• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Col: Kukeleku

19 januari 2012 door Marc van Oostendorp Reageer

Het antwoord op de vraag Hoe kraait een haan in het Frans en Engels? is een beetje kort, vandaag op de Onze Taal Taalkalender. Nu kun je natuurlijk kort zijn: cocorico en cock-a-doodle-doo is een correct en volledig antwoord. Maar er valt nog wel iets meer over te vertellen.

De maker van het kalenderblaadje wijst erop dat in de meeste talen de roep van de haan met een k-klank begint en dat er vaak in het midden een r of een l zit. Wie naar lijstjes met vertalingen op internet kijkt, ziet dat dit correct is.

We kunnen eraan toevoegen dat de klinker bijna altijd gemaakt wordt met een bijna gesloten mond (het zijn ‘hoge’ klinkers): ie, uu, oe: een lage klinker, waarbij de mond wijd open gaat (een a bijvoorbeeld) vind je niet in klanknabootsingen van de haan.

De vraag die menigeen vandaag bezighoudt sinds hij het toilet bezocht heeft en daar dit blaadje heeft omgedraaid is: waarom is dit alles nu zo.

Laten we daarvoor eerst eens aandachtig luisteren naar het geluid van een haan. Dat kan bijvoorbeeld hier.

De klinkerkeuze is waarschijnlijk het eenvoudigst te begrijpen. Zo’n klein snaveltje als dat van een haan kan weinig anders doen dan een hoge klinker maken; voor lage klinkers moet je bij beesten zijn die hun bek echt wijdopen kunnen doen (waf waf, miauw).

De medeklinkers zijn wat lastiger. Ik hoor in het echte geluid van een haan, zoals de opname hierboven, niets wat ook maar in de verte op een medeklinker lijkt.

Misschien ligt daar meteen de sleutel. Het echte gekukel begint nogal abrupt: stilte en dan meteen dat schrille geschreeuw. Dat effect kun je het best nadoen met een zogenoemde plofklank, en daarvan hebben de meeste talen klanken als k, t, p, d en b tot hun beschikking. De laatste twee vallen af omdat ze impliceren dat je stembanden trillen — dat doet een haan ons nooit na. Uit de eerste drie kiezen we dan waarschijnlijk de allereerste omdat deze de explosie het verst achter in de mond maakt (een p zit bij de lippen, een t achter de tanden, maa een k achter in de mond, voel maar) en de explosie die zo’n plofklank veroorzaakt daar het minst duidelijk te horen is. Dat komt het dichtst bij een plotseling begin.

Hoe zit het dan met die r en die l? Die zij juist het omgekeerde van abrupt: het zijn zelf bijna klinkers (je kunt ze bijvoorbeeld lang aanhouden, wat bij een k of p niet lukt). Ze maken het ons dus mogelijk om dat gekukel langer aan te houden.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Frans Buyle • Anders

Het was anders. De wind
was anders van toon.
Ik vroeg de weg: het kind
aarzelde ongewoon.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

BERICHT HOE WE ZITTEN

Adem zien te halen
is het enige en
kijken of er geen paard aan komt.
 

Bron: Het Zinrijk, 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

25 augustus 2025: Het Colloquium Neerlandicum 2025

25 augustus 2025: Het Colloquium Neerlandicum 2025

23 juni 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

22 juni 2025

➔ Lees meer
2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

21 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1934 Dirk Bakker
sterfdag
1991 Karel Meeuwesse
➔ Neerlandicikalender

Media

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

22 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp 1 Reactie

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d