• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Kopjes in stemhulp hebben kleine invloed op de antwoorden van deel van de invullers

21 februari 2019 door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

(Persbericht Universiteit Utrecht)

In aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen en de Waterschapsverkiezingen op 20 maart zullen weer vele honderdduizenden Nederlanders gebruik maken van een stemhulp om de juiste partij te kiezen. Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht, de Universiteit van Amsterdam en Tilburg University blijkt dat de gekozen kopjes bij de stellingen in een stemhulp, een klein effect hebben op de antwoorden van invullers met minder politieke interesse. Het geven van een kopje (politiek links of rechts georiënteerd) leidt voor een kleine groep mensen tot meer linkse antwoorden dan wanneer er géén kopje boven de vraag staat.

Stemhulpen worden door veel mensen gebruikt om meer zicht te krijgen in de standpunten van de politieke partijen in een verkiezing, en de verschillen tussen partijen. Daarmee helpen stemhulpen gebruikers een weloverwogen en goed geïnformeerde partijkeuze te maken. Zij vergroten het vertrouwen bij kiezers dat stemmen zin heeft en dragen daarmee bij aan een hogere opkomst. Stemhulpen proberen zo neutraal mogelijk te zijn. Kieskompas, bijvoorbeeld, verzamelt en formuleert de stellingen op basis van verkiezingsprogramma’s en in samenspraak met alle partijen. Maar dan nog kan het zijn dat de stellingen onbedoeld sturen. Het is interessant om dat te onderzoeken, ook om die eventuele sturing in het vervolg dan te kunnen voorkomen.

Invloed van kopjes

“Stemhulpen gebruiken graag kopjes boven stellingen, omdat dat een beetje een kader biedt aan de invuller: het geeft aan waaróm er discussie over een bepaald thema is. We hebben tijdens de Utrechtse gemeenteraadsverkiezingen van 2014 in een stemhulp van Kieskompas, in nauw overleg met de gemeente en alle politieke partijen in die verkiezing, onderzocht of de formulering van de kopjes boven stemhulpvragen invloed heeft op de antwoorden die mensen gaven. We gebruikten de antwoorden op de  stemhulp en op vragen over politieke interesse en opleidingsniveau van ruim 27.000 personen” licht communicatiekundige Bregje Holleman (Universiteit Utrecht) toe.

Linkse of rechtse standpunten 

In nauw overleg met de politieke partijen hebben de onderzoekers in een groot experiment bij 17 vragen in de gemeentelijke stemhulp de kopjes gevarieerd: “Een vraag over het verhogen van de parkeertarieven kreeg bijvoorbeeld in de ene versie de kop ‘natuur en milieu’ en in de andere versie een kop ‘mobiliteit’, en ook was er een versie zónder kopje”, licht Holleman toe. “In de politicologie wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen ‘linkse’ en ‘rechtse’ partijen en standpunten. Met ‘links’ wordt dan gedoeld op partijen die een vrij grote rol van de overheid willen, terwijl ‘rechts’ juist meer gericht is op het verlagen van overheidsuitgaven en belastingen. Ook zijn bepaalde onderwerpen meer verbonden aan rechtse of juist aan linkse partijen. Op die manier hebben wij de kopjes ook gevarieerd. Een kopje ‘mobiliteit’ werd dan meer gezien als ‘rechts’, terwijl ‘natuur en milieu’ linkser is.”

Mét of zonder kopjes?

Vanuit de literatuur over ‘framing’ was de redenering dat linksere kopjes de invuller zouden sturen naar linksere argumenten over het thema, en dat stemhulpgebruikers dus bij het kopje ‘natuur en milieu’ vaker zouden kiezen vóór verhoging van de parkeertarieven. Maar uit het onderzoek blijkt dat het geven van een kopje (politiek links of rechts georiënteerd) voor een kleine groep mensen leidt tot meer linkse antwoorden dan wanneer er géén kopje boven de vraag staat. “Dit effect wordt alleen waargenomen bij invullers met een lager niveau van ‘political sophistication’, wat een combinatie is van een beperkte interesse in de politiek en een wat lagere opleiding”, aldus Holleman. “De richting van dat effect is dus wel een beetje onverwacht. We dachten, op basis van de literatuur, dat linkse kopjes tot meer linkse antwoorden zouden leiden, en rechtse kopjes tot meer rechtse antwoorden. Wat we echter vinden, is dat mensen linkser antwoorden bij zowel linkse áls rechtse kopjes in vergelijking tot de conditie zonder kopjes. Het is nog niet duidelijk hoe we dat moeten verklaren: kennelijk is het gedachteproces dat in gang wordt gezet door die kopjes niet zo eenduidig als we vooraf aannamen. En daarmee is óók nog onduidelijk wat nu beter is: een versie mét of zonder kopjes.”

Begrijpelijke taal

Binnen het NWO-programma Begrijpelijke taal deden de Universiteit Utrecht en de Universiteit van Amsterdam tussen 2012 en 2016 onderzoek naar stemhulpen.

De onderzoekers werkten hierbij onder andere samen met stemhulpbouwer Kieskompas en met de gemeente Utrecht. Sinds de aanvang van het project is de rol van stemhulpen tijdens een aantal verkiezingen onderzocht: de Tweede Kamerverkiezingen van 2012, de Gemeenteraadsverkiezingen van 2014 en de Europese verkiezingen van 2014 en de Provinciale Verkiezingen en de Waterschapsverkiezingen in 2015.  Dit heeft tot verschillende publicaties geleid, waarvan deze er één is.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel

Lees Interacties

Reacties

  1. franscouwenbergh zegt

    21 februari 2019 om 20:24

    Al eens het idee Feest Democratie (zie http://www.humanosofie.nl) overwogen?

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

J. Slauerhoff • Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe

Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe.
Ik wil niet langer wachten, eindelijk weten hoe
Je bent; de bloemen zullen je verraden.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

ZOMER

Het water ligt ontdaan bijna
van water onder stof,
de bomen zien hun eigen ogen
en ik door groen hun groen niet meer,
ze zijn verborgen in de bomen.

De lucht betrekt over het vee –
wanneer het licht zo donker wordt
licht fel het wit van koeien op.

Bron: Enkele gedichten, 1973

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

7 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1887 Gesinus Kloeke
➔ Neerlandicikalender

Media

De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

8 juli 2025 Door Vianne Cré Reageer

➔ Lees meer
‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d