Wie wil begrijpen wat er gisteren is gebeurd, kan het best deze tweet goed lezen:
Lobbyagenda FME op onderwijs succesvol: 1. er komt volgend jaar flink meer geld voor bèta techniek in het hoger onderwijs en 2. er komt ruimte om het lerarentekort voor technische studies aan te pakken, in lijn met onze wensen. https://t.co/vwlJFDugZq
— Geert Huizinga (@GeertHuizinga) July 3, 2019
De FME is de ‘brancheorganisatie voor de technologische industrie’. Misschien is het een beetje grootspraak van die club dat ze twee van de meest destructieve maatregelen op het Nederlandse onderwijs helemaal op eigen conto willen schrijven, maar ze verbinden hier wel twee maatregelen met elkaar die een ramp zijn.
Didactische vakken
Over punt 1 gaat het hier, en op tal van andere plaatsen, al de hele week. Gisteren heeft de coalitie, zoals helaas te verwachten viel, ingestemd met de plannen van Van Engelshoven om te bezuinigen op het wetenschappelijk onderwijs, en daarbij bovendien de technische universiteiten tientallen miljoenen toe te stoppen op kosten van de andere universiteiten. Ik heb hier al eerder geschreven dat ik dat niet anders kan zien dan als het overhevelen van geld van de samenleving naar het multinationale bedrijfsleven.
Over het tweede punt hebben we het hier nog niet gehad, maar daar gaan we ook meer over horen. Het ministerie wil de lerarenopleidingen en met name het systeem van kwalificaties voor leraren ‘stroomlijnen’ hetgeen onder andere moet betekenen dat het makkelijker wordt om als leraar ook andere vakken te gaan geven. Het betekent ben ik bang dat het nog makkelijker wordt om leraar Nederlands te worden als je al leraar wiskunde of aardrijkskunde bent. Het zou vermoedelijk ook wel eens kunnen betekenen dat lerarenopleidingen (nog) meer ruimte gaan inrichten voor algemene pedagogische en didactische vakken en minder voor inhoud.
Ons vak is natuurlijk bij uitstek gevoelig voor de uitwassen van dit systeem. Doordat een groot deel van de inhoud van het schoolvak algemene vaardigheden betreft, ligt de gedachte voor de hand dat meer mensen het kunnen geven. Maar hoe meer van die mensen er komen, hoe groter de weerstand om juist ook weer wat letterkunde of zelfs taalkunde in het vak te brengen.
Heel gunstig
In een week tijd is het de ’technologische industrie’ dus gelukt om zowel aan de geesteswetenschappen als aan het schoolvak Nederlands een nieuwe klap toe te brengen. De lobby bij de politiek heeft inderdaad waarschijnlijk goed gewerkt.
Het zou de politiek (of in ieder geval de minister en haar partij, D66) nog weleens kunnen bezuren, in ieder geval als wat ik om me heen hoor maatgevend is. De actiebereidheid was nu juist het afgelopen jaar al enorm aan het toenemen, WOinActie heeft al duizenden collega’s op de been gebracht. Het ministerie heeft zich nu zo arrogant opgesteld (door de universiteiten te verwijten oneerlijke informatie te geven) dat het de boosheid alleen maar groter heeft gemaakt.
Iedereen had het idee dat nu toch wel duidelijk moest zijn dat er wel weer eens geïnvesteerd kon worden in het wetenschappelijk onderwijs. Niemand zag aankomen dat er ineens gekort zou worden, en al helemaal niet door een partij die zich gretig als ‘onderwijspartij’ afficheert en nu nog steeds durft te beweren dat het juist allemaal heel gunstig is voor het onderwijs.
En zo komt er misschien eindelijk een opstand tegen heel veel wanbeleid. Met dank aan de brancheorganisatie voor de technologische industrie.
Het werkt denk ik niet om je af te zetten tegen de technieklobby. Het kabinet wil over op elektrisch rijden en elektrische verwarming,stoppen met fossiel en innovaties als zorgrobots. Daar zijn heel veel technici voor nodig. Een betere stap lijkt me om bijvoorbeeld cijfers als die 2000 dreigende ontslagen door een onafhankelijke organisatie te laten uitrekenen. Dan heb je in september echt een tekst die je op spandoeken en buttons kunt zetten.
Over de leraren Nederlands: wanneer de studentenaantallen laag blijven, moeten er wel andere oplossingen komen om voldoende leraren te krijgen. (Ik kan me ook voorstellen dat leerlingen zichzelf voor een groot deel literatuur etc. bij gaan brengen in zelfstudieopdrachten.)
“innovaties als zorgrobots”
Hey, mijn vakgebied! Zorgrobots zijn een leuk idee, maar wie denkt dat je die kan maken met alleen technici komt van een koude kermis thuis.
Technologische innovaties in de zorg stranden keer op keer, omdat ze zijn ontworpen vanuit een soort abstract perspectief waarin iemand een probleem opmerkt—te weinig zorgmedewerkers—en komt met een oplossing—robots. Er zijn legio voorbeelden. Mijn baas (Prof Trisha Greenhalgh) heeft keer op keer laten zien dat top-down beleid niet werkt in de zorg als je wilt innoveren en verbeteren, omdat buitenstaanders zoals politici en technici geen kennis hebben van de complexiteit van het systeem: https://thehealthcareleadership.academy/nasss/
Mijn werk gaat over video-consulten, praten met je arts over bv Skype. Dat klinkt eenvoudig, een fantastisch idee in landen als Australië en Schotland waar mensen ver van hun artsen wonen, het gebeurt al meer dan 10 jaar, en de NHS wil dat het overal gaat gebeuren binnen vijf jaar. Maar artsen en patiënten pakken het zelden op, omdat men een veel te beperkte visie heeft op hoe zorg werkt. Een consult is meer dan een simpel gesprekje; anders kon het wel over de telefoon. Er komt bovendien infrastructuur bij kijken, je moet rekening houden met fragiliteit en cognitieve beperkingen, wat je mist in een gemedieerd gesprek, etc. Een robot die onnatuurlijk handelt of die tot veel slechtere persoonlijke zorg leidt en daardoor niet gebruikt wordt heeft niemand wat aan.
Wie succesvol technologisch wil innoveren kan dus niet zonder de geesteswetenschappen, sociale wetenschappen, en medische wetenschappen. Een robot bouwen is één ding; een robot bouwen zodat deze daadwerkelijk bruikbaar is en optimaal geïntegreerd kan worden in bestaande processen—die bestaande processen kan ik niet genoeg benadrukken—is van een totaal andere orde. En dat lijkt dit kabinet met onze minister voorop niet te (willen) begrijpen.
@Lucas, dank voor je toelichting. De minister is van mening dat haar plannen samenwerking tussen universiteiten en technische universiteiten stimuleert.
Over zorgrobots e.d.: ik ken de markt een beetje via opdrachtgevers en zowel de druk om te innoveren is groot als de mogelijkheid om dat te doen. Innovaties ontstaan dan op de werkvloer en bij bedrijven (e.d.) die die vraag aanvoelen. Ik hoorde eens dat data van domotica ook kunt gebruiken om alarm te slaan wanneer een hulpbehoevende oudere in de badkamer gevallen is. Nu zullen ze bijvoorbeeld denken aan deep-faketechnieken, waarbij ouderen zogenaamd van een kleinkind of hun vertrouwde dokter hun medicijninstructies krijgen.Een zorgorganisatie die zoiets wil, wil het liefst één partner voor de AI.
Je zou verwachten dat in het hoger onderwijs de benodigde disciplines elkaar ook meer en meer gaan opzoeken, om de studenten voor te bereiden op banen met multidisciplinaire eisen.
Lucas: het lijkt mij juist prima dat er verzet komt tegen de technieklobby. Voor een effectief protest is het dan wel goed dat ze van het neutrale label ’techniek’ worden ontdaan en als bedrijvenlobby worden neergezet. Ideologisch lijkt het me geen neutrale club, maar een kring van ondernemers die aansluiten bij de vrijemarktideologie van het kabinet. Daarnaast wantrouw ik mensen die verkondigen (zie de website) dat techniek het antwoord is op maatschappelijke vragen: dit vind ik een eenzijdige blik en daarmee een miskenning van de manier waarop vanuit bijvoorbeeld de alfa-hoek naar maatschappelijke vragen wordt gekeken.
Let wel: ik ben ook voor een investering in bèta, maar niet ten koste van alfa, zoals nu gebeurt. Dit is gewoon ideologisch gemotiveerd (afbraak)beleid, in gang gezet door de motie van Duisenberg.
Correctie: ik bedoelde @ Wouter.
@Melchior, verzet tegen een succesvolle technische lobby om voorrang te krijgen bij overheidsbestedingen lijkt me terecht, maar mijn punt is dat je daar de strijd niet mee wint. Je moet inderdaad de nadruk leggen op de afbraak van alfa. Je wint de strijd als je bijv. kunt aantonen dat Milan en Zoë straks niet meer goed leren denken en formuleren door een tekort aan goede leraren.
Offtopic lijkt het mij onjuist om te stellen dat het kabinet een vrijemarktideologie heeft. In een vrije markt wordt geen dwang gebruikt.
Mee eens, de term vrijemarktideologie was te los gebruikt. Voor een werkelijk vrije markt geldt ook vrije toetreding, maar in het huidige systeem wordt kartelvorming onvoldoende bestreden en wordt toetreding ontmoedigd (energiemarkt), etc. Ik zocht een woord om mee aan te duiden dat de huidige regering gelooft in dingen (waaronder de output van het onderwijs, dus de bekostiging) laten bepalen door de markt, en dat die markt een bepaalde ideologische voorkeur heeft. Uitkomst daarvan is in mijn ogen dat alfa wordt afgebroken ten koste van techniek.
Je kan alles en iedereen wel de schuld geven buiten de politiek, maar de enige verantwoordelijken zijn de democratisch gekozen partijen in de Tweede Kamer. Dat zij bij meerderheid kiezen om de technische richtingen meer geld te geven is ook niet het punt, de kern is dat het ten koste gaat van andere studies. Er had geld extra moeten worden uitgegeven.