Het schoolvak Nederlands kent een stel nutteloze onderdelen, zoals poëzie-onderwijs, en een stel nuttige. Dat nutteloze is prachtig! De kennismaking met literatuur voor volwassenen hoort op het voortgezet onderwijs thuis en ik vind het belangrijk dat er veel lesuren aan besteed worden. Het schoolvak Nederlands kent ook een paar nuttige onderdelen, zoals de samenvatting.
Niemand vond het leuk, die samenvatting. Toch vonden we het inderdaad nuttig, want (zo vertelde de docent) goed kunnen samenvatten is een vaardigheid waar je de rest van je leven wat aan hebt. Zeker als je gaat studeren. En hij had gelijk. Of het komt door de oefeningen en het examen, weet ik niet, maar ik denk dat ik best goed kan samenvatten, een vaardigheid die mij geregeld van pas komt.
Met de komst van de Tweede Fase is de samenvattingsopdracht veranderd. Hij zit er nog wel in, maar het is een kleiner deel van een groter leesvaardigheidsgeheel geworden. De samen te vatten tekst is korter en ook de samenvatting die de leerling moet maken is korter. Bovendien krijgt de kandidaat hulp geboden, door middel van aanwijzingen wordt hij aan het handje mee door de tekst genomen.
Je kunt het vwo-examen zelf ook maken, want het tekstboekje, de opgaven en het correctievoorschrift staan online. De samenvattingsopdracht staat op de laatste pagina en is als volgt:
Maak een goedlopende samenvatting in correct Nederlands van de tekst ‘Ornament en smaakdictaat’ in maximaal 180 woorden. Zorg ervoor dat je samenvatting begrijpelijk is voor iemand die de oorspronkelijke tekst niet kent.
Dat lijkt een prima opdracht, de examenkandidaten krijgen er echter aanwijzingen bij:
Uit je samenvatting moet duidelijk worden:
– hoe de invloed van de culturele elite was en is op kunst in het algemeen en de architectuur in het bijzonder;
– tot welk voorschrift deze invloed heeft geleid;
– welke ontwikkelingen hebben bijgedragen tot toepassing van dit voorschrift en bij welke maatschappelijke tendensen dit voorschrift goed aansloot;
– van waaruit en hoe inmiddels een andere benadering waarneembaar is;
– welke tegenstelling de auteur signaleert en hoe hij daar tegenover staat.
Je hoeft dus niet meer te kunnen samenvatten, het enige wat nodig is, is dat je de streepjes volgt. Er zijn vijf streepjes, dus als je samenvatting uit die vijf onderdelen bestaat, dan kan het niet meer stuk. Het antwoord wordt min of meer weggegeven in de opgave.
Stel dat je tijdens je studie een tekst samenvat om hem voor te bereiden voor een tentamen, staan er dan ook van die streepjes onder waar je rekening mee moet houden? Nee, natuurlijk niet. Wat je geleerd hebt voor je eindexamen Nederlands kan dus linea recta de prullenbak in. Samenvatten is geen vaardigheid meer, het is een kunstje geworden. Samenvatten is niet leuk, maar het is ook niet eens meer nuttig.
hey grapjasser,
denk je dat meer als 10% van alle kandidaten bij Nederlands voor niets klaagt over die samenvatting?
In jou tijd was natuurlijk alles moeilijker he, en och wat hebben wij het makkelijk. Heb je zelf de samenvatting gemaakt en nagekeken?
Bas Jongenelen, ik zou graag antwoord van je willen hebben want dit slaat weer helemaal nergens op.
Leuk columnpje, maar ga eerst maar eens de samenvatting maken inderdaad. Het lijkt zo simpel. Maar het is best moeilijk en nog belangrijker: geen reet aan. De meeste teksten gaan 3x nergens over. Maar ja, die leerlingen hebben het al zo makkelijk 🙂
Een belangrijk aspect van samenvatten, is de vaardigheid om teksten begrijpend te lezen. Dit stuk gaat niet om de vraag of het vroeger moeilijker was dan nu. Het gaat erom dat het vak Nederlands flink aan kwaliteit heeft ingeboet. De vaardigheid van het maken van samenvattingen wordt hierbij gebruikt ter illustratie, met het eindexamen als aanleiding.
P.S. Het zou fijn zijn als je in een reactie op een stuk dat gaat over de Nederlandse taal, niet zoveel schrijffouten zou maken.
Toen ik in 1988 eindexamen onverdeeld VWO deed, moest ik een opstel schrijven. In een krakkemikkige barak diende ik een verhaaltje over glasnost in elkaar te timmeren dat zo oneindig werd dat de eerste corrector er wodka bij inschonk en de tweede een weekendje Tsjernobyl boekte. Die neiging om nogal lang van stof te zijn, heb ik afgekeken van negentiende-eeuwse auteurs. Om mezelf enigszins te temperen ben ik op Twitter actief geworden, zodat ik gedwongen word belangrijke mededelingen samen te vatten in 140 tekens. Aanwijzingen vind ik volop in de politiek, wetenschap en culturele sector.
Dat zal ongetwijfeld een van de redenen zijn waarom de geleide samenvatting verdwijnt uit het examen. Ik vraag me overigens wel af hoe je een (niet-geleide) samenvatting objectief kunt beoordelen…
Eens met de auteur dat nutteloze kennis ver de voorkeur verdient boven nuttige vaardigheden.
Ook in 1988 had je overigens geen flauw idee hoe je tot een behoorlijke samenvatting moest komen. Maar van de streepjesinstructie hierboven zou ik beslist in paniek zijn geraakt.
SAMENVATTEN
Uitspraak: ˈsamə(n)vɑtə(n) (vatte samen, heeft samengevat) Werkwoord (een tekst) inkorten tot de belangrijkste elementen.
Deze belangrijkste elementen worden op het tentamen al weggegeven. Wat is het aandeel dan nog van de leerling? Men bij het Cito had het tentamen beter 'Creatief schrijven' kunnen noemen. ''Schrijf een verhaaltje om de volgende punten heen…..''
Ik vind 'roeptoeteren' een prachtig, tamelijk nieuw woord. In enkele van deze commentaren gebeurt dit weer lekker, en uiteraard anoniem. En dat bewijst eens te meer het gelijk van Bas Jongenelen, dat er in het schoolvak Nederlands minder zinnigs geleerd wordt dan voorheen. 'Argument' is een vies woord; we schreeuwen maar een mening, niet gehinderd door enige kennis, visie of onderbouwing.
En natuurlijk moet je vooral het stuk waar je op reageert NIET goed lezen. Anders zouden de reageerders wellicht begrepen hebben, dat Jongenelen in feite medelijden met ze heeft: examinandi moeten een kunstje leren waar ze in het echte leven niks aan hebben. Zonde van hun tijd en van die van de examinatoren.
Bij de samenvatting draait het voor een vijfde deel om schrijfvaardigheid (spelling en stijl) en voor de rest om leesvaardigheid. Op zichzelf vind ik het prima om de leerling een geleide samenvatting te laten maken. Hij moet de hele tekst door om de belangrijkste onderdelen te vinden. Maar, het is de afgelopen jaren wel een soort striksamenvatting geworden, waarin leerlingen zich maar al te snel verslikken in het aantal stappen in een redenering of het aantal elementen binnen een argumentatie. De motivatie om de tekst echt goed te lezen zit 'm alleen in het cijfer dat je kunt halen…. Zou de tekst niet aan een ander vak gekoppeld kunnen worden?
''Je hoeft dus niet meer te kunnen samenvatten, het enige wat nodig is, is dat je de streepjes volgt. Er zijn vijf streepjes, dus als je samenvatting uit die vijf onderdelen bestaat, dan kan het niet meer stuk. Het antwoord wordt min of meer weggegeven in de opgave.''
Die Bas Jongenelen heeft erg medelijden met ons!
Ik heb het examen moeten maken, zouden jullie misschien ook eens moeten doen! Er zijn inmiddels 7000 klachten op 40.000 deelnemers.
Wat jullie in 1988 hebben moeten doen hoeft niet per se goed te zijn. Ik denk dat jullie een beetje doorgeschoten zijn. Gelukkig genoeg zitten jullie niet bij het Cito want dan zou niemand meer op het VWO zitten.
We weten allemaal dat jullie het zo veel moeilijker hadden in die tijd. Maar mensen van jullie generatie moeten geen commentaar geven op de toetsen voor onze generaties. Als wij commentaar geven op de toetsen van jullie generaties zouden er ook voldoende commentaar zijn.
''Maar mensen van jullie generatie moeten geen commentaar geven op de toetsen voor onze generaties.''
Vier à vijf jaar geleden heb ik zelf een soortgelijk centraal examen Nederlands moeten maken. De generatiekloof die je omschrijft is dus een stuk minder groot.
Het aantal klachten die bij het LAKS binnenkomen hebben veelal niets te maken met de moeilijkheidsgraad van het examen, maar vooral met massagedrag. De leerlingen van tegenwoordig weten net zo goed als de leerlingen van enkele jaren geleden dat de normering mogelijk aangepast gaat worden als het LAKS overstroomd wordt met klachten.
Zoals de heer Rademakers al vermeldde heeft de schrijver van deze column/blog geen negatieve kritiek op de eindexamenleerling. Maar toont hij aan dat het niveau van het examen ver beneden pijl is.
Als VWO'er wil je toch trots op je diploma zijn, niet?
Ik vind het jammer dat de auteur blijkbaar niet even het correctievoorschrift bekeken heeft, want wat betreft de devaluatie van het vak Nederlands heeft hij zeker een punt. Wanneer hij beweert dat alle belangrijke punten al gegeven waren gaat hij de mist in, want dat is gewoon feitelijk onjuist.
Het officiële correctievoorschrift:
http://www.examenblad.nl/9336000/1/j9vvhinitagymgn_m7mvi0sgg8bampk_n11vg41h1h4i9qe/viy4gaxyowod/f=/bestand.pdf
Zoals je ziet moeten er veel meer punten in de samenvatting verwerkt worden dan gegeven, maar omdat er minder tijd voor de opdracht is word je als leerling op weg geholpen. Het niveau is hierdoor niet lager, ik heb het examen gemaakt en de samenvatting was erg pittig.
Wel ben ik het er volledig mee eens dat het examen (en imo het gehele vak Nederlands) veel te weinig tot niet gericht is op de toekomst. Als ik de berichten, spelling en argumentatie van mijn jaargenoten hierboven zie schrik ik van het taalkundig lage niveau, van iemand die een VWO-opleiding genoten heeft zou meer verwacht moeten worden.
Terug naar één grote samenvatting zoals in 1988? Absoluut niet, volgens mij is dit namelijk het vak Nederlands, niet het vak samenvatten. Leerlingen zouden hun keuzes juist moeten leren beargumenteren, een sollicitatiebrief moeten kunnen schrijven zonder 'meer als'. Als ik om me heen kijk zijn dit zaken waar ik me vele malen meer zorgen over maak dan of iemand een tekst samen kan vatten. Het hele niveau is uit het vak Nederlands, wat leidt tot devaluatie van mijn diploma.
Chris, eindexamenkandidaat VWO 2012
hallo,
we zitten op een forum. Ik ben ook eindexamenkandidaat VWO 2012. Ik zit niet voor niets op VWO 6 en als ik wil kan ik ook deftig Nederlands hier neerzetten. Ik zou alleen niet weten waarvoor.
Je moet toch gewoon op een normale manier kunnen communiceren, of praat je tegen je vrienden ook zo?
Och god devaluatie van je diploma. Je kan elke opleiding doen die je maar zou willen. Ik kan ondanks mijn 'lage taalkundige niveau' toch de Universiteit op.
Inmiddels zijn er 8000 klachten over het examen Nederlands. 1 op de 5 VWO'ers heeft geklaagd. Wil je dan zeggen dat dit niet aan de moeilijkheidsgraad ligt? Ook ik heb ondanks mijn VWO onwaardigheid toch nog geoefend en gemerkt dat ik niet het punt haal, dat ik in 2011 gehaald zou hebben.
Anoniem, onwaardige eindexamenkandidaat VWO 2012
Eerst lezen, dan reageren.
'Het niveau is hierdoor niet lager, ik heb het examen gemaakt en de samenvatting was erg pittig.'
Het niveau is dus niet lager, de focus ligt op de verkeerde onderwerpen. Die fout ligt niet bij de leerlingen, maar bij het Cito.
Als ik met mijn vrienden praat zeg ik inderdaad nooit 'meer als' en beroep ik me niet op cirkelredeneringen. Het gaat me niet om de woordkeuze, het gaat me om de taalfouten. Fouten die een gebrek aan kennis uitstralen.
Devaluatie van mijn (en dus ook jouw) diploma? Ja. Als je op een opleiding niet leert wat er daarna van je verwacht wordt, daalt de waarde van je diploma. Je zal die kennis immers toch in moeten lopen op je vervolgopleiding of later kennis tekort komen.
Ik snap dat jij daar niet mee bezig bent, maar wij zouden de toekomstige basis van de samenleving voor moeten stellen, de hersenen waar Nederland op moet gaan bouwen. Ik bouw liever op degelijk opgeleide mensen.
haha oke. Nee ik vind dit komisch. Bij mij is het andersom; als ik met vrienden praat (van kader en basis tot gymnasium) praat ik gewoon met fouten erin. Als ik weet dat ik moet uitblinken, bijvoorbeeld een sollicitatiegesprek wat jij noemt, gebruik ik correct Nederlands.
Jij bent toch wel een ideale leerling. Echt zoeentje die ze in 1988 hadden gebruiken. En kijk waar die generatie ons naartoe heeft geleid. Kredietcrisis, milieucrisis, maatschappelijke crisis.
Nee, zoveel heeft die generatie ons ook niet gebracht. Dus daarom maar op ons afgeven. (Dit zullen jullie wel ontkennen maar toch weten jullie dat ik gelijk heb)
Ideale leerling? Ik heb afgelopen 7 jaar (nee, geen 6) meer geschorst thuis gezeten dan dat ik in de les zat, gebrek aan uitdaging. Ik ben dan misschien (ietwat) verstandiger geworden, ik doe natuurlijk ook nog steeds het liefst zo min mogelijk. Als ik wat breder kijk, naar Nederland bijvoorbeeld, dan lijkt beter onderwijs mij meer dan noodzakelijk.
Wat ik niet begrijp is waarom jij de door mij aangevallen voelt. Het niveau van het onderwijs ligt niet aan de leerling, maar aan de politiek. Bijzonder trouwens, dat je opzettelijk taalfouten maakt in bijzijn van je vrienden.
Leer Nederlands te schrijven en te spellen idioot. Als jij een eindexamenstudent bent is het schraal gesteld met je taalvaardigheid. Nederland huilt.
Wat ik niet begrijp is waarom jij de door mij aangevallen voelt.
'de' moest daar 'je' zijn, voor de duidelijkheid.
Dit gehakketak krijg je met centrale examens! Smeuïg. Jemig, toch. Zeker ook voor een Vlaming die geen kaas heeft van zulks gecentraliseers. Zappend kwam ik op het journaal op de Nederlandse televisie: stel je voor, ze hadden het net over het eindexamen Nederlands dat de meeste klagers had op LAKS.
Eindexamens op Twitter, blogs, sites en meer: wat een heerlijk gecommuniceer. Benijdenswaardig, zou ik haast gaan roeptoeteren. het gras groener aan de overkant? Hellup, nee! Spaar ons van centrale examens!
@ Tamara Kieft: bij mijn eindexamens Nederlands – ergens in de vroege jaren 1960 hoorde als koninginnestuk een 'verhandeling', een opstel vergelijkbaar met wat u moest doorstaan: de beredeneerde ontwikkeling van een stelling over een opgegeven onderwerp in correct en stijlrijk Nederlands – pagina's lang. Decennia later kwam men tot de wetenschappelijke vaststelling dat zo'n proef als afsluiter van middelbare studies geen steek hield, en werd ze dringend afgevoerd. Telkens sneller begonnen nieuwe leerconcepten hun intrede te doen, met nieuwe of hertaalde vakinhouden, nieuwe didactieken en nieuwe manieren van evalueren.
Om in te spelen op het frame van moeilijk-gemakkelijk: jullie Nederlanders hebben het moeilijker dan wij, geprangd en ingesnoerd als jullie zitten in het corset van centrale examens. Spaar ons daarvan!
Beste Bas Jongenelen,
Bedankt voor je stuk. Een uitgebreide reactie geef ik weer op mijn eigen blog: http://martijnwijngaards.blogspot.com/2012/05/examen-nederlands-niet-nuttig-ho-eens.html Ik hoor graag!
Hartelijke groeten,
Martijn Wijngaards
Nick van Moll, ik ben het in grote lijnen met je eens, maar de uitdrukking is "ver beneden peil".
We gaan eindexamenkandidaten toch niet opeens studenten noemen? Verder ben ik het uiteraard helemaal eens met uw tweeregelig betoog.
Excuses voor het snelheidsfoutje! 'Ver beneden peil' uiteraard!
Oh en je schreef: "Het aantal klachten die (…) binnenkomen (…)"
En je een-na-laatste zin is eigenlijk een bijzin en zou dus met een komma met de vorige zin verbonden moeten worden. Overigens toont de schrijver niets aan; hij uit zijn mening. Er zijn vast andere geluiden van mensen die het examen uit didactisch oogpunt wel verantwoord vinden.
Maak nou eerst het examen eens, en dan die van de voorgaande twee jaren, inclusief herexamen. Dit is het gemiddelde wat een examenkandidaat geoefend heeft. Als je deze vergelijkt met elkaar, is een duidelijk verschil te zien in moeilijkheidsgraad. Terecht dat er zoveel geklaagd is. Een beetje VWO-leerling klaagt niet om te klagen, maar kijkt (hopelijk) wel degelijk naar zijn antwoorden en het correctiemodel en probeert daaruit een correct geformuleerde klacht te versturen. Als men zich een beetje verdiept, komt men er achter dat de meeste klachten gaan over specifieke vragen, niet over de moeilijkheidsgraad.
Mee eens.
ik verlaag me tenminste wel niet tot het niveau 'idioot' en mensen uit te schelden. Die Bas Jongenelen heeft er helemaal geen verstand van. En wat zou het als ik op het internet een spelfoutje maak.
Op de momenten dat het moet gebruik ik wel correct Nederlands. Nog nooit heeft een zeurpiet zoals jullie me erop aangevallen of aangesproken.
Maar jullie zijn zeker de ideale mensen die niets fout doen.
Het spijt me als ik niet zo taalvaardig als jullie ben, ik hoop dat jullie er begrip voor hebben dat niet iedereen zo'n IQ en niveau heeft.