• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Hebbie en heppie

29 maart 2012 door Marc van Oostendorp 7 Reacties

Terwijl u lekker de hele dag op een terrasje zit, gaat het werk aan het Taalportaal gewoon door — een website van een groep taalkundige van een aantal Nederlandse universiteiten en onderzoeksinstellingen die de hele grammatica van het Nederlands én het Fries wetenschappelijk in kaart willen brengen.

Ah, nu jok ik. Het werk aan dat Taalportaal gebeurt ook soms op een terras, waar ik gisteren een espresso kreeg van Ton van der Wouden en we spraken over het verschil tussen hebbie en heppie. Ton en ik zijn allebei Zuid-Hollanders en we waren het er al snel over eens dat de volgende twee zinnen iets verschillends betekenen:

  • Hebbie dat gedaan?
  • Heppie dat gedaan?

De eerste zin betekent ‘heb je dat gedaan’ en de tweede ‘heeft hij dat gedaan’. Niet iedereen is het daarmee eens. In Leiden is er bijvoorbeeld een muurgedicht te zien met een tekst van Joke van Leeuwen:

Ik voel me ozo heppie,
zo heppie deze dag
en als je vraagt: wat heppie
als ik eens vragen mag,
dan zeg ik: hoe wat heppie,
wat heppik aan die vraag,
heppie nooit dat heppieje
dat ik hep vandaag?

In dit gedicht wordt heppie duidelijk gebruikt voor de tweede persoon enkelvoud. Joke van Leeuwen komt uit Den Haag. Dat ligt natuurlijk ook uit Zuid-Holland, maar een wat noordelijker gebied dan waar Ton en ik vandaan komen. Hoe dat allemaal precies zit, geografisch, zou eens goed moeten worden uitgezocht.

Ondertussen kun je je nog van alles afvragen, ontdekten we. Zo heb je niet precies hetzelfde verschil in de verleden tijd, althans in de taal van Ton en mij:

  • Haddie dat gedaan? [uitgesloten]
  • Hattie dat gedaan?

De tweede zin betekent: had hij dat gedaan? De eerste zin kunnen we niet zeggen, dat moet zijn: Ha[t j]e dat gedaan? Ook bij voegwoorden werkt het:

  • Ik weet niet offie komt. [of hij komt]
  • Ik weet niet ovvie komt. [of je komt]

Een verklaring is misschien dat Zuid-Hollanders tie gebruiken voor hij, en ie (soms) voor je. Die t van tie kan verdwijnen, maar hij laat daarbij een ding achter: dat de voorafgaande klank stemloos moet worden uitgesproken: vandaar heppie, hattie en offie. Maar voor Joke van Leeuwen zit dat weer anders in elkaar, en we weten niet precies hoe.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: dialecten, taal

Lees Interacties

Reacties

  1. Anoniem zegt

    29 maart 2012 om 09:08

    Ik kom uit Alphen/Leiden en voor mij betekent 'heppie' ook 'heeft hij'.
    Misschien heeft Joke van Leeuwen stiekem het rijm een handje willen helpen?

    Beantwoorden
  2. Anoniem zegt

    29 maart 2012 om 11:50

    Ik kom uit de Achterhoek en ook in mijn beleving betekent 'heppie' 'heeft hij'.

    Beantwoorden
  3. Joop Kiefte zegt

    29 maart 2012 om 12:04

    Ik heb precies het omgekeerde grammaticale gevoel bij die woorden. Maar misschien ook wel door dat versje…

    Beantwoorden
  4. janienbenaets zegt

    29 maart 2012 om 16:55

    Zoals Anoniem uit Alphen: is de 'heppie' van Joke van Leeuwen niet gewoon spelen met taal, los van grammatica? Zoiets als een heppiemantra?

    Nu ja, het blijft hier een leuk praatje onder taalkundigen, hoor. Zo'n 'hebbie' tussen al die 'heppies' zou mij niet storen … Wordt het in het hertaalde geluksgedicht dan ook 'hebbik' met die 'hebbie' erin?

    Beantwoorden
  5. Anoniem zegt

    30 maart 2012 om 12:45

    in 'heb je' is de b ook zachter dan in 'heb hij' waarin het eigenlijk een p is

    Beantwoorden
  6. Peter Nieuwenhuijsen zegt

    2 april 2012 om 20:40

    Mag ik in de laatste alinea van het stukje een kleine correctie voorstellen? Zuid-Hollanders gebruiken naast ie ook die (zeidie, kandie), hetgeen tie kan worden (heptie, sindstie). Maar het gebruik hiervan is inmiddels over het gehele Nederlandstalige gebied verspreid. Zie Peter Nieuwenhuijsen, 'We hebben een d, we hebben een i!' waarin voorbeelden uit Noordbergum, Tolkamer, Roosendaal en Vlaanderen.

    Beantwoorden
  7. Marc van Oostendorp zegt

    3 april 2012 om 08:16

    Dank voor de aanvulling!

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Gerrit Achterberg • Noordeinde

Ik loop in doodvacantie door den Haag.
Het uitgestalde wordt mijn eigendom.
De dorst naar u slaat op de wereld om
zonder dat ik de dingen overvraag.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

BIJEN

Als ik mij buk naar takken die ik raap,
naar honing die de grond van bloemen is,
ik die de tuin inloop, schrikken zij niet.

Verknocht als zij aan wat ze doen, verdiep
ik mij in wat ik breek, verzet hun zoemen
van bloem naar bloemen op begane grond.

Bron: Vluchtige Verhuizing, postuum verschenen, 1975

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

Geen neerlandici geboren of gestorven

➔ Neerlandicikalender

Media

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d