• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Verwarwoordenboek Vervolg (1)

19 oktober 2016 door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.
absurd / bizar

De woorden worden zonder verschil in betekenis gebruikt, maar taalliefhebbers zien wel een (lastig uit te leggen) verschil.

absurd te gek, extreem vreemd, ongerijmd, ongewoon

Aan de rand van onze woonwijk kom ik drie uur in een file te staan. Absurd.

bizar te gek, nog nooit vertoond, grillig

Zo bizar: pasgeboren baby valt na bevalling door het treintoilet.

En het verschil? In een kunsttijdschrift stond In het Dalí Museum in Figueres ontmoet absurd bizar. Dus er moet wel een verschil zijn. Anders zouden we de zin over Dalí ongewoon of ongerijmd vinden, en moeten afkeuren als tautologie. De herkomst van de woorden kan licht werpen op het subtiele verschil.

Absurd komt van ‘afwijkend’ (zoals in ‘abnormaal’) van een toon (‘surd’ komt van ‘susurus’, Latijn voor ‘gefluister’). Het gaat hier om een afwijking van een toon die je al kent. Dus bij absurd ligt het accent op een afwijking van wat bekend is; op iets ongerijmds, letterlijk op iets dat niet rijmt op een woord waarmee de vorige regel eindigt. Daarom is het rijmpaar ‘Noach-coach’ ook zo heerlijk absurd. Die file van drie uur vlak bij huis, in het eerste voorbeeld, is dus absurd omdat die zo afwijkt van wat we ons gewoonlijk voorstellen bij een file. Een file begint doorgaans wat verder van huis.

Bizar komt van een Frans woord voor ‘zonderling’, een persoon met nog nooit vertoond gedrag. Het gaat dan om gedrag dat je niet kunt vergelijken met iets dat daaraan verwant is. Ook een gebeurtenis kan bizar zijn, namelijk wanneer die geen enkele overeenkomst vertoont met een andere gebeurtenis. Een bevalling in de trein is op zich niet bizar; in het nieuws worden ook bevallingen in vliegtuigen vermeld. Maar de combinatie met de val door het treintoilet is dat wel; dat is nog nooit vertoond.

En Dalí? Dat was een bizar persoon. Er is er maar één die zo zonderling is. Maar zijn kunstobjecten zijn absurd, want ze doen wel aan iets denken wat je al kent, alleen ze wijken daar bijzonder van af.

Nog iets anders. Als iemand ‘meer bizar’ is dan een ander, is hij dan bizarrer of bizarder? Als de klinker voor de -r kort is, zijn beide mogelijkheden juist: ‘dorrer-dorder’. Alleen bij lange klinkers en bij de toonloze -e- is er maar één mogelijkheid, toevoeging van een -d-: ‘zwaarder’, ‘donkerder’.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Verwarwoordenboek

Lees Interacties

Reacties

  1. Rob Delvigne zegt

    24 oktober 2016 om 10:27

    Van Bloems gedicht Insomnia (‘Denkend aan de dood kan ik niet slapen’) luidde de 3e versregel eerst:
    ‘En het leven vliet zooals het vloot’.
    Bloem veranderde dat in:
    ‘En het leven vliet gelijk het vlood’.
    De editeurs van de Verzamelde Gedichten hebben ‘het woord vliet verbeterd tot vliedt, aangezien hier een verbogen vorm van het werkwoord vlieden bedoeld moet zijn’. Elders in hun verantwoording stellen ze, dat ‘het weloverwogen standpunt van de dichter moet worden gehonoreerd’.
    Zou Bloem vlieten/vloot verward hebben met vlieden/vlood?
    Staat er dus in zijn eigen versie onzin of is dit weloverwogen?

    Beantwoorden
  2. Wilco Stoppelenburg zegt

    31 oktober 2016 om 08:40

    Een verwarpaar dat ik lastig vind is het verschil tussen schuin en scheef. Is het een synoniem? HEt wordt niet door elkaar gebruikt in uitdrukkingen.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jonathan Griffioen • Abnormale kinderen

Ja, Rutger Kopland is blauw.
M. Vasalis is blauwer,
veel blauwer, rode grond met blauwe
bergen. Kopland is grijzer, ik zag nooit
grijzer blauw.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LEER DER PROPORTIËN

Het teentje maan dat gisteren te klein was
maar nu zo klein dat ik het op zijn plaats vind staan,
er is steeds minder nodig om het te bedekken,
steeds minder nodig om het te verstaan.

Bron: Het zinrijk, 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

19 mei 2025

➔ Lees meer
10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

19 mei 2025

➔ Lees meer
23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

16 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1903 Cornelis Stutterheim
1904 Leendert van Dis
sterfdag
2020 Hugo Ryckeboer
➔ Neerlandicikalender

Media

Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d