Door Marc van Oostendorp
Let op! Over een week viert het Nederlandse weblog zijn vijftienjarig bestaan. Op die dag, in 1999, plaatste de beeldend kunstenaar Jeroen Bosch namelijk zijn eerste stukje op een weblog dat Alt0169 heette.
De precieze datum is niet helemaal duidelijk, dus ik vier het nu maar alvast. In het archief gaat het over ‘1x augustus’, voorafgaand aan de 17e. Wij van de Kring van Nederlandsewebloghistorici houden het daarom voor het gemak op de 16e, maar er zijn ‘deskundigen’ die er anders over denken. Luister niet naar hen!
In december 2003 schreef ik voor Neder-L een stukje waarin ik de geschiedenis van het Nederlandse weblog tot dan toe beschreef. Het wordt inmiddels tijd voor een update.
Het belangrijkste dat opvalt is dat in mijn overzicht 2003 een weblog ontbrak dat voor Nederland het gezicht van het weblog snel zou gaan bepalen: GeenStijl.
Sociale media
Ja jongens en meisjes, er is een tijd geweest dat GeenStijl nog niet bestond. Eind december 2003 was dit er al (het internet-archief geeft als eerste vindplaats voor dat adres een pagina uit mei van dat jaar), en volgens mij kende ik het ook al, maar ik dacht toen dat het een soort imitatie was van Alt0169 was. Volgens mij zou er een mooie stilistische scriptie te schrijven zijn over de geschiedenis van GeenStijl: de invloeden op dat taalgebruik van de eerdere weblogs én van schrijvers als Reve, de wijze waarop sommige woorden mainstream werden (‘reaguurders’), enz.
Ondertussen zijn de ‘generaties’ die ik in 2003 onderscheidde allemaal blijven bestaan, en dus geen generaties maar subgenres: het persoonlijke dagboek, het journalistieke verslag, het onderhoudende, het wetenschappelijke. Eén subgenre is wel goeddeels verschenen: dat bestaat uit alleen links naar allerlei andere websites; daarvoor hebben we nu de sociale media.
Aan het eind van het bericht uit 2003 fantaseer ik over de mogelijkheid dat er ook weblogs komen op het gebied van de neerlandistiek. Die fantasie is inmiddels meer dan waargemaakt – zie de kolom aan de rechterkant van Neder-L met een keur van mooie weblogs, zoals Caraïbisch uitzicht, Milfje Meulskens en Weyerman.
Schrijfwijzer
De meeste weblogs bestaan hooguit een paar jaar; ik denk eigenlijk dat de allermeeste weblogs slechts twee of drie berichten kennen en dan stilzwijgend opgaan in de oersoep die internet heet.
Ik stel voor dat we Merel Roze benoemen tot degene die het langst min of meer onafgebroken aan een weblog heeft gewerkt; het eerste bericht uit haar archief stamt van 27 april 2001 (‘Ik ben Merel en ben vanaf nu ook aan het loggen.’) Voor oudere nog bestaande weblogs houd ik me aanbevolen, maar Roze heeft sindsdien onder andere ook enige boeken geschreven, waaronder een Schrijfwijzer voor het web (samen met Chrétien Breukers) en geeft trainingen in het schrijven voor het internet.
Thailand
Betaalde blogs bestaan er in Nederland voor zover ik kan zien eigenlijk niet (afgezien van GeenStijl). In 2003 schreef ik dat de kranten ermee experimenteerden; die experimenten hebben de jaren erna nog wel doorgezet, maar inmiddels zijn die blogs allemaal weer afgeschaft.
Ik vind dat ook eigenlijk wel een van de prettige aspecten van het weblog als genre: het maakt het volkomen onafhankelijk en anarchistisch. Wie een weblog schrijft, kan daar op ieder gewenst moment zomaar weer mee ophouden. Mensen kunnen schrijven wat ze willen, en waarover ze willen, en zolang ze willen. Eindeloze lappen kunnen ze vullen, of iedere dag een kort stukje schrijven dat alleen één lezer bereikt, ergens in Thailand. Op de komende vijftien jaar!
Martine de Jong blogt ook al heel lang: sinds 1999; haar archief op http://www.10e.nl/ gaat terug tot 17 december 2000. (Ze is ook een van de schrijvers van Recensiekoning.nl (naast online ook in de Volkskrant en in boekvorm verschenen) en is bezig met haar eerste roman).