegeven zodat men ook direct naar de gewenste pagina kan gaan. In principe moet het mogelijk zijn om iedere pagina in pdf-formaat weer te geven, al laat deze functie het af en toe afweten.

Door dit digitaliseringsproject van de UB Augsburg is een belangrijk corpus teksten uit de vroege tekstgeschiedenis van de Nederlandstalige ‘Tragische historien’ voor eenieder beschikbaar gekomen voor verder literair-historisch onderzoek. Op de uitermate ingewikkelde drukgeschiedenis van de Nederlandstalige uitgaven hoop ik binnenkort in ander verband nader terug te komen. Overigens verzoek ik iedereen om in dit kader te blijven uitkijken naar acht drukken die nog steeds niet getraceerd zijn: de delen 3 t/m 7 uit de jaren 1611-1615, verschenen bij Van Waesberge te Rotterdam, en de delen 5 t/m 7 van de Amsterdamse editie van 1613-1614, uitgegeven door C.L. vander Plasse.

Piet Verkruijsse

(12)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 09 Feb 2006 21:17:18 +0100
From: "Rick Honings" <rick_honings@msn.com>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060212.html
Subject: Lit: 0602.12: Te verschijnen: uitgave van onbekend reisverhaal van Francois HaverSchmidt

===============================================================
Een onbekend reisverhaal van Francois HaverSchmidt
Teken nu in! Uw naam wordt vermeld in de lijst van intekenaren!
===============================================================

Volgend jaar is het 125 jaar geleden dat Francois HaverSchmidt samen met drie vrienden uit zijn studententijd een reis maakte door de Zwitserse en Franse Alpen. Dat deze reis grote indruk maakte op de toen zesenveertig jaar oude HaverSchmidt, bewijst het reisverhaal dat hij naar aanleiding daarvan schreef. Het verhaal – dat de titel ‘Met de vrienden op reis in 1881’ draagt – las HaverSchmidt een jaar later in twee delen voor in Schiedam. De weg naar en door Zwitserland voert langs bekende plaatsen zoals de Lorelei, maar ook langs valleien, schuimende beekjes, schilderachtige dorpjes en prachtige dennenbossen. HaverSchmidt vertelt over ontmoetingen met de lokale bevolking en buitenlandse reizigers, over de gids (die soms te diep in het glaasje gekeken heeft) en over zijn reisgenoten. Een enkele keer wordt de lezer een blik gegund op de sombere, depressieve stemmingen van HaverSchmidt die – door zijn zelfmoord in 1894 – in een bijzonder licht komen te staan. Ook kunnen we zo nu en dan, temidden van alle natuurschoon, een glimp opvangen van de romantische droefgeestigheid die zo kenmerkend is voor de ‘Snikken en grimlachjes’.

Het manuscript berust in de HaverSchmidt-collectie van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden. Omstreeks 1 maart 2006 verschijnt er een bijzondere, door Rick Honings bezorgde, geannoteerde leeseditie van dit reisverhaal. Dit met negentiende-eeuwse prenten verluchtigde boek (omvang 112 pagina’s) verschijnt in een beperkte oplage van 150 genummerde exemplaren in de reeks van de Stichting Neerlandistiek te Leiden (SNL) en zal voorzien zijn van een naamlijst van intekenaren. Wees er dus snel bij, teken direct in en laat u meevoeren naar het Zwitserland van de negentiende eeuw!

—Intekenformulier–

Ja, ik wil intekenen op Met de vrienden op reis in 1881
Prijs: EUR 17,50

Onder welke naam wenst u vermeld te worden in de lijst van intekenaren?

Naam: ……………………………………………

Adres: ……………………………………………

Postcode: ……………………………………………

Plaats: ……………………………………………

Telefoon: ……………………………………………

E-mail: ……………………………………………

Aantal ex.: ……………………………………………

Stuur de ingevulde coupon naar: Rick Honings – Vrijheidslaan 264 – 2321 DP – Leiden

(13)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sat, 18 Feb 2006 08:41:05 +0100
From: "Uitgeverij Flanor" <info@uitgeverijflanor.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060213.html
Subject: Lit: 0602.13: Te verschijnen: nieuwe Flanor-uitgave 'Nescio-wandeling in Nijmegen' door Bert Vanheste. (Nijmegen, 2006)

==============
Te verschijnen
==============

Begin mei 2006 verschijnt bij Uitgeverij Flanor van Bert Vanheste ‘Nescio in Nijmegen: een onhollandse leeswandeling’. Bert Vanheste (West-Vlaanderen, 1937) promoveerde in 1972 te Leuven op een literatuursociologische studie. Van 1972 tot 2002 was hij hoofddocent Nederlandse letterkunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij publiceerde romans, verhalen, studies o.m. over Claus en Boon, Vestdijk en Lucebert. Hij was initiatiefnemer en oprichter van het Vlaams Cultureel Kwartier, het Vlaams Arsenaal en de Mariken Stichting. De laatste jaren stopt hij zijn ziel en zaligheid in ‘leeswandelingen’: ‘De stad is woord geworden’, leeswandelingen in Antwerpen (Elsschot en Gilliams) en Brugge (Gezelle en Rodenbach); ‘De Baan op met Boon’ (Aalst). In mei 2006 verschijnt ‘Nescio in Nijmegen’ en het is het verhaal van hoe Nescio er wandelde, de stad bezag en in Nijmegen zijn wereld vond. De uitvreter stapt er van de spoorbrug in de Waal. Dichtertje beleeft er met Dora de mooiste dag van zijn leven. Nescio’s visie op het onhollandse Nijmegen laat op een niet te evenaren wijze zijn wereldbeeld zien. Japi, de uitvreter gaat op in de kosmische Waal die, met de heuvels, Nijmegen tot de stad van de God van hemel en aarde maakt. Weg van Nijmegen gaat Dichtertje ten onder aan de tobberige, bekrompen, burgerlijke God van Nederland. Nescio is actueler dan ooit.

Het boek (17 x 24,5 cm, ISBN 90-73202-66-3, 80 p.) is voorzien van kleurenillustraties. De prijs bedraagt EUR 10. Het is te verkrijgen door overmaking van EUR 10 op postbankrekening 1912112 ten name van Uitgeverij Flanor in Nijmegen, onder vermelding van ‘Nescio’. Voeg s.v.p. bij overmaking met Girotel uw adresgegevens toe. Na ontvangst van de betaling wordt uw bestelling zonder verdere kosten bij u thuis afgeleverd. Voor betalingen vanuit het buitenland geldt: het IBAN-rekeningnummer is: NL69PSTB0001912112. De BIC-code van de Postbank is: PSTBNL 21. Daarnaast vraagt de Postbank het vermelden van het Postbankrekeningnummer (1912112) en de volledige adresgegevens van Uitgeverij Flanor (zie hieronder).

Uitgeverij Flanor geeft sinds 1987 op bescheiden schaal boeken uit op het gebied van de Nederlandse literatuur(geschiedenis). Jan van Herpen, Willem Huberts en Gerben Wynia vormen de redactie. Zie hieronder voor de nadere (adres)gegevens. Een fondslijst is beschikbaar op de website.

(14)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 6 Feb 2006 14:50:32 +0100
From: "Jan Stuyck" <Jan.Stuyck@stad.Antwerpen.be>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060214.html
Subject: Lit: 0602.14: Pas verschenen: G. Buelens, M. de Ridder & J. Stuyck [red.]. De Trust der Vaderlandsliefde. Over literatuur en Vlaamse Beweging 1890-1940. (Antwerpen, 2005)

==============
Pas verschenen
==============

Geert Buelens, Matthijs de Ridder & Jan Stuyck [red.]. De Trust der Vaderlandsliefde. Over literatuur en Vlaamse Beweging 1890 – 1940. Antwerpen: AMVC-Letterenhuis, 2005. 208p. Isbn 9076785074.

Zopas verscheen ‘De Trust der Vaderlandsliefde’, nummer 7 van de AMVC-publicatiereeks.

Grote woorden kenmerken de geschiedenis van de Vlaamse Beweging. Ook lang geleden gingen ‘Verraad- en Kaakslag’-kreten heen en weer tijdens meetings, op affiches en in talrijke pamfletten, kranten en in de literatuur.Grote en kleine schrijvers engageerden zich, schreven voor bladen en behandelden deze kwesties in hun literaire werk. In verschillende afleveringen vertelt ‘De Trust der Vaderlandsliefde’ dit verhaal. Er is aandacht voor grote namen (Paul van Ostaijen, Herman Teirlinck, Karel van de Woestijne), niet-langer grote namen (Emmanuel de Bom, Paul Kenis, Victor Brunclair) en interessante, maar nooit bekend geraakte initiatieven (de flamingantische uitgeverij Regenboog).
Ruim geillustreerd met prachtige, zelden of nooit eerder afgedrukte foto’s en affiches gaat ‘De Trust der Vaderlandsliefde’ in op een centrale vraag in het hedendaagse onderzoek: hoe kan de schijnbaar moeiteloze overgang van extreem-linkse naar extreem-rechtse ideologieen van zo vele schrijvers, politici en militanten tijdens het interbellum begrepen worden? Om die vraag te beantwoorden moet diep worden afgedaald in de krochten van de activistische tegentraditie,die ook na het beeindigen van de Eerste Wereldoorlog zwaar heeft gewogen op de Vlaamse cultuur.

Inhoud:

  • Inleiding (Geert Buelens) – ‘Is het dan een wet dat we bouwen zullen?’ Temperament en politiek in ‘De lemen torens’ van Herman Teirlinck en Karel van de Woestijne (Paul Pelckmans)
  • Emmanuel De Bom: activist tegen wil en dank (Raymond Vervliet)
  • ‘Persoonlijk ben ik hartstochtelijk flamingant en hartstochtelijk internationalist.’ Paul Kenis: flamingant, communist, anarchist, naoorlogse activist en socialist (Matthijs de Ridder)
  • Het besef om de ijdelheid. Paul van Ostaijen en de postactivistische subcultuur (Marc Reynebeau)
  • Het boek als geestelijk wapen. De Vlaams-nationalistische uitgeverij Regenboog, het tijdschrift ‘De Groene Lantaarn’ en de Vlaamse Beweging (Jan Stuyck)
  • ‘De ware geestesmensch laat zich niet politiseeren.’ Victor J. Brunclair over de verhouding tussen kunst en politiek en het verlangen naar een Vlaams eenheidsfront in de jaren ’30 (Dieter Vandenbroucke)
  • Nawoord. ”t Is allemaal een boeltje.’ Over activisme, frontisme, zaktivisme, arrivisme, neo-activisme, Vlaamsch idealisme, jusqu’auboutisme, Nieuw-Aktivisme, post-activisme en naoorlogs activisme (Geert Buelens en Matthijs de Ridder)

De AMVC-publicatie kwam tot stand in samenwerking met het Instituut voor de Studie van de Literatuur in de Nederlanden (ISLN) van de Universiteit Antwerpen en het onderzoekscollectief De Trust der Vaderlandsliefde.

Praktisch: Het boek is aan EUR 12,50 verkrijgbaar in het Letterenhuis, Minderbroedersstraat 22, 2000 Antwerpen.T 00 32 (0)3 222.93.20, F 00 32 (0)3 222.93.21, E amvc.letterenhuis@stad.antwerpen.be http://www.letterenhuis.be
BIC: KREDBEBB
IBAN: BE90 7330 0831 3132

(15)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 6 Feb 2006 11:02:35 +0100
From: "Linmans, A.J.M." <A_J_M_Linmans@library.leidenuniv.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060215.html
Subject: Lit: 0602.15: Pas verschenen: Janus Linmans. 'Legato con amore in un volume. De Leidse universiteitsbibliotheek in "Letter en Geest" van Frans Kellendonk'. (Leiden, 2006)

==============
Pas verschenen
==============

Janus Linmans. ‘Legato con amore in un volume. De Leidse universiteitsbibliotheek in “Letter en Geest” van Frans Kellendonk’. Leiden, Kopwit 2006. ISBN-10: 90-809161-4-5; ISBN-13: 978-90-809161-4-2, 39 p. Vormgeving: Dominiek van Gent.

Van 1 januari tot 1 mei 1979 was Frans Kellendonk werkzaam als vakreferent Engelse taal- en letterkunde in de Universiteitsbibliotheek Leiden, die toen nog gevestigd was aan het Rapenburg. Kellendonk had, behalve zijn proefschrift, op dat moment alleen nog de novelle ‘Bouwval’ en een handvol verhalen op zijn naam staan. De Leidse periode heeft Kellendonk geinspireerd tot het schrijven van de roman/novelle ‘Letter en Geest’, die in 1982 uitkwam. Hoewel ‘Letter en Geest’ nooit de aandacht gekregen heeft, die het in 1986 verschenen ‘Mystiek Lichaam’ ten deel zou vallen, neemt het binnen zijn oeuvre een centrale plaats in. Het vormt met ‘Mystiek Lichaam’ een soort tweeluik en latere essays als ‘Beeld en gelijkenis’ en ‘Grote woorden’ zijn voor een belangrijk deel uitwerkingen van de thematiek van ‘Letter en Geest’.

‘Legato con amore in un volume’ is de eerste gedetailleerde poging om vast te stellen hoe Kellendonk zijn Leidse ervaringen in het boek verwerkt heeft. Van Kellendonk, die nooit een realistisch schrijver heeft willen zijn, kan niet verwacht worden dat hij dit doet in de vorm van een rechttoe rechtaan weergave. Hij vervormt, construeert en monteert. Toch laat Janus Linmans zien dat de Leidse universiteitsbibliotheek van 1992 vaak tot in kleine details te herkennen is. Dat geldt voor het gebouw en de dagelijkse gang van zaken in de bibliotheek, maar ook voor enkele personen die bijna letterlijk uit de bibliotheek in het boek gestapt lijken – onder anderen het Indische meisje uit Voorburg, dat in het laatste hoofdstuk van ‘Letter en Geest’ zo’n voorname rol speelt.

Janus Linmans beperkt zich niet tot het beschrijven van de relatie tussen boek en werkelijkheid. Hij geeft ook een nieuwe interpretatie van ‘Letter en Geest’. Bijzondere aandacht wordt besteed aan de wijze waarop de Bijbel, de Divina Commedia van Dante en de katholieke liturgie in Kellendonks boek meeklinken. ‘Letter en Geest’ blijkt, naast andere zaken, een bespiegeling te zijn op het wezen van de kunst, waarbij het boek fungeert als een mystiek lichaam, dat schrijver, lezers en verhaalfiguren tot een eenheid samenbindt, onttrokken aan de dood. Daarom verwondert het niet dat ‘Letter en Geest’ zo rijk is aan metaforen voor boek en bibliotheek. In zijn interpretatie trekt Linmans ook verbindingslijnen met de andere boeken van Kellendonk. Eens te meer blijkt dat Kellendonks oeuvre een grote innerlijke samenhang vertoont.

Janus Linmans was in 1979 directiemedewerker bij de Leidse universiteitsbibliotheeken heeft Frans Kellendonk toen van zeer nabij meegemaakt. Van huis uit theoloog, is hij ook geinteresseerd in de religieuze problematiek die Frans Kellendonk opwerpt.

Het boekje is verkrijgbaar bij de Universiteitsbibliotheek Leiden (Witte Singel 27). Het kan besteld worden bij Kasper van Ommen: ommen@library.leidenuniv.nl. Prijs: EUR 10,– (exclusief verzendkosten).

(16)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 3 Feb 2006 09:27:54 +0100
From: "hans groenewegen" <hansgroenewegen@xs4all.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060216.html
Subject: Lit: 0602.16: Pas verschenen: "Men raakt elkaar geruisloos aan". (Feestbundel) Voor Frans Bude (ter gelegenheid van zijn zestigste verjaardag). Red. en inl. Hans Groenewegen, Marc Kregting. (Nuth, 2005)

==============
Pas verschenen
==============

Men raakt elkaar geruisloos aan. Voor Frans Bude (red. en inl. Hans Groenewegen, Marc Kregting). Gedichten: H.H. ter Balkt, H.C. ten Berge, Huub Beurskens, Chretien Breukers, Emma Crebolder, Anna Enquist, Piet Gerbrandy, Hans Groenewegen, Leo Herberghs, Paul Hermans, Lucas Huesgen, Manuel Kneepkens, Gerrit Kouwenaar, Marc Kregting, Wiel Kusters, Gregor Laschen, Joke van Leeuwen, Cees Nooteboom, Tonnus Oosterhoff, Alfred Schaffer, Johann P. Tammen, Laurens Vancrevel, Hans van de WaarsenburgBeeldende kunst: Marianne Aartsen, Baer Cornet, Paul Devens, Andre Dieteren, Leon Janssen, Marco Jurieen, Piet Killaars, Joke van Leeuwen, Hans Lemmen, Fons Lemmens, Twan Lendfers, Jan Martens, Sander Philippen, Bep Scheeren, Toon Teeken, Roy Villevoye, Wolfgang Vincke, Angela de Vrede. Vormgeving: Baer Cornet; Foto: Sander Philippen. 68 pagina’s, fullcolour. Rosbeek Books, Nuth 2005, isbn 10: 9073367360 / isbn 13: 9789073367364. Verkrijgbaar door EUR 32,50 over te maken op giro 32.55.148 t.n.v. J.A. Groenewegen o.v.v. ‘Bude’ en eigen adres.

Onlangs werd de dichter Frans Bude zestig jaar. Ter gelegenheid daarvan stelde ik met een collega een liber amicorum voor hem samen. Ik vroeg een aantal met Bude bevriende dichters en beeldend kunstenaars een dialoog met zijn werk aan te gaan. Met bijdragen van onder anderen Gerrit Kouwenaar, Anna Enquist, Cees Nooteboom, Tonnus Oosterhoff, H.C. ten Berge en Marianne Aartsen, Andre Dieteren en Toon Teeken is het een heel bijzonder boek geworden. De vormgever Baer Cornet maakte er een prachtig vormgegeven boek van dat gedrukt werd bij drukkerij Rosbeek. Als titel kozen we een dichtregel van Bude: ‘Men raakt elkaar geruisloos aan’. Deze uitgave in fullcolour bevat 23 gedichten en 17 beeldend kunstwerken bij eveneens afgedrukte gedichten van Frans Bude.

Het boek is in drie opzichten interessant voor lezers van Neder-L.. De meewerkende dichters gaan allen een dialoog aan met het werk van Bude. Het boek toont dichterlijke wisselwerking in een zeer geconcentreerde vorm. En het toont de omgeving van zowel deze dichter, als de dichters die meewerkten. Een ander interessant aspect is het vraagstuk van de verhouding tussen beeldende kunst en poezie. De zeventien kunstenaars kozen elk een gedicht van Bude. Twee kunstenaars kozen zelfs hetzelfde gedicht. Vergelijking van de uitkomst is bijzonder interessant.

Meer informatie over het boek (voorwoord) en over het werk Frans Bude (een essay) is op mijn website te vinden: http://www.hansgroenewegen.nl

Hans Groenewegen

(17)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 18 Jan 2006 11:35:29 +0100
From: "Jan Schoolmeesters" <J.M.L.schoolmeesters@uvt.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060217.html
Subject: Lit: 0602.17: Pas verschenen: Jan Schoolmeesters. De poezie van Jos de Haes. Secundaire bibliografie. (Antwerpen, 2006)

==============
Pas verschenen
==============

Jan Schoolmeesters. De poezie van Jos de Haes. Secundaire bibliografie. Antwerpen, 2006. ISBN 90-810360-1-7. 72 pp. EUR 9,- (inclusief verzendkosten).

Aan de nieuwste en de eerste volledige uitgave van de poezie van Jos de Haes werd ook een secundaire bibliografie toegevoegd (‘Gedichten.’ Tielt/Amsterdam, Lannoo/Atlas, 2004). Die was evenwel selectief en bevatte een aantal fouten en een belangrijk aantal lacunes.

‘De poezie van Jos de Haes: secundaire bibliografie’ is de eerste bibliografie over de poezie die volledigheid nastreeft. Zowat alle soorten teksten zijn opgenomen, ook licentiaatsverhandelingen, radio- en televisie-uitzendingen, ongepubliceerde lezingen en gedichten opgedragen aan Jos de Haes.

De nadruk ligt op de bruikbaarheid voor de studie van de receptie van De Haes’ poezie. Daarom is gekozen voor een chronologische volgorde en zijn ook de vermeldingen van De Haes in literatuurgeschiedenissen, literair-historische overzichten en encyclopedieen opgenomen.

Een van de conclusies kan zijn dat de aandacht voor de drie belangrijkste bundels van De Haes zeker niet gering was, althans in Vlaanderen. Tevens wordt het beeld bevestigd van De Haes als poets’ poet, met voorop de belangstelling voor het tot cultgedicht uitgegroeide ‘Een kus in Ter Kameren’, het voorlaatste gedicht dat hij schreef.

De secundaire bibliografie kan worden besteld bij de auteur:

j.m.l.schoolmeesters@uvt.nl

Jan Schoolmeesters
Sanderusstraat 14
2018 Antwerpen

(18)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 2 Feb 2006 14:12:37 +0100
From: "Kasper van Ommen" <K_van_Ommen@library.leidenuniv.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060218.html
Subject: Ten: 0602.18: Tentoonstelling 'Justus Lipsius en het Musaeum Lipsianum 1606-2006', Leiden, do 16 maart t/m zo 28 mei 2006

===================================================================
Tentoonstelling ‘Justus Lipsius en het Musaeum Lipsianum 1606-2006’
===================================================================

‘Twelck wy van den Almogenden, wiens crachtige werkinge aen tijt noch plaetse gebonden zijn, verwachtende bidden wy den zelven, dat hy u hoochgeleerde etc., ’t vaderlandt, de universiteyt, ons ende vooral u zelfs ten besten wil sparen ende bewaren tot zalicheyt.’

Bovenstaande schreven Burgemeester en College van Leiden aan Justus Lipsius (Overijse 1547-Leuven 1606) toen zij hoorden van het voorgenomen vertrek van deze vermaarde geleerde uit Leiden. Zelfs het aanroepen van God heeft niet kunnen voorkomen dat Lipsius inderdaad in maart 1591 van Leiden naar Leuven ging en niet meer naar Leiden terugkeerde. Het vertrek betekende vast en zeker rampspoed voor de nog jonge universiteit, gelukkig vond men de grootste filoloog van die tijd, Josephus Justus Scaliger, bereid zijn plaats aan de universiteit in te nemen. Een groter compliment had men Lipsius niet kunnen geven.

De Brabantse geleerde Justus Lipsius was in maart 1578 naar Leiden gekomen op uitnodiging van Janus Dousa en aangesteld als professor oude geschiedenis en recht aan de toen nog piepjonge universiteit. Hij zou er dertien jaar doceren, een aantal van zijn belangrijkste werken schrijven, waaronder de ‘De constantia’ (1584) en de ‘Politica’ (1589), en een niet te onderschatten bijdrage leveren aan de uitstraling van de nieuwe universiteit dankzij een uitvoerig netwerk van correspondentie met geleerden overal in Europa. Het ‘Musaeum Lipsianum’, zoals de boeken en handschriften uit de nalatenschap van Lipsius werd genoemd, was in het midden van de zeventiende eeuw in het bezit gekomen van Constantijn Huygens. De achttiende-eeuwse curatoren wezen Petrus Burmannus, de latere hoofdbibliothecaris, een budget van 3000 florijn toe om zo niet heel de verzameling, tenminste een aantal belangrijke handschriften te verwerven, bijvoorbeeld een codex uit de negende of tiende eeuw met de ‘Historia naturalis’ van Plinius de Oudere. Heden ten dage worden de boeken en handschriften van Lipsius nog steeds bewaard in de Universiteitsbibliotheek Leiden. Een mooie selectie uit het ‘Musaeum Lipsianum’ zal te zien zijn op deze tentoonstelling.

In 2006 wordt de 400ste sterfdag van Justus Lipsius op 23 maart herdacht met een tentoonstelling in de Universiteitsbibliotheek Leiden die te zien is van 16 maart tot en met 28 mei 2006.

De begeleidende catalogus geschreven door Jeanine De Landtsheer, e.a. verschijnt in de reeks ‘Kleine publicaties van de Universiteitsbibliotheek Leiden’ en kost EUR 12,50. De catalogus is te koop bij de receptie van de Universiteitsbibliotheek, Witte Singel 27, 2311 BG Leiden, telefoon 071-5272800 of te bestellen via e-mail: ommen@library.leidenuniv.nl

De tentoonstelling is te bezichtigen in de Tielehal van de Universiteitsbibliotheek Leiden, Witte Singel 27, tijdens de openingsuren van de bibliotheek.

(19)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 01 Feb 2006 12:45:38 +0100
From: "J.W. Renders" <J.W.Renders@let.rug.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060219.html
Subject: Sym: 0602.19: Congres 'Prive in de Politieke Biografie', Groningen, vr 24 maart 2006

=========================================
Congres ‘Prive in de Politieke Biografie’
Groningen, vrijdag 24 maart 2006
=========================================

Prive in de Politieke Biografie
Rijksuniversiteit Groningen
Senaatskamer Academiegebouw
Broerstraat 5
9712 CP Groningen
Biografie Instituut
Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen
24 maart 2006

PRIVE IN DE POLITIEKE BIOGRAFIE

Het Biografie Instituut en het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen van de Rijksuniversiteit Groningen organiseren op 24 maart 2006 een congres over de verwevenheid tussen het private en het politieke in de politieke biografie in het bijzonder en de Nederlandse politiek in het algemeen.

Menig biograaf legt in zijn voorwoord uit dat de lezer een politieke biografie kan verwachten. Anderen leggen er de nadruk op dat ze een biografie van een politicus hebben geschreven. Op het eerste gezicht lijkt het hier om een woordspel te gaan, maar in werkelijkheid worden hiermee fundamenteel verschillende visies op de biografie gerepresenteerd.

De Nederlandse biograaf lijkt vaker de politieke loopbaan van de politicus te beschrijven dan zijn levensverhaal op te tekenen. De vraag is of dit wellicht te maken heeft met de aard van de Nederlandse politiek, waarin het particuliere in de politieke arena van meer ondergeschikt belang is. Klopt dit beeld, en zo ja, dient dit zo te blijven, of moeten parlementaire journalisten – en a fortiori de biografen – vaker het prive-leven van de politicus aan zijn politieke opvattingen toetsen? Kan de biograaf een politicus en zijn publieke rol portretteren zonder zijn particuliere achtergrond daarbij te betrekken?

PROGRAMMA VRIJDAG 24 MAART 2006

Dagvoorzitter prof. dr. Jac Bosmans
10:30 Ontvangst met koffie
11:00-11:15 Opening congres – dr. Hans Renders
11:15-11:45 Geschiedenis van de politieke biografie – dr. Herman Langeveld
11:45-12:15 Prive in de politiek – dr. Gerrit Voerman
12:15-13:45 LUNCH
13:45-14:15 Politieke partij en prive – prof. dr. Ruud Koole
14:15-14:45 Biografie van de politicus – dr. Paul van der Steen
14:45-15:15 Politieke biografie – dr. Mineke Bosch
15:15-15.45 THEEPAUZE
15:45-16:15 Willem Drees prive verklaard – drs. Jelle Gaemers
16:15-16:45 Slotbeschouwing – prof. dr. Elsbeth Etty

NADERE INFORMATIE OVER DE INHOUD VAN DE LEZINGEN

  • Geschiedenis van de politieke biografie – Herman Langeveld

De politieke biografie heeft zich in Nederland ontwikkeld als subspecialisme van de politieke geschiedschrijving. Net als de geschiedschrijving in het algemeen bevrijdde ook de politieke biografie zich in de jaren zestig van de vorige eeuw uit de verzuilde kaders. Vanaf dat decennium deed zich echter nog een andere ontwikkeling voor, die Langeveld omschrijft als de verpersoonlijking van de politieke cultuur in het tijdperk van de televisiedemocratie. Welke gevolgen deze ontwikkelingen hebben gehad op de praktijk van de politieke biografie? Heeft dit geleid tot een belangrijkere plaats van het persoonlijk leven van de politicus in de politieke biografie?

  • Prive in de politiek – Gerrit Voerman

Vooral sinds de jaren zeventig is er sprake van een toenemende personalisering van de politiek. Onder invloed van de massamedia – en dan met name de televisie – is de politicus meer op de voorgrond komen te staan. Bij de mobilisatie van de kiezer speelt hij een steeds belangrijkere rol. Daarmee rukt in de communicatie met het electoraat het persoonlijke element op naast het politieke: door zijn emoties te tonen of het publiek te laten delen in zijn prive-leven suggereert de politicus een zekere authenticiteit, hetgeen de identificatie van kiezers kan vergemakkelijken. Daarbij is imago vaak belangrijker dan de werkelijkheid. Als deze personalisering van de politiek zich voortzet, dan betekent dit dat schrijven over politiek steeds meer zal samenvallen met het biograferen van politici.

  • Politieke partij en prive – Ruud Koole

Wanneer personen steeds belangrijker worden in de politiek, betekent dit dat het privegedrag en de persoonlijke integriteit van politici meer aandacht vergen van politieke partijen? Hoever kunnen, moeten en mogen politieke partijen gaan bij het stellen van eisen aan of het veroordelen van prive-gedrag door politici? Leidraad daarbij zou moeten zijn dat – naast het voldoen aan wettelijke normen – het prive-gedrag van politici op hoofdlijnen correspondeert met de waarden van hun partij, anders komt de geloofwaardigheid in het geding. De invoering van integriteitcodes door partijen kan hierbij behulpzaam zijn.

  • Biografie van de politicus – Paul van der Steen

De grenzen verschuiven, maar nog altijd koestert Den Haag de ongeschreven regel dat de media het persoonlijk leven van de politicus ongemoeid laten zolang dat geen aantoonbare invloed heeft op het professionele functioneren. De vraag is: hoe lang nog? En: kan een journalist die relevantie altijd wel goed duiden? Een biograaf die zich verdiept in het leven van een politicus, kan het prive-domein in ieder geval niet buiten beschouwing laten. Details uit de huiselijke sfeer zijn meer dan alleen smaakmakers in een levensbeschrijving; niet zelden zijn zij bepalende factoren in het verloop van de grote geschiedenis.

  • Politieke biografie – Mineke Bosch

Bosch gaat in op de wijze waarop de feministische leuze ‘het persoonlijke is politiek’ werd vertaald naar de biografie. De wens om het openbare en private leven van vrouwen in onderlinge samenhang te bestuderen bleek nogal eens te stranden op een ‘politiek van het persoonlijke’. Wat betekent dat voor de biografieen van deze vrouwen? Wordt de spanning rond het openbare en persoonlijke leven van vrouwelijke politici minder in de huidige tijd van personalisering van de politiek? Bosch betoogt dat het werken met universele categorieen als ‘openbaar’ en ‘prive’ of het ‘persoonlijke’ en het ‘politieke’ ontoereikend is. De biograaf zal zich altijd rekenschap moeten geven van de contextuele betekenissen die deze begrippen aankleven en van de wijze waarop de man of vrouw in kwestie daarmee is omgegaan.

  • Willem Drees prive verklaard – Jelle Gaemers

Nog tijdens zijn ministerschap verwierf Willem Drees de bij uitstek huiselijke koosnaam ‘Vader Drees’ of ‘Vadertje Drees’. Zijn persoonlijk leven hield hij weliswaar zorgvuldig uit de publiciteit, maar het verband met zijn publieke imago is snel gelegd. De politieke deugden waarvoor hij stond, waren die van de typische Hollandse huisvader uit die tijd. Een beschouwing over Drees’ eenvoud, soberheid en gematigdheid.

  • Slotbeschouwing – Elsbeth Etty

De biografie van Henriette Roland Holst kreeg van Etty de titel ‘Liefde is heel het leven niet’, ontleend aan een van haar gedichten. Wat Etty ermee wilde uitdrukken is dat een leven uit meer dan een aspect bestaat. Een goede biograaf behoort alle facetten van een leven te belichten. Ook een biografie van een politicus (m/v) is alleen maar interessant als daarin zijn of haar persoonlijkheid integraal aan bod komt. Wanneer zogenaamde trivialiteiten, zoals liefdesperikelen, psychisch of lichamelijk lijden ontbreken, is de biografie mislukt. Een biograaf die voor dergelijke zaken geen belangstelling heeft, interesseert zich niet voor de beschreven persoon en kan zich beter wijden aan de algemene politieke geschiedenis van een bepaald tijdvak.

NADERE INFORMATIE OVER DE SPREKERS

  • Jac Bosmans

is hoogleraar geschiedenis aan de Radboud Universiteit te Nijmegen, sinds kort met de politieke biografie als leeropdracht. In 1973 promoveerde hij op ‘De Nederlander Mr. A.R. Zimmerman als commissaris-generaal van de Volkenbond in Oostenrijk (1922-1926)’. Van zijn hand verscheen in 1991 ‘Romme. Biografie 1896-1946’. Voor het ‘Biografisch Woordenboek van Nederland’, van de redactie waarvan hij jarenlang lid en voorzitter is geweest, schreef hij tal van lemmata over politici.

  • Hans Renders

schreef de biografieen van Jan Hanlo en Jan Campert. In 2004 publiceerde hij ‘Gevaarlijk Drukwerk. Een vrije uitgeverij in oorlogstijd’. Hij is verbonden aan de Masteropleiding Journalistiek van de Rijksuniversiteit Groningen, alwaar hij vanaf 1 september 2004 het Biografie Instituut leidt. Hij voert de redactie van de biografieenreeks ‘Tweede Leven’.

  • Herman Langeveld

was tot 1 december 2005 Hoofddocent Nieuwste Geschiedenis aan de Vrije Universiteit. Sindsdien is hij verbonden aan het Biografie Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij publiceerde een tweedelige biografie van Hendrikus Colijn, ‘Dit leven van krachtig handelen’ (1998) en ‘Schipper naast God’ (2004). Thans werkt hij aan een biografie van Willem Schermerhorn.

  • Gerrit Voerman

is hoofd van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen van de Rijksuniversiteit Groningen. In 2001 promoveerde hij op ‘De meridiaan van Moskou. De CPN en de Communistische Internationale (1919-1930) ‘. Hij is mede-auteur van ‘Verloren illusie, geslaagde fusie? GroenLinks in historisch en politicologisch perspectief’ (1999) en ‘Om de stembus. Verkiezingsaffiches 1918-1998’ (2002). Momenteel bereidt hij een geschiedenis van de Socialistische Partij voor, die naar verwachting in 2007 zal verschijnen.

  • Ruud Koole

is historicus en politicoloog. Van 1981 tot 1989 was hij Hoofd van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen van de Rijksuniversiteit Groningen. Sinds 1985 is hij verbonden aan de vakgroep Politieke Wetenschappen van de Universiteit Leiden. Van 2001 tot 2005 was hij tevens voorzitter van de Partij van de Arbeid. Sinds 1 januari 2006 is hij hoogleraar Nederlandse Politiek bij het Departement Politicologie aldaar.

  • Paul van der Steen

is redacteur van ‘Dagblad De Limburger/Limburgs Dagblad’. Hij studeerde politicologie aan de Universiteit van Amsterdam. In 2004 promoveerde Van der Steen aan de Radboud Universiteit in Nijmegen op de biografie ‘Cals. Koopman in verwachtingen 1914-1971’. Momenteel werkt hij aan een boek over de twee ‘Reichsschulen’ in Nederland, opleidingsinstituten waar jongens en meisjes tijdens de Tweede Wereldoorlog werden klaargestoomd voor hun rol als toekomstige elite van het Derde Rijk.

  • Mineke Bosch

is historicus en universitair hoofddocent aan het Centrum voor Gender en Diversiteit, Universiteit Maastricht. Zij publiceert op het gebied van historisch en actueel onderzoek naar gender en wetenschap, de (internationale) vrouwenbeweging, en reflecties op gender en diverse aspecten van geschiedschrijving. In 2005 verscheen haar biografie: ‘Een onwrikbaar geloof in rechtvaardigheid. Aletta Jacobs 1854-1929’.

  • Jelle Gaemers

is historicus. Samen met Hans Daalder werkt hij aan een meerdelige biografie van Willem Drees. Binnenkort promoveert hij op ‘De rode wethouder’, het deel over het leven van Drees in de periode 1886-1940.

  • Elsbeth Etty

is columnist en recensent van ‘NRC Handelsblad’ en bijzonder hoogleraar literaire kritiek aan de Vrije Universiteit. Zij studeerde Nederlandse taal- en letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde op ‘Liefde is heel het leven niet. Henriette Roland Holst 1869-1952’ (1996). Verder publiceerde zij: ‘Vrouwen gaan voor. Nieuwe Nederlandse schrijfsters van Hella Haasse tot Connie Palmen’ (1998), ‘In het gras’ (1998), ‘Een koe op zolder’ (2001), ‘Tijdgenoot’ (2003), ‘Het ongeloof’ (2006).

ADRESGEGEVENS

Biografie Instituut
Rijksuniversiteit Groningen
Faculteit der Letteren
Oude Kijk in ’t Jatstraat 26
9712 EK Groningen
Biografie.Instituut@rug.nl
Tel: 050 3635816
http://www.rug.nl/biografieinstituut

Documentatiecentrum Nederlandse
Politieke Partijen
Rijksuniversiteit Groningen
Broerstraat 4
9712 CP Groningen
dnpp@ub.rug.nl
Tel: 050 3636830
http://www.dnpp.nl

AANMELDEN

De kosten van deelname (inclusief lunch) bedragen tien euro (studenten vijf euro).
Aanmelding door overmaking van het bedrag op rekeningnummer 2813720 t.n.v. Bibliotheek RU Groningen, o.v.v. Congres DNPP/BI.
Het Academiegebouw ligt op tien minuten loopafstand van het Centraal Station.

Deze dag wordt ondersteund door
ICOG/Kossmann Instituut/Stichting Nicolaas Muleriusfonds
Groninger Universiteitsfonds.

(20)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 31 Jan 2006 15:46:01 +0100
From: Peter-Arno Coppen <P.A.Coppen@let.ru.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2006/02/060220.html
Subject: Col: 0602.20: Linguistisch Miniatuurtje CIX: Leven met een grammaticale handicap

===================================
Linguistisch Miniatuurtje CIX:
Leven met een grammaticale handicap
===================================

Als je niets van grammatica weet, ben je in zekere zin gehandicapt. “Grammatically challenged,” zouden de Amerikanen zeggen. Je hebt natuurlijk wel een taalgevoel, want dat heeft iedere taalgebruiker, maar je kunt er niets mee. Hoe subtiel je intuities ook zijn over de betekenis of de natuurlijkheid van een taaluiting, zonder de beheersing over een basaal begrippenapparaat kun je die niet onder woorden brengen. Je moet je behelpen met vage benaderingen van wat je bedoelt. In het beste geval levert dat onduidelijkheid op, maar meestal onzin.

Zo heb ik met verbazing de reacties zitten lezen op een aflevering van de rubriek ‘Woordhoek’ van Ewoud Sanders in de NRC. De auteur had een eigenaardigheid opgemerkt in het taalgebruik van zijn jongste zoon. Die gebruikte het woord ‘zitten’ in zinnen als ‘Ik zat net te lopen naar school’, en zelfs in ‘Wat zit jij eigenlijk aan het doen?’. Die observatie was voor hem aanleiding tot een vergaande taalsociologische speculatie, dat het woord ‘zitten’ zou zijn “doorgedrongen” in de taal vanwege de toenemende welvaart: kinderen zouden teveel zitten. Achter de pc, achter de PlayStation, en dat zou je weerspiegeld zien in de taal.

Sanders zelf had vervolgens nog wat zitten Googelen en daarbij was hij tot de ontdekking gekomen dat ‘zit te denken’ veel meer voorkomt dan ‘lopen te denken’. Zijn indruk was dat ‘zitten te denken’ “een eufemistische constructie” is, die “veel minder direct” is. Waarop hij toevoegt, in een formulering die zichzelf onderstreept: “en mensen zijn liever niet al te direct.”

De lezersreacties op deze column zijn voorspelbaar. De een kent de constructie “uit mijn jeugd in Brabant”, de ander meent stellig dat “de overbodige inlassing van ‘zitten te’ […] uit het Vlaams” stamt. Een derde merkt op dat het in zijn jeugd vooral in Drente voorkwam, gevolgd door een lezer die “meer dan zestig jaar terug” in Baarn “kreten van dit soort” opgevangen heeft. Natuurlijk is er ook iemand die “het vooroorlogse Nederlands Indie” erbij haalt, en ten slotte constateert een lezer dat er “in heel Amsterdam […] veel gezeten [wordt] terwijl niemand zit”.

Hoe is die constructie dan ontstaan? Ook dat had ik van tevoren kunnen raden. Het ligt aan “de aanwezigheid van allochtone kinderen op scholen” die “hardnekkige fouten” maken. En “ook de invloed van al of niet beroemde rappers kan hier een rol spelen”. Dat die meer dan zestig jaar terug in Baarn of Drente, en zelfs in heel Amsterdam nog nauwelijks aangetroffen werden is een observatie die waarschijnlijk nauwelijks indruk maakt.

Nou is het bepaald niet mijn bedoeling om Sanders en zijn lezers belachelijk te maken. Ik ben al blij dat er mensen zijn die aandacht voor deze kwesties hebben. Ik constateer alleen dat niemand de grammaticale basiskennis heeft om te begrijpen, of om zelfs maar te ‘beschrijven’ wat hier aan de hand is. Dat zeg ik niet in verwijtende zin (al vind ik dat Sanders als deskundige wel wat kort door de bocht gaat), want als er al mensen schuldig zijn aan deze wijdverbreide grammaticale handicap dan zijn het de taalkundigen, die er in de afgelopen decennia blijkbaar niet in geslaagd zijn om de beschikbare kennis algemeen te maken. En om helemaal eerlijk te zijn: Sanders citeert in de reacties op zijn rubriek ook uitgebreid de deskundigen, die over het algemeen goed weten hoe het zit (al leggen ze het ook hier niet allemaal even duidelijk uit).

Hoe zit dat dan met ‘zitten’? Is dat wel in een paar woorden uit te leggen? Ik denk het wel. ‘Zitten’ hoort, samen met ‘lopen’, ‘staan’, ‘liggen’ en ‘hangen’ tot de zogeheten ‘posture verbs’, de werkwoorden van lichaamshouding. Die lichaamshouding moet je heel ruim zien, want het gaat zeker niet altijd om een menselijk of zelfs dierlijk lichaam, maar meer over, zoals dat heet, de “orientatie in de ruimte”. Bij een verticale orientatie hoort ‘staan’ (en ‘hangen’), bij een horizontale orientatie ‘liggen’. ‘Lopen’ is ook verticaal, maar geeft vooral beweging aan. Niet alleen mensen en dieren lopen, ook water loopt, een klok loopt. De betekenis van deze werkwoorden is beperkt tot een of twee betekenisaspecten. ‘Zitten’ is van al deze werkwoorden de standaardkeuze. Bij alles wat zich in iets anders bevindt gebruik je ‘zitten’: ‘er zit iets in mijn kopje’, ‘er zitten appels in deze mand’. Maar ook ‘er zit iets tegen de muur’, en ‘wat je daar zegt, daar zit iets in’. Of ‘er zit iets in de lucht’. Suiker ‘ligt’ op de tafel maar ‘zit’ in een pak. Allemaal ‘zitten’, zonder dat er ook maar in de geringste mate sprake is van een houding die te vergelijken is met een menselijke zittende houding.

De zelfstandige betekenis van deze werkwoorden is zo zwak, dat ze in sommige gevallen bijna alleen maar ‘zijn’ betekenen. Dat is echt niet iets van de laatste jaren. Al in 1706 signaleerde Arnold Moonen in zijn grammatica (bij de werkwoorden die een ‘Gestaltenis’ uitdrukken) zinnen als ‘de zaeken staen verwart’ en ‘ik zitte benaeut’. Ook Den Hertog schaart in 1892 ‘staan’, ‘zitten’ en ‘liggen’ onder de koppelwerkwoorden, met voorbeelden als ‘in de war zitten’ en ‘verlegen zitten’. Dat die specifieke vormen niet meer zo frequent zijn, doet er niet zoveel toe. Het punt is dat de constructie met ‘zitten’ als koppelwerkwoord al oeroud is.

Er is een constructie met die houdingswerkwoorden die wat jonger lijkt, maar dan praten we toch al gauw over zo’n 300 a 400 jaar oud. Het gaat om de constructie met ’te’ gevolgd door een heel werkwoord, een infinitief (‘zitten te slapen’). ‘Die’ vorm moet ergens na de middeleeuwen zijn ontstaan uit een constructie met ‘en(de)’ (‘sit ende rust’). Hoe dan ook, Justus van Effen had het al in 1723 over een kind dat ‘sit te spelen’. En Jan Jansz. Starter schreef in 1621 over Cupido die ‘sit te proncken’. Ook toen waren al of niet beroemde rappers dun gezaaid, en de jeugd zat nog niet massaal achter de PlayStation. En nergens blijkt een relatie uit tussen het gebruik van ‘zitten’, ‘liggen’, ‘staan’, of ‘lopen’ en de menselijke activiteiten in die tijd.

Waarom klinken de door Sanders geobserveerde voorbeelden dan zo gek? Want, laten we wel wezen, er is wel iets geks met ‘ik zat net te lopen naar school’ en ‘Wat zit jij aan het doen?’. De constructie met ‘zitten’ en ‘aan het’ is zeker ongebruikelijk. Standaard kiest het Nederlands hier voor het koppelwerkwoord ‘zijn’. De meerwaarde van ‘zitten’ is hier onduidelijk, zeker met handhaving van dat gekke ‘aan het’. Het ligt eerder voor de hand om bij gebruik van ‘zitten’ ook ‘aan het’ te vervangen door ’te’. Ik denk dan ook dat deze observatie een toevallige misser is, die weinig kans maakt om in de taal opgenomen te worden.

En hoe zit het met dat ‘zitten te lopen’? Ik zou denken dat de standaardkeuze bij een bewegingswerkwoord ‘lopen’ moet zijn. Als het werkwoord zelf dan al ‘lopen’ is, zou je ‘ik liep net te lopen naar school’ krijgen. Dat is weer gek vanwege dat dubbele ‘lopen’. Dus neemt het zoontje zijn toevlucht tot het standaard houdingswerkwoord ‘zitten’.

Maar waarom zou je ueberhaupt zo’n houdingswerkwoord willen toevoegen? Is dat niet overbodig? Kun je niet beter zeggen ‘Ik liep net naar school’, en ‘Ik denk’ in plaats van ‘Ik zit te denken’. Heeft Sanders niet gewoon gelijk dat dat allemaal “eufemistisch” en “minder direct” is? Ik denk het niet. Zoals de deskundigen opmerken is hier sprake van een ‘duratief’ betekenisaspect, ruwweg te omschrijven met “bezig zijn met”. Waarin verschilt “bezig zijn met denken” met “denken”? Dat is eenvoudig te zien in het volgende voorbeeld. Als je zegt ‘ik denk dat ik een wereldreis wil maken’, dan geef je aan dat je denkproces is afgerond met als resultaat dat je iets wilt (maar er nog niet helemaal zeker van bent). Zeg je daarentegen ‘ik zit te denken dat ik een wereldreis wil maken’ dan bedoel je dat je denkproces nog volop gaande is. Dat is het duratieve aspect (dat ongeveer overeenkomt met de Engelse progressive).

Er is dus helemaal niets indirects aan die constructie. Integendeel, hij is juist zeer precies. In een wereld waarin het van het grootste belang is om heel nauwkeurig aan te geven in wat voor stadium je gedachtevorming zich bevindt is het bitter noodzakelijk om deze grammaticale middelen daarvoor te gebruiken.

Het is bepaald betreurenswaardig dat goedbedoelende taalcritici dit soort uiterst efficiente grammaticale constructies beschimpen met flauwe verwijzingen naar zittende lichaamshoudingen, en dat ze kinderen die klagen ‘Ze zitten me te pesten’ belachelijk maken met de toevoeging ‘Als ze zitten loop je toch gewoon rustig weg’? De grammaticale handicap die de critici daarmee tentoonspreiden staat in schril contrast met de strengheid waarmee ze anderen menen te moeten berispen.

Peter-Arno Coppen

(21)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=

*-------------------------------------------------------------------------*
|                                                                         |
| Informatie over Neder-L:                                                |
| ========================                                                |
| Algemene informatie opvragen over Neder-L: stuur mail naar              |
|   listserv@nic.surfnet.nl met daarin de boodschap: GET NEDER-L INFO     |
| Abonnement nemen op Neder-L: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl    |
|   met als boodschap: SUB NEDER-L uw-voornaam/voorletters uw-achternaam  |
| Neder-L op het web/WWW: Neder-L-nummers zijn vanaf januari 1997 in      |
|   web-formaat te lezen via: http://www.neder-l.nl/                      |
|   Nadere informatie over Neder-L in web-formaat: zie artikel 9706.01    |
|   Er is ook een WWW-archief met alle e-mailversies van Neder-L sinds    |
|   juni 1992, dat ook op trefwoord doorzocht kan worden; de URL van dit  |
|   listserv-archief: http://listserv.surfnet.nl/archives/neder-l.html    |
| Oude Neder-L-bulletins opvragen: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl|
|   met daarin een boodschap als: GET NEDER-L LOG9206                     |
|   (resultaat: logboek met Neder-L-artikelen van juni '92 wordt gestuurd)|
|   Of maak gebruik van het listserv-archief (zie enkele regels hierboven)|
| Bijdrage voor Neder-L opsturen: stuur mail naar salemans@neder-l.nl     |
| Contact met redactie: stuur mail naar Salemans@neder-l.nl, naar         |
|   Willem.Kuiper@uva.nl, naar P.J.Verkruijsse@uva.nl (voor de            |
|   evenementenagenda), naar Marc.van.Oostendorp@meertens.knaw.nl of naar |
|   P.A.Coppen@let.kun.nl                                                 |
*-------------------------------------------------------------------------*

*-Einde-------------------- Neder-L, no. 0602.a --------------------------*

Lees Interacties

Laat een reactie achter

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.