Door Henk Wolf
“Vergeet Holland, in het buitenland is het voortaan The Netherlands” – dat staat boven een artikel uit de Volkskrant van afgelopen donderdag. Het is een uiterst merkwaardig stuk tekst.
Het intro van het artikel luidt als volgt:
“Wie zich overzees introduceert met het zinnetje ‘I come from Holland’ roept bij gesprekspartners het clichébeeld op van tulpen, molens, kaas en wiet. Het is niet langer meer het imago dat de ministeries van Buitenlandse Zaken en Economische Zaken in het buitenland willen uitdragen. Als het aan ambtenaren ligt, hebben bezoekers het straks alleen nog maar over ‘The Netherlands’.”
Het buitenland is groot en er worden een paar duizend talen gesproken, waarvan het Engels er eentje is. Wat de Nederlandse Rijksoverheid in het Frans gaat doen: Hollande of les Pays Bas gebruiken, dat staat niet in het artikel. Kiest ze voor Holland of voor Niederlande, voor Голландия of Нидерланды? ¿Los Países Bajos o Holanda, señoras y señores editores del Volkskrant? En natuurlijk is er voor de communicatie met Vlaanderen en Suriname nog de keuze Holland of Nederland, want ondanks de naam is Nederlands natuurlijk niet het exclusieve bezit van de inwoners van Nederland.
“Het ministerie”
In de kop en het intro schuilt de veronderstelling dat er buiten Nederland maar één taal bestaat: het Engels. Bij wie die veronderstelling leeft, wordt niet duidelijk. Het kan zijn dat die op de genoemde ministeries gemeengoed is, maar ze wordt hoe dan ook niet weersproken door de Volkskrant.
“In het verleden is voor Holland gekozen omdat dit woord gemakkelijker uit te spreken is voor buitenlanders”, schrijft de Volkskrant vervolgens. De zin staat niet tussen aanhalingstekens, dus ik neem aan dat die op het conto van de redactrice mag worden bijgeschreven. Het lijkt me een rare uitspraak waarvan de waarheid nogal afhankelijk is van de talen die de betreffende buitenlanders beheersen.
Ik heb op de websites van de genoemde ministeries niets kunnen vinden over de beleidswijziging. Ook op de website van het eveneens in het artikel genoemde Nederlands Bureau voor Toerisme kan ik er niets over vinden. De Volkskrant heeft blijkbaar met “een woordvoerder van het ministerie” gesproken, maar welk van de twee ministeries “het ministerie” is en hoe de woordvoerder heet, worden we niet gewaar.
Wereldvreemde ideeën
Die woordvoerder zegt volgens de Volkskrant over de term The Netherlands: “Dit is de officiële naam van ons land”. Natuurlijk is officieel een vage en meerduidige term, maar als het gaat om de naam die de Nederlandse Rijksoverheid krachtens haar eigen wetten voor zichzelf gebruikt, dan is dat natuurlijk niet het Engelse The Netherlands, maar het Nederlandse Koninkrijk der Nederlanden of Nederland.
De redactrice citeert de mening van een aantal mensen over het gebruik van The Netherlands in plaats van Holland. Een van die mensen is Carolien Gehrels, die zich “bij adviesbureau Arcadis bezig[houdt] met de branding van ons land”. Zij ziet volgens de Volkskrant in het Eurovisie Songfestival “een uitgelezen kans” om “de ‘nieuwe’ naam internationaal op de kaart te zetten”. Alleen is daar niets nieuws aan, want bij dat festival wordt al sinds jaar en dag in het Engels The Netherlands gebruikt. Ook heeft noch het ministerie van Buitenlandse Zaken, noch dat van Economische Zaken wat te zeggen over de terminologie die de presentatoren van het festival hanteren. En het is een tweetalig festival, waar naast het Engels ook het Frans wordt gebruikt, maar daar denkt óf de Volkskrant óf mevrouw Gehrels blijkbaar niet aan.
De vraag die het artikel oproept, is of de Nederlandse ministeries er nu zulke wereldvreemde ideeën op nahouden en de Volkskrantredactrice heeft zitten slapen – of dat de Volkskrantredactie zelf de meertalige werkelijkheid negeert en onvoldoende kritisch berichtgeeft.
Het Koninkrijk der Nederlanden is natuurlijk niet hetzelfde als Nederland
Ik ben benieuwd wat de officiële benaming is van het in Europa gelegen deel van het Koninkrijk der Nederlanden en hoe wordt het Amerikaanse deel van het KdN aangeduid?
Volgens de Grondwet art. 132a: ‘Caribische deel van Nederland’ en ‘Europese deel van Nederland’ als onderdelen van Nederland en volgens artikel 1 van het Statuut: ‘Het Koninkrijk omvat de landen Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten’. De samenvoeging van de Amerikaanse delen heeft officieel denk ik geen naam, maar Caribische deel van het Koninkrijk der Nederlanden lijkt me een goede benaming.
Oh nee?
Dat u twijfelt aan de geestelijke vermogens van sommige ambtenaren en journalisten verbaast mij niet echt. Het is nu eenmaal zo, dat de wereld is gevuld met vooroordelen en misverstanden over het taalgebruik voorbij Hilversum of Dordrecht. Tegen blondheid bestaat geen medicijn.
Ik ben in Holland geboren, dat was de schuld van mijn ouders. De afgelopen 60 jaar woon ik tot volle tevredenheid in Nederland, d.w.z. buiten de provincies Noord- en Zuid-Holland.
Vanuit Stad vertrekt tegenwoordig ieder half uur een trein naar Holland.
Ik ben benieuwd hoe ze in het Zuiden des lands de eindbestemming van de treinen met bestemming ‘s-Gravenhage, Rotterdam of Amsterdam noemen.
Nederland met Holland aanduiden is net zo’n pars pro toto als het Verenigd Koninkrijk met Engeland aanduiden. De gemiddelde Schot is dan ook diep beledigd als je hem of haar met Engels(e) aanspreekt. Om dezelfde reden is het niet langer chique om een Duitser Pruis te noemen.
.
Het idee is niet meer dan zacht fondant, maar het gaat uit van een verkeerde aanname dat de benaming Holland in het buitenland een cliché zou zijn. Dat is het in Nederland en als het ooit The Netherlands wordt in plaats van Holland, dan blijven we nog steeds een land van tulpen, molens en stroopwafels.
Als inwoner van Drenthe heb ik het in den vreemde altijd vertikt om van ‘Holland’ te spreken. Dus toen een Ier me vroeg waar ik weg kwam (dit voor noorderlingen), antwoordde ik netjes: “From the Netherlands”.
De man keek me vertwijfeld aan en vroeg ten slotte: “Is that somewhere near Holland?”
Ik had het tijdens mijn vakantie in Zweden. Een oudere dame, die alleen Zweeds sprak, vroeg me, waar ik vandaan kwam. Ik zei “Nederländerna” en toen vroeg ze, of dat Holland was…
De branding van ons land is het werkterrein van de kustreddingboten.
Zo is ’t maar net.
Jullie noemen ook alle Nederlandstalige Belgen Vlamingen.
Ja, omdat de Nederlandstalige Belgen in meerderheid in Vlaanderen wonen (dat bestaat uit West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Antwerpen, Vlaams-Brabant en Limburg, even afziende van Brussel). En zij worden bestuurd door de Vlaamse overheid, met een Vlaams parlement en een Vlaamse regering. Mij lijkt de naam Vlaming dan nogal consequent, nietwaar?
De dialectologie onderscheidt in België ook nog Brabants en Limburgs.
Brabant en Limburg worden in mijn reactie beide genoemd.
ik ben een Groninger, dus ook een Nederlander. Zo’n 30 jaar geleden ben ik in Denemarken gaan wonen en daar woon ik nog steeds. Soms vraagt een Deen aan mij: jij bent toch een Hollander, nietwaar ? Dan zeg ik: nee, ik ben Nederlander, zonder verder op details in te gaan, maar ik ben wel met een Hollandse getrouwd. (Mijn vrouw is in Delft geboren). “Dat begrijp ik even niet”, is dan meestal de reactie. Ik probeer het dan uit te leggen en vaak volgt er dan wel een aarzelend knikje, maar de volgende dag zijn ze het weer vergeten.
Ik juich de pogingen van o.a. een aantal ministeries om Holland zo veel mogelijk door Nederland te vervangen toe, maar ik betwijfel of die enig effect zullen hebben.
Afgezien van de terechte kritiek op de versmalling van de veeltalige werkelijkheid tot een Engelstalige (een verschijnsel dat op zich veel zegt over de Nederlandse verengelsingsmanie): Holland moeten we toch maar op ons uithangbord houden en we moeten er niet The Netherlands op gaan zetten, of Die Niederlande, Les Pays Bas etc.. Drie redenen: 1 Holland is efficiënter, want het is korter en je zegt of schrijft het sneller; 2 The Netherlands etc. dateert uit de tijd dat onze voorouders het zelf over De Nederlanden hadden – maar die tijd is lang voorbij, zodat de meervoudsvorm ontzettend archaïsch overkomt; 3 Een gevestigde merknaam kun je het beste handhaven, en Holland is een gevestigde merknaam. Wat dit laatste betreft: Amerikanen weten misschien nog net waar Holland ongeveer ligt (met Copenhagen of Brussels als hoofdstad), maar bij The Netherlands weten ze het niet meer, en ze lachen zich rot dat die blijkbaar ook bestaan (meervoud) – die Europeanen toch met al die miniatuurstaatjes van ze!
Dat inwoners van Drenthe, Limburg etc. zich niet in “Holland” herkennen, is maar betrekkelijk. Zeker, voor binnenlands gebruik klopt dat; in Limburg worden ze altijd wat gespannen als het gesprek over Holland gaat, want bij die naam denken ze echt niet aan heel Nederland maar alleen aan een landsdeel waar ze op nogal belegen gronden niet zo veel mee hebben. Maar gaan de Limburgers naar het buitenland, dan ligt het ineens helemaal anders. Hetzelfde geldt voor de inwoners van alle andere provincies buiten “Holland”. Ik zag laatst een vrachtwagen uit Wanneperveen, en onder die plaatsnaam stond heel gewoon “Holland”. Het dorp ligt in Overijssel.
“Holland” levert meer poen op in het internationale verkeer, en daarvoor zijn alle Nederlanders toch altijd het meest gevoelig, of ze nou uit Holland komen of ergens anders vandaan.
Peter, je schrijft: “Amerikanen weten misschien nog net waar Holland ongeveer ligt”. Amerikanen weten dat dondersgoed. Het ligt in Michigan, westelijk van Grand Rapids. Daar vind je trouwens ook Zeeland, Overisel, Noordeloos en Borculo.
The Netherlands is veel meer dan Holland, dus correct en ook mooier. Dat geldt ook voor het Spaanse Los País Bajos. Leuk om te weten dat er een Overisel in de VS ligt.
Er ligt hier een ‘De Ridder’ in Louisiana, niet zo gek ver van ‘Zwolle’ (waar de overheerlijke tamale’s vandan komen. En dat rijmt!!) Ook weer niet zo gek ver van ‘Orange’ in de staat Texas.
Wat mijn naam betrefd; in de staat Arkansas kan ik op een uurtje tijd van Antoine naar Dierks rijden.
Hup Holland Hup zingt toch iedereen wel mee?
“Ich bin ein Holländer” sprak jaren geleden André Rieu op Duitse tv.
(“Ich bin Deutscher, nur mein Akzent ist holländisch”, aldus ooit op Duitse tv Rudi Carrell)
Behoorden de Belgische gewesten vroeger niet ook tot De (Verenigde) Nederlanden ? Dan roept kortweg De Nederlanden/The Netherlands/Les Pays Bas enz. als officiële en enige naam voor Nederland/Holland bij mensen met enig historisch bewustzijn toch ook wel enige verwarring op. Misschien is voor Holland dan de Onverenigde Nederlanden een historisch verantwoord alternatief, wat ongetwijfeld overal veel belangstelling voor deze Nederlanden zal wekken. Is dat niet precies wat degenen van adviesbureau Arcadis die bezighouden “met de branding van ons land” met ‘branding’ beogen ?
Vroeger heette ons land het Koninkrijk Holland. Daar maakte alle provincies deel van uit. Alle… nou alleen Limburg niet; maar wie maalt daarom, ze hebben daar niet eens een Commissaris van de Koning!
Dat was onder Lodewijk Napoleon. Sinds de Pruisische nederlaag tegen diens grote broer kwam daar ook departement Oost-Friesland bij,
Sinds ik op mijn mededeling afkomstig te zijn uit de Paesi Bassi, als antwoord kreeg ‘Welke?’ gebruik ik in het buitenland toch maar ‘Olanda’ enz.
Zeeland, Friesland enz. waren in de tijd van de Republiek allemaal Nederlanden, vandaar meervoud. Geen eigen vertegenwoordiging in de Staten hadden de zogenoemde Generaliteitslanden zoals Brabant.
Ik weet dat het zo gekomen is, maar die Italiaanse mevrouw dacht natuurlijk dat België ook een paese basso was.
België bestaat historisch gezien ook uit Nederlanden, het grootste deel sinds 1648 Spaanse, sinds 1713 tot aan de Franse tijd Oostenrijkse Nederlanden, alles meervoud. Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat ‘Benelux’ een ‘politieke correctheid’ is, zij het in een andere zin dan hoe dat etiket tegenwoordig meestal wordt opgeplakt.
Altijd leuk, zo’n discussie over Nederland en Holland.
@Peter de Reijke: wat de Amerikanen betreft, herken ik jouw observatie. Het kan alleen nog erger: toen ik een jaar in de VS verbleef en ik op de vraag waar ik vandaan kwam antwoordde “near Amsterdam”, kreeg ik de vraag: “Amsterdam, isn’t that the capital of Copenhagen?”
De tweede vraag (ik zat in Californië): “Europe, is that to the East or to the West?” Toen kon ik me niet langer inhouden en antwoordde: “Either way, you’ll get there!”
Maar Holland kenden ze daar aanmerkelijk beter dan The Netherlands.
Je zou trouwens bijna gaan denken dat dit artikel voor 1 april bedoeld was, maar er op een of andere manier tussendoor geglipt is 🙂
Het enige probleem dat ik zie is dat Nederlanders hun post niet meer naar huis verstuurd krijgen, met al die verschillende namen die ze nu moeten onthouden, in plaats van het simpele “Holland” dat altijd werkt.
In ieder geval gaat het behoorlijk goed met ons landje, als we ons om dit soort zaken druk gaan maken.
-heel nederland bakt
-nederland casino
-nederlandse nieuwe (want ook urkse en zeeuwse vissers)
-nederlandse meesters (waren daar ook niet een paar vlaamse bij)
of
hollandistiek 😉 ??
ik ben brabander van geboorte, heb achterhoekse roots, maar heb niks op holland voor nederland tegen. zoals elders al gemeld, het is een merknaam.
-hollandse kaas, waar friese en limburgse echt niet te versmaden zijn, maar frau antje kwam echt niet uit die niederlande
-nederlands glorie?
-nederlandse luchten?
-ik hou van nederland, landje aan de zuiderzee zingt niet echt lekker weg (hoewel de helft van de provincies aan die zee ligt, 1 holland niet)
Voor zover ik iets van visserij weet, vissen Zeeuwse en Urker vissers niet op haring. Hollandse nieuwe is dan ook een terechte benaming, omdat de haringvisserij een specialiteit schijnt te zijn van Hollandse vissers uit bv Vlaardingen of Scheveningen, alhoewel de huidige Hollandse nieuwe vooral uit Denemarken lijkt te komen.