Door Leonie Cornips

Limburgers twitteren meer in dialect dan Friezen in Fries. Dat blijkt uit ons onderzoek met collega’s onder wie Theo Meder van het Meertens Instituut en Dong Nguyen en Dolf Trieschnigg van de Universiteit Twente. In dat onderzoek vergelijken we Friesland met Limburg. In het Fries twittert iemand: ‘Ik twitterje yn it Frysk.’ en in het Limburgs zo: ‘Waarsjienlik noe al in Sjpanje, de kroenekrane die v’r höbbe zeen vlege op weeg daonaotoe’.

Tussen januari 2013 en juli 2014 heeft de Universiteit Twente een uitvoerige databank met tweets aangelegd van twitteraars in Nederland. Het is niet echt eenvoudig om na te gaan welke tweets uit die verzameling uit Friesland en Limburg komen want tweets zijn in principe niet plaatsgebonden. Gelukkig gebruiken sommige twitteraars zelf plaatsaanduidingen. Dit is uitgezocht voor Venlo waar bijna 2.000 gebruikers aangeven dat Venlo hun twitter thuisbasis is. Het is grappig om te zien welke naam zij aan hun Venlo geven: naast het gewone V/venlo (ruim meer dan de helft), komt Venlo voor in combinatie met (the) Netherlands, of met Blerick en anderen benoemen Venlo eenmalig en zeer creatief als ‘about 500k from Paris’, ‘Venlo, ja toch’, ‘venlo netuurlik’, ‘Venlocity’, ‘Venlo-Zuud’, ‘Upper E-side venlo’, ‘hartje Venlo’, ‘VenloOw’, ‘oet ut stedje venlo’, ‘earth venlo’ en ‘venlo wao anders?’. In deze beschrijvingen komt dus Engels voor (about 500k from Paris), dialect (oet ut stedje venlo) en Nederlands (hartje Venlo).

Een andere veel nauwkeuriger manier om te achterhalen waar iemand vandaan twittert, is de GPS coördinaten van de twitteraar achterhalen. Maar die GPS coördinaten vertellen ons niet of de twitteraar daar woont, werkt of op bezoek of op doorreis is. In de onderzochte periode zijn er 9.843 twitteraars actief in Limburg en 11.304 in Friesland. De twitteraars in Friesland gebruiken in ruim vijf procent van hun tweets Fries en Limburgse twitteraars in bijna acht procent dialect. En Limburgers schrijven ook veel meer Engels dan dialect en ook meer dan de Friezen doen: bijna zeventien procent in Limburg laat Engels in hun tweets zien tegen ruim negen procent in Friesland. Maar het is wel knap lastig om automatisch te zoeken naar Limburgs dialect in een tweet. Limburgers schrijven veel Nederlands en dialect door elkaar: in ‘Met 32 graden toch maar vol gaas werke aan mien stageopdracht! #onderzoek’ staan ‘gaas’ en ‘werke’ tussen een volledig Nederlandse zin en ‘werke’ kan ook Nederlands zijn. In ‘Toch best prima een weekendje niks! Lang geleeje!’ verraadt alleen ‘geleeje’ dialectgebruik. Veel twitteraars in Limburg gebruiken weinig dialect tussen veel Nederlands en er is slechts een kleine groep die uitsluitend in dialect schrijft.

Het twitter-onderzoek geeft een goed beeld van de talige rijkdom in een gemeente als bijvoorbeeld Horst aan de Maas. Tweets die vanuit Horst verstuurd zijn, misschien vanaf een attractiepark of benzinestation, zijn ook in het Duits ‘die drittsemester des #jmw studiengangs der #fhkiel sind auf dem weg nach #brüssel’, Frans ‘dire que je suis pas loin de stro’, Belgisch Nederlands ‘keiplezant! @ attractiepark toverland’, Arabisch en Surinaams Nederlands.

Twitteraars die aan Horst gebonden zijn, twitteren alleen in het Nederlands, dialect en Engels maar niet in het Pools. Dat is best een verrassing gezien de vele Polen die in Horst wonen en werken. Dat kan omdat de databank van de Universiteit Twente niet compleet is of omdat Polen niet twitteren. Voor de gemeente is dit hoe dan ook een belangrijk resultaat. Er is immers geen garantie dat voorlichting en informatie getwitterd door de gemeente hun Poolse inwoners ook echt weet te vinden.