• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Priaap Ontknoopt

12 november 2019 door Nico Keuning Reageer

Foute boeken? Uit de kast (4)

Door Nico Keuning

Inmiddels ben ik met deze rubriek vanaf (3) buiten de muren van de tentoonstelling Foute boeken? van het Haagse Museum Meermanno getreden. Ik doe nu af en toe een greep uit de eigen boekenkast. Zo vond ik op de plank met exclusieve uitgaven de in 1984 verschenen bundel Priaap Ontknoopt, ‘een tuiltje Nederlandse priapeeën’. Erotische verzen, uitgegeven in een oplage van ‘150 exemplaren’. De naam priaap is afgeleid van Priapus, de god van de vruchtbaarheid uit de Griekse mythologie, vaak afgebeeld met een buitenproportionele erectie. De eerste noot in de eerste regel van de tekst van de uitgave legt uit dat een priapee een gedicht is, ‘waarin vooral de fysieke kant van de liefde benadrukt’ wordt. Obscene poëzie dus.

Bilderdijk, die anoniem erotische verzen publiceerde, ontbreekt in deze uitgave. Maar er zijn genoeg bekende schrijvers die zich aan het genre waagden en hun priapee, soms in de vorm van een limerick, zelfs met een erotische prent illustreerden. ‘De onbetwiste kampioen op de priapee is ongetwijfeld Eddy du Perron (1899-1940),’ aldus samensteller van de bundel J. Seurel wiens naam (stellig een pseudoniem) lijkt te verwijzen naar Julien Sorel, de hoofdpersoon in Le rouge et le Noir van de Franse schrijver Stendhal.

Met het publiceren van priapeeën betreed je het obscure terrein van pseudoniemen. ‘De uitgave heeft een niet helemaal zuivere reputatie – nog afgezien van de inhoud – wat herkomst en authenticiteit betreft,’ fluisterde een van de samenstellers mij destijds bij de aanschaf in het oor. ‘Onder het pseudoniem W.C. Kloot van Neukema verscheen in 1925 Agath, een sonnettenkrans, “gedrukt in 15 exemplaren tot opwekking van de bond van Slaphangers”.’ De krans is met andere priapeeën in 1980 herdrukt in een oplage van 125 exemplaren tegen een prijs van ƒ 485,-. Roofdrukken gingen tijdens de traditionele Beurs voor Kleine Uitgevers in Paradiso voor ƒ 6,- van de hand. De lezers lazen met rode oortjes ‘Terzinen voor Elizabeth’:

Elizabeth, je mond zoo vochtig-rood van kleur,
Heb ik nog liever dan je voor- en achterdeur.
O, laat je lippen soppend knijpen in mijn lul.

(…)

O, lik mijn ballen, neem ze beide in je mond
En laat je tong doordringend wentlen in mijn kont:
Proef uit mijn tooverstaf mijn zoete tooverspul.

Als er in het tuiltje priapeeën wordt gesproken van limericks van A. Roland Holst, die uit de mond van ‘betrouwbare zegslieden’ zijn opgetekend, klinkt dat natuurlijk onmiddellijk verdacht. Er blijkt zelfs sprake van ‘varianten’:

Ik zag professor van Moerkerken
Meer dan een uur op een hoer werken.
’t Was een oud lijk weliswaar
Maar toch kwam hij klaar.
Je kon het aan de vlek op de vloer merken.

*
Die hoogst enkle maal, sprak prof. Huizinga,
Dat ik er – en dan per abuis – in ga,
Denk dan heus maar niet
Dat ik mijn kruit verschiet,
Want kuis kom ik uit waar ik kuis in ga.

Ook de schrijver Willem Brakman zou zich enkele priapische regels hebben gepermitteerd in een ‘kwatrijnensteekspel’ met vriend en vijand Nol Gregoor. Het bewuste kwatrijn staat inderdaad in de bundel Op het quatrijn, de correspondentie tussen Brakman en Gregoor in kwatrijnen (eveneens van de Bosbespers, overigens, uit 1980):

De boeren zien haar peinzend aan
zien haar capabel voor wel zestien kinderen
zwaar hangt hun boerenlul die, niets kan dit verhinderen
bij die gedachte gretig stijf gaat staan…

De omslag van Priaap ontknoopt, met de vermelding ‘privaat-domein’ en een erotische prent van de hand van E. du Perron op de voorzijde, doet – met kaderlijn – sterk aan de omslagen van privé-domein denken. Kees Kelfkens, omslagontwerper van deze serie, was dan ook not amused en dreigde met een rechtszaak.

Uit een recensie van Hansmaarten Tromp in de Haagse Post van 2 juni 1984 blijkt dat het controversiële bundeltje, waarin ook vieze verzen van Gerrit Achterberg en J.C. Bloem zijn opgenomen, ‘binnen een dag’ was uitverkocht. De kleine uitgever van de Bosbespers, Rody Chamuleau, besloot bij hoge uitzondering een tweede druk uit te brengen in een oplage van ‘ongeveer tweehonderd exemplaren’. Chamuleau vertelde mij onlangs dat er ‘vier drukken’ zijn verschenen. Dat verklaart waarom Priaap ontknoopt op internet antiquarisch ruimschoots verkrijgbaar is.

Volgens het colofon in mijn priaap-uitgave bezit ik een eerste druk, al is het exemplaar ongenummerd.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Anouk Smies • Ik ben geen natuurlijk persoon

Elk antwoord dat niet uit het hart komt
heet geleende kennis en vervalt
Ik draag alleen bij
aan de wereld die ik verlang

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

FATUM

De hond drinkt uit zijn spiegelbeeld
het hele plasje leeg.
 

Bron: Barbarber, december 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

22 mei 2025

➔ Lees meer
25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

21 mei 2025

➔ Lees meer
21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

19 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1920 Cyriel Moeyaert
➔ Neerlandicikalender

Media

Memory, War and Translation

Memory, War and Translation

22 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d