Door Ninuk Soedarsono, Rina Slamet, Sugeng Riyanto
Docenten Nederlands bij het Erasmus Taalcentrum Jakarta
Het is verheugend om te zien hoe collega’s uit verschillende kanten van de wereld reageren op het nieuwe beleid van de Taalunie. Een ervan gaat over het stopzetten van de subsidie voor het Erasmus Taalcentrum te Jakarta. Het is hoog tijd dat het Erasmus Taalcentrum (ETC) aan het woord komt. Naar onze mening is het essentieel om in de discussie naar voren te brengen wat het ETC doet voor het bevorderen van het Nederlands in Indonesië.
Het ETC organiseert cursussen Nederlandse taal voor Indonesiërs en bijscholingsprogramma’s voor docenten Nederlands. Bij het ETC kan ook iedereen terecht die iets wil weten over het Nederlands in Indonesië.
Het Taalcentrum organiseert het hele jaar door cursussen Nederlands. In deze cursussen wordt modern communicatief lesmateriaal gebruikt, voor een deel in een computerlaboratorium. Er zijn cursussen op zeven niveaus. De kwalificaties van deze niveaus zijn afgestemd op het “Common European Framework of Reference for Languages”. Er is een mediatheek met heel divers materiaal.
Het Taalcentrum is in 1981 opgericht en heeft duizenden Indonesiërs Nederlands geleerd. De meeste cursisten zijn nog jong en willen graag Nederlands leren als extra vak naast hun studie, als extra kwalificatie op de arbeidsmarkt, of als voorbereiding voor een verblijf in Nederland of België.
Het Taalcentrum werkt nauw samen met de Vakgroep Nederlands van de Universitas Indonesia, en met andere universiteiten en cursusinstituten in het land waar Nederlandse lessen worden gegeven.
Het Erasmus Taalcentrum is een instituut van de Nederlandse Taalunie (NTU), de Nederlands-Vlaams-Surinaamse organisatie, die de kennis van het Nederlands in de gehele wereld wil bevorderen.
Waarom Nederlands?
Veel Indonesiërs leren Nederlands omdat ze het nodig hebben als bijvak voor hun studie rechten of geschiedenis. Ze moeten studiemateriaal in het Nederlands zelfstandig kunnen lezen en begrijpen.
Anderen kiezen het Nederlands omdat ze bij een Nederlands bedrijf werken, of omdat ze hopen in de toekomst gemakkelijker werk te vinden.
Studenten die Nederlands als hoofdvak hebben gestudeerd gaan vaak werken: als docent Nederlands, als medewerker bij ambassades, bij kranten, radio en televisie, uitgeverijen, Nederlandse bedrijven, in de toeristenindustrie.
Weer anderen leren Nederlands omdat ze familie of kennissen hebben in Nederland, waarmee ze contact willen onderhouden. Er zijn ook mensen die aan een Nederlandse of Vlaamse universiteit willen studeren. En er zijn mensen die definitief in Nederland willen gaan wonen.
Het ETC biedt extensieve en intensieve cursussen aan. Naast gewone cursussen, zijn er cursussen voor diverse doelgroepen. Het ETC bevindt zich op het terrein van de Nederlandse ambassade en naast de deur is het Erasmus Huis met een grote bibliotheek met boeken, video’s, dvd’s en cd’s en met een gevarieerd programma van tentoonstellingen, films en concerten.
Het bestaan van het Nederlands in Indonesië
Het Nederlands is niet geheel uit Indonesië verdwenen. Het wordt nog gebruikt onder meer op het gebied van geschiedenis, taalkunde, landbouw, bosbouw, antropologie en rechtspraak. Van juristen wordt vaak geëist dat ze Nederlands kunnen lezen. Veel wetboeken en bestuursstukken zijn niet vertaald in het Indonesisch of zijn niet vernieuwd. Het Nederlands is zelfs in enkele plaatsen, zoals in Depok, Bandung, Semarang en Manado, nog een dominante taal.
Dertig jaar geleden hoefde men als docent Nederlands geen academische achtergrond te hebben, want die generatie docenten, die de taal nog op school geleerd hebben en inmiddels gepensioneerd zijn, beschikken over volledige beheersing van het Nederlands. Daarnaast is er een “jongere” generatie docenten van de jaren 1990, die de Nederlandse taal en letteren hebben gekozen voor hun universitaire opleiding, en de taal nog van hun ouders hebben opgepikt. Verder is er een groep “nog jongere” generatie docenten van de jaren 2000, die van huis uit totaal geen Nederlands spreken, maar toch de taal hebben gestudeerd op universitair niveau. Deze twee laatste groep docenten zijn geen moedertaalsprekers. Ze zijn een groep Indonesiërs die veel belangstelling hebben voor de Nederlandse taal en passie hebben voor het lesgeven van de Nederlandse taal.
Dertig jaar geleden gingen veel Indonesiërs Nederlands leren slechts om twee redenen, namelijk nostalgische redenen en voor studie. Tegenwoordig hoor je: “ik hou van vreemde talen”, “ik heb familie in Nederland en België wonen”, “mijn grootouders en ouders spreken Nederlands”, “ik heb een Belgische of Nederlandse vriend(in)”, “ik wil op vakantie naar Nederland en België”, “ik studeer rechten”, “ik wil gids worden”, “ik ga in Nederland of België studeren” …. zo kan je nog een langere lijst maken van de redenen waarom Indonesiërs Nederlands leren.
De activiteiten van ETC-cursisten
In de loop der jaren hebben we een cursus Nederlands gegeven aan duizenden Indonesische cursisten met verschillende achtergronden zoals kinderen, scholieren, studenten, politieofficieren, archivarissen, bedrijfsleider, medewerkers van Nederlandse instellingen en bedrijven, reisleiders, huisvrouwen, of jonge Indonesiërs die de Nederlandse taal en cultuur willen leren. Met de meeste cursisten houden we tot op heden nog contact. Het Erasmus Taalcentrum heeft een bijzondere plaats genomen in het hart van onze cursisten.
Op initiatief van de docenten werden activiteiten uitgevoerd ter gelegenheid van het 25 jaar bestaan van het ETC in 2006: een toneelopvoering en het zangoptreden door onze cursisten, natuurlijk in het Nederlands. Het was een groot succes. Zij deden hun uiterste best om deze opvoeringen in het Nederlands te doen.
De belangstelling voor de Nederlandse taal en cultuur groeide sterker bij de cursisten. Ze voelden zich thuis op het ETC en sommigen zagen het ETC als hun tweede huis. In april 2007 werd de OAsE uit initiatief van de cursisten opgericht. Oase is de Organisatie van Actieve curSisten ETC. Ze begonnen eerst met de zgn “Wandpublicatie”, artikels verzameld en geschreven door de cursisten die aan de muur werden opgehangen bij de ingang van het ETC.
In augustus 2007 kwam OAsE met een voorstel om een activiteit te organiseren buiten het ETC, namelijk een uistapje met cursisten, docenten en medewerkers van het ETC. Allerlei spelletjes werden gedaan met Nederlands als voertaal.
Eind 2007 trad de OAsE weer op met een poëzievoordracht van Nederlandse en Vlaamse dichters, die prachtig werd gepresenteerd.
ETC-cursisten namen deel aan The European Day 2010 in Jakarta.
ETC-docenten tijdens het praatprogramma op The European Day 2010.
Hieronder een paar video’s als impressie hoe onze cursisten de Nederlandse taal lief hebben.
- Zangkoor “Ode aan de vreugde” – EU Dag 9 mei 2010
- Zangkoor “Tulpen uit Amsterdam” – EU Dag 9 mei 2010
- Zangkoor “Do-re-mi” – Taaldag 5 juli 2010
- Video “België” – Taaldag 18 juni 2013
Het is zeer indrukwekkend als je ziet hoe mensen buiten het Nederlandse taalgebied zich bezig houden met de ontwikkeling van de taal: docenten gaan brainstormen over goede en leuke lesmaterialen, gastdocenten komen regelmatig om ons meer te informeren naar de taalontwikkeling binnen het Nederlandse taalgebied, cursisten laten duidelijk hun belangstelling zien voor de taal en cultuur door zich te betrekken bij allerlei activiteiten. Als er geen aandacht meer voor deze grote enthousiasme is, met name van de moedertaalsprekers, op wie kunnen we dan rekenen?
Nederlands als Bronnentaal (NBT)
NBT is een vak apart in Indonesiё. Er zijn talloze boeken, tijdschriften, wetten, archieven die in het Nederlands geschreven zijn die nog geraadpleegd kunnen worden. In het Nationale Archief van Indonesiё in Jakarta staan kilometers Nederlandstalige archieven. Zonder kennis van reseptief Nederlands (Nederlands lezen) zullen de onschatbare schriftelijke bronnen ongelezen blijven. Daarom is het Nederlands als Bronnentaal verplicht bij vakgroepen Geschiedenis. Het Indonesische rechtsysteem is gebaseerd op het Nederlandse. Het Indonesische Wetboek van strafrecht is een bijna letterlijke vertaling van het Nederlandse. Er zijn in Indonesiё veel onvertaalbare Nederlandse rechtstermen. Daarom is het Nederlands als bronnentaal bij veel rechtsfaculteiten verplicht. Niet minder dan 10.000 studenten komen ieder jaar in aanraking met het Nederlands als bronntentaal. Tientallen docenten van buiten Jakarta en van binnen Jakarta zijn ieder eind van het jaar uitgenodigd om op het Erasmus Taalcentrum aan bijscholingen mee te doen om hun lesdidactiek op peil te houden en om hun Nederlandse taal beheersing te verbeteren. Het ETC heeft ook series boeken samengesteld voor rechten en geschiedenis (voor beginnersniveau en gevorderden). Met de leerboeken (serie Nederlands Leren Lezen) durven jonge docenten reseptief Nederlands te geven. Met de leerboeken en de jaarlijkse bijscholingen hebben het ETC geholpen om het Nederlands als bronnentaal in Indonesiё in stand te houden.
Het Erasmus Taalcentrum door de jaren heen
Hieronder zijn impressies van het ETC van vroeger tot heden.
Congres van de vereniging van docenten Nederlands 1986
Congres van de vereniging van docenten Nederlands 1986
Oude en jonge generaties bij het congres van de vereniging van docenten Nederlands 1986
Cursus Nederlands voor verpleegkundigen 1989
Cursus Nederlands voor politieofficieren 1993
Bijscholing 1997
Certificaat Nederlands als Vreemde Taal 1998
Bezoek van minister uit Nederland 2006
Het tweedagse ETC 2008
De ETC-taaldag 2010
Cursus docenten Nederlands als bronnentaal 2012
Afsluiting cursus Indonesische diplomaten van het ministerie van buitenlandse zaken 2012
Cursus Nederlands voor kinderen 2013
Cursus acculturatie 2013
Cursus Nederlands voor officieren van de Indonesische zeemacht 2014
Voormalige ETC-taalcoördinatoren
ETC-docenten periode 1980-1995
ETC-docenten periode 1990 – heden
Het docententeam tot heden
ETC-medewerkers
ETC-docenten:
Asnita Pohan
Dini Saraswati
Dila Media Ramadhani
Fadila Muhamad
Gabriela Felicia
Josina Soplanit
Jovanka Philippus
Lynda Pattiasina
Mariska Theedens
Ninuk Soedarsono
Rina Slamet
Rosalina Elvira
Saminto
Sugeng Riyanto
Tonny Phang
Yanuar Sidharta
Achmad Sunjayadi
Christina Suprihatin
Fajar Nugraha
Munif Yusuf
Mursidah
ETC-medewerkers:
Enny Suwondo
Iwan Jacobs
Heru Suyanto
Lina Martha
Lina Martha
Lusmanto
Mawi Widianto
Meiske Tumanduk
Syahrul Jamil
Penny Larasati
Yanna Parengkuan
Laat een reactie achter