• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Fictieve buurvrouwen en de interessantheidshypothese

4 november 2019 door Marc van Oostendorp 1 Reactie

Er is zoals jullie weten de échte wereld en er is de wereld van de fictie. In sommige opzichten lijken ze op elkaar – beide worden bijvoorbeeld bevolkt met entiteiten die met elkaar converseren. En in sommige opzichten lijken ze ook niet op elkaar – ik heb de indruk dat romanpersonages gemiddeld minder vaak de wc bezoeken dan de auteurs die hun leven beschrijven.

Hoe zit dat met het sociale leven? Op wat voor manier verschillen personages in de Nederlandse literatuur daar van de samenleving?.Hebben ze meer of minder vrienden? En wat voor vrienden dan? Stellen schrijvers de samenleving voor als een totaal verweesde bende of heersen overal warme liefde en eendracht?

Naar bed

Beate Volker en Roel Smeets hadden het idee om dat eens te gaan testen. Ze namen alle romans die in 2012 waren ingestuurd voor de Libris-prijs en brachten in die romans de sociale netwerken in kaart: wie ging er met wie om, hoeveel kennissen kwam iemand tegen; ze vergeleken deze netwerken met wat er bekend was uit sociaal-wetenschappelijk onderzoek over het werkelijke leven (de Survey of the Social Networks of the Dutch waaraan Volker heeft gewerkt). Hoe verhielden die zich tot elkaar? Ze schreven er een artikel over voor het vakblad Poetics.

Een belangrijke conclusie is denk ik dat de fictieve wereld interessanter is. Romanpersonages gaan betrekkelijk weinig met buren om, terwijl ze juist betrekkelijk veel in de weer zijn met minnaars en minnaressen.

Tegelijkertijd geeft dat aspect een inkijkje in wat de Nederlandse samenleving, of wie weet de mensheid in alle tijden, als interessant beschouwt: niet het contact met degene met wie je alle roddels deelt en die je uit de brand helpt als je een stuk gereedschap nodig hebt, maar de persoon met wie je naar bed gaat.

Kleinere netwerken

Opmerkelijk in dat verband is ook dat de netwerken in romans etnisch diverser zijn dan in het werkelijke leven, althans wanneer die romans door witte schrijvers geschreven zijn. Wanneer ze door auteurs met een niet-westerse achtergrond geschreven zijn, hebben ze juist gemiddeld een gesegregeerder netwerk.

Volker en Smeets wagen zich nauwelijks aan een analyse van dit soort feiten, maar ik vermoed dat het twee manieren zijn om de werkelijkheid interessanter te maken. Witte mensen zitten gemiddeld in minder diverse netwerken dan niet-witte (dat is eigenlijk al een kwestie van kansberekening: de kans dat je iemand uit de meerderheidsgroep in je vriendenkring hebt is nu eenmaal groter).

Of je alle bevindingen van Volker en Smeets aan deze interessantheidshypothese kunt relateren weet ik niet. Mannelijke auteurs blijken gemiddeld kleinere netwerken te beschrijven dan vrouwelijke, maar het is niet helemaal duidelijk waarom dat zo is.

Non-fictie

Overigens was de winnaar van de Libris-prijs 2012 Tonio van A.F.Th. van der Heijden, een boek dat in mijn herinnering gaat over een heel klein maar hecht netwerk, namelijk een vader, een moeder en een zoon, met een paar perifere personen (een geheimzinnige vriendin van de zoon, wat politieambtenaren).

Maar Tonio is ook nonfictie. En dat doet de vraag rijzen hoe het eigenlijk in non-fictieboeken zit: hoe zitten de netwerken daar in elkaar? Mijn interessantheidshypothese zou voorspellen dat non-fictie – biografieën, bijvoorbeeld – halverwege tussen romans en de werkelijkheid inzitten. Ze zijn natuurlijk op die werkelijkheid gebaseerd, dus een buurvrouw valt niet altijd te vermijden, maar ze gaan natuurlijk tegelijkertijd over interessante gebeurtenissen, dus zullen er nog altijd minder buurvrouwen zijn dan gemiddeld in voornoemde werkelijkheid.

Van dit stukje verscheen eerder al kort een voorproefje op Neerlandistiek. Daar klopten een paar dingen niet in, zoals een snelle lezer me meldde.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: A.F.Th. van der Heijden, sociologie

Lees Interacties

Reacties

  1. DirkJan zegt

    4 november 2019 om 16:05

    Er lijkt een passage te ontbreken over de conclusies van het onderzoek.

    Voorts lijkt me de samenstelling van netwerken onderhevig aan politiek correcte trends, zoals de gesiganallerrde aandacht en nadruk voor diversiteit. Er valt zo te verwachten dat er nu (al) veel personages in romans rondlopen die worstelen met hun genderidentiteit. terwijl dat in de werkelijkheid maar om een klein groepje gaat.Niet vreemd natuurlijk.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • Vertalen

Geloof my vry, wat andren snoeven;
Die d’ echten smaak en geur wil proeven,
Drink’ uit de oorspronkelijke flesch!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

JUNI ’57

Met niets meer bij me dan het te vlug geleefde,
nog in de flarden van haar vertrek gekleed,
loop ik het land op om naar de lucht te kijken
en hoe mijn liefde allengs in niets meer leek
op die voor haar.

Het is een juninacht – de kortste nacht
bijna. Ik voel met mijn hoofd het hooi van de opper
waartegen ik zit. Ik zie een blijvende
zonsondergang boven een vuurtorenlicht
en weinig sterren.

Bron: Spinroc en andere verzen, 1958

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

22 juni 2025

➔ Lees meer
2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

21 juni 2025

➔ Lees meer
26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1991 Cornelis Stutterheim
➔ Neerlandicikalender

Media

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

22 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp 1 Reactie

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d