De taalgebruiker van gisteren was geen dichter of romanschrijver, maar een freelance-sportcommentator. Hans van Zetten, de man die voor de NOS commentaar gaf bij het turnen werd ineens allerwege geprezen. Dat wil zeggen: op Facebook kreeg hij een fanpagina, en op Twitter werd hij trending topic. Dat commentaar op het commentaar werd dan weer aanleiding tot commentaar in de oude media: de NOS en de NRC geven bijvoorbeeld enkele tweets.
Wat is er nu zo bijzonder aan het commentaar van Van Zetten? Gelukkig hebben een aantal liefhebbers hem getranscribeerd (en via de links van de NOS en de NRC valt het fragment ook nog terug te zien):
De komende minuut gaat het leven van Epke Zonderland veranderen. Wij zitten op het puntje van onze stoel. En hij gaat aan de rekstok, in gemengde greep zoals we dat van hem gewend zijn. Gaat omhoog. Ja… doet de Endo-spreiding met een hele draai in de ellegreep, is prima. Dan de halve draai. Nú komt het. nú komt het! De drie combinaties. Daar is de… JA, de eerste! En… de tweede! En… de derde! JAWEL! Hij heeft het geflikt! Drie vluchtelementen op rij! En er ontstaat een enorme euforie hier! Dan de anderhalve draai in de ellegreep maar het is nog niet klaar, het is nog niet gedaan. Dít is belangrijk, nu wat nú komt! Die saltooo, de Gaylord II! Kan ie doorgaan? JA hij kan doorgaan! Hij heeft wel iets vertraagd maar hij gaat door en hij doet zijn hele oefening hoor! Hij gaat voor 7,9! Dan de halve draai, dan moet nog de kwast komen en is allesbeslissend nu de afsprong! De afsprong! Dubbel salto, the Flying Dutchman en… HIJ STAAT! Ik sta! Het is ongekend! Epke Zonderland heeft hier de oefening van zijn leven geturnd! Hij staat! Iedereen en ik sta ook! Ik ga helemaal uit mijn dak! Het is ongelooflijk wat Epke Zonderland hier laat zien. Hij heeft zoveel opwinding gebracht hier en hij krijgt van velen al een staande ovatie. Epke Zonderland heeft het beste gepresteerd wat ie kon, de man uit Lemmer!
De liefhebbers op Twitter en Facebook prijzen Van Zettens combinatie van passie en deskundigheid. Ik heb te weinig verstand van sportcommentaar om daar iets over te kunnen zeggen – kennelijk ontbreekt die bij andere commentatoren (vooral over het taalgebruik van Mart Smeets worden allerlei grappen gemaakt).
Mij valt wel iets anders op: de fraaie structuur van het commentaar. Het aan het begin en vooral aan het eind hameren op de volledige naam van de sporter (niet Epke, niet Zonderland, maar Epke Zonderland), de spanningsopbouw tijdens de oefening (zoals wij van hem gewend zijn… is prima… nu komt het… Hij heet het geflikt… een enorme euforie… maar het is nog niet klaar… hij heeft wel iets vertraagd maar hij gaat door… is allesbeslissend nu de afsprong… het is ongekend!)
Maar er zit ook echt structuur in de anderhalve minuut die de turnoefening duurt. Van Zetten weet een paar lijnen te verwerken. In de eerste plaats is er die van de lichaamshouding, die de identificatie tussen commentator, publiek en turner duidelijk maakt. Aan het begin is er nog een contrast tussen de eerste twee en de laatste:
Wij zitten op het puntje van onze stoel. En hij gaat aan de rekstok.
Maar aan het eind is dat contrast ineens opgeheven. We zijn nu allemaal één, wat blijkt doordat we allemaal dezelfde houding aannemen:
HIJ STAAT! Ik sta! (…) Hij staat! Iedereen en ik sta ook!
In mijn oren zegt Van Zetten overigens in eerste instantie ik staat: de commentator treedt even buiten zichzelf, en beschrijft zichzelf als ware ook hij de atleet die net die prestatie geleverd heeft: de identificatie is totaal. En dan wordt ook het publiek (iedereen) erbij betrokken. Maar na dit extatische moment vallen meteen die drie groepen weer uit elkaar: ik ga uit mijn dak, terwijl hij van velen een staande ovatie krijgt.
De andere lijn is die van het leven van Epke Zonderland. Dat dit een zeer belangrijke gebeurtenis voor de turner was wordt zowel aan het begin als aan het eind van het commentaar gereveleerd:
De komende minuut gaat het leven van Epke Zonderland veranderen. (…) Epke Zonderland heeft hier de oefening van zijn leven geturnd!
Helemaal aan het eind, als het aan iedereen duidelijk is waar Zonderland geëindigd is – op het podium van de Olympische Spelen in Londen, reveleert Van Zetten nog waar de turner eigenlijk vandaan kwam – uit Lemmer. De turner heeft niet alleen allerlei salto’s en gaylords gemaakt, niet alleen maar rondjes gedrukt, maar hij is ook omhoog geklommen, zoals iedereen ook voor hem is gaan staan.
Het zijn die bewegingen omhoog in het leven die Van Zettens commentaar een klein kunstwerkje maken.
Mooie analyse!
Mooi geanalyseerd Sjaak! Prachtig commentaar idd!
"Gelukkig hebben een aantal liefhebbers hem getranscribeerd." Hem? Dat woord verwijst naar het commentaar! Deze taalfout is een taalkundige onwaardig.
Dat is een interessante opmerking. U studeert musicologie, zie ik. Zijn er, als u ooit afstudeert, ook melodietjes die u onwaardig zullen zijn? Of muziekinstrumenten?
Ik vond het commentaar van Van Zetten bijna net zo mooi als de oefening zelf. Vooral het 'Ik sta ook'. Geweldig!
Een stukje poëzieanalyse.
Primo: ik ben inmiddels afgestudeerd. Secundo: ik mag toch hopen dat u de drogreden in uw vraag ziet? Ik vind dat een taalkundige niet hoort te zondigen tegen de regels van het standaardtaal (als hij deze gebruikt). U vraagt mij of ik bepaalde muziekverschijnselen versmaad als onderzoeksvoorwerp. (Dit is trouwens een vraag die ik niet volmondig met 'nee' durf te beantwoorden, maar dat terzijde.) Ik heb u nimmer verboden om het vervagende taalgevoel omtrent woordgeslachten te onderzoeken.
Als er iets vrouwelijks getranscribeerd was, bijvoorbeeld, als dat zou kunnen, 'de uitzending', dan was de zin geweest: "Gelukkig hebben een aantal liefhebbers haar getranscribeerd." Dan was de reactie niet geweest: "Haar? Dat woord verwijst naar de uitzending! Deze taalfout is een taalkundige onwaardig." Als 'haar' klopt voor een vrouwelijk woord, waarom klopt 'hem' niet voor een mannelijk of onzijdig woord?
Interessante naam, Van Zetten. Is hij de man van die mevrouw Van Zetten uit Tiel waar Mart Smeets het steeds over heeft? Of is hij van de naam a en van de namen a z de analfabetische naam?
Overigens vind ik dat een commentator zich niet zo moet laat meeslepen. Juichen dat doe ik zelf wel.
@Anoniem: volgens mij klopt 'hem' wel degelijk voor een mannelijk woord, alleen niet voor een onzijdig woord. Toch?
Overigens een prachtanalyse, die ik met veel genoegen las.
Ligt het aan mij of is 'Gaylord II' eigenlijk een hele rare naam voor een salto?
3 uur lang discussiëren over "hem" of "haar" en daarbij de grootste taalfout over het hoofd zien…een taalkundige onwaardig inderdaad:
"Gelukkig hebben (sic!!!) een aantal liefhebbers hem getranscribeerd"
Van mij krijgt Hans van Zetten een tien met een griffel voor zijn commentaar bij de Olympische oefening van Epke Zonderland…jah, hij gaat door!
Gaylord II is niet een hele (sic) rare naam voor een salto: Mitch Gaylord was een succesvol Amerikaans turner.
@ musiqolog U schrijft: 'Ik vind dat een taalkundige niet hoort te zondigen tegen de regels van het standaardtaal (als hij deze gebruikt).' En daar zijn wij het nu juist niet eens.
Die 'standaardtaal' bevat, in ieder geval zoals u hem (pardon, haar) kennelijk definieert, een hoop dood hout, zoals Multatuli dat noemde: achterhaalde regeltjes die mensen dwingen om anders te schrijven dan ze praten. Er is geen enkele reden waarom ik, omdat ik taal bestudeer, gebonden zou zijn aan dat soort dorre en onnatuurlijke schoolmeesterstaal. En daarom gaat mijn vergelijking wel op: het is alsof ik, als buitenstaander, u zou bekritiseren omdat u musicoloog bent en desondanks weleens naar iets anders luistert dan Beethoven; omdat ik vind omdat u de algehele verloedering der muziek sinds Beethovens tijd wel mag bestuderen, maar er beslist niet aan mag deelnemen.
Gefeliciteerd overigens met uw afstuderen.
een commentator mag zich best laten meeslepen, maar niet ten koste van de sportvrouw/sportman en nooit, ik zeg nooit, om het eigen opgeblazen ego nog verder op te blazen.
en het is ook een heel (Si vis pacem, para bellum) gekke naam voor een salto 😀
Het is wel een beetje vreemd dat Epke Zonderland met zijn naam voor een land uitkomt.
"hebben een aantal"??
Niet afgestudeerd overigens
Zinloze discussie bovendien
Heerlijk zo'n blog waarop je anoniem anderen op jouw taalkundige superioriteit kunt wijzen. Sick.
@Anoniem, http://www.onzetaal.nl/taaladvies/advies/aantal
@Anoniem,
thanks, weer wat geleerd.
Wat fein da gullie mein kua taal een lessie hep geleert. Ik ga dur chewoon fan singen.
Als een Engelstalige mens, waardeer ik uw inzicht wat betreft het taal gebruik van Hans van Zetten. Mijn Nederlandse vrienden merkten het op hoe leuk zijn commentaar was, maar was het voor mij gewoon een uitdaging om hem goed te verstaan. Ik begrijp nu beter wat zo bijzonder leuk er in zat. Bedankt.
Ja. Alleen krijgen elementen in het turnen de naam van degene die 'm het eerst liet zien op een WK of op de Spelen. De turner die dit element bedacht, heet nu eenmaal zo…