• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Addenda EWN: Kweepeer

30 oktober 2014 door Redactie Neder-L Reageer

Door Michiel de Vaan
Mnl. quedeboem ‘kweeboom’ (1330), verder Mnl. que(e)de v. ‘kwee’ en quede appel ‘kweeappel’. Later valt de d tussen de klinkers weg, vandaar bij Kiliaan (1599) que en que-appel ‘malum cydonium’ naast o.a. que-peyre ‘malum strutheum’. Het verschil tussen beide samenstellingen wordt in 1554 als volgt door Dodoens beschreven: Queappelen sijn tweederleye / Die eene sijn ront ende worden gheheeten Queappelen / Die andere sijn meerder ende ghefatsoeneert ghelijck die Peeren ende dese worden Quepeeren ghenaemt. Zie voor meer uitleg en illustraties het Cruijdeboek. Nnl. kwee, quee blijft tot in de twintigste eeuw in algemeen gebruik naast de samenstellingen kweepeer en kweeappel.
Verwante vormen: Mndd. quede, Ohd. quitina, Mhd. quiten, Mohd. Quitte f. De afwezigheid van het n-suffix in het Middelnederlands en ‑nederduits is opvallend. Mogelijk is *kwedene > Mnl. *kweden als een meervoud opgevat, en heeft men er een nieuw enkelvoud kwede van afgeleid.
Westgermaans *kwidina is een leenwoord uit Latijn *quidōnea dat zelf uit het Grieks komt. De combinatie qui- gebruikt het Latijn soms om Grieks ku- weer te geven, al vinden we in geschreven bronnen enkel Lat. cydōnia. De Oudgriekse vormen kudṓnia (mãla) ‘Kydonische (appels)’, kudōnéa ‘kweeboom’, verwijzen naar de stad Kydōnía op Kreta. Dat is een volksetymologie: de oudere naam van de vrucht is Gr. kudómalon, een leenwoord uit Anatolië.
Hetzelfde woord belandde nog in een andere vorm in het Latijn, als cotōneum. De t kan wijzen op een Etruskisch tussenstadium in de ontlening, maar er kan ook contaminatie met Gr. kóttanon ‘klein soort vijg’ > Lat. cottanum in het spel zijn. In het Galloromaans ontstond *kodoneum, en vandaaruit Oudfrans cooin, MoFra. coing. Het Oudfranse woord kwam in het Middelengels als coyn terecht, waarvan MoE quince een oorspronkelijk meervoud is. Op *kodoneum gaan ook de Hoogduitse vormen Ohd. kottana, kutin(n)a, cudina, Mhd. kütten en Mohd. (verouderd) Kütte terug, die met quitina, Quitte concurreerden. De Westvlaamse, veertiende-eeuwse varianten code en codeappel ‘kwee’ (1351) lijken eveneens *kodoneum voort te zetten.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Opent in een nieuw venster) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Opent in een nieuw venster) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Opent in een nieuw venster) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Opent in een nieuw venster) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Opent in een nieuw venster) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Opent in een nieuw venster) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Addenda EWN, etymologie

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Kees Jiskoot • Zwaarmoed en potsier

Maar aan Brusselse loketten
bezig ik hun zoet patois:
Jefke, Ickxske, Sjefke, Krieckxske,
Olland, Olland, Toetatwâ.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

SNOETJE

Een snoetje van ontroering, een snoetje van ontrouw.

Bron: Barbarber, september 1969

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

6 februari 2026: Towards New Horizons of Scholarly Publishing

6 februari 2026: Towards New Horizons of Scholarly Publishing

17 december 2025

➔ Lees meer
28 december 2025: Zesde editie van Winterzinnen

28 december 2025: Zesde editie van Winterzinnen

16 december 2025

➔ Lees meer
14 januari – 6 maart 2026: Workshop Slimmer zoeken in Delpher

14 januari – 6 maart 2026: Workshop Slimmer zoeken in Delpher

10 december 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1901 Pierre Boyens
sterfdag
1891 Jan Beckering Vinckers
1933 Johan Kern
1951 Jacoba van Lessen
2024 Erik Brus
➔ Neerlandicikalender

Media

Het verdwenen botje van Sint-Werenfridus

Het verdwenen botje van Sint-Werenfridus

18 december 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
Elise Vos – Van alles de laatste

Elise Vos – Van alles de laatste

17 december 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Waar komt al die literatuur vandaan?

Waar komt al die literatuur vandaan?

16 december 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d