Na veel strijdens dat de drie koninghen hadden ghehadt, soo quamen sy te Tours, Helena al omme zoecken[de]. Ende als sy voor Tours waren, zonden sy boden aen den bisschop oft sy daer binnen logeren mochten, dat den bisschop geerne consenteerde, by alsoo dat sy de mannen van wapenen daer buyten laten zouden inde tenten. Hy soude hun daer victalie beschicken. Ende doen zat de bisschop op met sijnen heeren ende reet de coningen te ghemoet buyten de stadt, daer sy malkanderen groote reverentie deden. Ende sy hadden onderlinghe veel woorden, so dat kon[in]c Henric ten lesten vertelde sijn avontueren ende hoe hy sijn wijf ende kinderen sochte.
Als sy dus reden sprekende, sach koninc Hendric de twee jonghelinghen voor den b[i]sschop rijden, ende hy vraeghde van waer die waren. Doen seyde de bisschop: “Uyt ongheloovighen lande,” ende seyde hoe hyse selfs kersten ghemaeckt hadde ende gedoopt. Ende doen zijn alle de heeren ghekomen in des bisschops hof, daer veel arme lieden stonden om d’aelmoessen te hebben van den heeren, onder den welcken Helena oock was, zeer bedroeft doen sy haren vader ende haren man zach, maer haer kinderen en kend[e] sy niet, ende zeyde in haer selven: “Eylac[e]n, ick mach wel bedruckt zijn als ic aen zie dese twee koninghen, die my zoecken om te doen dooden, welcke ic noyt en verdiende”, ende sy is wegh ghegaen, zorghende dat mense zoude kennen.
Ende als de heeren afgheseten waren, soo is Martijn inde keucken ghegaen ende heeft alle de spijse met hem ghenomen end[e] heeftse den armen al ghedeylt om de minne van Godt. Dat de sommighe vanden hove zeer verwonderde ende quamen totten bisschop ende zeyden: “Heere, ghy zult desen dagh beschaemt zijn by toe doen van Martijn, uwen hofmeester, want hy alle de spijs heeft den rabauwen ghegheven op de straten, die ghy voor uwen persoon ende dese heeren haddet doen bereyden.”
Doen riep de bisschop Martijn ende zeyde: Oftmen den rabauwen vander straten vanden besten gheven moesten eer datmen den heeren daer af ghedient hadde? “Jae heere,” antwoorde Martijn, “men behoort onsen Heere te dienen voor yema[n]dt anders. End[e a]ls ghy [o]ft yemandt anders daer af het beste voor u ghenomen hebt, soo en behoordemen alsdan dat den armen niet te gheven, want hebdy dat selver moghen eten, ghy en hadt dat niet gegeven. Daerom ist Godt meest bequaem datmen eerst gheeft eer yemandt sijn beliefte daer af genomen heeft.”
De bisschop dit hoorende, en wist wat seggen. Aldus staende Martijn by den bisschop quam daer een vanden kocken geloopen ende seyde: “Heere, doet de princen zitten alst u belieft, want de keucken is soo vol van alderley spijse datmen nauwelijcx en weet waer blijven metter spijsen.”
De bisschop dit hoorende, wert hy noch meer verwondert ende seyde: “Martijn, ghy dient my, maer ’t behoorde dat ick u diende …”
Ende doe geboot de bisschop in zijn hof datmen Martijn soude laten doen dat hy wilde. Ende de heeren zijn al ter tafelen gheseten ende waren wel gedient van Martijn ende Brixius, den welcken coninck Henrick altijt met scherpen oogen aensach, ende wiert ten lesten siende het kofferken dat Brixius aen sijnen hals droegh. Doe vraechde de coninc wat hy in dat kofferken hadde. Doen seyde Brixius: “Ten is u gheen noot te weten, daerom en belcht u niet.”
Doen bad coninck Henric, ende de bisschop metten anderen heeren baeden hem oock dat hy dat den coninck soude laten sien, twelck hy dede, maer hy moeste hem beloven dat weder te gheven, dat hem de coninck beloofde. Doen nam Brixius de hant uyttet kofferken ende liet den coninck sien, die terstont de ringen kende ende riep met luyder stemmen: “Och, dit is de hant van mijn uytverkoren lief ende vrouwe Helena ende van uwer dochter, heer coninck Anthonis!”
Doen liep de coninck Henric totten jongelingen ende greepse in beyde sijn ermen, roepende met luyder stemme: “Willekome moetty zijn, lieve sonen alle beyde!”
Als Martijn ende Brixius dit hoorden, waren sy verblijt om dat sy hunnen vader ghevonden hadden, maer sy waren droevig om datse niet en wisten waer hun moeder was. Ende coninck Anthonis was oock blijde dat hy sijnder dochters kinders sach, maer seer bedruckt datmen haer niet vinden en konde. Ende als de maeltijt ghehouden was, badt Brixius sijnen vader dat hy hem segghen wilde hoe dat hy aende hant ghekomen was, ende wiers hant dattet was. Doen seyde coninck Henrick dattet sijnder moeders hant waer ende vertelde hem alle ’t ghene datter gheschiet was. Waer af Brixius seer droevigh was ende wilde hem wreken op den hertoge van Clocestre, dies sy hem alle seyden dat hy daer gene schult [t]oe en hadde, dies hy doen te vreden moeste zijn. Ende coninck Henric gaf hem eenen brief aenden hertoge van Clocestre ende sont hem in Enghelant, ende gaf hem drie silveren zegels, die hy den hertoghe geven soude om daer af te doen maken een kruys om Godt daer mede te eeren inde kercken. D’een was des conincx zeghel, d’ander Helenen zeghel, de derde den geconterfeyten zegel.
Als de bisschop hoorde dat dese jonghelinghen van hem scheyden souden, soo seyde hy tot den coninghen: “Mijn heeren, ghy wilt ten Heylighen Lande reysen, dat seer swaer waer voor dese jongheren. Dus laetse by my, op avontuer oft ghy tusschen wege in noode quaemt, soo sal ick met hun ende met mijn volck u bystant doen.”
Het welck de coninghen den bisschop wel consenteerden, daer hy seer blijt om was. Ende daer nae namen de heeren al oorlof aen den bisschop, ende sy danckten hem seer.
Doen alle het volck wech was, soo nam Brixius oorlof aenden bisschop ende aen sijnen broeder ende is na Engelant gereyst, maer Brixius liet den bisschop sijns moeders hant te bewaren.
Als Brixius gecomen was in Enghelant, soo quam hy ten lesten int palleys daer hy den hertoge van Clocestre vont, dien hy den brief gaf die hem sijn vader gegeven hadde. Ende als den hertoge den brief gelesen hadde, riep hy met luyder stemmen: “Mijn heeren, siet hier uwen gherechtigen heere, coninck Henricx sone!”
Ende doen greep hy hem in sijn armen ende badt hem vergiffenisse van ’t ghene dat hy hem ende sijnder moeder ghedaen hadde. ’t Welck hem Brixius seer minnelijck vergaf, ende gaf hem doe de drie zegels die hem sijn vader had gegeven, ende seyde hem dat hy een kruys daer af soude doen maken. Ende terstondt dede hy den goutsmit halen, maer den zegel die des konincks moeder hadde doen conterfeyten, en wilde niet smelten. Dies sy hun verwonderden, ende maeckten het kruys ten lesten vande twee zeghels, welck kruys soo groot wert oft daer drie zegels toe hadden geweest, ende dede namaels groot mirakel.
Ende als Brixius een wijle in Engelant hadde geweest, wilde de hertoghe van Clocestre hem ’t landt weder overgheven. Maer Brixius en wildet niet ontfangen, want hy woude wederom nae Tours tot sijnen broeder, daer doen de hertoge met hem reysde om sijnen broeder te sien. Ende daer liet hem Brixius sien sijns moeders hant, die de hertoge wel kende, wantse noch versch was, oftse eerst af geslagen hadde geweest. Ende als de hertoghe van Clocestre een wijle te Tours hadde gheweest, nam hy ten lesten oorlof aenden bisschop ende aende twee broeders ende is weder gekomen in Engelandt sonder eenich avontuer, werdich om schrijven.
Helena van Constantinopel, hoofdstuk 20
Hoe coninck Anthonis ende Amaris te Tours quamen, daer coninck Henrick sijn twee sonen vont.
[20]
* *
*
Hoofdstuk 20 in een synoptische, tweetalige (Nederlands-Frans) editie, met daarin verwerkt de versie in De vrouwen-peerle en de druk van de weduwe van Jehan Treperel, Paris ca. 1510.
Een woord dat u niet kent, kunt u opzoeken in het on-line Woordenboek der Nederlandsche Taal
Laat een reactie achter