Het is inmiddels duidelijk wat het grote investeringsfonds, nu al zo vaak door de regering aangekomdigd als de hoop van onder andere de vaderlandse wetenschap, gaat betekenen voor de geesteswetenschappen: meer van hetzelfde. Een nieuwe ramp.
In het Eindhovens Dagblad klaagden twee bestuurders van de TU/e een paar dagen geleden waarschijnlijk terecht dat zij met de 16 miljoen die ze krijgen worden afgescheept – het is lang niet genoeg om de problemen op te lossen. Gisteren reageerde de minister met een interview in die krant waarin ze een tipje van de sluier licht over het fameuze investeringsfonds waar miljarden euro’s in komen, sommige ook voor de wetenschap:
Ik zou de twee bestuurders van de TU/e willen aanraden om met gedragen voorstellen te komen, bijvoorbeeld op het gebied van kunstmatige intelligentie. Als ze zichtbare positieve resultaten in het vooruitzicht stellen, dan maken ze zeker kans op financiering. En dat zou nog wel eens sneller rond kunnen komen dan iedereen nu denkt.
Gepropageerd
We hebben, kortom, een minister van wetenschap die denkt dat een wetenschappelijk project iets is waarbij je ‘zichtbare positieve resultaten’ in het vooruitzicht kunt stellen – iets waarbij je tevoren dus al kunt zeggen wat je precies gaat ontdekken. En wel iets positiefs.
Voor sprongen in het onbekende is geen plaats, evenmin als voor het zorgvuldig controleren of al die ‘positieve’ resultaten van collega’s precies kloppen. Laat staan voor pogingen om eens wat te begrijpen van de wereld – een onderneming waarvan je zeker nooit in het vooruitzicht kunt stellen of er zelfs maar iets uitkomt, maar die wel cruciaal is voor deze arme mensheid, met zoveel toegang tot feiten en zo weinig inzicht.
Alles wat de wetenschap de afgelopen decennia heeft geteisterd, alles waarvan inmiddels zo’n beetje iedereen begint in te zien dat het zo niet meer moet, dat alles wordt gepropageerd als ware het een hoopgevend idee door de minister van wetenschap.
Verdienvermogen
Goed, misschien is dat een kleine uitglijder. Van Engelshoven is ook nog pas een paar jaar minister van wetenschap, je kunt je misschien niet in al je beleidsterreinen verdiepen als je ook nog het hoger onderwijs de vernieling in moet helpen.
Maar zelfs dan wordt uit deze woorden duidelijk wat dat geweldige investeringsfonds gaat betekenen: een heel grote wetenschapsagenda met dezelfde problemen. Geld waarvoor alle onderzoekers van Nederland maandenlang projecten gaan schrijven waarvan ondanks de enorme geldpotten alleen een klein deel gehonoreerd kan worden — waarbij de technische universiteiten vast weer in het voordeel zijn. Niets structureels, niets voor het onderwijs, alleen maar een nieuwe dans rondom de geldpotten. Nóg meer ‘competitie’, nog meer bureaucratie, nog meer aanvragen waarin je allerlei onzin moet opschrijven over hoe jouw onderzoek bijdraagt aan het verdienvermogen van Nederland. (Kunstmatige intelligentie! Al decennia ongeveer het best gesubsidieerde onderzoeksproject zonder navenante resultaten, de ruimtevaart voor landen die ruimtevaart niet kunnen betalen.)
Festivals
En dan dat ‘En dat zou nog wel eens sneller rond kunnen komen dan iedereen nu denkt’! Nee, minister, dat kan al niet meer sneller rond komen dan iedereen denkt, want u hebt begin van deze maand beloofd dat het met Prinsjesdag rond zou zijn!
Een week geleden noemde ik Van Engelshoven hier ‘de minister tegen onderwijs‘. Ze blijkt nu minstens even ongeschikt te zijn als minister van wetenschap. Wat gaan we nog meer van haar beleven? Als minister van cultuur wil ze overigens in het kader van de ‘vernieuwing’ meer geld uittrekken voor… festivals.
“zichtbare positieve resultaten in het vooruitzicht stellen”. Man o man, hoe diep kunnen we zinken. Waarom schrijft het ministerie niet gewoon de onderzoeksvoorstellen die wetenschappers vervolgens mogen gaan uitvoeren; realiteitszin is er toch al niet, dus waarom nog pretenderen.
Ooit was de overheid er voor het fundamentele onderzoek. Zie het werk van Mazzucato: de overheid financiert daar waar private instanties de risico’s niet durven nemen. Op die manier kunnen we echt wetenschap doen, en worden positieve bevindingen met maatschappelijk belang gelijk opgepakt (al zou de overheid daar natuurlijk nog wat meer van moeten profiteren, maar dat is een andere discussie).
Tegenwoordig neemt de overheid geen risico meer, wil dat wetenschap alleen nog maar op safe speelt, en de patenten en winst gaan nog altijd naar het bedrijfsleven, waar de kennis niet geproduceerd wordt. Men is totaal de weg kwijt. En maar pretenderen dat er ook ruimte zal blijven voor fundamenteel onderzoek. Je hebt meer aan instanties als de Simons Foundation inmiddels dan aan de overheid. Wil je echt fundamenteel onderzoek doen, dan moet je een filantroop vinden.
“Waarom schrijft het ministerie niet gewoon de onderzoeksvoorstellen die wetenschappers vervolgens mogen gaan uitvoeren?” Ik moet de neiging onderdrukken om deze reactie te verwijderen uit angst dat zekere politici en ambtenaren meelezen. Want het is natuurlijk een briljant idee. Een volgende stap kan natuurlijk zijn om de wetenschappers te vervangen door ‘kunstmatige intelligentie’.
Haha. 🙂
Ik lees over wetenschappelijke opleidingen van ministers en kamerleden.
Maar visionaire ideeen hoor ik niet van dezelfde ministers en/of kamerleden.
Bezorgde groet,
Arme Wetenschap, arm Onderwijs, arme Cultuur …
De verzamelde erfgoed-organisaties te Enschede hebben recentelijk, onder de parapluie van Heemschut, bij het ministerie van OC&W en bij de toezichthoudende provincie een klacht neergelegd over het structureel tekortschietend monumentenbeleid van deze gemeente.
Hoewel deze klacht redelijk goed was voorbereid middels vooroverleg met de inspectie, weet men ten departemente blijkbaar niet goed wat te doen in deze, zodat nu ook de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed op de hoogte is. Het is denkbaar dat hier een precedent wordt geschapen. uiteindelijk is het de provincie die hier handhaaft – sinds in 2016 de monumentenwet werd herzien.
Ik nader de pensioengerechtigde leeftijd en bezie de staat van het land met de ervaring van een voormalige ex-pat. Ik vraag mij af, zijn we met z’n allen niet van het padje geraakt door de plotselinge rijkdom van het aardgas: lui, vadsig, verwend en zelfgenoegzaam, de zesjescultuur nog net overeind gehouden door het verkwanselen van fossiele brandstof – Noorwegen doet dat slimmer.
Stel je voor dat de huidige stikstofdiscussie ertoe leidt dat gaandeweg iedereen weer zelf gaat nadenken, verantwoording neemt voor het eigen handelen en actief de handen uit de mouwen steekt – de tredmolen verweesd achterlatend. Oh, wonderlijke horizon !
De columns van Prof. Van Oostendorp, inclusief vele reacties, vormen een waardevol en inspirerend onderdeel van mijn ontbijttafeltje.
Marc, alle lof voor de manier waarop je deze minister de maat neemt. Maar je laat hier je knuppel nog even wat verder zwiepen:
“Kunstmatige intelligentie! Al decennia ongeveer het best gesubsidieerde onderzoeksproject zonder navenante resultaten.”
Deze opmerking is gratuit, en beledigend voor iedereen die onderzoek doet naar kunstmatige intelligentie. Ik heb geesteswetenschappelijke niet-taalwetenschappers op dezelfde manier over taalwetenschap horen praten.
Dit is niet nodig, he.
Het verwijt dat de taalkunde weinig concrete resultaten heeft geboekt, lijkt mij niet per se onterecht; het is maar hoe je het bekijkt, dus je kunt daar best over discussieren. In ieder geval: als de minister tegen bestuurders van de TU/e zou zeggen dat ze miljoenen kunnen binnenhalen als ze een taalkundig project schrijven, en iemand anders zou de staat van dienst van de taalwetenschap in twijfel trekken, I would be crying all the way to the bank.
Het is overduidelijk niet alleen de minister van speelgoedcensuur die hier achter zit; het is een plan van de hele regering, van D66, van de VVD, van het CDA en van de CHU. De Nederlandse economie behoort tot de top 10 van innovatieve economieën, dus met innovatie in het algemeen is niet zo veel te winnen. Het gaat kennelijk om een plan om miljarden aan de economie te onttrekken om dit op een klein aantal doelen te focussen, zoals wrsch. duurzame energie (afgezien van kern) en dus AI. Dat kan, natuurlijk, zoals het Amerikaanse spaceprogramma weliswaar een gargantueske geldverspilling was, maar wel degelijk mannen op de maan kreeg.
Over 1,5 jaar zijn er verkiezingen. Stem niet op deze partijen als je iets anders wil. Of wordt een zwerm vanavond en verander de partijen van binnenuit.