• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

De onvertaalbare canon

16 december 2011 door Marc van Oostendorp Reageer

Gisteren, de dag dat Neder-L-redacteur Francien Petiet in Amsterdam promoveerde op een proefschrift over de manier waarop in de negentiende eeuw de canon van het Nederlands werd gevormd, publiceerde de 21e-eeuwse canonmachine DBNL De langste dag, een nieuwe deelwebsite waarop hedendaagse dichters werk van hun voorgangers voorlezen. (Het materiaal is gefilmd tijdens de viering van het tienjarig bestaan van de DBNL vorig jaar.)

Ik heb Franciens proefschrift nog niet gelezen, maar als ik het goed begrijp laat ze zien dat de klassieke canon niet zozeer gevormd is op basis van bijvoorbeeld de vraag hoe ontroerend teksten waren, of hoe goedgeschreven, maar vooral op basis van de overweging of de auteurs als voorbeelden konden gelden van godvruchtige en nijvere Nederlanders.

De langste dag laat zien wat er van die canon nog over is. Bijvoorbeeld op de lijst met vertolkte dichters. Daar komen maar weinig echt godvruchtige dichters op voor, en zelfs van degenen die dat wel waren wordt eigenlijk nooit een gedicht over God voorgelezen. In een interview legt Antoon Korteweg zelfs expliciet uit dat hij van de ‘dominee-dichter’ J.L.L. ten Kate alleen frivoler jeugdwerk voordraagt. Zoals ook van andere in de negentiende-eeuw geliefde thema’s — de moedige strijd tijdens de tachtigjarige oorlog bijvoorbeeld — nauwelijks nog iets over is.

Wat heeft de keuze dan wel bepaald? Als ik het goed zie, zijn het vooral de taalkunstenaars geweest, degenen die het Nederlands mooi hebben laten klinken. De volgende dichters werden bijvoorbeeld door meer dan één persoon voorgedragen: Anna Bijns, Constantijn Huygens, Lucebert, Martinus Nijhoff, Paul van Ostaijen, Obe Postma, J.J. Slauerhoff, Maria Tesselschade Roemers Vissers, Joost van den Vondel. Met een of twee uitzonderingen lijken me dat vooral dichters die zo aan de taal hangen dat ze niet of nauwelijks te vertalen zijn — en niet zozeer dichters die we nu nog lezen vanwege bijvoorbeeld hun speciale manier van naar de wereld kijken.

Dat had natuurlijk te maken met de vorm van het programma: dichters moesten voorlezen en de keuze valt dan al snel op het verbale vuurwerk. Tegelijkertijd: deze website blijft hier nu staan en gaat mede de canon bepalen, zoals ook andere video’s van voordrachten misschien wel steeds belangrijker worden.

En er is nog iets: als iets de Nederlander definieert in vergelijking met andere Europeanen, dan is dat niet langer het calvinisme of de properheid van onze huisjes. We hebben zo langzamerhand eigenlijk alleen nog maar het Nederlands. Wat ooit God, Koning en Vaderland waren, is nu vooral nog het feit dat niemand in het buitenland begrijpt waar Lucebert het over heeft.

Het enige wat nog Nederlands is aan de Nederlandse dichter is zijn onverstaanbaarheid.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Twan Vet • Ochtendkrant

Morgen mag je heus wel weer over de wereld
lezen, maar vandaag nog niet. Dus blijf in bed.
Ik heb al thee voor je gezet.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

OP EEN AFGEWEZEN HARING

Nee, haring moet je maar niet eten,
op zeebanket rust een bezwaar,
dan krijg je van die gekke dromen
met rare lintjes in het haar.

Bron: Barbarber, december 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

11 juni 2025

➔ Lees meer
23 juni 2025: Boekpresentatie Nicoline van der Sijs

23 juni 2025: Boekpresentatie Nicoline van der Sijs

4 juni 2025

➔ Lees meer
2 oktober 2025: Symposium ‘Podium veur de Streektaol’

2 oktober 2025: Symposium ‘Podium veur de Streektaol’

2 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1973 Leendert van Dis
2020 Flip G. Droste
➔ Neerlandicikalender

Media

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

10 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Taal doe je samen

Taal doe je samen

9 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d