• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Tjielp

8 februari 2019 door Redactie Neerlandistiek Reageer

Door Wiel Kusters

Het gedicht ‘De mus’ op een muur. Bron: Wikipedia

Ik heb zin om hier af en toe een gedicht te presenteren waarvan ik vind dat het tot de altijd nog actuele klassieken behoort, en zo’n gedicht dan van kort commentaar te voorzien. Er wordt veel poëzie geschreven, maar minder gelezen, en daarbij verwaarlozen we, meen ik, ook nog eens ons oudere openbare poëziebezit.

Vandaag een gedicht van Jan Hanlo.

Tjielp

Wie wil kan in ‘De Mus’ van Jan Hanlo (1912-1969) een eenvoudig aardigheidje zien. Een wat flauwe grap. Maar wie dat doet, vergist zich.
Hanlo schreef het gedicht in 1949:

De Mus

Tjielp tjielp – tjielp tjielp tjielp
tjielp tjielp tjielp – tjielp tjielp
tjielp tjielp tjielp tjielp tjielp tjielp
tjielp tjielp tjielp

Tjielp
etc.

Je kunt ‘De Mus’ het beste lezen in samenhang met een ander gedicht van Hanlo, ‘’s Morgens’, dat hij een jaar eerder schreef.

’s Morgens

Het was half vijf ’s morgens in April
Ik liep, en floot de St. Louis Blues
Maar ik floot die op mijn eigen wijze
Al fluitend dacht ik: mocht mijn fluiten
gelijken op de zang van de grote lijster
En waarlijk, na enige tijd geleek mijn
fluiten van de St. Louis Blues
op de zang van de grote lijster:
turdus viscivorus

Dit is een licht humoristisch gedicht. Wie fluit er nu om half vijf ’s morgens de Saint Louis Blues, waarvan de tekst begint met ‘I hate to see that evening sun go down’?
En begint de fluiter hier nu de grote lijster na te volgen of imiteert de vogel hem?

Maar er is meer aan de hand. Het gedicht geeft uitdrukking aan een zeer oud dichterlijk verlangen, dat in de geschiedenis van de poëzie meer dan eens valt aan te wijzen. Het verlangen om zo ‘natuurlijk’ te dichten als zangvogels zingen.

Iets natuurlijks heeft Hanlo’s gedicht vooral in zijn openingsregels, die in ieder geval als parlando overkomen, als spreektaal. Maar dat duurt niet lang. Zinsneden als ‘mocht mijn fluiten gelijken…’ en ‘En waarlijk, na enige tijd’ (in plaats van bijvoorbeeld: En ja hoor, even later) brengen een soort van boekentaal, cultuurtaal, binnen in het gedicht. Tot slot valt zelfs de wetenschappelijke, Latijnse naam van de grote lijster: turdus viscivorus. Aan de ‘natuurlijkheid’ van de vogel wordt daarmee bijna defintief afbreuk gedaan.

Maar als je goed luistert naar de klanken in het gedicht, kun je horen hoe die turdus viscivorus met zijn oe-klanken begint te lijken op dat andere cultuurelement dat hier wordt opgevoerd: de jazzy Saint Louis Blues, die als alle op improvisatie gebaseerde muziek voor Hanlo iets ‘natuurlijks’ had.

In een korte tekst met de titel ‘Trumpet’ noemde hij de trompet van de oude Louis Armstrong later ‘een oude merel’.
Tegen de achtergrond van dit alles en van wat men nog meer over Jan Hanlo en de vogelstemmen zou kunnen zeggen (van merels vooral), wordt ‘De Mus’ opeens zichtbaar en hoorbaar als de vrijwel uiterste consequentie van het verlangen om te schrijven en te klinken als een vogel. Een van de gewoonste zelfs, ooit een van de meest alledaagse.

Maar ook hier wringt de cultuur zich ertussen. Het blijven letters op papier. En dat ‘(etc.)’, als ingreep van de dichter in het tjielpen van de kleine vogel, zegt tot slot wel meer dan genoeg.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Jan Hanlo, poëzie

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Christine D’haen • Vijfde grafgedicht voor Kira van Kasteel

Al wat de moestuin gunt, de groenten van het jaar;
het boerenhof, de boter, room en schuimige melk;
de herfstelijke boomgaard peer- en appelzwaar;
’t fijn kruid uit wei en tuin, uit ’t bos de kantharel

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

BEDELDEUN

“’k Heb kalk in m’n hoofd,
hoor je ’t rammelen,
hoor je ’t rammelen,
maak je ’t goed?

Heb je niet een paar kousen,
niet een lapje of een hoed,
hoor je ’t rammelen,
hoor je ’t goed?”

(Bedeldeun)

Bron: Barbarber, januari 1961

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

7 juli 2025

➔ Lees meer
10 juli 2025: Hofwijck en het lezen van maakbaar landschap

10 juli 2025: Hofwijck en het lezen van maakbaar landschap

4 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1871 Kornelis ter Laan
1912 Félicien de Tollenaere
➔ Neerlandicikalender

Media

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Plein Publiek: Nadia de Vries

Plein Publiek: Nadia de Vries

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Van Tamazight tot straattaal – met Khalid Mourigh

Van Tamazight tot straattaal – met Khalid Mourigh

2 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d