Door Marc van Oostendorp
De volgende zin kunnen jullie best begrijpen, tenminste als jullie ouder zijn dan vier:
- Iemand tekent een bloem, maar ik zie niet wie.
Toch zit die zin nog behoorlijk ingewikkeld in elkaar. In de tweede zin is namelijk duidelijk iets weggelaten: zonder context kun je niet zeggen ‘Ik zie niet wie’. In deze context kan het wel omdat je als het ware in je hoofd de zin aanvult:
- Iemand tekent een bloem, maar ik zie niet wie (een bloem tekent).
Het kan alleen als het weggelaten deel precies hetzelfde is als het eerste deel. De eerste zin kan bijvoorbeeld niet betekenen:
- Iemand tekent een bloem, maar ik zie niet wie een takje tekent.
- Iemand tekent een bloem, maar ik zie niet wie een bloem plukt.
De vraag is nu: wanneer heb je dat geleerd?
Charlotte Lindenbergh, Angeliek van Hout en Bart Hollebrandse geven niet echt antwoord op die vraag in hun nieuwe artikel – maar ze stellen wel een ondergrens.
Charlotte Lindenbergh, Angeliek van Hout en Bart Hollebrandse geven niet echt antwoord op die vraag in hun nieuwe artikel – maar ze stellen wel een ondergrens.
Ze deden onderzoek bij kinderen van ongeveer 5,5 jaar oud, en die bleken de zinnen perfect te kunnen begrijpen, of althans niet slechter dan volwassenen. Wanneer ze een aantal plaatjes voorgelegd kregen terwijl ze de eerste zin hierboven hoorden – een plaatje waarop je iemand duidelijk een bloem ziet tekenen, een waarop je iemand achter een deur een takje ziet tekenen, enzovoort – keken ze trefzeker naar het juiste plaatje.
Bovendien maakten ze ook op deze jonge leeftijd al zelf de juiste constructie. Geef een kleuter een foto van iemand achter een deur die een begonia begiet en vraag ze of er iemand de planten water aan het geven is, dan zeggen ze:
- Ja, maar ik weet niet wie.
Bij jonge kinderen zijn de experimenten nog niet gedaan, al zouden ze ook voor hen volgens de onderzoekers wel moeten opgaan. Héél erg veel jonger lukt natuurlijk niet; de kinderen moeten natuurlijk wel samengestelde zinnen met maar of en kunnen maken. Kennelijk pikken ze hoe dan ook heel snel daarna ook al de manier op om dan zoveel mogelijk van de tweede zin weg te laten.
Laat een reactie achter