Iemand – ik weet helaas zijn naam niet – zei het heel treffend, afgelopen vrijdag tijdens de bijeenkomst van WO in Actie: de huidige plannen laten wéér zien hoe dit kabinet vooral geïnteresseerd is in multinationals en nauwelijks in de toekomst van de eigen samenleving.
Iedereen begint er langzamerhand genoeg van te krijgen, de manier waarop stelselmatig zulke bedrijven worden bevoordeeld die tegelijkertijd op alle mogelijke manieren duidelijk maken lak te hebben aan de samenleving waarin ze verkeren: als het ze hier niet bevalt, zijn ze weer vertrokken en dus kan zelfs een loonsverhoging voor het personeel er niet vanaf.
De plannen van Van Rijn die minister Van Engelshoven nu zo innig omarmt gaan ook weer precies die richting op: geld wordt verschoven van alfa-, gamma- en medisch onderzoek naar bèta-onderzoek en in de praktijk vooral naar de technische universiteiten. Waarom? Omdat de banen in de bèta-industrieën veel belangrijker worden gevonden. Waar bevinden die banen zich? Precies.
Weer aan de beurt
Het kabinet wil dus liever investeren in jonge mensen die daarna een internationale carrière krijgen en zo waarschijnlijk weinig zullen bijdragen aan onze samenleving dan aan leraren Nederlands (alfa), traumapsychologen (gamma) of huisartsen (medisch). Op een indirecte manier wordt zo wederom gemeenschapsgeld gestopt in het uithollen van de gemeenschap in plaats van in het versterken ervan.
Er waren ongeveer vijftig mensen aanwezig bij de bijeenkomst gisteren, waarvan er slechts één afkomstig was van een van de technische universiteiten (namelijk Wageningen). Aan de eenheid van de wetenschappen of aan de noden van de samenlevingen buiten Delft, Enschede, of Eindhoven laat men zich aan de voormalige hogescholen bijzonder weinig gelegen liggen. De tientallen miljoenen worden in dank aanvaard en verder trekt men zich niets van de maatschappij aan.
Behalve dat het van weinig inzicht getuigt in het belang van een rijke wetenschappelijke omgeving, ook voor technici, is het ook financieel een vorm van kortetermijndenken. Zoals iemand anders gisteren zei: er wordt al heel lang een politiek van verdeel en heers gespeeld. Over een paar jaar zijn de bèta’s gewoon ook (weer!) aan de beurt.
Opstand
Het is goed om dan op zo’n bijeenkomst te zijn, het is altijd beter om je te organiseren. De aanwezigen, veel vertegenwoordigers van de eigen universiteit die lokaal de acties coördineren, waren duidelijk gemotiveerd, en er komen acties aan. Wat precies, dat werd pas min offer concreet toen de enige aanwezige journalist (van ScienceGuide) vertrokken was, dus dat zal ik hier ook niet onthullen.
Maar dit lijkt me wel de boodschap: een belangrijke functie van wetenschap is om de samenleving te verrijken met kennis. Ze is niet om steenrijke bedrijven nog een beetje rijker te maken. Een ieder die zich zorgen maakt om de verschuiving van de ene vorm van rijkdom naar de andere, moet in opstand komen tegen het totale cynisme van de huidige minister.
Op de site van WO in Actie staat een lijst met lokale vertegenwoordigers. Sluit je aan!
Overigens is niets van wat ik hier schrijf een officieel WO-in-actie-standpunt.
Veel succes met deze actie, laat de zwerm aanzwellen! Toch een paar punten. Allereerst lijkt het mij een goede zaak wanneer staten elkaar beconcurreren met belastingtarieven. Als de tarieven in de EU bijvoorbeeld genormaliseerd zouden worden, dan zal dat resulteren in hogere tarieven voor iedereen en is er voor de overheid veel minder reden om efficiënter te werken. Of eigenlijk: geen reden meer.
Verder zie je dat kennis juist ook via evil multinationals bij de burger komt en deze verrijkt. Dankzij Google kun je een Vietnamese krant lezen en talloze gescande boeken raadplegen. Kinderen van twaalf kunnen fantastisch tekenen, koken of programmeren dankzij tutorials op YouTube e.d.
Ten derde is ons hoger onderwijs gebaseerd op het principe dat iedereen moet kunnen studeren. Dat betekent dat veel WO-studenten een baan buiten het onderwijs en de wetenschap zullen krijgen. Daaruit volgt dat er een onderwijsaanbod moet zijn dat hier op aansluit. Wannneer je bij een studie literatuurwetenschap goede programmeervaardigheden opdoet, kun je probleemloos een baan vinden. De samenleving wordt techer, dus is het logisch als het onderwijs meer beta wordt. Maar dat lijkt me een zaak van elke onderwijsinstelling en ook hier is concurrentie gezond. Wanneer je in Leiden literatuur met veel programmeren studeert en in Amsterdam juist met alleen machtsfactoren onderzoeken, dan merk je vanzelf waar studenten op afkomen. Ca. 1990 is filosofie in Utrecht bijvoorbeeld kunstmatige intelligentie aan gaan bieden en dat werd toen heel populair. Studenten van toen verrijken nu de samenleving met bijvoorbeeld computerkunst.
Het eerste punt begrijp ik niet zo goed, althans, ik zie het verband niet met het hier betoogde.
Over het tweede punt: wanneer de overheid zich terugtrekt, wordt het gat ten dele gevuld door bedrijven, dat is waar. Maar dat is op zich een ongewenste situatie. Het voorbeeld van de Vietnamese krant snap ik weer niet, maar ik vind het erg dat Google zo veel meer boeken heeft gedigitaliseerd dan overheden en dat er niet veel meer gratis en betrouwbare instructiematerialen door neutrale instanties worden gemaakt. Nu geldt: als Google (al dan niet via YouTube) om wat voor reden geen zin meer heeft, trekt het de stekker eruit. Weg kennis, zonder dat iemand er democratische controle over heeft. Dit is overigens een van de redenen waarom Neerlandistiek nu draait op de servers van de KNAW en niet langer op die van Blogger (dat ook van Google is).
Het derde punt is zeker juist, maar een argument tegen de huidige bezuinigingen die de zaken zo voorstellen alsof beta/techniek iets is dat je gemakkelijk in het gebouw van de wetenschappen kunt isoleren. Jouw voorbeeld laat zien dat dit niet lukt. Ik ben zelf overigens opgeleid als computertaalkundige.
Als overheden besluiten de stekker ergens uit te trekken, wat veel waarschijnlijker is, heb je hetzelfde probleem. Dat is niet een risico zoals met GPS, het gebeurt continu, of het nu gaat om de Great Firewall of de Britse pornofilter. Gecentraliseerde macht heeft risico’s.
Maar ik wil hier geen debat over politiek van maken. Overheden staan aan de basis van elke grote technologische ontwikkeling, het bedrijfsleven doet daar dan slimme incrementele ontwikkelingen mee. Als overheden gewoon intellectueel eigendom hadden, dan had de VS een fortuin verdiend aan smartphones bijvoorbeeld. Helaas laat de overheid het bedrijfsleven maar wat graag gratis profiteren van miljarden investeringen.
“Maar ik wil hier geen debat over politiek van maken. Overheden staan aan de basis van elke grote technologische ontwikkeling, het bedrijfsleven doet daar dan slimme incrementele ontwikkelingen mee. Als overheden gewoon intellectueel eigendom hadden, dan had de VS een fortuin verdiend aan smartphones bijvoorbeeld. ”
@ Lucas. Het IS een politiek debat. Wat je stelt is lijkt me niet waar. De overheid heeft onderwijs en onderzoek voor een groot deel gemonopoliseerd en daardoor stimuleert ze wel economische activiteit, maar in het algemeen blijkt ze juist een rem op innovatie, buiten gerichte gebieden zoals de oorlogsindustrie. Gutenberg, Edison, de Wright broers etcetera waren ondernemers. Vanaf de jaren zestig tot in de jaren tachtig was telefonie een overheidsmonopolie en was iedereen verplicht dezelfde grijze telefoon te huren. Toen het onder druk van vrijhandelsafspraken werd vrijgegeven hadden we binnen dezelfde tijd smartphones. En toen het vliegverkeer werd gedereguleerd veranderde luchtvaart van elitevervoer in iets voor iedereen.
Wanneer de overheid met belastinggeld uitvindingen gaat exploiteren remt ze natuurlijk ook innovatie door bedrijven, die hun werknemers immers zelf moeten betalen. Daar komt bij dat overheidsinstituten veel minder efficiënt werken.
@Marc: ik bedoelde dat je met Google Translate bijvoorbeeld allerlei buitenlandse klanten kunt lezen. De voordelen van lage belastingen laat ik verder even onbesproken, want off-topic.
Over de scans van Google: ik vind dat toch een geweldige gift aan de mensheid en voor zover ik weet staan de scans ook op plekken buiten Google. Scans door overheden vertrouw ik juist minder omdat er dan vaak een bepaalde keuze wordt gemaakt.Nationale Bibliotheken zouden eigenlijk onafhankelijke instituten moeten zijn met in hun statuten de regel dat ze geen standpunt innemen.
Verder ben ik voor de duidelijkheid ook tegen de voorgenomen bezuinigingen en budgetverplaatsing. Maar je zou aansluiting op het werkende leven misschien beter kunnen inventariseren.
Waarom nog nergens bekend wordt gemaakt wat de acties zijn die op de vergadering zijn besproken vind ik een raadsel, maar het is wellicht ook nog iets te prematuur. Maandag gaat de Kamer over het onderwerp debatteren en zal blijken hoe de hazen echt gaan lopen. Aangekondigde acties om het debat kracht bij te zetten zijn in ieder geval vooralsnog niet bekend. Een gemiste kans?
Ik denk dat het onmiddellijk aankondigen van acties niet helpt. Wat wel had geholpen was als de ongeveer 45.000 Nederlanders die in de wetenschap werken de straat waren opgegaan dit weekeinde. Maar het was kennelijk te warm.