• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Search
    Generic filters
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Forum

Olivier van Renswoude

Turen is tuur hebben

12 februari 2023 door Olivier van Renswoude Reageer

Bij aanvang van de zestiende eeuw duikt het werkwoord turen op in onze schriftelijke overlevering. Schijnbaar uit het niets, want buiten de Lage Landen lijkt het nagenoeg niet bekend. Naar zijn herkomst is eerder enkel gegist, maar het zou wel eens de evenknie van een welbekend Engels woord kunnen zijn. Een blik noordwaarts Volgens het redelijk jonge en … [Lees meer...] overTuren is tuur hebben

Een oude kunst met vezels

19 november 2022 door Olivier van Renswoude 2 Reacties

Het weinig bezongen wonder dat wij papier noemen, een handzaam vel gemaakt uit een brij van vezels, werd meer dan tweeduizend jaar geleden uitgevonden in het oosten des Morgenlands. Het woord daarentegen komt van elders en sloeg op iets anders. Dat nodigt uit tot een nieuwe, nauwere verwoording. Met repen in de weer Reeds lang geleden aan de oevers van de Nijl … [Lees meer...] overEen oude kunst met vezels

Een oud woord voor ‘donker’

26 oktober 2022 door Olivier van Renswoude 1 Reactie

Het wordt heden verondersteld dat Engels dun ‘bruingrijs’, voorheen ‘donker’, ontleend is aan het Keltisch, een taal waarvan vormen ooit in heel Brittannië gesproken werden. Er zijn echter aanwijzingen dat het wel degelijk een Germaans woord is, met vermoedelijke evenknieën in Nederlandse achternamen als Donders en Dunning. Gebruik in Engeland Het … [Lees meer...] overEen oud woord voor ‘donker’

De Heer der Ringen: Tolkien opnieuw vertaald

21 oktober 2022 door Olivier van Renswoude Reageer

Sinds de verschijning van The Lord of the Rings van J.R.R. Tolkien is in al die jaren maar één Nederlandse vertaling uitgegeven, het bekroonde werk van Max Schuchart. Gezien de invloed en taalkundige diepgang van het boek kunnen we ons afvragen of een andere poging geen kwaad kan; een die bijvoorbeeld geen elfen maar elven heeft. Groot … [Lees meer...] overDe Heer der Ringen: Tolkien opnieuw vertaald

De r in de ontwikkeling des Nederlands

13 oktober 2022 door Olivier van Renswoude Reageer

ijk als de verscheidenheid in uitspraak van onze r thans is, vroeger ging zij vooral met de tip van de tong. Die gewoonte heeft de nodige sporen achtergelaten in allerhande Nederlandse woorden. Hoe dan ook hebben weinig medeklinkers in de geschiedenis van onze taal zo op hun omgeving ingewerkt als de r. Een bonte verzameling Enkele jaren terug kon de … [Lees meer...] overDe r in de ontwikkeling des Nederlands

Etymologica: Het raadsel van roest

10 oktober 2022 door Olivier van Renswoude 2 Reacties

Met ons woord voor ijzerbederf is iets vreemds aan de hand: roest en kennelijke evenknieën als Duits Rost en Engels rust zijn alle van Germaanse oorsprong doch niet of maar moeilijk te herleiden tot een enkele, gemeenschappelijke voorloper. Dit bemoeilijkt de algemeen aanvaarde duiding dat het woord verwant is aan rood. Verschil in … [Lees meer...] overEtymologica: Het raadsel van roest

Etymologica: Leeuwarden en andere warden

3 oktober 2022 door Olivier van Renswoude 3 Reacties

Tot ver in de middeleeuwen wonen de meeste Friezen op verhoogde erven verstrooid over een wijd, zeebetwist kwelderland dat bij hoge vloed telkens weer overstroomt, tot aan het uitgestrekte achterland met zijn veen en broekbossen. Een van die erven groeit uit tot een hoofdstad, met een naam die nog altijd een duiding vergt. Een ander land, een eigen taal Door de macht van … [Lees meer...] overEtymologica: Leeuwarden en andere warden

Noch jimmer de simmer

17 augustus 2022 door Olivier van Renswoude Reageer

In de benaming van het warme jaargetijde vallen Fries en Schots simmer op met hun afwijkende klinker, zo naast Engels summer, Zweeds sommar, Duits Sommer en Nederlands zomer. Deze is te begrijpen vanuit—en vertelt ons iets over—de verloren, oeroude verbuiging van het woord. Een onverwachte klank Zowat alle herkomstkundige woordenboeken … [Lees meer...] overNoch jimmer de simmer

Deze boom houdt heksen weg

23 mei 2022 door Olivier van Renswoude Reageer

Met een geweld aan geurige bloemen tiert ieder voorjaar vroeg de gewone vogelkers, een verdrijver van toverkollen volgens oud volksgeloof. Het is een eigenschap die wellicht besloten ligt in de Oostenrijkse benaming Alexen, die bovendien te vereenzelvigen zij met onze kruidnaam alsem. Niet om het hout bekend De gewone vogelkers is inheems in het noorden des … [Lees meer...] overDeze boom houdt heksen weg

Etymologica: Van goud is gulden

16 mei 2022 door Olivier van Renswoude 1 Reactie

Rijk is onze taal met het achtervoegsel -en in woorden als eiken, stalen en linnen, voor aard, afkomst of maak. Het kon van invloed zijn op de klinker van het grondwoord, al werd het verschil vaak weer geëffend. Zo hebben wij zowel gulden als gouden en vroeger bijvoorbeeld ook hulten naast houten. Ontwikkeling en … [Lees meer...] overEtymologica: Van goud is gulden

Etymologica: De voornaamwoorden van vroeger

21 maart 2022 door Olivier van Renswoude 1 Reactie

Het had wellicht niet veel gescheeld of we zeiden nu niet die man en die vrouw maar za man en zoe vrouw, nog volgens de oorspronkelijke Germaanse voornaamwoordenschat, voordat die in de dochtertalen op verschillende wijzen omgewrocht raakte. Elk haar eigen weg De Germaanse talen lopen verrassend uiteen waar het aankomt op de … [Lees meer...] overEtymologica: De voornaamwoorden van vroeger

Etymologica: Eg gangi í tokuni

7 februari 2022 door Olivier van Renswoude Reageer

Aan het einde van haar wat onheilspellende lied Í tokuni zingt Eivør Pálsdottir over het dolen í endaleysu óvissuni ‘in het eindeloze onwisse’, een helderheid in het ons veelal nevelige Faeröers. Sommige streektaligen hier zullen meer van haar spraak begrijpen, waaronder de naam van het lied. Verwantschap Veel van de woorden die ze gebruikt, zoals we … [Lees meer...] overEtymologica: Eg gangi í tokuni

Etymologica: We kennen nog heel wat Japans

29 november 2021 door Olivier van Renswoude Reageer

Het Japans heeft woorden als bīru ‘bier’, garasu ‘glas’ en karan ‘kraan’ van het Nederlands, een blijk van de tijd dat wij als enige westerlingen zaken mochten doen met het land van de rijzende zon. Maar heden kennen wij meer van hun taal dan omgekeerd, getuige een lijst van aikidō tot zen. Een bijzondere verhouding Met de … [Lees meer...] overEtymologica: We kennen nog heel wat Japans

Etymologica: Een oud achtervoegsel voor geboomten

20 september 2021 door Olivier van Renswoude 9 Reacties

Hoe heet een groep berken of plek met menige berk? Niet gelijk een berkenbos, daar de bomen in een groter, gemengd bos kunnen staan. Wel is zij immer een berkt. Deze en andere afleidingen met een oud achtervoegsel leven veelvuldig voort als namen van oorden in de Lage Landen. Aard en leeftijd Deze oordnamen, die hieronder in een lijst zijn weergegeven, zijn … [Lees meer...] overEtymologica: Een oud achtervoegsel voor geboomten

Woen bij de Friezen

7 september 2021 door Olivier van Renswoude Reageer

De vereerde zienergod Woen, wijs met zijn warende raven over Middelgaard, werd vroeger Weda genoemd door de heidense Friezen en hun nazaten. Dat is althans wat heden vaak gesteld wordt. Maar klopt het ook? En hoe zit het met woansdei en wensdei, de Friese evenknieën van woensdag? Een kostbaar aandenken In de omgeving van het gehucht Swichum, … [Lees meer...] overWoen bij de Friezen

De Zassen met hun Zasse taal

19 augustus 2021 door Olivier van Renswoude Reageer

Geworteld in Oost-Nederland en Noordwest-Duitsland zijn de nazaten van een volk en hun uiteengelopen taal die wij kennen als de Saksen en het Saksisch. Dat zijn echter naamvormen die betrekkelijk kort geleden van het Hoogduits zijn overgenomen. Zassen en Zas zijn de eigenlijke Nederlandse vormen. Afbakeningen Dit volk ontstaat in de … [Lees meer...] overDe Zassen met hun Zasse taal

Romeinen, Germanen, gemene woorden

31 juli 2021 door Olivier van Renswoude Reageer

Lang voordat geleerden inzagen hoe allerhande talen van Europa tot in India afstammen van een enkele taal, het Indo-Europees, was er verwondering over de overeenkomsten en verschillen tussen talen. Zo moet het ook gegaan zijn met Romeinen en Germanen, toen ze eenmaal elkaars spraak hoorden. Weinig gesprekken Bij de eerste grote ontmoeting tussen deze twee werelden in de … [Lees meer...] overRomeinen, Germanen, gemene woorden

Deze klinker verdonkert telkens weer

11 juli 2021 door Olivier van Renswoude 4 Reacties

Het Algemeen Nederlands heeft een oude lange /aː/ bewaard in woorden als daad en spraak, gelijk het Duits met Tat en Sprache. Maar in grote delen van de Germaanse wereld is die klinker richting een lange /oː/ verschoven, zij het in verschillende mate en spelling, van Brabants daod en spraok tot … [Lees meer...] overDeze klinker verdonkert telkens weer

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Ruth Lasters • Servies

De allerlaatste mensen eten in een eindeloze trofeeënkamer
zittend op Ballons d’Or van Zidane, Van Basten en Figo.
Ze snijden dwerggoudbrasems uit zuurstofarme oceanen aan
op platina platen zoals Abbey Road, Achtung Baby, Nevermind

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • Twitter
  • YouTube

Agenda

13 april 2023: DINGtiid-lezing over 25 jaar Europees Handvest

13 april 2023: DINGtiid-lezing over 25 jaar Europees Handvest

29 maart 2023

➔ Lees meer
21 april 2023: Online proefcollege ‘Hoe laten Nederlandstalige teksten ons naar dieren kijken?’

21 april 2023: Online proefcollege ‘Hoe laten Nederlandstalige teksten ons naar dieren kijken?’

27 maart 2023

➔ Lees meer
4 mei 2023: Studieavond Taaltechnologie ontrafeld

4 mei 2023: Studieavond Taaltechnologie ontrafeld

24 maart 2023

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1857 Roeland Kollewijn
1860 Cornelis Kaakebeen
1931 Olga Krijtová
1944 Gerrit Komrij
1949 Jos Hermans
1951 Johan Diepstraten
➔ Neerlandicikalender

Media

In het vliegtuig bij Eus

In het vliegtuig bij Eus

28 maart 2023 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Nedersaksen live

De Nedersaksen live

25 maart 2023 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Op zoek naar de wortels van het Surinaams

Op zoek naar de wortels van het Surinaams

24 maart 2023 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Neerlandistiek

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact

Volgen per mail

Ontvang elke dag de recentste artikelen per mail

Email


  • Facebook
  • Twitter
  • YouTube

Copyright © 2023 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Forum
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Search
    Generic filters