• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Addenda EWN: Kweepeer

30 oktober 2014 door Redactie Neder-L Reageer

Door Michiel de Vaan
Mnl. quedeboem ‘kweeboom’ (1330), verder Mnl. que(e)de v. ‘kwee’ en quede appel ‘kweeappel’. Later valt de d tussen de klinkers weg, vandaar bij Kiliaan (1599) que en que-appel ‘malum cydonium’ naast o.a. que-peyre ‘malum strutheum’. Het verschil tussen beide samenstellingen wordt in 1554 als volgt door Dodoens beschreven: Queappelen sijn tweederleye / Die eene sijn ront ende worden gheheeten Queappelen / Die andere sijn meerder ende ghefatsoeneert ghelijck die Peeren ende dese worden Quepeeren ghenaemt. Zie voor meer uitleg en illustraties het Cruijdeboek. Nnl. kwee, quee blijft tot in de twintigste eeuw in algemeen gebruik naast de samenstellingen kweepeer en kweeappel.
Verwante vormen: Mndd. quede, Ohd. quitina, Mhd. quiten, Mohd. Quitte f. De afwezigheid van het n-suffix in het Middelnederlands en ‑nederduits is opvallend. Mogelijk is *kwedene > Mnl. *kweden als een meervoud opgevat, en heeft men er een nieuw enkelvoud kwede van afgeleid.
Westgermaans *kwidina is een leenwoord uit Latijn *quidōnea dat zelf uit het Grieks komt. De combinatie qui- gebruikt het Latijn soms om Grieks ku- weer te geven, al vinden we in geschreven bronnen enkel Lat. cydōnia. De Oudgriekse vormen kudṓnia (mãla) ‘Kydonische (appels)’, kudōnéa ‘kweeboom’, verwijzen naar de stad Kydōnía op Kreta. Dat is een volksetymologie: de oudere naam van de vrucht is Gr. kudómalon, een leenwoord uit Anatolië.
Hetzelfde woord belandde nog in een andere vorm in het Latijn, als cotōneum. De t kan wijzen op een Etruskisch tussenstadium in de ontlening, maar er kan ook contaminatie met Gr. kóttanon ‘klein soort vijg’ > Lat. cottanum in het spel zijn. In het Galloromaans ontstond *kodoneum, en vandaaruit Oudfrans cooin, MoFra. coing. Het Oudfranse woord kwam in het Middelengels als coyn terecht, waarvan MoE quince een oorspronkelijk meervoud is. Op *kodoneum gaan ook de Hoogduitse vormen Ohd. kottana, kutin(n)a, cudina, Mhd. kütten en Mohd. (verouderd) Kütte terug, die met quitina, Quitte concurreerden. De Westvlaamse, veertiende-eeuwse varianten code en codeappel ‘kwee’ (1351) lijken eveneens *kodoneum voort te zetten.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Opent in een nieuw venster) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Opent in een nieuw venster) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Opent in een nieuw venster) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Opent in een nieuw venster) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Opent in een nieuw venster) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Opent in een nieuw venster) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Addenda EWN, etymologie

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Sint Nicolaas

Zie eens, Mietje! wat al lekkers
U, Sint Nicolaas al bragt;
Omdat ge’ als gehoorzaam Meisje,
Uw verpligting hebt volbragt.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

De koeien schemeren door de heg,
het paard is uit taaitaai gesneden,
in ieder duindal ligt dun sneeuw.

De branding vlecht een veren zee
waar zon over omhoog stijgt, licht waarin
geen plaats om uit te vliegen is.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

2 januari 2026: Vlekflits

2 januari 2026: Vlekflits

5 december 2025

➔ Lees meer
11 december 2025: Anne Frank, schrijfster

11 december 2025: Anne Frank, schrijfster

3 december 2025

➔ Lees meer
11 december 2025: Proefcollege Nederlands

11 december 2025: Proefcollege Nederlands

2 december 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1946 Dick Wortel
➔ Neerlandicikalender

Media

Dichter Esther Jansma (24 december 1958-23 januari 2025)

Dichter Esther Jansma (24 december 1958-23 januari 2025)

2 december 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De postkoloniale podcast met Remco Raben over Pramoedya Ananta Toer

De postkoloniale podcast met Remco Raben over Pramoedya Ananta Toer

30 november 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Peter van Zonneveld over Tjalie Robinson/Vincent Mahieu (1993)

Peter van Zonneveld over Tjalie Robinson/Vincent Mahieu (1993)

29 november 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d