• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Zijn Groningers gevoeliger voor kleine verschillen tussen v en f dan West-Vlamingen?

4 juli 2017 door Marc van Oostendorp 2 Reacties

Door Marc van Oostendorp

Wie van het zuidwesten van het Nederlandse taalgebied naar het noordoosten trekt, hoort steeds minder mensen nog verschil maken tussen vier en fier. In West-Vlaanderen maakt iedereen dat verschil nog, in Vlaams Brabant wordt het al wat minder – al zullen mensen daar dat verontwaardigd van de hand wijzen – en wanneer je eenmaal in Groningen bent aangekomen is het verdwenen: het is alsof het Friese gebrek aan verschil tussen die twee klanken langzaam maar zeker het naburige Nederlands verovert. Alleen de uiterste zuidwesthoek heeft het nog niet bereikt.

In een nieuw artikel in het Journal of Linguistic Geography gebruiken Anne-France Pinget, René Kager en Hans Van de Velde dat duidelijke geografische patroon om een interessant experimentje te doen: luisteren Groningers ook anders naar vier en fier dan West-Vlamingen?

Tussenstappen

Het verschil tussen de f en de v is er een van stemhebbendheid: bij de eerste laat je je stembanden niet trillen, bij de tweede wel. Nu is dat trillen geen puur binaire kwestie: je kunt je stembanden ook een beetje laten trillen, niet zo prominent, of maar gedurende een deel van de tijd. Met de computer kun je gemakkelijk een aantal tussencategorieën creëren. Zulke tussencategorieën legden Pinget en haar medeauteurs voor aan sprekers uit verschillende regio’s in het hele taalgebied: konden zij het verschil horen?

Iedereen hoorde het, zeker bij de extreme versies. Ook Groningers zijn natuurlijk nog niet helemaal doof voor de v’s en f’en die men op zijn minst elders maakt. Toch hoorden ze het steeds net iets minder goed. Maar nog interessanter ze luisterden duidelijk anders dan de West-Vlamingen: in zekere zin preciezer. De laatsten verdeelden de 9 verschillende versies die de onderzoekers hadden gemaakt op in twee vrij duidelijk onderscheiden groepen: de ene hoorden ze allemaal als v en de andere als f. De Groningers maakten meer verschil tussen ieder van de tussenstappen.

Dichter bij Friesland

Er was met andere woorden, een minder duidelijk snijpunt waarover de Groningers het allemaal eens waren: hier wordt het verschil tussen v en f gemaakt. (Misschien had wel iedere individuele Groninger zo’n duidelijk snijpunt, dat wordt niet duidelijk uit het artikel.) De West-Vlamingen hadden dat wel: er was een betrekkelijk duidelijk punt, waar zij in meerderheid besloten dat hier ineens een v klonk:

(WF=West-Vlaanderen, BR=Vlaams Brabant, LI=Nederlands Limburg, SH=Zuid-Holland, GR=Groningen) -4 is absoluut een v, 4 absoluut een f, de y-as geeft het relatieve aantal mensen aan dat antwoordde dat dit een v is.)

Zoals uit de grafiek blijkt was het verschil ook weer niet zo heel groot: bij iedereen was er een schuine lijn naar beneden, en bij iedereen ook een knik (tussen 1 en 2). Alleen was die knik minder duidelijk naarmate de inwoners dichter bij Friesland woonden. Je luisteren wordt dus beïnvloed door je moedertaal.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: dialecten, dialectologie, fonetiek, fonologie, perceptie

Lees Interacties

Reacties

  1. Marcel Plaatsman zegt

    4 juli 2017 om 10:11

    ’t Zou wel ’n eer zijn hier ’n Friese invloed in te zien, maar is het niet omgekeerd, nl. dat de stemhebbende uitspraak ooit vanuit het zuiden is komen opzetten, en in het hoge noorden eenvoudigweg geen voet aan de grond kreeg?

    Beantwoorden
  2. annefrancepinget zegt

    4 juli 2017 om 11:55

    Ja, Marcel. Dat is ook het punt van Piet van Reenen. Ik denk ook dat deze uitleg meer aannemelijker is dan invloed vanuit het Fries…

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

René Smeets • Miljardenmeppers

Het is een goed moment om in te stappen
zei mijn private banker.
De beurzen stonden wel al hoog
maar alles liet geloven
dat het nog hoger kon.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

PARKEREN

Met glazen ogen staan zij zij
aan zij te wachten voor de huizen,
soms start één schor en stottert weg.

Bron: datering: omstreeks 1967; in Een schrijvende partikulier, postuum verschenen, 1982

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 mei 2025: Nederlands Centraal

26 mei 2025: Nederlands Centraal

7 mei 2025

➔ Lees meer
9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

7 mei 2025

➔ Lees meer
16 mei 2025: In contact met collecties

16 mei 2025: In contact met collecties

5 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1878 Jan Knuttel
➔ Neerlandicikalender

Media

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

12 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Nachoem W. Wijnberg

Nachoem W. Wijnberg

11 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

10 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d