Reinaert de vos en Karel ende Elegast nog nooit zo dichtbij
(Bericht Universiteit Antwerpen)
Vanaf 8 november 2017 staat MOOC Middelnederlands online. Deze Massive Open Online Course bevat educatieve filmpjes over de hoogtepunten uit onze middeleeuwse literatuur, zoals Karel ende Elegast en Reinaert de vos. De MOOC is een initiatief van de Universiteit Antwerpen en is online vrij toegankelijk voor scholieren, leerkrachten, studenten en een breed publiek van geïnteresseerden.
Oude literatuur in een nieuw jasje
Het contrast kan niet groter zijn: onze oudste Nederlandstalige literatuur en de modernste onderwijstechnieken. Wouter Haverals, doctoraatstudent aan de Universiteit Antwerpen, licht toe: “Deze online-lessenreeks brengt de middeleeuwse literatuur helemaal tot leven. In twaalf gefilmde colleges, die elk bestaan uit een reeks korte dynamische kennisclips, worden de belangrijkste onderwerpen uit de Middelnederlandse literatuurgeschiedenis aangesneden.”
Meerwaarde
De colleges kwamen tot stand door een intensieve samenwerking tussen experts van middeleeuwse letterkunde. In totaal werkten meer dan 35 experts uit Vlaanderen en Nederland aan de MOOC. 25 van hen namen plaats voor de camera om op bevlogen wijze te vertellen over de middeleeuwse auteurs en hun werk. Soms worden stukjes Middelnederlands voorgelezen en dan blijkt dat de oude teksten veel begrijpelijker zijn dan men op het eerste gezicht denkt. Maar de literatuur klinkt niet alleen, ze wordt ook in beeld gebracht: “Er zijn handschriften en oude drukken gefilmd die de kluis normaal nooit verlaten. Voorbeelden van deze topstukken zijn de Beatrijs-codex, het handschrift-Van Hulthem met daarin de oudste toneelteksten uit ons taalgebied en het beroemde Gruuthuse-handschrift”, aldus Haverals.
Open en Online onderwijs
De samenleving is in ijltempo aan het digitaliseren en de academische wereld blijft niet achter. MOOC Middelnederlands speelt in op recente ontwikkelingen in het onderwijs zoals blended learning, waarbij digitale media in het onderwijs worden ingezet. Het recente initiatief ‘Universiteit van Vlaanderen’ laat eveneens zien hoe internet, televisie en onderwijs samengaan. “MOOC Middelnederlands is een cursus die in je broekzak past. Via een computer, tablet of smartphone, op het toilet, in de bus of gewoon aan een bureau: waar en wanneer je maar wil, de MOOC kan altijd geraadpleegd worden.” Al het materiaal bevindt zich bovendien in het publieke domein. MOOC Middelnederlands is gekoppeld aan een erg liberale licentie die het verder verspreiden van het materiaal enkel aanmoedigt.
De Middelnederlandse literatuur is klaar om (her)ontdekt te worden door jong en oud op de website van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde: www.moocmnl.kantl.be.
Ik heb inmiddels bijna alle colleges gezien. Prachtig! Een opmerking: in de aflevering over het Gruuthuse handschrift wordt NIETS gezegd over de muzieknoten die toch een belangrijk onderdeel van het manuscript vormen…. J krijgt die muziek ook niet te horen….. Een blinde vlek van Neerlandici? Heel veel gedichten uit de Middeleeuwen, en de Renaissance en Barok (Hooft, Huygens, Vondel) waren primair bedoeld om te worden gezongen. Hendrik van Veldeke was een MinneSÄNGER. Ook daarover geen woord…. Jammer. Maar verder niks dan lof. En inderdaad: ik ben musicoloog.
Er wordt in de kennisclips over het Gruuthusehandschrift wel degelijk iets gezegd over de muzieknoten. Zie de clip ‘Tekst en melodie’, vanaf 2:30. Daar spreekt Johan Oosterman over de melodieën en de wijze waarop deze genoteerd zijn, ondersteund door afbeeldingen van het notenschrift.
Onderaan de pagina staat bovendien “Klik op het onderstaande icoontje en luister naar een lied uit het Gruuthusehandschrift, uitgevoerd door Camerata Trajectina!”
Ha, het was even prutsen, maar ik heb de icoontjes gevonden. Gelukkig. Het is mooi. Mijn dank.
‘Korte dynamische kennisclips’? Helaas heb ik nog nooit zulk statisch doceren gezien en zo’n oubollige lay-out. Een massieve, saaie miskleun.
Hans Vandevoorde
Daar ben ik het nu eens niet mee eens. Het is degelijk, ja. Maar saai? Door de statische manier van doceren wordt je juist gedwongen te luisteren naar wat er wordt gezegd. Geen afleiding, geen flitsende technische hoogstandjes: puur onthaasting. Past perfect bij het onderwerp. En dat is boeiend genoeg. We zijn verleerd goed naar iemand te luisteren (en dat levert de wereld, zie de politici, ene Tr…. voorop) een hoop narigheid op. Luisteren gaat ook zonder flitsende lay-out.
Inderdaad, je wordt (hier is de dt gerechtvaardigd) gedwongen om goed te luisteren. Ik heb daar ook niets op tegen en we moeten dat inderdaad blijven koesteren, maar je moet dit dan niet aankondigen als ‘dynamische kennisclips’, die gebruikmaken van de ‘modernste onderwijstechnieken’. Zeg dan gewoon: ‘hier lezen onze emeriti of bijna-emeriti een inleidende tekst voor die ze speciaal voor een ruim publiek schreven’.
Daar heb je wel een beetje gelijk in. Al zijn de clips redelijk modern.