• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Meisje die

30 april 2012 door Bas Jongenelen 4 Reacties

Over ‘het meisje die…’ winden waarschijnlijk veel mensen zich op – ik ben de eerste niet die er een stukje over schrijft. Waarschijnlijk zal ik ook de laatste niet zijn. ‘Het meisje die’ is fout, want het moet ‘het meisje dat’ zijn: ‘meisje’ is een onzijdig woord en naar onzijdige woorden verwijzen we met ‘dat’.

Op de site van de Nederlandse Taalunie staat een m.i. rare uitleg, het is ‘het meisje dat’, maar ‘het schoolhoofd die’ en ‘het vriendinnetje die’. In de toelichting staat dat wanneer het biologisch geslacht belangrijker is dan het woordgeslacht, je wel met ‘die’ mag verwijzen (ik parafraseer hier heel erg kort door de bocht, dat weet ik). Het rare is dat de Taalunie dit niet bij ‘meisje’ goedkeurt. Alsof bij ‘meisje’ het biologische geslacht er niet toe doet, doch natuurlijk is een meisje van het vrouwelijke geslacht. In tegenstelling tot het schoolhoofd, want dat kan zowel mannelijk als vrouwelijk zijn, zodat ‘dat’ een mooi neutraal verwijswoord is. ‘Het schoolhoofd dat’ is dan niet alleen grammaticaal correct, het is ook politiek correct gepolderd.

Eigenlijk gaat het me daar niet om, want ik wilde het hebben over ‘die’ in kinderliedjes. In ‘Slaap kindje slaap’ zingen de meeste mensen ‘een schaap met witte voetjes, die drinkt zijn melk zo zoetjes’. Kijk maar naar het aantal hits als je googlet. Grammaticaal correct is ‘een schaap met witte voetjes, dat drinkt zijn melk zo zoetjes’, maar dat zingen veel minder mensen. (Trouwens, nog beter is: ‘een schaap met witte voetjes, dat zijn melk zo zoetjes drinkt’ – maar dat hoor je echt nooit.)

Er is nog een kinderliedje dat tegen de grammatica ingaat: ‘Daar was laatst een meisje loos’. Ja, zing maar mee. ‘Daar was laatst een meisje loos, die wou gaan varen, die wou gaan varen.’ Althans, de kans is groot dat u ‘die’ meegezongen heeft, een enkeling zong het anders: ‘dat wou gaan varen.’

‘Het meisje die’ is dus geen moderne straattaal van de jeugd van tegenwoordig, maar het is ingezongen in onze vroegste herinneringen door onze moeders. ‘Het meisje die’ is onze moedertaal en daarmee correct Nederlands.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: liedjes

Lees Interacties

Reacties

  1. Bart zegt

    1 mei 2012 om 22:35

    Volgens mij ligt het ietsje genuanceerder. Neem een zin als:

    (1) De jongen die daar loopt, die heeft mooie ogen!

    Het eerste "die" is een betrekkelijk voornaamwoord, daar is geen twijfel over mogelijk. Het tweede "die" is een soort zelfstandig gebruikt betrekkelijk voornaamwoord, je kunt het vervangen door "hij":

    (2) De jongen die daar loopt, hij heeft mooie ogen!

    Vervangen we "jongen" door "meisje", dan krijgen we:

    (3) Het meisje dat daar loopt, dat heeft mooie ogen!

    Zin (3) geeft aan waar de schoen wringt: het voelt bij het tweede "dat" niet goed om naar een mens te verwijzen met "dat" (denk ook aan een zin als "Moet je dát daar zien lopen!"). Dat gevoel is er niet als "die" wordt gebruikt:

    (4) Het meisje dat daar loopt, die heeft mooie ogen!

    In de zin "Daar was laatst een meisje loos, die wou gaan varen." is "die" zoals het tweede "die" in zin (1), je kunt het in dit geval vervangen door "zij" ("… zij wou gaan varen.") maar dus niet door "dat", dat voelt alsof je verwijst naar een ding en dat is hier niet het geval.

    Zou je …

    (5) Daar was laatst een meisje loos, die wou gaan varen.

    … herschrijven naar:

    (6) Daar was laatst een meisje die wou gaan varen, loos.

    … dan is "die" -volgens de traditionele grammatica"s- inderdaad niet correct.
    Maar (5) lijkt me dus een prima zin.

    Beantwoorden
  2. Anoniem zegt

    2 mei 2012 om 11:36

    De conclusie lijkt me wat ver gaan. Juist de meeste hits op internet zullen recent van oorsprong zijn gezien de leeftijd van het internet en de leeftijd van de gebruikers.

    Het lijkt me interessanter om te analyseren of ook in oudere bronnen 'die drinkt zijn melk zo zoetjes' vaak voorkomt.

    Op dbnl.org is bijvoorbeeld (door mij) geen tekst met 'die' te vinden, alleen 'dat' en 'het'. In Google Books komt 'die' wel voor, maar in meestal in recentere hits dan 'dat'. Een oude bron voor 'die' lijkt "Het Familie-en Kampongleven Op Groot-atjeh" te zijn.

    Daar is natuurlijk tegenin te brengen dat al die bronnen waarschijnlijk gecorrigeerd en proefgelezen zijn.

    Hoe dan ook, simpelweg stellen dat het moedertaal *is* (voor de meeste mensen) lijkt me ongerechtvaardigd; dat het moedertaal *wordt* lijkt me duidelijk, maar dat is dan weer niet veel nieuws.

    Beantwoorden
  3. Jeske Paalvast zegt

    2 mei 2012 om 14:39

    Hoi Bas,

    Leuke blogpost! Maar ik ben het inhoudelijk niet helemaal met je eens. Op http://www.bureautaalvast.nl/daar-was-laatst-een-schaapje-loos/ leg ik uit waarom. Ben benieuwd wat jij daar weer van vindt!

    Groeten, Jeske Paalvast

    Beantwoorden
  4. Stefan van den Broeck zegt

    28 augustus 2023 om 13:15

    Aan de grondslag hiervan ligt dat in het Nederlands elk verkleinwoord automatisch onzijdig is. De jongen/het jongetje, de man/het mannetje. De vrouw/het vrouwtje. De chocoladefabriek/het chocoladefabriekje. De poes/het poesje,… Maar omdat meisje (oorspronkelijk verkleinwoord van ‘meid’), niet echt meer als verkleinwoord wordt gebruikt ontstaat de verwarring. ‘Het meisje die’ is wat len in het Latijn een constructio ad sensum noemt. Een dure naam voor een ‘getolereerde’ taalfout.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Twan Vet • Ochtendkrant

Morgen mag je heus wel weer over de wereld
lezen, maar vandaag nog niet. Dus blijf in bed.
Ik heb al thee voor je gezet.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

OP EEN AFGEWEZEN HARING

Nee, haring moet je maar niet eten,
op zeebanket rust een bezwaar,
dan krijg je van die gekke dromen
met rare lintjes in het haar.

Bron: Barbarber, december 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

11 juni 2025

➔ Lees meer
23 juni 2025: Boekpresentatie Nicoline van der Sijs

23 juni 2025: Boekpresentatie Nicoline van der Sijs

4 juni 2025

➔ Lees meer
2 oktober 2025: Symposium ‘Podium veur de Streektaol’

2 oktober 2025: Symposium ‘Podium veur de Streektaol’

2 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1973 Leendert van Dis
2020 Flip G. Droste
➔ Neerlandicikalender

Media

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

10 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Taal doe je samen

Taal doe je samen

9 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d