Onder de brandende zon marcheerden de Belgische auteur* Andy Fierens en ik over het 88 hectaren** tellende grafveld Schoonselhof richting zijn laatste rustplaats. Als bekend Antwerpens dichter maakt hij aanspraak op een plekje op het ereperk ‘R’, te midden van zijn gestorven kunstzusters- en broeders, of op veld ‘N’, waar in eerste instantie notabelen, maar ook auteurs liggen.

Voorbij het monument waarop het Franse Vreemdelingen Legioen haar in Flanders Fields geblevenen herdacht, overviel ons een grote dorst. We wankelden naar een kraantje. Net toen we van het roestbruine water wilden drinken waarschuwde een in een pij gehulde werkman, die met een zeis bezig was het gras te wieden, ons dat het kraanwater op de dodenakker niet voor menselijke consumptie bestemd was. Beter konden we buiten de poort water kopen.

We volgden zijn advies, sleepten ons richting toegangspoort over veld ‘W1’; een grote open vlakte met een paar rijen zwarte houten staken. Andy herkende dit als zijnde een van de akkers waar de ‘eenzame uitvaart‘-doden worden begraven.***  De graven zijn voor het merendeel uiterst sober uitgevoerd: op een ongeveer één meter hoge wigvormige en zwartgeverfde plank staat niets meer dan de achternaam en het sterfjaar van de overledene.

Andy, door dorst overmand, zeeg ineen. ‘Dit is de straf Gods’, rochelde hij, ‘voor die keer dat we in Dokkum heilig water uit de Bonifatiusbron roofden’. Ook ik trok het niet meer: ‘Inderdaad, gestolen vocht gedijt niet.’ Ik viel voorover op de aarde, bijna bovenop een sixpack halve liters bronwater. ‘What the fuck?’

Tussen al de zwarte grafstaken stond een stenen zerk, met een foto van een zwarte vrouw voor een fotobehang-achtergrond. Mary Abena, 21 mei 1961 – 22 augustus 2012. Voor de zerk lagen verwelkte bloemen en het sixpack water. Kennelijk als grafgift.

We keken elkaar aan, dachten bijna gelijktijdig: ‘zij heeft er niks aan; wij wel’. Na inspectie van de uiterste houdbaarheidsdatum namen we elk een flesje uit het gebundelde water, prevelden een dankgebed aan de Heilige Mary van Schoonselhof en draaiden om, terug naar het kunstenaars-ereperk.

Langsheen Paul van Ostaijen en Willem Elsschot, voorbij August van Cauwelaert en Pol de Mont, door de struiken, over een sloot en weer door een heg bereikten we uiteindelijk de akker waar Andy straks deel van de bemesting vormt. Een rechthoekig veld, met in het midden het Quercus-werk, dat in het kader van Antwerpen Wereldboekenhoofdstad 2004 ontworpen was door Weyers en Borms, in samenwerking met Simon Vinkenoog.

Aan de lange zijden van de rechthoek rusten onder meer de auteurs Gust Gils, Freddy de Vree, Herman de Coninck en Michel Bartosik. Sommige graven zijn heel bijzonder uitgevoerd: zo ligt J.M.H. Berckmans onder een bult gefixeerde steenkolen begraven en lijkt De Coninck postuum te verdrinken onder een zwaar gecondenseerde glasplaat. De meest memorabele inscripties waren ‘Hier dwaalt J.M.H. Berckmans in de grauwzone van Barakstad’ en die op het graf van de blinde bard Marcel van Maele: “Neem plechtig uw hoofd af!”

Aldus deden we. Met onze ontrompte hoofden onder de armen gestoken wandelden we verder, naar de militaire ereperken, waar naast Italiaanse, Franse, Marokkaanse, Britse, Canadese en natuurlijk Belgische oorlogsdoden veel Belgische oudstrijders en oudverzetsmensen liggen. ‘Dat zal een heel dilemma geweest zijn, na het overlijden van Van Maele’, mompelde Fierens’ hoofd. ‘Hij was immers ook Korea-veteraan’.

‘Inderdaad, waar moet zo iemand dan worden bijgezet? Tussen zijn vroegere strijdmakkers of tussen de kunstenaars, of…’ Maar door het passeren van het ‘begraafbos’ en de graven van tientallen Britten die op 16 december 1944**** waren omgekomen en na het aanschouwen van twee Franse infanteristen die op 1 mei 1940 kennelijk hier in de buurt gesneuveld waren (hè, wat deden die op die datum in België?) bleef deze vraag onbeantwoord.

Toen we bij het vallen van de avond eindelijk het reusachtige grafveld verlieten en we, na herplaatsing van onze hoofden, ons in Tram 24 zetelden om op de Groenplaats naar de duim van Rubens te kijken, krasten drie kraaien ons gemoedelijk ’tot ziens’ na.

————————
Noten
* Andy Fierens stond tot voor kort vooral bekend als dichter. Eind september 2013 debuteert hij als prozaïst met de science fiction roman Astronaut van Oranje (met Michaël Brij; De Bezige Bij Antwerpen).
** ’88 hectaren’ volgens de Stad Antwerpen ,http://www.antwerpen.be/eCache/ABE/80/87/119.Y29udGV4dD04MDMzODg1.html ; ’84 hectaren’ volgens Jacques Buermans,  www.schoonselhof.be