Geen haan die ernaar kraait. August Vermeylen en de verengelsing van het hoger onderwijs
Gita Deneckere en Ruben Mantels

In 1930 is August Vermeylen de eerste rector van de vernederlandste Gentse universiteit. Tachtig jaar later wordt de verengelsing van het Vlaamse hoger onderwijs haast geruisloos doorgevoerd. Dit artikel is het verslag van een door Vermeylens teksten geïnspireerd debat over deze verengelsing dat aan de UGent werd gehouden. De auteurs zijn van mening dat Vermeylen de huidige universiteit, opgesloten in een markgestuurd verhaal, zou kwalificeren als een universiteit die schromelijk tekortschiet in haar belangrijkste opdracht.

Meer Engels? Neen, meer excellentie
Jozef T. Devreese

De auteur betoogt in dit artikel dat het decreet dat een versoepeling beoogt van de taalregeling voor het Vlaamse hoger onderwijs, schadelijk is voor het Nederlands als cultuurtaal. Als alternatief pleit hij voor internationaal toegankelijke doctorale scholen geassocieerd aan de excellentiecentra van de Vlaamse universiteiten.

Schilder van een burgercultuur. Lucas van Leyden
Ilja M. Veldman

Portret van deze zestiende-eeuwse kunstenaar, die in zijn tijd vooral in de smaak viel bij de burgerij. Zijn werk was dan ook vooral te vinden in de woonhuizen van de kunstlievende burgers. Deze vroege stads- of burgercultuur wordt weerspiegeld in de thematiek van Lucas van Leydens voorstellingen, onder meer in de erotiek en de menselijke dwaasheid.

“Het is allemaal niks”. Friese schrijvers en de Friese beweging
Kees ’t Hart

Beschouwing over de Friese literatuur en haar verhouding tot de Friese beweging naar aanleiding van twee recentelijk verschenen proefschriften, over Fedde Schurer en over Anne Wadman. Vooral deze laatste schrijver is volgens de auteur een bijzondere literaire grootheid. Hij meent dan ook dat het tijd is voor een biografie en voor een uitgave van Wadmans verzamelde werken

Congo in onze navel. De omgang met het koloniale verleden in België en zijn buurlanden
Idesbald Goddeeris

In deze bijdrage overloopt de auteur de stroom aan Congo-boeken die in 2009 en 2010 is verschenen. Hij merkt op dat er grote verschillen bestaan tussen hoe België zijn koloniale verleden bekijkt en hoe dat in het buitenland gebeurt. Zo beroert de koloniale geschiedenis amper de Belgische gemoederen, terwijl dat in onze buurlanden wel voorkomt. Bovendien zijn de Belgen zich amper bewust van die discrepantie.

(Niet) van deze tijd, (niet) van deze wereld. Over het werk van “pletterloper” Ramsey Nasr
Laurens Ham

Bespreking van het oeuvre van Ramsey Nasr, ex-stadsdichter van Antwerpen en huidig Dichter des Vaderlands in Nederland. Volgens de auteur heeft Nasr zich via het onconventionele pad van de particuliere opdracht en nevenprojecten een belangrijke plek in de Nederlandstalige literatuur verworven. Hij vindt ook dat je Nasrs werk het best kunt genieten als een geheel, gecombineerd met andere media.

Brussel is van de wereld. Notities over cultuur in een boeiende, moeilijke stad
Hugo De Greef

Pleidooi voor een nieuw, efficiënt Brussels cultuurbeleid dat rekening houdt met het internationale karakter van deze complexe metropool.

Het oog van de dichter. “Meesterwerk” van J.A. Emmens
Anton Korteweg

In deze nieuwe reeks bespreekt Anton Korteweg telkens een gedicht dat op een schilderij is gebaseerd. “Meesterwerk” van J.A. Emmens (1924-1971) verwijst naar Saul en David van Rembrandt van Rijn.

Spoorzoeken in breinstof. De Nederlandse Hersenbank en haar stichter Dick Swaab
Tomas Vanheste

Kritische bijdrage over de Nederlandse Hersenbank, een wereldberoemd instituut in Amsterdam waar cruciale stukjes hersenen bewaard worden voor wetenschappelijk onderzoek. De auteur heeft vragen bij de overtuiging van Hersenbankstichter Dick Swaab dat “alles wat wij zijn, vastligt in ons brein”.

Personages op zoek naar een auteur. Het beeldend werk van Koen Broucke
Lieven Van den Abeele

Portret van de Vlaming Koen Broucke (°1965), die door middel van allerlei alter ego’s het mysterie van het kunstenaarschap centraal plaatst in zijn oeuvre. Deze artistieke schizofrenie leidt eerder tot ensembles dan tot afzonderlijke werken. Broucke is geïnteresseerd in psychologie, in de praktijk van het artistieke scheppingsproces en in de verhalen achter de kunst.

Toegevoegde waarde. De toekomst van de openbare omroep in Nederland en Vlaanderen
Huub Wijfjes

Uitgebreide reactie op de vele aanvallen tegen de publieke omroepen in de Lage Landen. Volgens de auteur zijn de tegenstanders van de openbare netten te veel gefixeerd op de kosten en te weinig op de baten. Hij verwijst dan ook naar de BBC en Groot-Brittannië, waar nog altijd een grote consensus bestaat dat de publieke omroep een belangrijke taak heeft, maar waar tegelijk ook een harde economische logica heerst.

De radicale ruimte volgens theatermaker Peter Missotten
Liv Laveyne

Uitgebreide kroniek over het werk van docent-theatermaker Peter Missotten. Hij is het bekendst om zijn decor- en videocreaties voor het Antwerpse Toneelhuis (vaak samen met Guy Cassiers), maar werkte ook al met Philip Glass en Bernhard Lang.

Een Nederlandse met een Vlaamse ziel. Floor Huygen en Theater Artemis
Evelyne Coussens

De auteur sprak met Floor Huygen, sinds 2005 artistiek leider van Theater Artemis uit Den Bosch, dat al twintig jaar toneel voor de jeugd brengt. Huygen streeft naar een gelijkwaardige benadering van kinderen en volwassenen en tracht zo de grenzen van jeugd- en volwassenentheater te slopen.

“Vous êtes en Flandre”. Vlaamse identiteit in Frankrijk
Luc Devoldere

Voorstelling en bespreking van het nieuwe Musée de Flandre in het Noord-Franse stadje Cassel. Conclusie: dit museum is een omweg waard en doet nadenken over Vlaamse identiteit in het buitenland.

Nette Haagse heer en ADO-hooligan. Cabaretier Paul van Vliet
Patrick van den Hanenberg

Overzicht van Paul van Vliets carrière. 2010 was een jubeljaar voor deze cabaretier. Hij ontving in Nederland de Blijvend Applaus Prijs, een waardering voor zijn uitgebreide en veelzijdige oeuvre. Tegelijk verscheen ook een boek, inclusief cd, met Van Vliets beste liedjesteksten.

Van de virtuele naar de fysieke wereld en weer terug. Kunstenaar Nick Ervinck
Anne-Marie Poels

De jonge Vlaamse kunstenaar Nick Ervinck (°1981) begon ooit als abstracte beeldhouwer, maar evolueerde steeds meer richting de architectuur. Zijn werk omvat computermodellen, werktekeningen, prints, animaties, grote installaties en kleine sculpturen. Ervinck balanceert tussen de virtuele wereld en de realiteit, een grensgebied dat hij tot zijn werkterrein heeft gemaakt.

Ooit beroemder dan Vermeer. Gabriël Metsu herontdekt
Lauran Toorians

De zeventiende-eeuwse schilder Gabriël Metsu, een tijdgenoot van Johannes Vermeer, is aan een revival toe. Hij kreeg in 2010 een grote overzichtstentoonstelling in de National Gallery of Ireland, die ook doorreisde naar het Amsterdamse Rijksmuseum en die in 2011 nog in Washington te zien is.

“Mark Verstockt – Een portret”. Minimal in de Verbeke Foundation
Joris D’Hooghe

Overzicht van de lange carrière van de Vlaamse kunstenaar Marc Verstockt (°1930), naar aanleiding van zijn retrospectieve bij de Verbeke Foundation. Volgens de auteur bezit Verstockts oeuvre een dimensie die toekomstige generaties zal blijven boeien.

“Weg met het anglocentrisme in de popmuziek”. Een kwarteeuw Noorderslag/EuroSonic
Dirk Steenhaut

Voorstelling van het belangrijkste showcasefestival voor popmuziek in Europa, Noorderslag/Eurosonic, dat jaarlijks plaatsvindt in Groningen en dat in 2011 zijn vijfentwintigste verjaardag viert. Nederlandse en Vlaamse muzikanten als The Ex, De Kift, Zita Swoon en Daan hebben hier hun eerste stapjes naar buitenlandse populariteit gezet.

Aquarius. Een kamerkoor voor de toekomst?
Elise Simoens

Kennismaking met dit 24-koppige professionele kamerkoor uit Vlaanderen dat wordt geleid door Marc Michael De Smet. Hij werkt met Aquarius projecten uit waarin oude muziek de nieuwe omkadert. De Smet is ambitieus en experimenteert graag met de ruimte waarin hij concerteert.

Het puin dat ik achterlaat. Het verzameld werk van Jotie T’Hooft
Piet Gerbrandy

Recensie van: Jotie T’Hooft, Verzameld werk, bezorgd door Marie Lesy, Meulenhoff/Manteau, Antwerpen, 2010, 976 p.

Boodschappen naar boven. Kosmische poëzie van Han van der Vegt
Jeroen Dera

Recensie van: HAN VAN DER VEGT, De zeilen van de aarde, Meulenhoff, Amsterdam, 2010, 56 p.; HAN VAN DER VEGT, Exorbitans: een ruimte-opera (cd), Ratsmodee, Den Haag, 2010; HAN VAN DER VEGT, Exorbitans, Uitgeverij De Contrabas, Nijmegen, 2006, 72 p.; HAN VAN DER VEGT, Ratel & Experimenten, Uitgeverij Holland, Haarlem, 2004, 32 p.

Alleen nog uw adem nu. “Morgen ben ik vrij” van Piet Gerbrandy
Anneleen De Coux

Recensie van: PIET GERBRANDY, Morgen ben ik vrij, Contact, Amsterdam, 2010, 84 p.

In de krullendraaierij van Pjeroo Roobjee
Cyrille Offermans

Recensie van: PJEROO ROOBJEE, Een mismaakt gouvernement, Querido, Amsterdam, 2010, 302 p.

“Quadriga. Een eindspel”. Ook met foto’s weet F. Springer zijn gloeiende waarheid bij elkaar te liegen
Ad Zuiderent

Recensie van: F. SPRINGER, Quadriga. Een eindspel, Querido, Amsterdam, 2010, 192 p.

Bodemonderzoek. “Dieperik” van Leo Pleysier
G.F.H. Raat

Recensie van: LEO PLEYSIER, Dieperik, De Bezige Bij, Amsterdam, 2010, 111 p.

Te veel menselijk tekort. “Huid en haar” van Arnon Grunberg
Frank Hellemans

Recensie van: ARNON GRUNBERG, Huid en haar, Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 2010,

“Luchtspiegelingen”. Gie Bogaerts “trilogie van het haalbare” voltooid
Rudi van der Paardt

Recensie van: GIE BOGAERT, Luchtspiegelingen, Podium, Amsterdam, 2010, 136 p.; GIE BOGAERT, Opklaringen, Podium, Amsterdam, 2006, 188 p.; GIE BOGAERT, Hemelstof, Podium, Amsterdam, 2004, 142 p.

Übertiere. Literaire non-fictie van Frank Westerman
Raf De Bont

Recensie van:FRANK WESTERMAN, Dier, bovendier, Uitgeverij Atlas, Amsterdam / Antwerpen, 2010, 285 p.

De bruidegom van Marcel Duchamp. K. Schippers zit de kunstenaar op de hielen
Kurt De Boodt

Recensie van: K. SCHIPPERS, De bruid van Marcel Duchamp, Querido, Amsterdam, 2010, 259

De verbeelding van de lezer heeft nog iets te doen. Drie boeken van Sanneke van Hassel
Barbara De Munnynck

Recensie van: SANNEKE VAN HASSEL, Nest, De Bezige Bij, Amsterdam, 2010, 192 p.; SANNEKE VAN HASSEL, Witte veder, De Bezige Bij, Amsterdam, 2007, 144 p.; SANNEKE VAN HASSEL, IJsregen, De Bezige Bij, Amsterdam, 2005, 144 p.

Een tragedie, vermomd als komedie. Dimitri Verhulsts “De laatste liefde van mijn moeder”
Delphine Seghers

Recensie van: DIMITRI VERHULST, De laatste liefde van mijn moeder, Contact, Amsterdam, 2010, 236 p.

De blog als roman. “Het konijn op de maan” van Paul Mennes
Jan Lensen

Recensie van: PAUL MENNES, Het konijn op de maan, Nijgh en Van Ditmar, Amsterdam, 2010, 189 p.

De stank van een fabrieksdorp. “Ik was nog nooit in Zelzate geweest” van Thomas Blommaert
Gerard van Westerloo

Recensie van: THOMAS BLOMMAERT, Ik was nog nooit in Zelzate geweest, EPO, Antwerpen, 2010, 248 p.

Taal als instrument van vrouwen. Over anderhalve eeuw “Schrijvende vrouwen”
Jolly van der Velden

Recensie van: JACQUELINE BEL EN THOMAS VAESSENS (RED.), Schrijvende vrouwen. Een kleine literatuurgeschiedenis van de Lage Landen 1880-2010, Amsterdam University Press, Amsterdam, 2010, 320 p.

Strijder op het slagveld van goed en kwaad. Het veelzijdige leven van W.H. Nagel / J.B. Charles
Binne de Haan

Recensie van: KEES SCHUYT, Het spoor terug. J.B. Charles/W.H. Nagel 1910-1983, Balans, Amsterdam, 2010, 640 p.

Tussen Kloos en Van Ostaijen. De Karel van de Woestijne-biografie van Peter Theunynck
Joris Gerits

Recensie van: PETER THEUNYNCK, Karel van de Woestijne. Biografie. Meulenhoff/Manteau, Antwerpen, 2010, 540 p.

Pleitbezorger van het artistieke avontuur. Theaterkritieken van Wim Van Gansbeke
Jos Nijhof

Recensie van: WIM VAN GANSBEKE, Stomp niet af, stomp terug. Twintig jaar theaterkritiek, ingeleid door Wouter Hillaert, EPO, Berchem, 2010, 391 p.

Wars van de waan en met mededogen. “Songbook” van cabaretduo Kommil Foo
Wim Chielens

Recensie van: KOMMIL FOO, Songbook (Mich & Raf Walschaerts) Lannoo, Tielt, 2010, 108 p.

Ontmoetingen en samenzweringen. Fotograaf Rony Heirman
Ludo Bekkers

Recensie van: Rony Heirman, Ontmoetingen, Lannoo, Tielt, 2010, 160 p.

Reiziger in liedjes en verhalen. Biografie van Dirk Van Esbroeck
Patrick Auwelaert

Recensie van: DREE PEREMANS, Dirk Van Esbroeck: reiziger, EPO, Berchem, 2010, 424 p.

Kwaliteitsmaoïsme op de vrije markt. Een nieuw boek van Hans Achterhuis
Herman De Dijn

Recensie van: Hans Achterhuis, De utopie van de vrije markt. Rotterdam, Lemniscaat, 2010, 320 p.

Een gebreidelde groei. Honderd jaar uitgeverij Lannoo
Wim De Mont

Recensie van: MARIE-ANNE WILSSENS, ROMAIN VANLANDSCHOOT EN MARC REYNEBEAU, De toekomst is al begonnen. 100 jaar Uitgeverij Lannoo. Het verhaal van een voorzichtige durver, Lannoo, Tielt, 2010, 368 p.

“Strijden om taal”. Een boek voor wie de Belgische taalkwestie wil begrijpen
Pieter van Hees

Recensie van: ELS WITTE EN HARRY VAN VELTHOVEN, Strijden om taal. De Belgische taalkwestie in historisch perspectief, Pelckmans, Kapellen, 2010, 240 p.

Joseph Luns, diplomaat in hart en nieren
Alexander Mattelaer

Recensie van: ALBERT KERSTEN, Luns. Een politieke biografie, Boom, Amsterdam, 2010, 704 p.

Een verhaal van continuïteit. “België aan het hoofd van Europa”
Steven Van Hecke

Recensie van: PETER VAN KEMSEKE (I.S.M. WARD DENDIEVEL), België aan het hoofd van Europa (1948-2010), Garant, Antwerpen / Apeldoorn, 2010, 192 p.

In memoriam Bernard Viaene
Luc Devoldere

Afscheid van Bernard Viaene (1951-2011), die bijna veertig jaar lang zijn beste krachten heeft gegeven aan Ons Erfdeel vzw, waarvan hij hoofd administratie was.

“Nederlands, wereldtaal”. De Taalunie anno 2011
Linde van den Bosch

In 2010 vierde de Taalunie haar dertigjarige bestaan. Naar aanleiding van die verjaardag zet algemeen secretaris Linde van den Bosch de verdiensten van de Taalunie in verf. Daarnaast schetst ze ook de veranderde houding van de organisatie: de vooropgestelde integratie van alle Nederlandstaligen is gaandeweg bijgestuurd naar samenwerking. En er is nu ook meer aandacht voor de verscheidenheid binnen het Nederlands en voor de individuele taalgebruiker.