• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Col: Koffietijd

26 januari 2012 door Marc van Oostendorp 7 Reacties

De nieuwste ontdekking van de taalwetenschap: uit zorgvuldige statistische analyse blijkt dat het programma Koffietijd, van RTL4, op het verkeerde moment van de dag wordt uitgezonden.

Sinds kort hebben onderzoekers een nieuw instrument om de juiste betekenis van allerlei woorden vast te stellen: Twitter. Daar zijn honderdduizenden mensen bezig iedere dag hun leven te beschrijven, en wel terwijl het zich voordoet — de vertelde tijd is gelijk aan de verteltijd zoals literatuurwetenschappers vroeger zeiden.

Van dat feit kunnen we natuurlijk gebruik maken bij het bepalen van de betekenis van woorden als koffietijd, en dat kun je bijvoorbeeld doen op de website Timeu.se. In een database met miljoenen tweets wordt gezocht naar wanneer mensen precies het woord koffie tweeten en zo kunnen we dan weer vaststellen wanneer het echt koffietijd is in Nederland.

Het juiste antwoord luidt dus: tussen 8 en 9 in de ochtend, behalve in het weekeinde (vooral zondag), maar dan wordt Koffietijd nu juist niet uitgezonden.

Ook van borreltijd kunnen we op deze manier de juiste betekenis vaststellen: vrijdagmiddag tussen vier en vijf.

Ook de betekenis van woorden die niet strikt genomen tijdsaanduidingen zijn, kunnen we zo plaatsen. Je kunt je bijvoorbeeld afvragen in hoeverre kater en brak nu echt synoniemen zijn: voelen mensen zich echt brak terwijl ze een kater hebben, of juist iets eerder of later. Ziehier:

De kater en het brakke gevoel doen zich inderdaad op dezelfde momenten voor, ze pieken allebei duidelijk in het weekeinde (er wordt vrijwel altijd meer over kater gesproken dan over brak, maar dat is ook niet zo verbazingwekkend). Er zijn om onduidelijke redenen een paar uur in de week waarop brak overheerst: zaterdagochtend vroeg. Hoe dit ook zij, we hebben hier dus een mooi bewijs dat mensen zich brak voelen als ze een kater hebben, en andersom.

Dubbelzinnigheden in taal behoren tot de grootste obstakels voor computers om met menselijke taal te kunnen omgaan. Gegevens als deze kunnen bijvoorbeeld een vertaalcomputer helpen keuzes te maken. De tweet ‘ik heb een kater’ kan om half drie in de nacht van zaterdag op zondag waarschijnlijk beter worden vertaald als ‘I am having a hangover’, en op donderdagmiddag als ‘I am having a cat’. Dit soort berekeningen zijn daarom meer dan alleen een spelletje voor tijdens koffietijd of borreltijd.

Marc van Oostendorp

Naschrift 10.00. Sommige lezers verbazen zich over het woord ‘brak’. Ze zijn niet de enigen. In de roman Tonio vertelt A.F.Th. van der Heijden dat zijn zoon dat woord vaak gebruikte, terwijl Van der Heijden het zelf niet kende. Mijn vermoeden is dat het een jongerenwoord is. Dat zou je ook met Twitter kunnen onderzoeken, als je gebruik zou kunnen maken van verfijndere informatie: bijvoorbeeld de GPS-gegevens, waardoor je zou kunnen zien of ‘brak’ vooral rondom danceparty’s wordt gebruikt, en ‘kater’ vooral in Amsterdam-Zuid.

Naschrift 14.30 Onze Taal meldt via Twitter nog een woord met een spectaculaire verdeling over de dag en de week: Chinees.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Twitter, vertaalcomputer

Lees Interacties

Reacties

  1. Guy zegt

    26 januari 2012 om 09:53

    Onthullend maar ook een beetje beangstigend, deze data-ontleding. Vooral omdat zo'n wetenschappelijk onderzoek in eerste instantie niet gebruikt wordt voor het edele vertalen, maar veeleer als voeding voor het marketingmonster.

    Beantwoorden
  2. Taaladviesdienst zegt

    27 januari 2012 om 14:34

    Leuke resultaten:
    – "geen zin": maandagochtend 7 uur http://timeu.se/9fc83704
    – "lekker": zaterdag en zondag http://timeu.se/19c20804
    – "shoppen": zaterdag overdag http://timeu.se/9623ed25
    – "te laat": maandagochtend 8 uur http://timeu.se/c1905379
    – "vertraging": 's morgens 8 uur http://timeu.se/2d44fb39
    – "brug": ochtend- en avondspits http://timeu.se/77e28b60
    – "krant": zaterdagochtend 10 uur http://timeu.se/84ed6a62

    Beantwoorden
  3. Anoniem zegt

    27 januari 2012 om 15:05

    Op werkdagen, vooral op kantoortijden, veel 'twitter' en 'tweet'.
    Is twitteren écht zo populair, of een van de dingen die we doen als het lastig is om bezig te zijn met andere (leukere) hobby's? Ter vergelijking: over 'sporten', 'feestje' en 'tv' wordt vooral 's avonds en/of in het weekend getwitterd…

    Beantwoorden
  4. Anoniem zegt

    27 januari 2012 om 16:07

    "huiswerk" http://timeu.se/5d4e2e7c
    Zou er op zondag eerder begonnen worden met het maken van huiswerk dan op zaterdag?

    Beantwoorden
  5. Anoniem zegt

    27 januari 2012 om 16:28

    wat is het piekje om 5 uur zaterdag voor boodschappen?

    Beantwoorden
  6. TeXt iZ zegt

    28 januari 2012 om 13:48

    Als Texelaar is het natuurlijk leuk om te weten wanneer #Texel het meest wordt getwitterd. Zaterdag tussen 7 en 10 dus, met de absolute piek om 9 uur.
    Op nummer 2 en 3 staan zaterdag om 18.00 en 13.00 uur.
    Op nummer 4 en 5: zondag om 10 uur en van 11 tot 12. Gevolgd door vrijdag om 11 en 16.00 uur.
    Tja, dat had ik kunnen weten… De meeste mensen twitteren over Texel als ze er heen gaan en dat is meestal in het weekend.
    Toch benieuwd wanneer de Texelaars het meest twitteren. Op welk woord zou ik dan moeten zoeken? Wordt vervolgd…

    Beantwoorden
  7. Anoniem zegt

    30 januari 2012 om 13:23

    Overlappende pieken tussen seks (http://timeu.se/index.php?type=w&q;=seks) en sigaret (http://timeu.se/index.php?type=w&q;=sigaret) 🙂

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Twan Vet • Ochtendkrant

Morgen mag je heus wel weer over de wereld
lezen, maar vandaag nog niet. Dus blijf in bed.
Ik heb al thee voor je gezet.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

OP EEN AFGEWEZEN HARING

Nee, haring moet je maar niet eten,
op zeebanket rust een bezwaar,
dan krijg je van die gekke dromen
met rare lintjes in het haar.

Bron: Barbarber, december 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

11 juni 2025

➔ Lees meer
23 juni 2025: Boekpresentatie Nicoline van der Sijs

23 juni 2025: Boekpresentatie Nicoline van der Sijs

4 juni 2025

➔ Lees meer
2 oktober 2025: Symposium ‘Podium veur de Streektaol’

2 oktober 2025: Symposium ‘Podium veur de Streektaol’

2 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1973 Leendert van Dis
2020 Flip G. Droste
➔ Neerlandicikalender

Media

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

10 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Taal doe je samen

Taal doe je samen

9 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d