Rond 1970 kon een Drentse jongen aan een meisje dat hij leuk vond voorstellen Gaoi even met mien brommer bekieken? “Nee, natuurlijk dacht hij dan niet dat het meisje een fervent TT-bezoekster was” schrijft Jan Germs in zijn boekje Ik heb een neefje doodgeslagen, “of zelfs maar belangstelling had voor zijn brommer.”
Jan Germs is van 1954, dus hij was zelf in 1970 van de brommerkieken-leeftijd. Het is niet helemaal duidelijk of die uitdrukking door meer Drenten werd gebruikt dan alleen door Germs en misschien zijn klasgenoten, maar hij werkt er al een paar jaar aan om de uitdrukking algemeen ingang te doen vinden: hij schreef hem al op in een boekje toen de Ronde van Spanje in 2009 in Assen van start ging, hij gebruikte hem al een aantal keer in het tv-progrmma van RTV-Drenthe Jasbuus vol Drents en doet nu dus ook weer een oproep in het nieuwe boekje:
Ik vind dat elke Drentse vent met gevoelens voor een ander dit duidelijk mag maken door hem/haar uit te nodigen een blik op zijn brommer te werpen. Zelfs al heeft hij die niet!
Het is een leuk voorbeeld van hoe dat gaat met het dialect aan het begin van de 21e eeuw: ze drijft op nostalgie, maar die nostalgie groeit gewoon met de mensen mee. Veertig jaar geleden zal niemand brommers kieken als echt Drents hebben herkend, omdat ‘echt Drents’ toen iets was van 1930, en brommers behoorden tot de moderne tijd. Zo schrijft in 2050 misschien iemand een boekje met een echt Drentse zin over een Samsung Galaxy-tablet.
Germs is een moderne dialectspreker: goed opgeleid (hij heeft in het onderwijs gezeten), bereisd (hij noemt een aantal tochtjes naar Spanje en Italië) en belezen waar het gaat om het dialect. Ik heb een neefje doodgeslagen is een aardig boekje, met een aantal korte, columnachtige stukjes over Drentse uitdrukkingen, de uitspraak en de zinsbouw van het Drents en een aantal andere kwesties.
Germs is het best op dreef wanneer hij observaties maakt over de manier waarop Drenten met hun taal omgaan. Om het verdwijnen van dialecteigen woorden te illustreren, vertelt hij over een vrouw die hem vertelde:
– Mien oma gung naor het goorntie um tielozen te plukken.
– Mien mam gung naor de tune um tielozen te plukken.
– Ik gao naor de tune um narcissen te plukken.
Jan Germs. Ik heb een neefje doodgeslagen. Beilen: Het Drentse boek, 2012. ISBN 978 90 6509 882 5. Bestellen bij Het Drentse Boek.
Dee oetdrukking is nit niej en wörd in Tweante en n Achterhook ook völle broekt. In Tweante wörd he juust as kenmoarkend vuur n Achterhook ezeen en nit echt vuur Dreante. Det hef wellicht ook te doon met ene van Jovink & De Voederbietels' (Achterhooksen rockgroep) grötste hits:
"Brommers kieken" is niet typisch Drents, het komt over grotere delen van het Nedersaksisch gebied voor. Sterker nog, het meest bekend is het volgens mij uit de Achterhoek. Jovink en de Voederbietels hebben een nummer uitgebracht met deze titel.
Ik kom uit Zuidwest-Drenthe en heb daar de uitdrukking nog nooit horen gebruiken. In Groningen heet(te) een brommer een plof, dus daar kon de uitdrukking sowieso niet bestaan.
Ik -als geboren Achterhoeker en getogen Drent- moet zeggen deze uitdrukking in beide regio's vroeger nooit in het wild gehoord te hebben.
Pas de laatste jaren ken ik hem, inderdaad via Jovink volgens mij.
Maar ik had dan ook geen brommer (nodig) om meisjes mee te lokken 😉
Jan Germs is directeur van het Huus van de Taol in Beilen en ik ken hem zelf omdat we samen bij een Drents schrijversgroepje "Schriefwark" zitten die ook in Beilen bijeen komt.
Hij is echt een goede schrijver met veel humor en passie voor verschillende dingen. Zijn verhalen kunnen je echt in een beter humeur brengen.
Waor kom ie argens weg Harry? Ikke bin op-egruid op Zuudwolde vanof mien zeuvende en mit zestiene bi'w naor 't Hogevène verhuusd
…DAT ook in B…
Dank voor alle aanvullingen. Het zou interessant zijn om te onderzoeken hoe de uitdrukking verspreid is. Van Germs weten we nu dat hij in de jaren 60/70 al gebruikt werd, maar kennelijk was hij toen nog niet zo heel algemeen. Hoe heeft hij zich verspreidt? Waar komt hij vandaan?
Mijn neefjes op Goeree-Overflakkee gebruiken deze uitdrukking ook: brommers kieken. Brommers komen klaarblijkelijk ook buiten Drenthe voor.
N.B. "Hoe heeft hij zich verspreidt?" zou ik zelf met alleen een d op het eind schrijven.
Mbt het laatste punt: http://nederl.blogspot.nl/2012/10/verdediging-van-de-dt-fout.html
Je reactie vond ik sowieso wel grappig omdat ik dit in eerste instantie opviet alsof Germs hier de 'hij' was ipv de uitdrukking.
"Van Germs weten we nu dat hij in de jaren 60/70 al gebruikt werd, maar kennelijk was hij toen nog niet zo heel algemeen. Hoe heeft hij zich verspreidt? Waar komt hij vandaan?"
Zo lees je deze zin wel heel anders 😉
Verdedigen is niet nodig hoor. Ik schrijf alleen maar dat ik het zelf anders zou doen.
"Uitdrukking" is eigenlijk een vrouwelijk zelfstandig naamwoord, maar wie boeit dat nog.
Tja, dat boeit niks (niemand) meer.
Het lastige is dat (in Nederland) 'zij' voor een zelfstandig naamwoord dat niet betrekking op een persoon heeft tegenwoordig nogal gekunsteld klinkt. 'Hij' is inderdaad ook niet ideaal hier.
De Engelsen zeggen tegen alles wat onmenselijk is 'it', maar bij ons kom je dan weer in de war door de samenval met de verwijzing naar onzijdige substantieven.
Ook weer in het Engels wordt tegenwoordig 'they' gebruikt wanneer men niet wil/mag kiezen voor hij als het beide geslachten betreft.
Misschien dat over vijftig jaar onze nazaten ook rustig zeggen:
'Wil elke leerling hun ereader pakken?'
'Als een nieuwe patiënt zich inschrijft moeten ze hun onderhuidse chip laten scannen.'
'Iedere nieuwe kolonist op Mars dient in hun eigen onderhoud te voorzien.'
@Ingmar 10.01 uur
Havelte.
Ah, 't mooie dorp mit de stienbulten
Of eh… stienbulten en soldaoten
Weer helemaal relevante term met de zwarte cross