Het Centrum voor Historische Talen (CHT) was vorig jaar door de coronapandemie gedwongen een valse start te nemen. Alle activiteiten moesten stilgelegd worden. Dit jaar nemen we in september een nieuwe start; het aanbod is ondertussen uitgebreid met cursussen Dialectologie en Naamkunde. De lezingenreeks zit in een nieuwe jasje. Uiteraard worden ook de cursussen Latijn en … [Lees meer...] overStudiejaar 2021-2022: Cursussen dialectologie en naamkunde
naamkunde
20 mei, on-line lezing ‘Hebben Friese voornamen toekomst?’
Als het geven van Friese voornamen een maat is voor de stand van de Friese taal en cultuur, dan ziet het er slecht uit voor het Fries. Fryslân kent weliswaar verreweg de meeste regionale voornamen van Nederland, maar de tendens is sterk dalend. Voor Súdwest-Fryslân ging het aantal Friese voornamen van 50% voor 1950 naar 25% na 2000. In Harlingen, Sneek en … [Lees meer...] over20 mei, on-line lezing ‘Hebben Friese voornamen toekomst?’
Sterrix & Kruisix
Door Roland de Bonth Michelle van Dijk is een bevlogen docent Nederlands die voortdurend op zoek is naar manieren om jongeren aan het lezen te krijgen en hen daaraan plezier te laten beleven. Recentelijk verscheen van haar een veelbesproken hertaling van Couperus’ roman Van oude mensen. Zij had gemerkt dat de oorspronkelijke taal van Couperus een te grote … [Lees meer...] overSterrix & Kruisix
¿Los Países Bajos o Holanda, señoras y señores editores del Volkskrant?
Door Henk Wolf "Vergeet Holland, in het buitenland is het voortaan The Netherlands" - dat staat boven een artikel uit de Volkskrant van afgelopen donderdag. Het is een uiterst merkwaardig stuk tekst. Het intro van het artikel luidt als volgt: "Wie zich overzees introduceert met het zinnetje ‘I come from Holland’ roept bij gesprekspartners het clichébeeld op van tulpen, … [Lees meer...] over¿Los Países Bajos o Holanda, señoras y señores editores del Volkskrant?
Houben, Ploumen, Ingenhousz
Familienamen: hoe spreek je ze uit door Jan Stroop Afgelopen voorjaar heeft de VPRO de tv-serie ‘Rond de Noordzee’ uitgezonden. Die serie is gemaakt door Arnout Hauben. Toen ik die naam in een reclamespotje hoorde, zag ik dit woordbeeld voor me: Houben en dacht: die presentator weet dus niet hoe je die naam moet uitspreken, namelijk zoals de naamdragers dat zelf doen. Die … [Lees meer...] overHouben, Ploumen, Ingenhousz
In memoriam Dr. H.J.T.M. (Har) Brok (1943 – 2019)
Breda, 24 september 1943 – Amsterdam 18 februari 2019 Tot ons grote leedwezen ontvingen wij bericht van het overlijden van Har Brok, oud-medewerker van het Meertens Instituut. Over Har kun je niet een gewoon geleerden-levensbericht schrijven: hij stond namelijk veel te ambivalent tegenover het georganiseerde wetenschappelijk bedrijf en ook zijn eigen kwaliteiten mocht hij … [Lees meer...] overIn memoriam Dr. H.J.T.M. (Har) Brok (1943 – 2019)
1 maart 2018, Gent: Presentatie Geïllustreerd en verklarend Woordenboek van de Vlaamse waternamen
De algemeen voorzitter van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie en de voorzitter van haar Vlaamse afdeling hebben het genoegen u te verwelkomen op de presentatie van het Geïllustreerd en verklarend Woordenboek van de Vlaamse waternamen Deel II: De provincies West- en Oost-Vlaanderen donderdag 1 maart 2018 om 15:00 uur in de grote vergaderzaal van … [Lees meer...] over1 maart 2018, Gent: Presentatie Geïllustreerd en verklarend Woordenboek van de Vlaamse waternamen
Pas verschenen: Veldnaemen van Stellingwarf VII: Oosterwoolde
Door Henk Bloemhoff Gedurende zo’n zeventien jaar hebben de Stellingwarver Schrieversronte (Stellingwerfs streektaalinstituut) en de Historische Verening van Oosterwolde gestaag doorgewerkt om te komen tot een uitvoerig boek over de veldnamen van Oosterwolde, het hoofddorp van de gemeente Oost-Stellingwerf in Zuidoost-Friesland. Op 20 oktober jl. werd het resultaat … [Lees meer...] overPas verschenen: Veldnaemen van Stellingwarf VII: Oosterwoolde
Mohammed
Door Gerrit Bloothooft Geert Wilders herhaalt in het debat over de regeringsverklaring weer eens ‘Mohammed is inmiddels een van de meest populaire jongensnamen in heel Nederland’. Daarmee wil hij suggereren dat Arabische voornamen de overhand dreigen te krijgen, als symptoom van de Islamisering van Nederland. Maar daar klopt niets van. … [Lees meer...] overMohammed
Teknoniemen en de naam Leentvaar
Door Michiel de Vaan Een patroniem koppelt jouw naam aan die van je vader, en is wereldwijd een van de meest voorkomende naamgevingsmotieven. Als je vader Arend heet, kun je de naam Arends ‘die van Arend’ of Arendszoon, Arendsdochter krijgen. Ook metroniemen komen vrij algemeen voor, hoewel – cultureel bepaald – minder dan patroniemen. Een derde soort familieverwijzing is het … [Lees meer...] overTeknoniemen en de naam Leentvaar
Zien we eruit als onze voornaam?
Door Gerrit Bloothooft In mijn paspoort staan mijn gezicht, naam en leeftijd. Niemand anders heeft precies hetzelfde gezicht en in mijn geval ook niet dezelfde naam. Ik kan me dus identificeren. Maar hoe redundant zijn gezicht en naam, wat valt er meer uit af te leiden? Uit een gezicht zijn bijvoorbeeld leeftijd en etnische achtergrond te schatten. Dat doen we … [Lees meer...] overZien we eruit als onze voornaam?
Over Masscheroen en Macron
Door Frans Debrabandere Aan het Nederlandse woord masker beantwoordt in het Frans masque. Het gaat terug op Laatlatijn masca ‘tovenares, spook, duivel’, met de grondbetekenis ‘zwart’. Het woord werd uitgebreid tot maskara, in Italiaans maschera ‘masker’, Spaans mascara ‘zwartsel, roet, masker’, Portugees mascara ‘vlek’. Dat werd ons woord masker. Een masker was dus … [Lees meer...] overOver Masscheroen en Macron
Wat is nu de naam van dat plekje?
Door Karel Leenders In de zestiende eeuw was de rivier de Mark waar ze tussen Etten en Zevenbergen doorstroomde erg breed. Te breed, omdat door het bedijken van de gorzen de functie van dit water veranderde van getijdengeul in die van regenrivier. Door die omschakeling trad er opslibbing op: er ontstond een vlak zanderig eilandje in de rivier, een plaat. In 1611 werd … [Lees meer...] overWat is nu de naam van dat plekje?
Naamkunde in Neerlandistiek
Door Gerrit Bloothooft Namen zijn populair. Dat zien we aan 15 miljoen pageviews per jaar voor de Nederlandse Voornamenbank van het Meertens Instituut en 9 miljoen voor de familienamen, die nu beheerd worden door het Centraal Bureau voor Genealogie. Daarnaast kunnen veld- ,water-, plaats- en boerderijnamen vertellen over de geschiedenis van onze omgeving, en dat boeit velen. … [Lees meer...] overNaamkunde in Neerlandistiek
Rediscovery of heathen temples in the Netherlands; the case of Old Dutch ‘harag’
By Peter Alexander Kerkhof Etymologies live long lives, whether they turn out to be false or not. In Old Germanic studies it is common practice to cite earlier etymological suggestions going back as far as the nineteenth century. In most cases where Old Germanic etymology is involved, this is not a big problem because a lot of the earlier scholarship has been replaced by … [Lees meer...] overRediscovery of heathen temples in the Netherlands; the case of Old Dutch ‘harag’
Waarom er in 1916 zoveel kinderen maar één naam kregen
Door Marc van Oostendorp Ik hoor tot een onontdekte minderheid. Jullie weten niet wat het is: het leven moeten doorworstelen met slechts één voornaam. Altijd maar weer moeten uitleggen aan bevoegde instanties dat je inderdaad alleen maar zo heet. Nee, zelfs geen Marcus, dank u wel. En terwijl ik mijn hele leven al omringd ben door katholieken is er nergens een Maria te vinden … [Lees meer...] overWaarom er in 1916 zoveel kinderen maar één naam kregen
Pas verschenen: Hoe noem ik mijn tent?, over bedrijfsnamen
Zojuist verscheen Hoe noem ik mijn tent?, geschreven door tekstschrijver Wouter van der Land. Het is de eerste complete gids voor het vinden van een bedrijfsnaam in de Nederlandse taal. Het boekje is bedoeld voor startende horecaondernemers, maar is zeker ook interessant voor neerlandici en naamkundigen. Nergens worden de regels voor woordvorming namelijk zo opgerekt als bij … [Lees meer...] overPas verschenen: Hoe noem ik mijn tent?, over bedrijfsnamen
Plaatsnamen lijken op de namen van balspelen
Door Marc van OostendorpWaarom, oh, waarom ligt de klemtoon in Dordrecht en Wageningen op de eerste lettergreep? Over de wonderlijke vorm van Nederlandse plaatsnamen is nu een artikel verschenen, dat geschreven is door de Duitse, nu in Amerika werkzame, taalkundige Björn Köhnlein. (Tot deze zomer werkte hij bij Duits in Leiden, waar hij ook promoveerde – bij mij – maar hij … [Lees meer...] overPlaatsnamen lijken op de namen van balspelen
Erdbrug, Venray en ‘Si tard’
Door Leonie CornipsBuiten stormt het, de bomen waar ik op uitkijk schudden heen en weer en de steeds terugkerende regenvlagen zijn zo intens dat op mijn toch wel drukke plein geen mens, noch hond of verkeer te bekennen valt.Voor mij op tafel ligt de ‘Codex Nederlandse-Limburgse toponiemen’ van Arthur Schrijnemakers: een 951 pagina’s tellend boek dat de motieven van naamgeving … [Lees meer...] overErdbrug, Venray en ‘Si tard’
Een boek voor Zilverliefje en Johannes Gerardus Josephus Maria
Door Marc van OostendorpDe prijs voor de vrolijkste en meest enthousiaste taalauteur van het jaar gaat zonder enige twijfel naar Maarten van der Meer. Er is geloof ik geen Nederlandse uitgever die dit jaar géén boek over taal heeft uitgegeven, maar geen van die boeken is zo geschikt om aan je nicht cadeau te geven in december. Of die nicht nu Samantha heet of Florentine.Het … [Lees meer...] overEen boek voor Zilverliefje en Johannes Gerardus Josephus Maria
Website familienaam.be vernieuwd en uitgebreid
De website familienaam.be, die het publiek in staat stelt om de verspreiding van de familienamen in België op te zoeken, is in een nieuw kleedje gestoken, met de steun van de Universität zu Köln en Familiekunde Vlaanderen.De site is uitgebreid met de familienamen uit 2008, die nu raadpleegbaar zijn naast deze van 1998. Zo ziet men hoe het aantal naamgenoten in België … [Lees meer...] overWebsite familienaam.be vernieuwd en uitgebreid
Lezingencyclus namen in Limburg
1. Prof. dr. Ann Marynissen (Keulen): "Familienamen in Limburg" op woensdag 30 oktober 2013 2. Drs. Herman Kaldenhoven (Heerlen): "Plaatsnamen in Limburg" op woensdag 13 november 2013 3. Dr. Gerrit Bloothooft (Utrecht): "Voornamen in Limburg" op woensdag 27 november … [Lees meer...] overLezingencyclus namen in Limburg
De Melkheul
Door Viorica Van der RoestGeïnspireerd door het nieuwe boek van Tanneke Schoonheim, Langs Leidse Stegen, dat afgelopen zaterdag door Marc van Oostendorp besproken werd, ben ik weer eens met frisse blik naar de straat- en steegnamen in mijn eigen woonplaats gaan kijken. De meeste mensen kennen Gorinchem vooral als decor van de file op de A27, maar wanneer u daar nou weer eens … [Lees meer...] overDe Melkheul
‘Weet ú waar de Woordenboekstraat is?’
Door Morries LeeraertDe straten in Arnhems nieuwste nieuwbouw krijgen de volgende namen: Daphnestraat, Ledastraat, Orpheusstraat en Dianaplantsoen. Het zijn (straat)namen van goden, nimfen en mensen-van-durfal, verbonden aan de Metamorfosenvan de klassieke Romeinse dichter Ovidius.Welke ambtenaar heeft dat bedacht? Hoe worden straatnamen gekozen?Hoe komen straten aan hun … [Lees meer...] over‘Weet ú waar de Woordenboekstraat is?’
Verdwijnt de dialectologie?
Door Miet OomsVorige week bracht ik nog eens een bezoekje aan mijn oude werkplek, mijn kantoor in de Letterenfaculteit van de K U Leuven en momenteel het dialect- en naamkundearchief. Het deed me pijn te merken hoe vol en tegelijkertijd leeg het was. Vol met dialectologische en naamkundige eindverhandelingen uit een periode van ongeveer honderd jaar, met vragenlijsten uit de … [Lees meer...] overVerdwijnt de dialectologie?
